Wady zastawki mitralnej

ginekolog.pl
Wady zastawki mitralnej
"Do pierwszych objawów mogą należeć szybsze męczenie
się i trudności w oddychaniu podczas wysiłku, szczególnie
widoczne, kiedy chory zmuszony jest wchodzić po
schodach. Duszność pojawiająca się podczas leżenia na
płaskim łóżku i w nocy po dłuższym spoczynku powoduje,
że chory, aby przetrwać noc, układa sobie pod głową kilka
poduszek."
Rola zastawki mitralnej
Zastawka mitralna nazywana jest również dwudzielną lub dwupłatkową. I właśnie ta ostatnia nazwa
chyba najlepiej opisuje jej budowę. Składa się ona z pierścienia, do którego umocowane są dwa
płatki: wiotkie, bardzo delikatne, połyskujące w świetle błony. W chwili zamknięcia zastawki płatki te
stykają się swoimi wolnymi brzegami na tyle szczelnie, że całkowicie zamykają otwór między
lewym przedsionkiem i lewą komorą. W prawej komorze serca jest podobna zastawka, tylko że
składa się ona z trzech płatków. Zastawki te pełnią w sercu analogiczną rolę jak zastawki w
naczyniach żylnych - zapobiegają cofaniu się krwi. Rola ich ujawnia się w czasie skurczu serca.
Szczelnie się zamykając gwarantują, że krew znajdująca się dotąd w komorach przez kurczące się
serce zostanie wtłoczona do naczyń tętniczych i nie wróci do przedsionków. Natomiast w czasie
rozkurczu, kiedy krew napływa z naczyń żylnych poprzez przedsionki do komór, prawidłowe
zastawki w ujściach przedsionkowo-komorowych są otwarte i nie wpływają na ruch krwi.
Na czym polega nieprawidłowe działanie zastawki mitralnej?
Do zaburzenia funkcji zastawki mitralnej dochodzi, gdy nie zamyka się ona szczelnie. W czasie
skurczu serca część krwi przez szczelinę w nieprawidłowej zastawce wraca do lewego
przedsionka. Mówimy wówczas o niedomykalności zastawki mitralnej. Niedomykalność taka może
powstać w wyniku uszkodzenia płatków zastawki. Jednak można sobie również wyobrazić
sytuację, w której dojdzie do poszerzenia pierścienia mitralnego. Wówczas płatki, które wcześniej
funkcjonowały bez zarzutu, są po prostu zbyt krótkie, by stykając się wolnymi brzegami szczelnie
zamykać otwór między przedsionkami i komorami. Dość często zdarza się też, że podczas skurczu
serca fragmenty zastawki wpuklają się do przedsionków. W ten sposób powstają liczne drobne
szczeliny, przez nie krew, która powinna być wyrzucona z komór do naczyń, wraca się do
przedsionków. Wada taka pojawia się dość często, bo występuje u 5-10% osób i nazywana jest
wypadaniem płatka zastawki mitralnej. Choć wydaje się dość błaha, strumienie krwi płynące przez
liczne drobne szczeliny w sumie mogą powodować znaczne zaburzenie funkcji zastawki.
Inny problem pojawia się, gdy zastawka, która w czasie rozkurczu powinna być ,,niema" i nie
przeszkadzać płynącej krwi, ulega zwężeniu. Wówczas serce bardzo dotkliwie odczuwa obecność
zastawki: po obu stronach zastawki, to znaczy w przedsionku i w komorze powstaje różnica
ciśnień, tzw. gradient ciśnień przez zastawkę. Napływ krwi z przedsionka do komory jest utrudniony
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 1/3
ginekolog.pl
i przez to zmniejszony. Zwężenie zastawki mitralnej - stenoza mitralna - może powstać jako
konsekwencja procesów zapalnych obejmujących tę zastawkę, szczególnie często jest
powikłaniem gorączki reumatycznej.
Stenoza mitralna - objawy
Do pierwszych objawów mogą należeć szybsze męczenie się i trudności w oddychaniu podczas
wysiłku, szczególnie widoczne, kiedy chory zmuszony jest wchodzić po schodach. Duszność
pojawiająca się podczas leżenia na płaskim łóżku i w nocy po dłuższym spoczynku powoduje, że
chory, aby przetrwać noc, układa sobie pod głową kilka poduszek. Również chrypka czy
odksztuszanie wydzieliny, które wydają się wskazywać raczej na chorobę płuc niż serca, mogą się
pojawić u osoby ze zwężeniem zastawki mitralnej. Osoba taka może także skarżyć się na uczucie
szybkiego i nierównego bicia serca lub napady kołatania serca. Na bardziej zaawansowanym
etapie choroby występują: wodobrzusze oraz obrzęki wokół kostek, którym nie towarzyszy ból
łydek.
