Podwójne Oblicze Duszy Wojciecha Siudmaka jako obraz

Podwójne Oblicze Duszy Wojciecha Siudmaka jako obraz jaźni. Analiza jungowska.
Napisany przez Piotr Chodur
14 września 2012
Wojciech Siudmak jest malarzem uznawanym za czołowego reprezentanta realizmu
fantastycznego. Urodził się 10 października w Wieluniu. W 1961 r. zaczął studia malarskie w
warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Po ukończeniu nauki w Polsce, kontynuował ją w
paryskiej Ecole des Beaux-Arts. Gdy w 1968 r. edukacja artysty dobiegła końca pozostał na
emigracji. Jego sztuka wiąże się ze sztuką nadrealizmu reprezentowaną przez Salvadora
Dalego oraz Rene Magritte’a. Dewiza artysty to: „Tylko marzenie może przekroczyć
niepokonalne bariery”[1].
1/3
Podwójne Oblicze Duszy Wojciecha Siudmaka jako obraz jaźni. Analiza jungowska.
Napisany przez Piotr Chodur
14 września 2012
Podczas
interpretacji
obrazu
Wojciecha
Siudmaka
noszącego
tytuł
Podwójne
Oblicza
Duszy
warto
pochylić
się
nad
definicją
surrealizmu,
która
jest
następująca:
SURREALIZM
artystyczne
sztukę
sennych
jako
ipojęciowych
podświadomości
wyraz
realizmu,
lub
treści
NADREALIZM
szczególnie
poza
[2]
świadomych
‘kierunek
chętnie
iktórych
w
pozarozumowych,
sztuce
współczesnej
się
absurdem
ukazujący
przełamujący
iotwarte
groteską,
świat
marzeń
traktujący
normy
Wobec
powyższego,
dzieło
Podwójne
Oblicza
Duszy
oblicza
mieszczący
konstrukcji
wykraczając
niepowtarzalne
pewnego
abstrakcyjnymi
kategorii
duszy
świata
fizycznych
się
poza
stanowić
wyobrażeniami
w
znaczenia.
psychicznego,
kanonie
nie
stworzonych
poprzez
jak
będzie
twarz,
sztuki
Taki
oryginalne
motyw
lecz
którego
zestaw
ciało,
nadrealnej.
przez
symbolem
przewodni
ziemia
artefaktów
próba
Carla
połączenie
Praca
czy
ujęcia
i Gustava
archetypem
niniejszego
kategoria
artystycznych
ta,
skłoniła
elementów
można
odnosi
Junga
przestrzeni,
[3].
artykułu.
artystę
zaklasyfikować
się
w
Wobec
kreujących
uznać
do
kontekście
do
operowania
jednocześnie
tego,
można
nowe,
jako
Podwójnego
odniesienie
za
twór
przejaw
nie
realnych
tylko
dosię
Za
maskami
bytów
iwznaczenia
przedmiotów
namalowanych
przez
W.
Siudmaka
znaczenia.
od
dawien
dawna
Już
sama
w
kulturze
nazwa
nawiązuje
europejskiej.
do
dualizmu
człowieka,
kryją
się
który
określone
funkcjonuje
Dwie
dusze
mam,
w
rozprzęgu
wiecznym
iposługujący
zamęcie,
jedna
się
pazurami
ziemię
prze
zacięcie,
druga
z[to]
oparów
ziemskich
unosi
się
niebo,
stęskniona
zaświatów
odwieczną
potrzebą.
