Oczekiwania wobec przyszłego pracownika – absolwenta szkoły

Oczekiwania wobec
przyszłego pracownika –
absolwenta szkoły
zawodowej
Anna Bartkiewicz
Regionalna Izba PrzemysłowoHandlowa w Radomsku
19 listopada 2013
Plan prezentacji
1. Kontekst: szkolnictwo zawodowe w Polsce i na tle
innych państw europejskich.
2. Miejsce szkolnictwa zawodowego w polityce Unii
Europejskiej.
3. Wyzwania stojące przed Polską.
4. Oczekiwania pracodawców wobec absolwentów.
5. Rekomendacje.
Krótka historia szkolnictwa
zawodowego w Polsce (1)
• Po wielu latach promowania nauki w szkołach
średnich i jej kontynuacji na kolejnych szczeblach
edukacji, nastąpił systematyczny spadek odsetka
uczniów rozpoczynających naukę w szkolnictwie
zawodowym.
• Postawiono na wymagające mniejszych nakładów
szkolnictwo ogólne.
• Logiczną konsekwencją była likwidacja szkół
zasadniczych i techników.
Krótka historia szkolnictwa
zawodowego w Polsce (2)
Struktura wykształcenia wg roku
ukończenia szkoły
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS („Wybory
ścieżki kształcenia a sytuacja zawodowa Polaków”).
Krótka historia szkolnictwa
zawodowego w Polsce (3)
 Z perspektywy pracodawców:
Systematycznej zmianie ulegał profil absolwentów: po 2005 roku
jedynie 4% wkraczających na rynek pracy było absolwentami
szkół zawodowych (w latach 80-tych – ok. 20%). Równolegle,
gwałtownie wzrósł odsetek absolwentów szkół wyższych.
 Z perspektywy ludzi młodych, wybierających szkołę
średnią:
W 1998 r. 67% uczniów szkół średnich uczyło się w technikach i
szkołach zawodowych. Dekadę później proporcje odwróciły się, a
udział szkół ogólnokształcących wzrósł do 55%.
Krótka historia szkolnictwa
zawodowego w Polsce (4)
Uczniowie w szkołach zawodowych i
technikach
jako % uczniów szkół średnich
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych
Tło międzynarodowe (1)
Proporcje szkolnictwa zawodowego i technicznego
oraz ogólnokształcącego w Polsce odwróciły się –
wyraźnie odbiegając od charakterystyk szkolnictwa w
krajach UE utożsamianych z silną, dynamiczną i
konkurencyjną gospodarką, np. Niemcy, Finlandia.
Wyższy udział szkolnictwa zawodowego
zazwyczaj wiąże się z niższym bezrobociem
wśród młodych.
Tło międzynarodowe (2)
Możemy rozróżnić 2 grupy krajów:
Nacisk na szkolenie zawodowe, wysoki udział szkolnictwa
zawodowego i technicznego w kształceniu na poziomie
średnim, wysoki stopień przygotowania zawodowego i./lub
technicznego i niski przygotowania ogólnego:
Czechy, Niemcy, Holandia, Włochy, Słowacja, Belgia, Finlandia,
Austria, Szwajcaria;
Przewaga szkolnictwa ogólnego na poziomie średnim,
wysoki poziom przygotowania ogólnego i niski przygotowania
zawodowego/technicznego.
Grecja, Portugalia, Irlandia, Hiszpania, Węgry, Wielka Brytania,
Litwa, Łotwa, Estonia
Tło międzynarodowe (3)
Uczniowie w szkołach zawodowych i
technikach
jako % uczniów szkół średnich (2011)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.
Uwaga: Luksemburg – dane 2009.
Dlaczego szkolnictwo
zawodowe ma znaczenie?
Dla systemów edukacji zawodowej jednym z najpilniejszych
zadań jest dziś dopasowanie podaży pracy (pracowników
wraz z ich kompetencjami i umiejętnościami) do potrzeb
zgłaszanych przez pracodawców.
