D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Sygn. akt II AKa 380/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 23 listopada 2016 roku
Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:
Przewodniczący: SSA Hanna Wnękowska
Sędziowie: SA Marzanna A. Piekarska - Drążek
SO (del.) Agnieszka Wilk (spr.)
Protokolant: sekr. sądowy Piotr Grodecki
przy udziale prokuratora Gabrieli Marczyńskiej - Tomali
oraz oskarżyciela posiłkowego (...) Handel (...)
po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2016 roku
sprawy
A. Z.
syna S. i A. z d. B.
urodzonego (...) w M.
oskarżonego z art. 286§1 k.k. w zw. z art. 294§1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
na skutek apelacji, wniesionych przez obrońcę oskarżonego oraz pełnomocnika oskarżyciela
posiłkowego
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 23 grudnia 2015 roku o sygn. akt XVIII K 237/14
I. zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;
II. zasądza od oskarżonego A. Z. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze, w tym 300,(trzysta) złotych tytułem opłaty.
UZASADNIENIE
A. Z. został oskarżony o to, że w okresie od 16 sierpnia do 7 listopada 2012 roku w W., w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej, doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości, tj. w wysokości ponad 230
tysięcy złotych H. O. N., właściciela Spółki (...) z siedzibą w N. w ten sposób, że wprowadził go w błąd, co do sprzedaży
samochodu ciężarowego marki (...), którego nie był właścicielem i którego nie miał zamiaru mu dostarczyć w zamian
za otrzymane na jego zakup pieniądze w w/w kwocie, które sobie przywłaszczył, tj. o czyn z art. 286§1 k.k. i art. 284§1
k.k. w zw. z art. 294§1 k.k. i przy zastosowaniu art. 11§2 k.k..
Wyrokiem z dnia 23 grudnia 2015 roku Sąd Okręgowy w Warszawie w XVIII Wydziale Karnym, w ramach zarzuconego
przestępstwa, uznał A. Z. za winnego tego, że w okresie od 16 sierpnia do 7 listopada 2012 roku w N. gm. M., w
P. i w R., z góry powziętym zamiarem osiągnięcia korzyści majątkowej ze szkodą dla spółki (...) z siedzibą w N.,
poprzez podejmowanie w krótkich odstępach czasu określonych zachowań, doprowadził tę spółkę do niekorzystnego
rozporządzenia mieniem znacznej wartości, tj. 51.833,33 euro czyli 213.149,02 złotych wg tabeli A kursów średnich
NBP z 07 listopada 2012 roku w ten sposób, że wprowadził ten podmiot w błąd co do tego, że w ramach prowadzonej
przez siebie działalności pod firmą (...), która nie była zarejestrowana w bazach KRS oraz REGON, był właścicielem
sześciu ciężarówek (...), które pokrzywdzona spółka zamierzała kupić, a otrzymywane od niej pieniądze na ich zakup
zamierza w pełni przeznaczyć na ten cel, gdy tymczasem, po ujawnieniu faktu, że właścicielem tych pojazdów była
firma (...). J.R. W. z siedzibą w R., oskarżony nie przekazał temu właścicielowi pieniędzy w ww. kwocie, otrzymanych
od pokrzywdzonej spółki w dniu 07 listopada 2012 roku na zakup ostatniego pojazdu, przeznaczając je na własne
potrzeby, co uniemożliwiło pokrzywdzonej spółce jego odebranie od właściciela i spowodowało powstanie szkody
w wysokości przekazanej oskarżonemu kwoty, tj. popełnienia czynu z art. 286§1 k.k. w zw. z art. 294§1 k.k. i w
zw. z art. 12 k.k. i na podstawie w/w przepisów A. Z. skazał, a na podstawie art. 294§1 k.k. wymierzył mu karę 2
(dwóch) lat pozbawienia wolności. Na podstawie art. 62 k.k. Sąd orzekł wykonywanie przez A. Z. kary pozbawienia
wolności w systemie terapeutycznym, celem poddania oskarżonego oddziaływaniom specjalistycznym w związku z
uzależnieniem od alkoholu i środków psychotropowych. Nadto, na podstawie art. 46§1 k.k. Sąd orzekł wobec A. Z.
obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz spółki (...) z siedzibą w N. kwoty
213.149,02 złotych. Sąd zasądził od A. Z. na rzecz Spółki (...) z siedzibą w N. kwotę 3.780,- złotych tytułem wydatków
z tytułu ustanowienia w sprawie pełnomocnika,, a na podstawie art. 624§1 k.p.k. zwolnił oskarżonego od ponoszenia
kosztów sądowych, przejmując poniesione w sprawie wydatki na rachunek Skarbu Państwa.