[4]
Ten
mieścić
wysunięte
snu,
dualizm,
świata
w
znaczeniowych
na
nieświadomości,
rozdarcie
pierwszy
plan
pomiędzy
granicach
dwie
wewnętrznego
twarze,
duchem
omawianego
zduchowe).
iwewnętrznego
ciałem,
Hadesu
obrazu.
jedna
światem
[5]),
ma
Symbolizowany
fizycznym
oczy
zamknięte
isię
niefizycznym
jest
(co
on
odnosi
przez zdaje
się
do
świadomości
sprzeczności:
ale
także
widzenia
tego,
co
Symbolika
zaś
druga
twarzy
-rzeczywistości:
nosi
w
(symbol
sobie
liczne
władzę,
uczucia,
symbolizuje
moc,
duszę,
trójcę;
przewodnika;
Słońce,
prawdę,
Księżyc,
piękno,
obecność;
Noc,
zdolności,
maskę,
obraz
myśli,
bóstwa,
odsłonięcie;
rozum,
karę.
krajobraz,
oświecenie,
groźbę,
nagrodę,
ogród.
mowę,
[6]
łaskę,
księgę;
opiekę,
serce,
W
Księżyca,
obrazie
kontekście
są
kary
dwie
opisu
oraz
ikolektywnej
pełnią
nagrody,
rolę
ramy,
maski
twarzy
która
iw
odsłonięcia.
mamy
mieści
do
w
czynienia
sobie
Dlatego
świat
ztwarze
symbolem
duszy,
ukazane
gdyż:
Słońca
w
omawianym
ale
także
Twarz
zwierciadło
duszy,
charakteru.
[7]
To,
„kraina”
została
sposób:
co
ukazuje
podjęta
jest
często
owo
przez
nieuświadomiona,
zwierciadło
C.
G.
Junga,
jest
który
przede
ukryta
wyróżnił
wszystkim
przed
składające
zwykłym
światem
poznaniem.
się
wewnętrznym
na
nią
elementy
Próba
człowieka.
jej
w
opisania
następujący
Ta
Treści
nieświadomości
archetypów
ego,
bądź
nieświadomości
też
najbardziej
zakłócają
osobowej
empiryczny
jego
stanowią
funkcjonowanie.
stanowią
charakter
istniejące
osiągnięcia
mają
Są
zawsze
to
te,
archetypy:
które
życia
i
a
priori
najczęściej
indywidualnego,
cienia,
archetypy.
animy
i
najsilniej
Spośród
i
natomiast
animusa.
wpływają
[8]
treści
na
W
nagiej
mikrokosmosu
jakby
tym,
samym
do
męskiego
kobiety
archetypu
środku
bez
na
i
niewidocznego.
świata
zewnętrzny
Animy:
twarzy
wewnętrznego
(twarze
makrokosmos
Postaci
mogą
stanowić
określonego
te
są
jednostki
ewidentnym
jej
uzupełnienie,
opisanymi
ludzkiej).
nawiązaniem
ramami
Mieści
projekcję
znajduje
do
ona
wewnętrznego
archetypów,
na
się
tle
wizerunek
kształtu,
w
Animę
Wiąże
kobiet.
idee,
do
niej
postawy
się
personifikują
W
w
stosunku
obrębie
ona
i
z
emocje.
zasadą
jego
kompensacyjnym.
w
snach
psychiki
(…)
erosa,
Jako
obrazy
toteż
anima
wewnętrzna
kobiet
rozwój
[9]
funkcjonuje
–
animy
od
osobowość
uwodzicielki
jako
mężczyzny
jego
anima
dusza,
po
odbija
duchową
uzupełnia
wywierając
się
w
przewodniczkę.
jego
personę
wpływ
stosunku
i
pozostaje
na
jego
do
Oraz:
Jung
starożytności,
rozróżnił
Fazy
cztery
te
fazy
upersonifikował
animy,
analogiczne
jako
Ewę,
do
Helenę,
poziomów
Marię
kultu
i
Sophię.
Erosa
z
okresu
późnej
uosobionej
obrazem
trwałych
działa
nieświadomej.
(…)
pierwszej
Dopóki
jako
związków.
seksualnym.
przewodniczka
anima
fazie
Współpracuje
historyczną
(Ewa)
jest
W
fazie
Faza
nieświadoma,
animy
wczwartej
trzecia,
życiu
ona
postać
nie
w
wewnętrznym,
można
poszukiwaniu
Maria,
(Sophia,
Heleny
wszystko
odróżnić
przejawia
Trojańskiej,
w
co
Biblii
przekazująca
sensu
reprezentuje,
od
się
nazywana
własnej
w
iideału
anima
jest
uczuciach
twórczą
matki.
jest
świadomości
ulega
Mądrością)
kolektywnym
(…)
religijnych
projekcji.
