Co trzeba wiedzieć, rozpoczynając leczenie insuliną?

Co trzeba wiedzieć, rozpoczynając
leczenie insuliną?
Co trzeba wiedzieć, rozpoczynając
leczenie insuliną?
Do czego służy insulina?
Insulina to hormon białkowy, wytwarzany w komórkach β (beta)
trzustki, umożliwiający przemianę węglowodanów, białek
i tłuszczów w Twoim organizmie. Insulina warunkuje również
wzrost i prawidłowe różnicowanie się komórek, tak aby mogły
spełniać różne funkcje.
Leczenie Twojej choroby – cukrzycy typu 2, polega na stopniowej
intensyfikacji terapii.
Na początku choroby, jeśli była ona odpowiednio wcześnie rozpoznana,
do osiągnięcia zadowalającego stężenia cukru we krwi wystarcza dieta
z ograniczeniem węglowodanów prostych i tłuszczów zwierzęcych
(nasyconych). Kolejnym etapem leczenia jest stosowanie leków doustnych,
które mają poprawić wrażliwość tkanek na insulinę wydzielaną przez Twoją
trzustkę i/lub zwiększyć wydzielanie insuliny. Jednak w miarę postępu
choroby aktywność komórek β (beta) Twojej trzustki maleje, co powoduje
systematyczne zmniejszenie ilości wydzielanej insuliny. Udowodniono,
że już w momencie rozpoznania choroby wydzielanie insuliny wynosi
zaledwie 50% wydzielania zdrowego człowieka1.
Insulinę możemy porównać do klucza otwierającego
drzwi do domu. Bez niego nie możemy wejść do środka.
Im więcej osób chce wejść do domu, tym większa grupa
ludzi gromadzi się pod domem. Analogicznie komórki
organizmu posiadają drzwi w postaci receptorów.
Jeśli „drzwi-receptory” są otwarte przez insulinę, cząsteczki glukozy mogą
swobodnie wnikać do komórek Twojego organizmu, gdzie podlegają
przemianom. Dzięki nim uzyskujesz energię potrzebną do życia.
Jeśli stężenie insuliny w organizmie jest nieproporcjonalne do
zapotrzebowania, glukoza nie jest wykorzystywana przez komórki i jej
stężenie we krwi rośnie. Przewlekle utrzymujące się podwyższone stężenie
cukru we krwi przyczynia się do rozwoju wielu powikłań cukrzycy. Niestety,
w miarę postępu choroby wydzielanie insuliny maleje i może zdarzyć się,
że żeby zachować prawidłowe stężenie cukru we krwi, konieczne będzie
uzupełnienie jej niedoborów poprzez zastosowanie preparatów insuliny.
Po 6 latach od momentu rozpoznania cukrzycy typu 2 ponad 50% chorych
wymaga leczenia insuliną2.
Dzięki zastosowaniu stopniowej intensyfikacji leczenia można zredukować
ryzyko wystąpienia powikłań cukrzycy3.
Co należy wiedzieć, rozpoczynając leczenie insuliną?
Należy znać:
nazwę stosowanego preparatu lub preparatów insuliny
czas, po którym insulina rozpoczyna swoje działanie
czas, w którym występuje szczyt działania insuliny
czas, po którym insulina kończy swoje działanie
sposób przechowywania i przewożenia insuliny
technikę wykonywania wstrzyknięć
miejsca, w które można wstrzykiwać insulinę
Znajomość czasów działania preparatów insuliny pozwala podawać
insulinę w odpowiednim czasie i zaplanować posiłki.
• Insuliny klasyczne ludzkie krótko działające oraz gotowe mieszanki
podajemy na około 30 minut przed posiłkami, a szybko działające analogi
i mieszanki analogowe podajemy bezpośrednio przed posiłkami.
