Komentarz do O duszy Arystotelesa napisał Tomasz podczas swego

Komentarz do O duszy Arystotelesa napisał Tomasz podczas swego pobytu w
Rzymie, w latach 1267-1268. W tym pierwszym ze swych komentarzy do dzieł
filozoficznych Arystotelesa,Tomasz posłużył się nową techniką komentatorską,
bardziej krytyczną i bliższą literze objaśnianego tekstu.
Możemy przypuszczać, że wynikało to z dążenia Tomasza do zneutralizowania
niebezpieczeństwa, zawartego w rzetelnym, literalnym Commentarium magnum
Awerroesa, dla którego ortodoksyjnej przeciwwagi nie mogły stanowić prace
poprzedników Tomasza, takie jak odchodząca często od litery parafraza Alberta
Wielkiego. Akwinata nie tylko porzucił wcześniejszą praktykę swobodnego
parafrazowania tekstu Arystotelesa, ale zarazem był pierwszym, który oparł swój
komentarz na zrewidowanym i poprawionym przez Wilhelma z Moerbeke łacińskim
przekładzie tego dzieła.
Dodatkowo, Tomasz mógł posiłkować się w swej pracy notami translatorskimi
Wilhelma, a także po raz pierwszy udostępnionym łacińskiemu Zachodowi
komentarzem Temistiusza do De anima.
Czytając sam tekst komentarza można łatwo zauważyć, że Tomasz stara się przede
wszystkim wydobyć to, co stanowi intentio Aristotelis. Najpierw dokonuje podziału
każdego poszczególnego rozdziału na części, zgodnie z zawartą w nich treścią.
Następnie w każdej z wyszczególnionych partii tekstu wprowadza dalsze
podpodziały, aż do rozłożenia treści na najmniejsze jednostki, które następnie
kolejno komentuje. Za pomocą takiej szczegółowej divisio textus Tomasz stara się
ukazać już na samym początku wewnętrzną strukturę logiczną komentowanego
rozdziału, wyróżnić myśl przewodnią Arystotelesa i stosunek innych części tekstu
do niej. Zastosowanie takiej precyzyjnej, analitycznej techniki w komentowaniu
tekstu, pozwala Tomaszowi zarówno objaśniać miejsca sprawiające trudności w
interpretacji, jak i zbadać słuszność wniosków wyciągniętych przez wcześniejszych
komentatorów.
Wydaje się więc prawdopodobne, że Tomasz traktował pracę nad O duszy jako
fundament, na którym miały się wesprzeć inne jego dzieła: traktat o człowieku w
pierwszej części Summy czy O jedności intelektu. Z bezpośredniego obcowania z
tekstem Stagiryty i dążenia do wyjaśnienia go zgodnie z myślą samego autora
Tomasz czerpał podstawy i uzasadnienie dla najważniejszych punktów własnego
stanowiska, m.in. dla ujęcia duszy rozumnej jako jedynej formy substancjalnej w
człowieku oraz intelektu czynnego i możnościowego jako władz duszy
zwielokrotniających się w poszczególnych jednostkach ludzkich.