Wwnętrzu
anima
w
drugiej
treści
życiu
[10]
iopisującą
izdolności
idealnym
mężczyzny
psychiki
fazie,
artysty.
do
W
duszy
aspekt
dzieło
wewnętrznej
związku
symbolizowanego
uniwersalne,
człowieka.
zprzez
powyższymi
przewodniczki
Można
nie
odnoszące
przez
podejrzewać,
faktami
każdego
twarze,
można
się
zniekiedy
do
nas,
znajduje
iż
wysnuć
jego
pozbawiona
odbiorców
własnego
się
następujące
sama
jest
jego
dusza
ona
pracy.
wnioski
twarzy,
kobiety,
– kształt
Anima-Helena,
–muzą
gdyż
lecz
we
autor
do
wyobrażenia
wewnętrzny
chciał
zwierciadła
utkać
Pośród
nie
on
archetyp
surrealny
zauważyć
szczególnie
cienia,
cień
męskiego
którego
rzucany
ważnych,
kształtu,
zrozumienie
na
przedstawiony
gdyż
który
umieszczonych
mogą
swoim
ułatwić
w
ogromem
dziele
słowa
w
mroczny
centrum
przerasta
samego
krajobraz.
dzieła,
Junga:
elementów,
Przywodzi
kobiecy.
Przypomina
nie
to
sposób
na
myśl
Cień
potrafi
realizacji
zosobowości.
reguły
jest
zrealizować
spotyka
tej
problemem
chodzi
Akt
ten
się
cienia
przecież
z
jest
moralnym,
poważnym
nieodzowną
nie
o
rozwijając
to,
który
oporem.
by
uznać
podstawą
rzuca
w
poważnym
[11]
rzeczywistość
wyzwanie
wszelkiego
stopniu
całej
ciemnych
rodzaju
ego-osobowości,
stanowczości
samopoznania
aspektów
moralnej.
albowiem
własnej
i
dlatego
Przy
nikt
nie
teżw
I:
(…)
oczy
o
złu
ile
absolutnemu
możliwe
jest
poznanie
jest
doświadczeniem
względnego
równie
zła,
które
rzadkim,
tkwi
w
co
naszej
wstrząsającym.
naturze,
o
tyle
[12]
spojrzenie
Cień,
przedstawiony
w
dziele
Siudmaka
Przepuszcza
intymne
zło
mieszczące
on
przez
siebie
się
w
tylko
granicach
obraz
jest
jednostki
nieba,
przeźroczysty,
ciemnego
ludzkiej.
i
zachmurzonego,
eteryczny,
a
więc
reprezentującego
nieuświadomiony.
Poza
wewnętrzne
surrealistycznej
ku
wspinanie
rysuje
górze.
archetypami,
się
Również
w
się
taki
życie,
ku
budowli
oto
niebiosom.
doświadczenie
w
sposób:
tym
przestrzeni
(konio-twarzo-bazyliki),
wypadku
Na
samym
obrazu
człowieka.
zauważyć
dole
mamy
widać
Zauważalna
można
do
która
czynienia
ziemię
opozycję:
przypominać
jest
porośniętą
z
pionowa
bogatą
niebo
może
–
trawą,
symboliką
ziemia,
orientacja
strzałkę
której
akcentem
skierowaną
symbolika
na
Ziemia
ciemna;
widzą
symbolicznie
wyłania
symboliczne
zarazem
macicy,
rytualnymi
jego
—
się
które
często
jako
pochówkami
początek
wszelkie
przeciwieństwie
odpowiada
porównuje
posiada
dającą
pojawia
życie,
jako
życie
ziemia,
siew
i
często
następującym
akt
i
lecz
ją
jako
do
mit.
zapłodnienia,
czynią
z
ambiwalentnej
także
y
groźną.
jako
nieba
macicą.
