KULCZYCKI G. 1998. Wpływ zróżnicowanego nawożenia potasem

ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. xLtX NIt 3/4 WARSZAWA l99tl: 63-72
GRZEGORZ KULCZYCKI
WPT,YWZROZNICOWANEGONAWOZENIA
GLEBY
POTASEMNA WYBRANE WLASCTWOSCI
ORAZ PLON I POBIERANIESKT.ADNIKOW
POKARMOWYCHPRZEZKUKURYDZE.
CZHSCII. PLON I JEGOSKI,AD CHEMICZNY
KatedraChemii RolniczeiAkademiiRolniczeiwe Wroclawiu
WSTEP
Poziom nawozenia mineralnegowplywa w znacznym stopniu na warunki
odzywianiaro6lin [Demczuki in. 1982;Gosek,Fotyma l99l; Szukalski1974].
Nawozenieglebypotasemw ilo(ciachwigkszychodjego pobieraniaprzezroSliny
moze wplywai na plon i zawartoSimakroskladnik5w.ReakcjaroSlinna nawozenie potasemujawnia sig w do(wiadczeniachstatycznych,w kt5rych na obiekcie
kontrolnym obserwujesig ubywanie ilo(ci tego skladnikaw glebie fFotyma i in.
19821;
Gosek,Fotyma 1991;Mazur i in. 1982;Mercik, Stgpief 1993;Terelak,
Fotyma 19861
Celem niniejszejpracy bylo okreSleniewplywu wzrastaj4cychdawek nawozu
potasowegona plon i zawarto6i makroskladnik6ww kukurydzy uprawianej na
pasz9.
ZAKRES I ME,TODYKA BADAN
Badaniaprzeprowadzonoopieraj4csig na 3-letnich statycznychdo5wiadczeniachpolowych,na glebieplowej wla(ciwej wytworzonejz gliny lekkiej pod(cielonej glin4 ci9zk4. Sklad granulometryczny i niekt6re wla(ciwo(ci fizyko-chemiczne
glebypodanow pracyKulczyckiego[1998].Do(wiadczeniezalozono metod4losowanychblok5w w 4 powt6rzeniach.Schematdo(wiadczeniaze
r,rzrastaj:1cym
nawozeniempotasowymuwzglgdnialczterypoziomy zastosowanego potasuw kg K na ha: K0 - bez potasu,Kl = 70, K2 = 140 i K4 =280.
Do do6wiadczeni a uzyto kukurydzy odmiany Kobza.Ze w zglgduna zr62nicowanie lvarunk6w mcteorologicznychw okresieprzeprowadzaniabadaii- rzutuj4cych na rozw6j ro(lin do(wiadczalnych- sprzgtudokonanow nastepuj4c)/ch
51
G. Kulcz;,cki
terminach:w 1990roku l0 wrze(nia,w 1991roku 9 wrze(niai w 1992roku l5
sierpnia.Zbi6r przeprowadzonorgcznie,kazdy obiekt doSwiadczeniar
reprezentowany byl przez 32 losowo wybrane roSliny.ZebraneroSliny wazono dla okre(leniaSwiezejmasy,po czym wybieranoBsposr6dnichdziel4cna kolby,koszulki,
li(cie i lodygi, wa24cr6wniez poszczeg5lneczg5ci,a nastgpniesuszqcdo stanu
powietrzniesuchego.
Pr5bki roSlin mineralizowanona mokro i zgodnie z metodyk4 przyjgt4 w
.tacjachchemiczno-rolniczych[Kamifska iin. 1972],oznaczonow nich zawarr r(i: azotu og6lnego metod4 Kjeldahla, fosfbru metod4 wanado-molibdenow4,
potasui wapniametod4lbtometriiplomieniowujoraz rnugnezumetod4atomowej
spektrolotometrii absorpcl,jncj.
WYNIKI
W poszczeg6lnychIatachbadafiuzyskaneplony zielonejmasykukurydzy byly
zrSLnicowane.R6znice te nale?yprzypisai najprawdopodobniejzmiennym warunkom klimatycznym,przedewszystkimjednakSrednioni2szejtemperaturzetak
w okresiewschoddw,jak i w calym okresiewegetacyjnymw I 991 roku. Rok 1992
od lipca do wrzeSniacharakteryzowalsig bardzomal4 ilo(ci4 opad6w,co spowodowalo zasychanieroSlin i przyspieszytoich sprzgt,a to wyraZnieodbilo sig na
wielko6cinlonu (tab. l).