Niedomykalność mitralna - objawy
W tej wadzie objawy pojawiają się szczególnie późno. Podobnie jak w stenozie mitralnej, są to:
szybsze męczenie się, trudności w oddychaniu podczas wysiłku, duszność występująca u osoby
leżącej oraz duszność występująca w nocy. Czasem niezwykle nieprzyjemne uczucie kołatania
serca może być dla chorego pierwszym sygnałem choroby i skłania go do szukania pomocy.
W jaki sposób lekarz stwierdza wadę zastawki?
Często nieprawidłowością, jaka może zaniepokoić lekarza, bywa szmer nad sercem stwierdzany u
pacjenta, który zgłosił się na wizytę z powodu przeziębienia. Umiejscowienie szmeru oraz jego
charakter często pozwalają lekarzowi wstępnie określić rodzaj wady. Wady zastawki mitralnej przez
bardzo długi czas nie dają objawów, które byłyby zauważone przez chorego. Zazwyczaj, kiedy
objawy są już widoczne, wada zastawki osiąga znaczny stopień. Ze względu na to, że
nieprawidłowe funkcjonowanie zastawki wymusza na sercu nadmierną i daremną pracę,
długotrwałe obciążenie serca prowadzi w końcu do jego niewydolności. W ostatecznym
rozpoznaniu wady pomogą lekarzowi badania dodatkowe. Chory, któremu wykonano EKG, może
dowiedzieć się, że badanie to uwidoczniło cechy przerostu lewej lub prawej komory albo migotanie
przedsionków. To zaburzenie rytmu chory będzie odczuwał jako wspomniane wcześniej bardzo
nieprzyjemne kołatanie serca. Badanie radiologiczne klatki piersiowej również może dostarczyć
lekarzowi cennych informacji: ujawni, że sylwetka serca jest nieprawidłowa, pokaże zmiany w
płucach. Jednak najważniejszym badaniem, jakie będzie wykonane u chorego ze szmerem w
sercu, jest badanie echokardiograficzne, czyli tzw. USG serca. Pozwoli ono nie tylko bezbłędnie i
precyzyjnie określić rodzaj wady, ale umożliwi także ocenę stopnia jej zaawansowania i odpowie
na pytanie, jak poważne są zmiany, które dokonały się w sercu zmuszanym do wytężonej pracy.
Wreszcie badanie echokardiograficzne pomaga wyznaczyć moment, w którym dana osoba
powinna poddać się zabiegowi operacyjnemu.
Metody leczenia
Kiedy objawy niewydolności serca związane ze stenozą mitralną nasilają się, a towarzyszących
chorobie zaburzeń rytmu nie udaje się dłużej korygować lekami, wskazane jest wykonanie plastyki
balonowej. W zwężone ujście zastawki mitralnej wprowadza się cewnik balonowy, którego
rozprężenie pozwala skorygować zwężenie zastawki i rozszerzyć zrośnięte płatki. Niestety czasami
niezbędne okazują się bardziej radykalne zabiegi: przecięcie nadmiernie zrośniętych płatków
zastawki - tzw. komisurotomia lub wręcz całkowita wymiana zastawki na protezę mechaniczną lub
biologiczną. Nieco inne są wskazania do leczenia chirurgicznego dla osoby z niedomykalną
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 2/3
ginekolog.pl
zastawką mitralną. W tej chorobie ważne jest, aby interwencja nastąpiła przed rozwinięciem się
niewydolności serca. Obecnie stosuje się trzy metody leczenia: rekonstrukcję zastawki mitralnej,
wymianę zastawki z pozostawieniem części zastawki naturalnej, całkowite usunięcie zastawki i
zastąpienie jej protezą mechaniczną lub biologiczną. Mimo, że stworzenie protezy zastawkowej
było ogromnym osiągnięciem i że dostępne są coraz doskonalsze protezy, najnowsze techniki
operacyjne polegają na zachowaniu naturalnej zastawki w możliwie jak największym stopniu.
Choroby zastawki mitralnych są dosyć częste, ale ich objawy nie należą do specyficznych.
Jednakże dla doświadczonego klinicysty stwierdzenie tych patologii za pomocą badania EKG nie
stanowi żadnego problemu. Nie leczone choroby zastawki mitralnej mogą być przyczyną
poważnych dolegliwości w przyszłości, dlatego nie należy ich lekceważyć.
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 3/3