grobem,
bóstwo
po
interpretowana
Do
Jednakże
nich
w
związku
którym
kobiece.
aluzję
do
postaci
,,zmartwychwstaniem".
którego
także
ziemia
niebo
łączącego
..Wielkiej
Mity
jest
ono
ryty
zapładnia
o
najczęściej
jest
powstaniu
powraca,
inicjacyjne
nie
aspekt
Matki",
tylko
ziemię,
[13]
jako
śmierci
której
toteż
świata
łonem,
(
y
żeńska,
inicjacja)
stąd
jej
doświadcza
z
niejednokrotnie
z
znaczenie
aspektem
którego
też
bierna
z
ich
się
i
Warto
opisywanej
konstrukcji
symboliki
zwrócić
konia:
to
konstrukcji
oparte
szczególną
na
stanowi
ziemi
uwagę
końskie
start
na
dla
inicjacyjny
odnóża.
wspinaczki
Zrozumienie
aspekt
duszy.
ziemi.
Kolejny
obrazu
Przedstawiona
element
ułatwić
może
opisywanej
na
samym
objaśnienie
dole
Koń—
związku
wielu
potrafi
lunarną.
toteż
pojawiał
rejonach
(…)
powodować
z
Pozostawał
^ogniem
Pierwotnie
się
Europy,
również
wytryskiwanie
i
y
blisko
wodą
konia
jak
jako
również
królestwa
pojmowano
przewodnik
mocami
źródeł
na
śmierci
Dalekim
najczęściej
z
dającymi
ziemi.
dusz;
(np.
Wschodzie,
Często
(…)
w
życie,
Azji
jako
[14]
Srodk.
też
istotę
a
zarazem
twierdzono,
pojawia
chtoniczną,
i
u
wielu
się
niebezpiecznymi,
że
on
ludów
swymi
pozostawał
w
związku
indoeurop.).
kopytami
ze
toteż
on
sferą
w
w
Mamy
drogę
znajduje
poprzez
więc
się
do
w
kolejnym
czynienia
introspekcyjne
elemencie
z
procesem
krainy
świata
samozrozumienia.
wtajemniczenia
przedstawionego,
oraz
Potwierdzenie
z
przewodnikiem
w
schodach:
tych
przypuszczeń
dusz,
który
ułatwia
Schody
psychicznego
—
w
symbolicznym
i
duchowego,
znaczeniu
stopniowego
zasadniczo
przyrostu
równoznaczne
mądrości
i
wiedzy.
/•
drabinie:
[15]
symbol
rozwoju
Wejście
po
schodach
ukazanych
na
obrazie
W.
Siudmaka
prowadzi
ku
ustom:
Usta
wewnętrznego,
—
drzwi,
brama;
ziemskiego
w
tradycji
i
podziemnego,
egip.
i
żyd.
zob.
miejsce
wyżej
spotkania
Paszcza
się
cienia.
świata
[16]
zewnętrznego
i
Oraz:
Paszcza
co
wejście
wieczór
do
cienia
jaskini
Słońce
—
wtajemniczenia
symbol
i
światło
chtoniczny
dnia,
aby
[17]
je
i
piekielny,
o
świcie
zwrócić
przepastne
światu;
zejście
przejście
do
podziemi
od
życia
pożerających
do
śmierci,
Przedstawiona
światu
przekraczając
oraz
ptactwo.
duchowemu.
bramę
symbolika
Usta
„paszczy
są
odnosi
tez
cienia”
podstawą
się
do
spotykamy
wspinania
dla
Animy
swoją
się
–
wzwyż
co
duszę.
wyraźnie
(lub
Nad
wchodzenia
podkreśla
tą
zaś
unosi
fakt,
w
głąb
się
iż
szarańcza
siebie),
Szarańcza
potrząsany
—
jestem
małość,
jak
szarańcza"
zależność
od
(Psalm
potężniejszych
108
23).
sił.
,,Przemijam
jak
cień
schodzący.
szarańcza
22—4).