Plony ii"lon"j masy zalezne byly od dawki nawozu potasowego.Wyj4tek
stanowila dawka K4 (280 kg K na ha), kt6rej dzialanieplonotw6rczebylo we
wszystkichlatachprowadzeniado(wiadczeniar6wnorzgdnez dawk4 K2 (140 kg
K na ha).
Procentowy udzial poszczeg6lnychczq(ci nadziemnych w plonach roSliny
doSwiadczalnej
przedstawionow tabeli 2.
Dawka K2 (140 kg K/ha) wplywala istotniena strukturgplonu kukurydzy.Nie
stwierdzono natomiast,podobniejak w plonie zielonej masy, istotnej rSLnicy
pomigdzy dawk4 KZ a K4. Wraz ze wzrostem dawek nawoz6w potasowych
obserwowanomalej4cyudzial kolb i li(ci, a wzrastaj4cykoszulekoraz lodyg w
strukturzeplonu.
Zdanych literatury[Mazur i in. 1982;Stgpieri1989;Szukalski1974]wynika,
ze intensywnenawozeniepotasemmozewplywai niekiedyna zmiany zawarto(ci
TABELA l. Plonzielonejmasykukurydz,v
ftlha]
TABLE 1.Yield of maizegrecnmass[t/ha]
KO
KI
K2
K4
46)
t
4 8 , 3b
5 0 , 5c
5 ) ) c
4) At
4 4 , 8b
47,3c
3 8 , 4a
40,4b
4 2 , 2c
4 3 , 8c
U w a g a : P l o n y o z n a c z o n et y m i s a m y m i l i t e r a m i w r a m a c hp o s z c z e g 6 l n y c hl a t n i c w y k a z y w a l y i s t o t n y c h1 6 2
nic (NIR P=0,05).
N o t i c c : Y i c l d s m a r k e d w i t h t l i e s a m el e t t e r sw i t h i n c a c h y e a r d i r j n o r , I
P= 0.05).
65
Cz'II"
NatoTeniep94!!m 3v!!!giyplS!4!!y.
roSlin
TABEI-A 2. Strukturaplon5w - procentowyudzial poszczeg6lnychczqSci
1
t'
lat
990-1992)
(wartoSci Srednie
I'ABLE 2. Yiclds structure- percentageof shareof particularpartsot'plants
( m e a n so f 1 9 9 0 - 1 9 9 2 )
Lorri"tt - obt".t
r.tt
I KO
3'7,3t
37,1-31,6
36,3ab
I
KI
3 5 , 8b
34,8-37,0
K2
15? h
34.6-36.0
- llqt!! !!!!r9-!94y9!
1 0 , 0a
9 , 8 -1 0 , 2
1 0 , 5a b
10,0-1 ,2
1 0 , 8b
10,3-11,4
11,b
3
1 1. 0 - 11 . 6
20,3a
tq aJl
)
1 9 , 8a b
18,9-19,5
1 8 , 9b
18,3-19,5
r 8 , 7b
18.3-19.1
l-odygi - Stalk!
32,4 a,
31,2-33,1
33,4ab
32,9-34,0
3 4 , 5b
33,9-35,4
3 4 , 8b
34,4-35,3
L
nie tylko potasu,lecz r6wniez innych skladnik6ww plonach roSlin uprawnych
niekiedy nadmiern4lub niedoborow4ich koncentracjg-'
po*oOu1a.
- '
W poirczeg6lnych czgsciachkukurydzy oznaczonozawarto6i 5 makroelement6w: azotu,fosforu, potasu,wapnla I magnezu.
Najwigcej azotu zawieraly liscie, a w dalszej.kolejno5ci \o.luv w koszulkach
i lodygacir riatomiastkoncentracjaN byla mniejsza i na zblizonym poziomie'
WzrisTajacenawozeniepotasemnie wplynglo na istotnezmianv zawartoSciazotu
w badanychczgsciachkukurydzy (tab.3).
W foifor nijbogatsze byiy liolby kukurydzy, nastgpnie.liScie i koszulki, a
jak
najmniejsz4koicen"tracjgtego pierwiastka stwierdzonow lodygach. Podobnie
zr62nicowaudokumentowanego
statystycznie
*'lrrrypiOtu azotu nie ivykazano
nli ritia.tosci tego sktadnika w postczeg6lnych czqsciachroSliny testowej pod
nawozenia zt Sznicowanymi.dawkamipotasu (tab',4)'
wplywem
^
Najwigcej potasu zawreraly lisbie i todygi, mniej koszulki, a najubozsze w
byly kolby (tab. 5).
potas
^
Pod'wptywem nawozeniapotasemstwierdzonoudowodnionestatystycznie
zr61nicoiani" ,o*urtosci tego skladnika w r6znych czg6ciachbadanych ro6lin
kukurydzy
czg5ciach
TABELA 3.ZawartoS1azotuw poszczeg6lnych
i wahaniaw 7os.m.)
