1 Katecheza XI. Ks. Jan Orzeszyna. Świadomość i

Katecheza XI. Ks. Jan Orzeszyna. Świadomość i odpowiedzialność ekologiczna
wyznawców Chrystusa.
1. Powszechne przeznaczenie dóbr.
„Do Pana należy Ziemia i to co ją napełnia, świat i jego mieszkańcy” (PS 24,1)
Jan Paweł II podkreślał, że Stwórca chciał, aby człowiek obcował z przyrodą jako jej
rozumny i szlachetny pan i stróż, a nie jako bezwzględny eksploatator (Redemptor hominis nr
15). Bóg dał ziemię całemu rodzajowi ludzkiemu, aby utrzymywała wszystkich jej
mieszkańców, nie wykluczając, ani nie wyróżniając nikogo. Poprzez swą zdolność
zaspokajania potrzeb człowieka, ziemia jest pierwszym darem, który Bóg ofiarował mu.
Człowiek został powołany, aby uprawiać ogród ziemi i go strzec, co pociąga za sobą
odpowiedzialność za środowisko życia, które ma służyć nie tylko obecnej epoce, ale również
przyszłym pokoleniom. Dlatego też zaangażowanie człowieka wierzącego na rzecz zdrowego
środowiska wypływa wprost z jego wiary w Boga Stwórcę. Wobec istniejących
współczesnych zagrożeń środowiska, to zaangażowanie powinno być jeszcze bardziej
wytężone.
2. Zagrożenia środowiska naturalnego.
Problem dewastacji środowiska naturalnego już w połowie XX wieku budził pewne obawy
i niepokoje. Z biegiem lat problem narastał i dziś można mówić nawet o pewnych
katastrofach ekologicznych, które zagrażają światu. Stąd rodzi się potrzeba nie tylko
odpowiedzialności, ale także świadomości stanu środowiska w którym przecież żyjemy.
Istnieje przyzwolenie na dewastację środowiska naturalnego. Szybko i bezpowrotnie
wyczerpują się bogactwa naturalne Ziemi. Niezrozumiałe wydaje się być tworzenie wielkiego
nuklearnego potencjału i niszczenie warstwy ozonowej. Współczesny dobrobyt wielu krajów
nie uznaje żadnych granic w zdobywaniu natury. Naczelną dewizą stała się produkcja za
wszelką cenę, czego efektem jest zanieczyszczenie powietrza, gleby i wody. Giną lasy, parki,
niszczeją pomniki kultury narodowej. Żywność produkowana nie odpowiada wymaganej
jakości. Coraz bardziej odczuwa się deficyt wody. Współczesny człowiek fascynuje się
techniką i motoryzacją, Internetem i elektroniką. Tego typu zainteresowania powodują
oderwanie się człowieka od przyrody. Panuje przekonanie, że ludzkie wytwory mają większą
wartość niż dzieło stworzenia. Człowiek przywiązuje się do wygody, staje się niewolnikiem
urządzeń, które sam stworzył, traci hart ducha i ciała. Skażenie środowiska, wyczerpywanie
się zasobów naturalnych, zagłada niektórych gatunków zwierząt czy roślin to tylko niektóre
elementy pogłębiającego się kryzysu ekologicznego. Należy przyznać, że u podstaw tego
1
kryzysu leżą chore struktury społeczne, polityczne i ekonomiczne, które mają swoje źródło
w zagubieniu celu i sensu życia współczesnego człowieka. Istnieje zatem pilna potrzeba,
kształtowania postawy odpowiedzialności wobec siebie samych i wobec innych oraz
odpowiedzialności wobec środowiska naturalnego, które jest bezcennym darem Boga.
3. Odpowiedzialność człowieka za środowisko naturalne.
Ochrona środowiska naturalnego wypływa z przykazania miłości bliźniego i samego siebie.
Odpowiedzialność za przyrodę jest wyrazem miłości Boga i Jego dzieł. Każdy człowiek
powinien umieć odpoczywać na łonie natury, wyciszyć się, aby dostrzec piękno stworzonego
świata, które jest darem Boga. Dlatego też należy ziemię chronić i pielęgnować tak, aby
również przyszłe pokolenia mogły cieszyć się tym pięknem. Cały świat jest darem Boga
i dlatego należy się Jemu szacunek ze strony człowieka. Każda działalność człowieka, jako
istoty rozumnej i odpowiedzialnej, ma swój wymiar moralny. Człowiek ma powinność
należytego korzystania z tego daru w duchu wdzięczności i szacunku. Nadto świadomość, że
dar ten przeznaczony jest dla wszystkich ludzi, a więc stanowi dobro wspólne, rodzi
zobowiązanie względem bliźniego.
I tu warto przywołać postać św. Franciszka z Asyżu. Jego postawa wobec środowiska jest
świadectwem powszechnego braterstwa. Dziś wobec zaniku miłości i dobroci, do tego
stopnia, że człowiek traci powoli zdolność kontroli i wrażliwości na otaczający świat,
postawa św. Franciszka pozwala dostrzec świat za jedno wielkie środowisko rodzinne, które
jest nośnikiem pokoju, zgody i pojednania między ludźmi.
Ważne zadanie do spełnienia ma tu zapewne rodzina, która musi zdobyć się na wolność
i wyrzeczenie w dobie powszechnego konsumpcjonizmu. Prawidłowe relacje między
poszczególnymi składnikami środowiska są możliwe tylko wtedy, gdy rodzina oprze swoje
życie na wartościach zawartych w Dekalogu.
Niemniej jednak, odpowiedzialność za środowisko naturalne spoczywa na nas wszystkich.
Każda kultura musi być budowana na fundamencie szacunku dla przyrody i pamięci, że
ludzkie działanie winno być prowadzone w harmonii z naturą. Istnieje zatem potrzeba
edukacji ekologicznej, gdyż człowiek, którego kultura proekologiczna jest niska, a wiedza
znikoma, często podejmuje decyzje negatywnie wpływające na otaczające nas środowisko.
Środowisko naturalne to przecież wspólne dziedzictwo, dobro całej ludzkości, stworzone
przez Boga dla wszystkich ludzi, także dla następnych pokoleń. Musi zatem nastąpić
przemiana ku nowemu człowiekowi, który pragnie żyć w pokoju z przyrodą, z jej Stwórcą
i z bliźnimi.
2