• Odpowiednio dobrany moment podania insuliny przed
posiłkiem pozwala na uzyskanie optymalnego czasu działania
preparatu insuliny w okresie osiągnięcia maksymalnego
stężenia glukozy po posiłku. Zapobiega to utrzymywaniu się
nadmiernego stężenia cukru we krwi po posiłku – hiperglikemii
poposiłkowej, która jest czynnikiem ryzyka wystąpienia
powikłań cukrzycy.
Należy pamiętać o prawidłowym sposobie przechowywania insuliny.
Insulinę należy przechowywać w temperaturze od 2º C do 8º C. Takim
warunkom odpowiadają szuflady do przechowywania warzyw w naszych
lodówkach.
Nigdy nie należy przechowywać insuliny
pod zamrażalnikiem, gdyż może dojść
do przemrożenia preparatu i utraty jego
właściwości.
Insulinę na bieżący użytek, znajdującą się
we wstrzykiwaczu aktualnie używanym (lub
wstrzykiwaczach przy stosowaniu różnych
preparatów w ciągu doby), należy przechowywać w temperaturze
pokojowej. Okres trwałości tak przechowywanej insuliny wynosi od
4 do 6 tygodni, w zależności od preparatu.
Nie należy przechowywać wstrzykiwaczy z insuliną w lodówce,
gdyż mogą one ulec uszkodzeniu.
Nie można dopuszczać do przechowywania insuliny w temperaturze powyżej
30ºC, gdyż może ona utracić swoje właściwości.
Nieprawidłowe przewożenie insuliny może spowodować utratę jej
właściwości.
W przypadku przewożenia insuliny samolotem konieczne jest umieszczenie
zarówno wstrzykiwaczy z insuliną, jak i zapasu insuliny w bagażu podręcznym, ponieważ niskie temperatury panujące w ładowni samolotu mogą
spowodować utratę jej właściwości.
W przypadku przewożenia insuliny samochodem w gorącym klimacie należy
zaopatrzyć się w termos lub torbę termoizolacyjną, do których wkładamy
wstrzykiwacze oraz zapas insuliny. Należy chronić insulinę przed ekspozycją
na promieniowanie słoneczne. Nigdy nie należy układać pojemników
z insuliną na półce pod tylną szybą samochodu, gdyż panuje tam zbyt
wysoka temperatura. Optymalnym rozwiązaniem jest przewożenie insuliny
w chłodziarce samochodowej.
Prawidłowe działanie insuliny zależy również od techniki
wstrzyknięć insuliny.
Pamiętaj:
przed rozpoczęciem przygotowań
do wstrzyknięcia insuliny umyj ręce i dobrze je osusz
sprawdź, czy:
• fiolka z insuliną znajdująca się
we wstrzykiwaczu faktycznie zawiera insulinę
• roztwór insuliny wygląda tak jak zwykle, jeśli
masz wątpliwości – wymień fiolkę na nową
zanim nakręcisz igłę, wymieszaj dokładnie roztwór insuliny ruchem
wahadłowym około 30 razy – to konieczne przy stosowaniu insulin
o mlecznym wyglądzie
sprawdź, czy igła jest drożna i pozbądź się pęcherzyków powietrza
z pojemnika z insuliną – wystrzyknij 1-2 jednostki insuliny
pamiętaj, że igła do wstrzykiwań to sprzęt jednorazowy
i należy ją zmieniać, długotrwałe używanie igły
może być przyczyną drobnych, powtarzających
się urazów tkanki podskórnej, co powoduje jej
nieprawidłową regenerację i prowadzi do
upośledzenia wchłaniania insuliny, a także może być
przyczyną infekcji
zawsze wykonuj wstrzyknięcia igłą o odpowiedniej dla Ciebie długości;
o jej dobór poproś pielęgniarkę. Igłą zbyt krótką możesz podać insulinę
śródskórnie, co zaburzy jej wchłanianie, a igłą zbyt długą możesz