(wartoSci
z lat 1990-1992
Srednie
TABLE 3. Contentof nitrogenin particularpartsof maize
(meansof 1990-1992andrangesin 7odry mass)
Obiekt- Obiect
KO
KI
K2
K4
Kolby - Corn-cobs Koszulki- Husks
0,83
.42
0,76--0,89
.31-r.49
0,82
,44
0,7'74,87
.42-1.47
,43
,41-t,44
50
44-r.55
0,82
0,794,83
0,82
0,76-0,85
LiScie- Leaves
2,05
1,99-2,10
2,06
1,99-2,13
l-odygi - Stalks
0'82
0'794'84
0,83
0'76-0'88
2,1r
2,ffi222
2,17
I
2,05-2,3
0'83
0,824,85
0,8s
0'85-0'89
G" Kulcz,ycki
OD
'IAtsELA:1.
ZitrvartoScfbsloru r.vposzcze96inycit
czpSciaclikukLrryclzv
(warto(ci Sredniezlat l99A 1992i wahaniaw %,s.rl, )
TABLU 4. Contentol'pixrsphorusin particulalpartso1 muizc
(nrcanso1-1990-1992and rangesin %,drv nrass.)
lq9jry_lq!:qe[
{.i,21
L).26-(),2E
i).27-0,2t1
0,2ri
0.21-0,28
Xqszulki- Flusks i-i(cic - t--qyg:
0 .! 3
0,20
0.12-0.r4
0,20-0,21
i l ,t 3
0 . 1 20 , ! 4
0.14
0 . 13 - $ .i - 5
0,14
0.220,14-0,r5
0 , 2t 0 . 2 3
Lq4g1- Sralks
0.0r1
{).08-{).()9
i),()(,'
{).i)8-ti.i !
(tab. 5). Na nawozeniena.jbardziejreagowaiy nagrcmadzcniempotnsu liScie i
iodygi, w kt6rych dawka Kl (70 kg K/ha) powodowala istotny wzrost jcgo
zawarto(ci. Wyzsze ciawki przyczynily sig do dalszegonagromadzeniapotnsu,
kt6rego maksymaln4zawartoSizanotowanoprzy dawce K;{. Kolby i ko-szulki
nagromadzitymnie.iszeiioScrpotasu,przyczvm istotnerdznicestwierdzonoprzy
dawce K2. Co prawclawigksze dawki nawozu powociowalyw tych czg(ciacl-l
rof liny dalszywzrost zawarlo(cipotiisu,byty to jednak r6Zniccnie udoworlnione
statystvcznle.
Na3wrgcejwapnia stwierdzonow liicrach,a malej4ce.jego
ilo(ci kolcjno w
lodygach,koszuikachi koibach.W rriargwzrostudaweknawozupoiascwegonic
stwierdzonozroLnicawaniasrednieizarvarto(ciwaonia w kolbach i koszulkach.
Pewnetendencjedo splilku zxwarloiciCu w rniargwzrosluduwki K. nie uuo\l(Jwyst4piiyw lodygach.W li(ciach i.stotnil
dnionejednak sfatystycznie,
r6znicqw
stosunkudo obicktu kcntroinegow zawarto(citego skiaclnikaodnotowano.iu2
przy dawce Kl (70 kglha),pt''zyczym wzrost dawek nawozupotasowegospowo-
-fABELA
5. Zawalto(i potasuw poszczeg6lnychczg(ciachkukurycizl,
iwarto3ci.ircdnicz lat 1990 1992 i wahaniaw 61,s.nr.)
T;\BLE 5. Contcnt of potassiumin particularpartsol'maizc
(nrcansol' I 990- I 992 and rangcs in (/r,<tf dry mass;
Q!tS!_t___Qb.l9ctKoihy - Corn-cohs KoVlLLi- Hu*!