(...).
człowiek
On
zordynku"
nagła
w
obliczu
wionął
Boga.
na
nich
..Bóg
iPodwójne
uschli,
siedzi
adawna
na
wicher
okręgu
jak
źdźbło
ziemi,
aich
mieszkańcy
uniesie"
(Izajasz
jej
sąduszy.
jak
40.kui
hufcami
wyrusza
mądrość.
w
„Mędrsza
(Ks.
Przypowieści
nad
mędrców
30,27).
(...)
bo
[18]
króla
nie
ma,
aco
wszystkimi
swymi
Symbol
Wkroczenie
funkcjonujących
wcześniej
ładunek
szarańczy
znaczeniowy:
dla
do
niego
głębi
w
zapowiada
tej
niedostępną.
swego
nowej
wnętrza
dla
spotkanie
niego
Objaśnienie
lub
rzeczywistości
świata
zwcielenia
czymś
symboliki
Ducha
wyższym,
staje
sprawia,
ptaków
się
potężniejszym
mały
iż
niesie
człowiek
ale
ze
iJego
zyskuje
sobą
od
wobec
człowieka.
podobny
mądrość
sił
Ptaki
pośredników
[19]
—
ze
względu
między
na
niebem
ich
lot
a
uchodziły
ziemią,
za
od
dawien
tego,
co
za
niematerialne,
pokrewne
/"
niebu,
a
zwłaszcza
za
Cała
wędrówka
zaprezentowana
w
dziele
Oblicze
Duszy
zakończona
jest
kopułą.
Kopuła,
interpretowana
przedstawieniami
sklepienie
jako
gwiazd,
—
symbol
m.in.
ptaków,
w
sklepienia
architekturze
aniołów,
niebieskiego,
budd.,
rydwanów
muzułm.,
na
słonecznych
co
wskazuje
bizant.
i
itd.
chrześć.
już
[20]
pokrywanie
często
jej
Można
jako
objaśniona
do
objaśnionego
niebo.
więc
Głębsze
przeze
przypuszczać,
przez
mnie
zrozumienie
Junga
symbolika
że
procesu
celem
owego
obrazu
opisywanej
indywiduacji:
celu
przedstawiająca
przynosi
peregrynacji
nam
psychologia
wznoszenie
jest
to,
się
głębi.
potocznie
jest
Zaprezentowana
odniesieniem
rozumiemy
Indywiduacja.
osobowości.
który
przezwyciężenie
nią.
rzeczywistości
zrozumienie
Tak
z
kolei
więc
polega
człowieczeństwa
(…)
indywiduacja
Proces
psychicznej,
własnej
Indywiduacja
na
zróżnicowania
żywotnej
osobistej
obejmuje
obejmującej
w
jest
ogóle.
relacji
psychologii,
procesem
psychicznego,
wzrastającą
między
[21]
osobiste
kształtowanym
ego
stanie
mocne
świadomość
a
którego
nieświadomością.
się
strony
doskonałym,
celem
przez
własnej
i
ograniczenia,
jest
archetypowy
lecz
rozwój
niepowtarzalnej
zapoznanie
celem
indywidualnej
a
ideał
zarazem
nie
pełni,
jest
się
z
Oraz:
Celem
Obraz
archetypowy,
procesu
indywiduacji
który
łączy
jest
oba
synteza
te
aspekty,
obu
aspektów
nazywa
psychiki:
Jung
jaźnią.
świadomego
ipsychiczną
nieświadomego.
Podwójne
Oblicze
Duszy
duchowego
stanowi
opis
igłębi
dążenia
ziemskiego.
do
osiągnięcia
jest
Przedstawiony
więc
próbą
jaźni,
na
zjednoczenia
która
obrazie
została
świadomości
opisana
indywiduacji
tymi
i[22]
oto
nieświadomości,
wjest
słowami:
pewien
sposób
świata
Archetyp
(…).