podać insulinę domięśniowo, co znacznie przyspieszy jej wchłanianie;
w obu przypadkach szczyt działania insuliny nie wypadnie w szczycie
wchłaniania cukru z przewodu pokarmowego
zanim dokonasz wstrzyknięcia, sprawdź, jaki rodzaj insuliny podajesz
do każdego rodzaju insuliny musisz posiadać oddzielny wstrzykiwacz
NIE PRZEMYWAJ miejsca wstrzyknięcia środkami dezynfekcyjnymi
ani przed wstrzyknięciem, ani po wstrzyknięciu; skóra jest wystarczająco
czysta, jeśli dbasz o codzienną higienę; resztki środka dezynfekcyjnego,
które mogą się dostać podczas wkłuwania igły, mogą być przyczyną
podrażnień i stanów zapalnych w miejscu wstrzyknięcia
insulinę podajemy podskórnie; insulinę można podawać w fałd lub bez
utworzenia fałdu skórnego; należy ująć skórę dwoma palcami i wbić igłę pod
kątem 45 lub 90 stopni
nie spiesz się, insulinę podawaj powoli;
10 sekund
po wstrzyknięciu odczekaj około 10 sekund (policz
do 10) i dopiero wyjmij igłę; zapobiega
to wyciekaniu insuliny z miejsca podania
Istotną czynnością jest odpowiedni wybór miejsca wstrzyknięcia
insuliny. Nie zapominaj, że różne insuliny wchłaniają się z różną szybkością
z różnych miejsc, należy więc odpowiednio je dobrać.
Insulina wchłania się:
najszybciej z tkanki podskórnej brzucha
ze średnią szybkością z tkanki podskórnej
ramienia
najwolniej z tkanki podskórnej uda i pośladka
Przed wstrzyknięciem sprawdź, czy miejsce, które wybierasz, nie jest
zaczerwienione, obrzęknięte lub czy nie ma zgrubień w tkance podskórnej.
Takie postępowanie zapobiega złemu wchłanianiu insuliny.
Pamiętaj o systematycznej zmianie miejsc wstrzyknięć insuliny. Pozwoli to
uniknąć tworzenia się zmian w tkance podskórnej, które mogą zmieniać
tempo wchłaniania się insuliny.
Insulina jest darem życia. Substancja ta zastosowana została po raz
pierwszy w 1922 roku u 14-letniego chłopca z cukrzycą. Dzięki temu
wydarzeniu miliony ludzi, chorujących obecnie na cukrzycę, mogą cieszyć
się życiem i spełniać swoje marzenia.
Piśmiennictwo
DeWitt D.E., Hirsch I.B.: Outpatient insulin therapy in type 1 and type 2 diabetes mellitus scientific review. JAMA 2003; 289: 2254-2264.
Wright A., Burden A.C., Paisey A.C. i wsp.: Sulfonylurea inadequacy: efficacy of addition of insulin over 6 years in patients with type 2 diabetes in the U.K. Prospective
Diabetes Study (UKPDS 57). Diabetes Care 2002; 25: 330-336.
3
UKPDS Study Group: Intensive blood-glucose control with sulphonylureas or insulin compared with conventional treatment and risk of complications in patients with
type 2 diabetes (UKPDS 33). UK Prospective Diabetes Study (UKPDS). Lancet 1998; 352: 837-853.
Materiał opracowała: lek. med. Agnieszka Tiuryn-Petrulewicz; konsultacja: Rada Naukowa Programu „Poprawa Kontroli Glikemii”
1
2
Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
ul. 17 Stycznia 45B, 02-146 Warszawa
tel.: (+48 22) 444 49 00, fax: (+48 22) 444 49 01
[email protected]
www.novonordisk.pl
DIA/181/11-10/12-12
Zalecenia lekarza:
DIA/181/11-10/12-12
Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
ul. 17 Stycznia 45B, 02-146 Warszawa
tel.: (+48 22) 444 49 00, fax: (+48 22) 444 49 01
[email protected]
www.novonordisk.pl