Apelację od wyroku wnieśli obrońca oskarżonego A. Z. oraz pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego Spółki (...) z
siedzibą w N..
Obrońca oskarżonego zaskarżył wyrok w całości, zarzucając:
- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, polegający
na niezasadnym przyjęciu, że oskarżony mając z góry powzięty zamiar osiągnięcia korzyści majątkowej podjął w
okresie od 16 sierpnia do 07 listopada 2012 roku w N., w P. i R. w krótkich odstępach czasu zachowania na szkodę
Spółki (...) z siedzibą w N., doprowadzając ją do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości, poprzez
wprowadzenie w błąd, że jest właścicielem sześciu ciężarówek (...) oraz, że zamierza otrzymane od tej firmy pieniądze
przekazać w całości zbywcy przedmiotowych pojazdów firmie (...). J.R. W. pomimo, że materiał dowodowy nie daje
podstaw do takich ustaleń bez rażącego naruszenia zasady in dubio pro reo, co skutkowało niezasadnym przypisaniem
oskarżonemu odpowiedzialności karnej w ramach zarzuconego czynu;
- obrazę przepisów postępowania, tj. art. 201 k.p.k., polegającą na oparciu ustaleń faktycznych co do zdolności
rozpoznania znaczenia czynu i możliwości pokierowania swoim postępowaniem przez oskarżonego na podstawie
opinii sporządzonej przez biegłych psychiatrów, która jest niepełna.
W konkluzji, obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uniewinnienie oskarżonego od postawionego
zarzutu, względem jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.
Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego zaskarżył wyrok w zakresie pkt III, tj. obowiązku naprawienia szkody,
zarzucając obrazę art. 46§1 k.k. w zw. z art. 359§2 k.c. oraz art. 361§2 k.c., a także art. 481§1 k.c., polegającą
na nie orzeczeniu odsetek ustawowych od kwoty ustalonej szkody pokrzywdzonego na skutek błędnej wykładni
lub niewłaściwie zastosowanej normy art. 46§1 k.k. w zakresie odkodowania verba legis „stosując przepisu prawa
cywilnego”. W konkluzji, pełnomocnik wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uzupełnienie jego treści o
stwierdzenie „wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 07 listopada 2012 roku”.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja obrońcy, jak również apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, nie zasługują na uwzględnienie.
Apelacja obrońcy nie zasługuje na uwzględnienie albowiem podniesione w apelacji zarzuty: błędu w ustaleniach
faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mającego wpływ na jego treść oraz obrazy przepisów postępowania,
tj. art. 201, polegającej na oparciu ustaleń faktycznych co do poczytalności oskarżonego na podstawie niepełnej
opinii biegłych psychiatrów są niezasadne. Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia i trafnie je ocenił. Dokonana
przez Sąd Okręgowy ocena przeprowadzonych w toku przewodu sądowego dowodów ma charakter oceny swobodnej,
dokonanej z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego i jako
taka pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k. Należy również stwierdzić iż Sąd Apelacyjny podziela zaopatrywania sądu I
instancji zarówno w zakresie winy oskarżonego, jak i oceny prawnej jego działania.
Za nietrafne należy uznać twierdzenia obrońcy, iż zaopatrywania sądu I instancji odnośnie stosowania przez
oskarżonego środków oddziaływania na osobę rozporządzającą mieniem właściwych dla przestępstwa oszustwa są
błędne.
Przypomnieć należy, iż przestępstwo oszustwa określone w art. 286§1 k.k. polega na doprowadzeniu innej osoby do
niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem na skutek wprowadzenia jej w błąd, wyzyskania jej
błędu lub wyzyskania niezdolności tej osoby do należytego pojmowania przedsiębranego działania.