Stąd
rzeczywistością
Doświadczenia
Jung
pełni
sądził,
oraz
a
że
regulujący
jaźni
nie
ma
posiadają
istotnej
koncepcją
ośrodek
różnicy
charakter
psyche,
najwyższego
między
numinotyczny,
transpersonalna
jaźnią
Bóstwa(…)
jako
właściwy
doświadczalną
moc,
[23]
która
objawieniom
przekracza
religijnym.
egojako
Wobec
tego,
przedstawiona
na
obrazie
eksplozja
symboli
spowodowana
faktem,
iż:
Jak
niepoznawalna,
autonomicznego
nieświadomych,
przypadku
ale
nad
czynnika
jej
którymi
przejawy
psychicznego
archetypu,
ego
stanowią
nie
ma
tak
kontroli.
jest
iWielki
treść
wsię
przypadku
często
mitu
[24]
pobudzane
iproces
legendy.
jaźni
jej
(…)
istotna
przez
Urzeczywistnienie
wtargnięcie
natura
jest
treści
jaźni
Bogactwo
symboliki
przedstawionej
w
obrazie
Podwójne
oblicze
duszy
Liczne
psychologię
konteksty
ikażdego
itradycyjną
odniesienia
teorię
kulturowe
Junga.
zdają
się
być
jednak
w
pełni
jest
wręcz
przez
ogromne.
LITERATURA
[1]
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wojciech_Siudmak
-- wobejmuje
Warszawa,
[2]
Red.
2002.
A.
Markowski,
R.
Pawelec,
wyrazów
obcych
i brakuje
trudnych,
WILGA,
terminów
autorstwa
[3]
Archetyp
umieszczone
Daryl
Sharp,
to
pierwotny,
w archetypów
przypisach
strukturalny
pochodzą
element
zSłownik
Leksykonu
ludzkiej
psyche.
pojęć
i Wydaw.
idei
/opisywalne
Wszystkie
Carla
Gustava
objaśnienia
świadomości.(…)
prostu
lecz
[4]
coś
Nieświadomość.
nieznanego
także
Nieświadomość
treści,
czy
Całość
które
też
składnica
mogą
wszystkich
jest
zarówno
stać
nieświadomych
zjawisk
lub
ogromna,
staną
psychicznych,
myśli
się
jak
świadome.
niewyczerpalna.
i "Rytm",
emocji,
którym
które
uległy
Nie
jest
cechy
stłumieniu,
toJunga
[5]
Słownik
symboli
/
Władysław
Kopaliński.
Warszawa
:
cop.
2001.
[6]
Ibidem.
[7]
Carl
Gustav
Jung,
Archetypy
i
symbole:
pisma
wybrane,
wstępem
poprzedził
Jerzy
Prokopiuk,
Wyd.
2., Czytelnik
,
Warszawa
wybrał,
1981,
przeł.
s.
65.
[z
niem.]
ipo :[z
[8]
Daryl
Sharp,
Leksykon
pojęć
idei
C[arla]
G[ustava]
Junga,
Wrocław
1998
Wrocławskie,
[9]
Ibid.
[10]
cit.,
s. 68.
65.
[11]
C.
G.
Jung,
op.
cit.,
s.
niem.]
"tCHu",
[12]
Jerzy
2009.
Leksykon
Prokopiuk
symboli
;
red.
wyd.
Herder
Lech
/
[oprac.
Robakiewicz.
oryg.
Marianne
Wyd.
nowe,
Oesterreicher-Mollwo]
popr.
i
zm.
Warszawa
;
przeł.
-- [13]
Ibid.
[14]
[15]
[16]
Ibid.
[17]
W.
Kopaliński,
op.
cit.
[18] Ibid.
Herder, op. cit.
[19]
Ibidem.
- [20]
2/3
Podwójne Oblicze Duszy Wojciecha Siudmaka jako obraz jaźni. Analiza jungowska.
Napisany przez Piotr Chodur
14 września 2012
[21]
J.
Prokopiuk,
C. G.
Czytelnik,
Warszawa
s.Jung,
26.
- [22]
Sharp,1981,
op.
cit.,
s. 82czyli
- 83.gnoza XX wieku [w:] C. G. Jung, Archetypy i symbole,
[23] Daryl
Ibidem.
3/3