K0
0,(;la
i,30a
0,59-0,63
35
0,67 ab
l.'12ab
0.66-0.68
K2
K4
4.12h
0,69-0,7-5
0,76b
().74-0,19
1 , 5 4b
I,rt8-1,64
LiSCtSrl4q$
1,67r
83
j=!4)Si - -qtaiks l
l,ltra
) t 7h
? ol_) rJ
2 , 3 3b c
2 , 2 4n c
_?p:2,5,6 __
2,{r0-j.15
2,5uc
2.40-2.63
2.41c
2.20-2.-\L)
i
I
i
Nuvvoz.eni e p otosem r ly! n!:tt g t,:Sl:,4''S !. -f l'
oi
czg(ciaclrkukurl'clzy
wapnia w poszczc-utilnl'cll
TABELA 6. Zar,viirtosd
(rvarto(ciSrcdnicz la1 1990-199?i lvilhaniar'r'% s'm )
plrrtr ol It.iaiz"
1'ABl-I1 {r. Cotrtcntol'caicitliil in particuiar(trlcansol i 990- I 9t)2 anii rilllgcsl!l 7 dry inass)
- objecr Ko!!,y- crtt-]]-cotsKuVu!\r:-l!r!r i-,!rgrcLcirrs-rp4yer:!!a]I-':- l
Lobickt
I
.
2
0
a
0
.
1
1
a
a
0
.
0
1
it0il.'13J 2l .'-( :0} .',l^3h {. '
i:I
II x o
12
nnr
014-0 15
lI "' l (0}--1l .' 3
0.{)l
0 1 4 - t ) .1 5 -
[l "' < '
t ] . I0a
o ,l 3 a
o.or
o,l2o,l4 -@-l
i/,
I
t__
o . t ) al
0,01
0.12a
0,12-0'13 -
l*u
I^'
tt.ttl
9'l?'t.
.^
0,1i-0,13
-
i-------
it " -
t
:r
0,0r
_
-
l'llb
o'35a
/\aa
r\1Q
0.32a
l,oeh
-!ELa':l-,
1.07--L!(l
I )lib,,."
0"tt9l,02 -
i
]
ll'111
0 2 9 -1,
q !,,
!
wapnia;bylyto jednakroznicenic udowodnione
clowaldalszyspadekzawartoSci
6
)
.
t
a
b
.
I
strrtystycznit
wyiiltOzi^ct niokoncentracjimagnezuw poszczeg6lnychczg(ciachro(lin
a
najmnrej
lodygi'
ubozsze
li(cle,
zalv. 2e naibogatszew ten skladnik byly
zawieralygb totny i koszulki (tab 7). R5zne poziomy.nalozenlapotasowcgct
nie wplyngly rstotniena zawarzastosowanew przeprowadzonymdoSwiadczeniu
w miarq wzrostu daw-g\
natomiast
W
lodygach
koszulkach.
i
t"ie Mg w kolbach
przy dawce K2
wyst4piiy
r6znice
isfotne
czym
przy
magnezu,
rnalatazawarto(i
Ii(.cie,w
reagowaly
zawarto(ci Mg
i'i+O tgl1lLa). Najsil"niejieclnakspadkiem
tcgo
koncentrircji
spadek
istotny
iiO,f"liJowi<a 11i (ZO'flna) spowodowala
skladnika.
pobranie poszczeg6lnychskladnik6wprzez ro(iinq cio(wiadczalniiw okresic
dawki
:-f.trit" ptr6dtta*iJno w tabeli8. Ogdlniemoznastwierdzii,ze rosn4ce
ifosfbru
azotu
pobrania
wzrost
na
tylkoitopniu
w
niewielkim
*ityngiy
p",*;
oraz na tn,.cznezmniejszeniepobraniamagnezui nieco mnicjszewlptliu.
czq(ciachkukurydzy
w poszczegcilnych
TABELA 7. Zawarto(i rnaslnezu
w % sm )
( w a r t o S cSi r c d n i cz l a t 1 9 9 0 - 1 9 9 2i ' " v a h a n i a
in particularpartsol Inai'/'
o1'rnagncsium
TABLE 7. Content
,l990-1992
and rangcsin o/ndry mass)
(mcansof
- ' - i..,
' ior,,.lr.Ot
l - ' ' : :
::- .'^'l
: l
Kolby- Corn-cobsKoszulki--Husks LiScic L-c-avcsl-odygi Stalks.
i0r .I ll l ,a,
O
0, .'l lJrI 3iat
0 . 4 3a
0 ,1 9a
0 .I I - 0 . 1l
0 . 12 - 0 , 15
li K 1
Io .ll lo.-'o:. ll
0 ,I t a
0 . 1 00 , 1 2
il(2
0 ,l l r t
0 .1 I a
o'lo-!'ll
o"llr
o'lo-o'12
o'lla
0.30-0.59
0,21t)
q23
0.23 A.]:
0.,'r2
0,22b
0.20-0.24
0 . 1 9b
0 . 1 5 - 0 . i2
lu,,
I rrr
I --ir+
-
0.lfi a
I
r
0
.16-0.2
QJt4l]|0 .1 6 h
i
0.r5-0.l7
0.13h
l
6B
G. KulcLygki
TABELA 8. Pobranieskladnik<iwprzez kukurydzg Ikg/hal w latach 1990 1992
TABLE 8. Nutrient uptakc by maize [kg/hal during i 990- 1992
alp\q:
KO
K1
K2
K4
qLiq.l
-, -, ca-1 , 4A
5l
367
-JO/
55
389
5r
2't9
351
4t3
466
86
ti5
til
7'7
Vs
-50
43
38
36
Pobraniepotasuwzrastalowrazz wielkoSci4daweknawozll i byio przy dawce
K4 wy2szeo okolo 67o/aw por6wnaniuz obiektemK0.