Błędem w rozumieniu znamion tego przestępstwa jest niezgodność między obiektywną rzeczywistością, a jej
odbiciem w świadomości człowieka. Natomiast wprowadzenie w błąd oznacza zachowanie prowadzące do wywołania
(powstania) u danej osoby błędu, a więc fałszywego odzwierciedlenia rzeczywistości w świadomości tej osoby (vide
Małgorzata Dąbrowska – Kardas, Piotr Kardas Przestępstwa przeciwko mieniu Kantor Wydawniczy Zakamycze
Warszawa 1998 teza 16 do art. 286 k.k.).
Nieprawidłowe odzwierciedlenie rzeczywistości w świadomości rozporządzającego mieniem stanowić ma więc
rezultat podejmowanych przez sprawcę działań (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 1986 roku IIKR
134/86, OSNPG 1987, nr 7, poz. 80), przy czym nie muszą one polegać na działaniu podstępnym, a wystarczające
jest jakiekolwiek działanie, które może doprowadzić do powstania błędnego wyobrażenia o rzeczywistości u osoby
rozporządzającej mieniem. Wprowadzenie w błąd może przejawiać się w różnych formach. Może zostać dokonane
słowem, pismem, gestem, a także w jakikolwiek inny sposób. O zamiarze sprawcy przesadza całokształt tak
podmiotowych, jak i przedmiotowych okoliczności sprawy. Dopiero bowiem na podstawie wszystkich okoliczności
dotyczących danego wypadku i osoby sprawcy możliwe jest odtworzenie rzeczywistych przeżyć sprawcy i ustalenie,
co czego zmierzał, czego chciał. Możliwe jest ustalenie zamiaru sprawcy na podstawie samych tylko przedmiotowych
okoliczności związanych z konkretnym zdarzeniem, w oparciu o sam sposób działania, pod warunkiem jednakże,
iż działanie jest tego rodzaju, że podjęcie go przez sprawcę, wskazuje jednoznacznie, bez żadnych w tym zakresie
wątpliwości, na cel, do jakiego on zmierza. Jednoznaczność ta nie może oznaczać niczego innego jak nieodzowność
określonego skutku, gdyż tylko wtedy możliwe jest prawidłowe ustalenie, iż sprawca chciał określonego skutku swego
działania.
W świetle zeznań świadka M. S. (1) nie budzi wątpliwości, iż gdyby zarówno on, jak i właściciel firmy (...) wiedzieli,
iż firma (...) w rzeczywistości nie istnieje, a oskarżony nie jest właścicielem oferowanych do sprzedaży pojazdów,
nie doszło by, ani do negocjacji, ani do transakcji. O tym, że A. Z. nie jest właścicielem oferowanych do sprzedaży
pojazdów, M. S. (1) dowiedział się dopiero w trakcie sporządzania przez A. Z. oświadczenia, w którym ten zobowiązywał
się do bezzwłocznego przekazywania pieniędzy otrzymywanych od O. N. właścicielowi pojazdów - firmie (...), zaś
o tym, że firma (...) nie istnieje, a wpisany na wystawionych przez A. Z. jako właściciela firmy fakturach numer
NIP należy do innej firmy, której A. Z. był współwłaścicielem, a która od 2006 roku nie prowadzi działalności,
dopiero wówczas, gdy A. Z. nie przekazał firmie (...) pieniędzy przelanych na jego konto tytułem zapłaty za ostatni
z nabywanych pojazdów.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, okoliczność, że oskarżony przekazał właścicielowi pojazdów – firmie (...) należność
otrzymaną tytułem zapłaty za dwa pierwsze pojazdy, wbrew twierdzeniom obrońcy, nie wyklucza przypisania
oskarżonemu działania z góry powziętym zamiarem osiągnięcia korzyści majątkowej ze szkodą dla spółki (...) w
okresie od 16 sierpnia do 07 listopada 2012 roku. Nie ma bowiem żadnego innego logicznego uzasadnienia dla
podejmowanych przez oskarżonego w tym okresie działań, prawidłowo ustalonych i szczegółowo opisanych przez sąd I
instancji. Po cóż bowiem oskarżony miałby podejmować te działania, tworzyć pozory, że prowadzi legalną działalność
gospodarczą, wystawiać dokumenty w postaci fikcyjnych faktur, na pojazdy nie należące ani do niego, ani do firmy, za
której właściciela się podawał, jeśli nie miałby z góry powziętego zamiaru osiągnięcia korzyści majątkowej ze szkodą
dla spółki (...). Prawidłowość dokonanych przez sąd I instancji ustaleń potwierdza również zachowanie oskarżonego
po wpłynięciu na jego rachunek środków przelanych przez (...) tytułem zapłaty za 6 pojazd. Tego samego dnia A. Z.