DYSKUSJA
Nawozenie potasemstosowanena tle stalegonawozeniaazotem i fbsforem
spowodowaloistotny wzrost plon6w kukurydzy, wyrtiaj4cy sig w warto5ciach
wzglgdnych w stosunkudo obiektu kontrolnegozwyzkarni na obiekcie z dawk4
K: 70 kg /ha +5Va,140kg /ha +70Vo,280kg lha+14o/o.
Dzialanieplonorwdrcze
najniiszej dawki potasunie zostalojednak udowodnionestatystycznie.Obliczona
produktywnoSi1 kg Kprzy dawkach10 i 140kg/hawyniosla31 kg (wiezej masy,
a przy dawce 280 kg K - 21,1 kg s.m. Stosowanedawki wplyngly r6wniel
korzystniena wzrost plon6w suchejmasy kukurydzy, o ile bowiem z obiektu K0
w ci4gu trzyletniegookresusprz4tanoSrednioB,J tlha, to z obiekt6w z nawozeniem potasowymodpowiedniowigcej:9,2,9,3 i9,4 tlha.
W kazdym roku badanor6wniez strukturgplon6w, dziel1cro(liny na poszczeg6lne czg(ci. Najwigkszy :udzialw plonach mialy kolby, a w dalszejkolejno(ci
lodygi, liScie i najmniejszykoszulki. Stwierdzono,ze dawki potasuw ilo(ciach
140 i 280 kg/ha wplyngly istotniena zmniejszenieudzialukolb i Ii(ci oraz wzrost
udzialu koszuleki lodyg w strukturzeplonu.
W wielu pracachdotyczqcychnawozeniapotasemautorzyzwracajquwagqna
zmiany, jakie mog4 miei miejsce w skladzie clrcmicznym roSlin [Gutyfiska,
Mercik 1984: Mazur i in. 1982; Stgpie(t1989, Szukalski 19741.W badaniach
wlasnych nie wykazanowplywu potasuna zmiany zawartoSciazotu i fosforu w
poszczegSlnych
czg(ciachroSlinytestowanej,co potwierdzaj4czqstoinni autorzy.
Istotne rSLnicewyst4pity natomiastw zawarto(cipotasu,magnezui wapnia, co
jest w wielu publikacjach[Gutyfiska,Mercik 1984;Mazuri in. 1982;
podkreSlane
Mercik i in. 19761.Najwigksze koncentracjetych skladnik6w wystgpowaly w
liSciach,w dalszejkolejno(ci w lodygach,mniejszew koszulkach,a najubozsze
w nie byly kolby.
NawozeniepotasemspowodowaloistotnywzrostzawartoScitego skladnikaw
wigkszymstopniuw lodygachi liSciach,w mniejszymnatomiastw koszulkachi
kolbach.
Czgstouwazasig [Mercik i in. 1984],2e zwigkszenieilo(ci K w ro(linie ponad
2,0-2,2Vos.m. nie wywiera wplywu na plonowanie,a pogarszajakoSi roSlin
przeznaczonychna paszg.Inni autorzy fGutyf,ska,Mercik 1984] twierdz4,2e
nawet na glebachubogich w przyswajalnypotas wyitszedawki K nie wplywaj4
u r ot!!!I,rl4!!!1491c
U-ryyg:gry
i gIeby. C2..I I.
69
na wzrostplondw,jezeli stosujesigje na glebachkwaSnychi ubogichw magnez.
co potwicrdzilosig r6wniezw badaniachwlasnych.
Antagonistycznywplyw wy1szych darvekpotasu na pobieranieskladnik6w
jest szerokoopisywanyw literaturze
pokzirmowych,
w tym szczeg6lnie
magnezu,
1973;
Mazur
i
in.
1982;
Mercik i in. 1916;Stgpieri1989;Wicke l968].
[Grime
Prowadzi to w konsekwencjido poszerzeniastosunkuK : (Ca+Mg). Zdaniem
wielu autor6w,stosunekten nie powinienbyi szerszyod2,2: I [Mercik, Fanak
1984;Wicke l968l, a wedlug innych autor6w[Mercik, Stgpiefi1993]od 2,5 : 1.
JeLelistosunekjest szerszy,to istniejeduzeniebezpieczefistwo
zachorowaribydla
na teLyczkepastwiskowElStepiefi 1989], Swiadczyi moze rdwniez o niedostatecznym zaopatrzeniuroSlinw magnezi moze spowodowai spadekich plonowarria [Mercik i in. 1984]. W poszczeg6lnychczgSciachkukurydzy zebranejw
do(wiadczeniu stosunek K : (Ca+ Mg) byl bardzo zr5Lnicowany i odbiegal
zdecydowanieod preferowanegoprzez niekt6rychbadaczy.Og5inie pod wpiywem wzrostu dawek K ulegal poszerzeniu,wynosz4codpowiednio: w kolbach
5 , 1 - 6 , 3 :l , w k o s z u l k a c h 4 , 8 - 7 , 1 : 1 , w l i ( c i a1c, h
0 - 2 , 2 I: i l o d y g a c h 2 , 4 - 5 , 6 : 1 .
Tak wigc najbardziejniekorzystnybyl ten stosunekw kolbachi koszulkachnie
ty I ko z powodu duiej zaw arto(ci potasu, lecz malej zawartoSci magnezu t bardzo
matej wapnia w tych czgSciachro(liny. Najkorzystniejksztaltowalsig w liSciach
i byt zbli2ony do optymalnego. Chociaz przekroczenia byly znaczne, nale2y
w4tpii w toksycznoSibadanych ro(lin jako paszy, bowiem zawarto5i w nich
potasuw s.m.nieprzekraczaladopuszczalnejtlo(ci2,5o/a
[Mercik, Stgpiefi1993].
Z wielko(ci uzyskanychplon6w mozna sqdzi(,ze stosunekpotasudo wapnia i
magnezu w ro5linach nie byl decyduj4cym czynnikiem w ksztaltowaniu ich
plon6w, o czym donosz4r6wniez inni autorzy [Gutyriska,Mercik 1984].
W 3-letnimokresiebadafibilanspotasuzostalzr6wnowa2onyprzy stosowaniu
140 kg K/ha na rok (tab.9.1.
co potwierdzaj4r6wniez inni autorzyiFotyma i in.
1984; Fotyma,Naglik 19861.
Tabezpiecznesaldo bilansupodaje sig [Gosek,Fotyma l99ll okolo 45 kg K
na ha i na rok. Zgodnie z obowi4zuj4cymiliczbami granicznymi,za optymaln4
d_labadanej gleby nalezy tznad zawarto6i K przyswajalnego 16,7-20,j mg
K/100 g gleby. Podanej zawartoscipotasu nie udalo sig uzyskai przy dawce
T A B E L A 9 . B i l a n sp o t a s u
z a l a t a1 9 9 0 1 9 9 2
TABLE 9. Balanceofpotassium
Ior years1990-1992
Obickt IloSi K wnieObiect sionaz nawo-
Ilo5i K
Bilans
pobranaz Balance
plonem
Amount K
Amount K
introduced
taken up
with f'ertilizers by yield
kg /ha/ 3 lata - 3
ziiml
KO
K]
K2
lK4
0
210
420
840
219
357
4t3
466
-219
-147
+7
+ 374
ZawartoSiw glebieK
UdziatK
wg E-R po zakoriw kompleksie
czeniubadari
sorpcyjnym
Contento1'Kin soil
Shareol K in
by E-R aftercxperiment exchangeablc
complex
fmg K/100g
gleby- of soill
17,,1
1 R
6,3
8,1
il.6
-5,(')
19.-5
8.1
7A
G. Kulc:ycki
rcwnow_agibilansow::1..
ucizial p9!1slr w kornpleksie sorpre;,jnynrglcby Drzv
dawceKZ (140 kg K/ha) osi4gn4l5o/o,
co uznuwancjcsr r:r o;riynilrlnc.
WNIOSKN
Frzeprowadzone3-letniedo6wiadczenie
wegetacyjnez kukuryclz4orazwyqiki
ana.liz.chemicznych
rosliny testowejpozwalaj4na wyci4gnigcicnastgpujilcyi:ii
wnlosKow:
1. Dawki potasuw ilo(ci 10i 140kg K/ha spowodowalyistotnczw,,,i,.ki
plontjw
kukurydzy, czegonie stwierdzonopi-zydawcc 280 kg K/hl.