przelał część otrzymanych środków (35.000 euro) na inny, należący do niego rachunek, część (5.500 euro) wypłacił
w kasie, zaś resztę pobrał gotówką w ciągu kolejnych dwóch tygodni.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, całokształt ujawnionego w toku rozprawy głównej materiału dowodowego wskazuje,
wbrew twierdzeniom obrońcy, w sposób jednoznaczny, ze A. Z. od samego początku współpracy wprowadzał swojego
kontrahenta w błąd, że „zamierza wszystkie otrzymane od partnera niemieckiego pieniądze przeznaczyć na poczet
ceny kupna samochodu”.
Za niezasadny należy także uznać drugi podnoszony przez obrońcę oskarżonego zarzut. Wbrew twierdzeniom
skarżącego opinia biegłych psychiatrów M. S. (2) i L. G. jest opinią kompleksową, jednoznaczną w swej treści oraz
wnioskach i dawała podstawę do przyjęcia przez sąd I instancji, iż stan psychiczny oskarżonego tempore criminis
nie budzi wątpliwości. Biegli w sposób wyczerpujący wyjaśnili podstawy jej wydania, a kwestie te były przedmiotem
szczegółowych rozważań Sądu Okręgowego i znalazły odzwierciedlenie w sporządzonym uzasadnieniu.
Odnosząc się do podnoszonego w apelacji zarzutu braku należytego odniesienia się przez biegłych do zachowania
oskarżonego w badanym okresie i nie wyjaśnienia, czy i z jakim nasileniem występowały u oskarżonego objawy tzw.
epizodu dużej depresji, stwierdzić należy, iż po pierwsze trafnie sąd I instancji ocenił zeznania J. Z. jako niewiarygodne,
a tym samym nie mogące stanowić podstawy żadnych ustaleń faktycznych, a po drugie, co zdaje się umknęło uwadze
skarżącego, biegli w swej opinii odnosili się do kwestii funkcjonowania oskarżonego w okresie objętym zarzutem, w
tym unikania kontaktów z innymi, czy nie odbierania telefonów.
Za chybiony należy również uznać zarzut nie przytoczenia przez biegłych opracowań naukowych, danych z badań
klinicznych. Przy wydawaniu opinii, rolą biegłego nie jest bowiem prezentowanie tego typu informacji, lecz
indywidualna ocena konkretnego, analizowanego przypadku.
Stwierdzić należy, iż wywiedziona przez obrońcę apelacja ma w istocie charakter polemiczny i nie zawiera żadnych
argumentów, które w sposób skuteczny podważyłyby trafność dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny całokształtu
materiału dowodowego oraz prawidłowość poczynionych ustaleń faktycznych. Z tego względu, brak było podstaw do
jej uwzględnienia.
Odnosząc się z kolei do argumentacji podniesionej w apelacji wywiedzionej przez pełnomocnika oskarżyciela
posiłkowego, to należy zauważyć, iż zarówno w utrwalonych poglądach doktryny, jak i linii orzecznictwa Sądu
Najwyższego oraz sądów powszechnych /vide m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 03.04.2014r., sygn. V KK 76/14,
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.07.2014r., sygn. III KK 54/14, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 01.02.2011r., sygn.
III KK 243/10/ obowiązek naprawienia szkody, o którym mowa w art. 46§1 k.k., jest ograniczony jedynie do rozmiaru
rzeczywistej szkody wyrządzonej bezpośrednio przestępstwem, a tym samym nie obejmuje odsetek, stanowiących
element szkody wynikły z następstw czynu sprawcy.
O kosztach, sąd odwoławczy orzekł na podstawie art. 636§2 k.p.k. w zw. z art. 633 k.p.k..