2. Wzrastai4cenawozeniepotasemzwigkszylo zawarto(c tego skllrcirrikaw psszczeg6lnych
czgSciach
ro61iny,
natontiast
zmniejszylokonccntrac'1g
wrppii w
li(ciachorazmagnezuw lodygachi li(ciach.Zawarto(ciazotr-r
i losfirruuklacluiv
sig niezaleznieod dawekpotasu.
3. Nawozen_ie
potasemrozszerzylostosunekK : (Ca+Mg) we wszystkich baclirnych czgSciach
roSliny,p.l9d9 wszystkimw lodygachi koszulkich,w rnnicjszym stopniuw kolbachi li(ciach.
4.zr6wnowaLeniebiiansupotasuuzyskanoprzy dawcc i40 kg K na I hu. Dawka
ta pozwolila teL na optymalnewysyceniekomplcksusorpcylnegoporusenr.
LITERATURA
DEMCZLIK M., FOTYMA M.. MAZUR T., BoJARCZttK K., szczUltKo w.. 19t32:wnlvw
wzrastajqcegonawozeniamineralnegona plon ro(lin i z-awarto(dprzysr.virjllnycliskllr.lnik,irr
w glebie. Zesz.Nauk. ART Ols:tt,n. 34: 4l-54.
FOTYMA M., cosEK s.. ADAMUS M., KozI-owsKA
I-1.. t9t{4: wpll,r.r,clLrzvchttawck
nawoz5w potasowychna plon ro(lin oraz na bilansi zawarto.(iprzyswa_jalncgo
potasuw glcbic.
Patn. Pul. 82: 85 93
FOTYMA M., NAGLIK E., 1986: WartoSi nawozowa rezcrw lirslirlu i
IX)tasunagrornaclzonyclr
w glebic w wyniku wieloletniegonawo2cnia.Roc.z.
Clcbout. 3-l, 1: I I-5-1,10.
GOSEK S.. FOTYMA M., 199l: Dzialanienastgpczcnnwoztiwpotasowych,Wyd. ITJNC).
['Lrllr.',,y.
s (73).
G R I M M E H . , 1 9 1 3 :B c z i e h u n g e n
z w i s c h c nK a l i u m ,C a l z i u mu n d M a g n e s i u mb e i r \ u l l r a l r r l l u
cnd
Ertragsbildung.Sotttlertt.Landvv.Forsch.30/1l: 93-l 10.
GUTYNSKA 8., MERCIK S., 1984:Badanianad wsp6ldz-ialanicm
potasuz nrlgnc./.cnr
i wapnicnr
na r62nych glebachi pod r62nymi ro(linami. Rocz,.Glebozri.35. l: (.rj-79
KAMINSKA w., KARDASZ T., STRAHL A., BALUKA T., WALCZAK K., I 972: Mclocly bactlri
laboratoryjnych w Stacjach Chemiczno-Rolniczych.Cz II. Iladanir: rnlitcriatu ro(linrrcgp.
IUNG. Pulrrwy.
KULCZYCKI G., 1998: Wplyw zrtj2nicowancsonawozcnia potilscnrlra wybranc wla(ciwoSci
gleby oraz plon i pobieranicskladnik6w pokarmoych pv.cr. kLrkurytlzg.Clz. l. Wla(ciwo(ci
glcbowe. Roc:..Clebozrt.49" 314:51-62.
MAZUR T., KOC J., GRONWICZ2., 19t32W
: p i y r v d a w k i i t c ! n r i n u s t o s o w i l l ! r inl a \ \ r o z ( ) w
potasowychw zmianowaniuna plon i sklad chcrnicznylo(lin. Zt',s:,.Nrtuk.Alil- Ols:.tt.rtlitil.
ll4: i 35- l-5-5.
MERCIK S., GORALSKI J.. COZLINSKI I-t., lt)76: Wplyw wspriklzralanilpr)rilsuz nlrrsncrc!lr
o r a z p o t a s uz s o d c m n a p l o n o w a n i ci s k t a d c h c r n i c z n yk i l k u r o ( l i n . / i l r ' : . N r r r r l /i ? o 1 .j g i - A :
1t;i-12',).
Nrtv'q:r:trit: po{uscnt n tr,lu,{r:iv,o,fui.qleh,,,"C:.. {l
7t
h t t l l i . ( ' l K S . . ( ; ( i i i . A I - S K i . i . . ( I O Z I - l N S K i l J . N 4 l l l i C l l K ' I ' . . 1 9 8 - l :l l a r l u i r i r i n a d r v s n t i i d z i a l a n i c n r
p o I i t s i r . ] t l l l l i n C / c r i) r\ v ; i I n i L ' l itrt l rr r i l n y c hg l c b u c hi p o d r r i z n y r r ir 0 ( l i n a r n i (. ' z . . T I IU. p l v r v , . , , r
l t i t r l r t i ' . i ' r r tirri ikri l t l c h c n t i c z n vl 1 ' c i c yw i c l o k w i a t u u ' cil s c r a r i c i i i-l t t t : , G
. lt,ln:n.35. I: 32-96.
! i i r i i { ' i t / ' l i . , i } , ' \ N ; \ K l t . . ! 9 8 - 1W
: p t y l v w s p t i l c l z i a l a r r ivl u p n i ; .nrt.i i y r } c , / ipt .o t a s ui s o d u w r < i z n y c i t
l r t r r l r t t r . c . j r t c l t t t a p l o t u r w a n i c i s k l a d c h c r n i c t . n y r o i l : l t . Z e s : . . i ' r o b l . P o . s t . N u tir5kiR
- 1o6l .62. 8 5 :
, \ l t r [ { ( ] l K 5 . . l - l , P I l r i NW . . 1 9 9 3 :D z i a l a n i cp o l a s up r z y l c i Z n v r no c i c z y n i ci z a s o b n o S c gr l c h u , '
n r a g n c r, , vd o i w r a d c z c l t i us t a t v c r n y l nZ. e s : , .N a r r kA
. R Kntkiy'211 .l-l: 15- 26.
5 i ' f : l ' l i r h ' iW . . l 9 l ' t 9 :I ) z i l l l n i c p o l i l s r .wl z i t l c T n o S coid s t o p n i a . j e g on a g r u n r a d z c n iwa g l c b i c w
rvyrrikLirvir-'lolctnicgo
iinwolcniu. liltL:..Clcbo:.n.4(). l: 129-1.15.
.rj7:i..rKnL.SKI
IL. I97J: Wpil'rv wzrasta.j4cych
dl'"vck nawozr-rwlirslbrowl'c5 ipotasowych ra
g i c b i c i r o i l i n u c h . R c s t :N
: .u u k R o 1 -l t l ( 1 . , 4 . :
l t l o t t yo r a zz a ' " v a r t o ( c ' l i i l t k r o ' i n i i k r o s k l a d n i kwr i w
i : {i()-fi.1.
'l'illtIrl-AK
l l . . l : O i ' ' 1 \ { A L \ I . .i ( ) l i ( rW
: piyw pawoZcniu
p o t a s c l llrl l r7 . a \ \ ' i t f t o l(ii- . f ptl c g o s k t l d n i k l
r v g l c h a c l r i i e i r r r o i x ' u r r i c i ) f r ( . r r oR(ol icnzy..G l e h o : r t ..3! :1 l i ) j - 2 1 3 .
w l C K I i i i . . i ! f ; i i r l , r i r . , , \ b i r l i n g r r k cci ltc rw i r k u n g i u r h c rK a l i u r : r { r r b t -\r,lo l ri l - : r I. ] c i d t i n g u n sm i l
'l'ltttct
r u r d c r c nN l i l ] r ' s i ( i l i c i l .
t \ r c l t i t ' .l 2 : 9 l l 9 1 5 .
G. Kttlczl,cki
72
G . KULCZYCKI
INF'LUENCE OF DIFFERENT POTASSIUM F'ERTILIZATION
ON SOME SOIL PROPERTIES,YIELD AND NUTRIENT
UFT|AKE,BY MAIZE. PART II. YIELD AND ITS COMPOSITION
Departmentof AgriculturalChemistry,AgriculturalUniversityof Wroclaw
.
SUMMARY
In 3-yearfield experimentrelatedto the influenceof potassiumfertilizationon
yield and nutrientuptakeby maize,potassiumfertilizationappliedon background
of nitrogen and phosphorusgave significantincreasein maize yields by K doses
70 and 140 kg/ha.
Increasingpotassiumfertilization causedan increasein contentof that element
in particularparts of maize, but a decreasein concentrationof calcium in leaves
and of magnesiumin stalksand leaves.The contentsof nitrogen and phosphorus
did not dependon potassiumdoses.Potassiumfertilizationexpandedthe ratio of
K:(Ca+Mg) in all examinedplant parts,especiallyin stalksand husksbut less in
corn-cobsand leaves.Balanceofpotassium was obtainedby dose 140 kg per ha'
This doselet optimally saturateexchangeablecomplex by potassium.
Praca wplyngtado redakcji w grudniu 1997 r.
Dr Grzegorz Kulczycki
Katedra Chemii Rolniczej
Akademia Rolnicza we Wroctawiu
50-357 Wroctaw, ul. Grwtwaldzka 53