Aktualne zadania zawodowe wymagają, aby pracownicy (obok
wysokich umiejętności) posiadali również przygotowanie
zawodowe w szerszym zakresie, umożliwiające
przekwalifikowanie się, gdy jest to konieczne (co nabiera
znaczenia, gdy gospodarkę dotykają przemiany
strukturalne).
Szkolnictwo zawodowe
w polityce UE (1)
Rolę szkolnictwa zawodowego (i konieczność adaptacji)
dostrzeżono już w połowie lat 1990. (Biała księga z 1996 r.), z
uwagi na nadchodzące wówczas wyzwania:
 Społeczeństwo informacyjne
 Rozwój cywilizacji naukowej i technicznej
 Globalizacja
Działania podjęte w kolejnych latach:
 Stworzenie europejskich ram kwalifikacji i Europass
 Stworzenie europejskiego systemu transferu osiągnięć w
kształceniu i szkoleniu zawodowym
 Włączenie szkolnictwa zawodowego do ramowych
inicjatyw strategicznych, np. do Strategii Lizbońskiej
Szkolnictwo zawodowe
w polityce UE (2)
Cele strategiczne dla europejskiego szkolnictwa
zawodowego (2010)
Uczynienie ze
szkolnictwa
zawodowego atrakcyjnej
opcji edukacyjnej.
Dbanie o jakość i
adekwatność kształcenia
zawodowego.
Adekwatność względem
rynku pracy (współpraca
przedsiębiorstw i szkół,
wymiana informacji,
orientacja programów)
Wprowadzenie
możliwości uczenia się
przez praktykę w
partnerstwie z
przedsiębiorstwami
Wnioski: ramowe propozycje
dla Polski
1. Projektowanie systemów kształcenia i doskonalenia
zawodowego we współpracy pracodawców,
pracowników i rządów poszczególnych krajów.
2. Tworzenie zachęt dla pracodawców i pracowników
3. Wspieranie systemu uznawania świadectw i
umiejętności nabytych we wszystkich formach
kształcenia (Krajowe Ramy Kwalifikacji).
4. Tworzenie przez odpowiednie resorty szeroko
rozumianej strategii szkoleniowej.
Wnioski: ramowe propozycje
dla Polski
„Za dwadzieścia lat będziesz bardziej
rozczarowany rzeczami, których nie
zrobiłeś, niż tymi, które zrobiłeś”
Mark Twain
Bezrobocie młodych
Stopa bezrobocia ekonomicznego wg grup
wieku
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych
Eurostat..
Oczekiwania pracodawców (1)
Pracodawcy nie najlepiej oceniają przygotowanie
uczniów do wejścia na rynek pracy oraz zastosowanie w
pracy zawodowej umiejętności zdobytych w szkole.
Kryteria wykształcenia nie są decydujące przy
rekrutacjach, kluczowe są kompetencje:
 Kompetencje zawodowe - związane ze specyfiką danej pracy
(doświadczenie i wiedza praktyczna w zawodzie),
 Kompetencje samoorganizacyjne – związane z umiejętnością
organizowania swojej pracy (zaangażowanie, inicjatywa,
kreatywność, aktywność, komunikatywność),
 Kompetencje interpersonalne (np. umiejętność pracy w
grupie).
Wykształcenie musi wiązać się z nabywaniem
kompetencji (zawodowych, częściowo także
interpersonalnych).
Oczekiwania pracodawców (2)
Wśród najważniejszych cech, jakie powinno się w
trakcie nauki rozwijać, znalazły się:
 doświadczenia praktyczne zdobywane podczas
praktycznej nauki zawodu oraz na zajęciach
praktycznych w szkole,
 zdolność do samodzielnego myślenia i
działania,
 cechy osobowościowe wpływające na etykę
pracy (obowiązkowość, uczciwość i
komunikatywność).
Rekomendacje (1)
1. System współpracy i sieci powiązań szkół z
przedsiębiorcami, przy zaangażowaniu JST.
2. Identyfikacja popytu na kwalifikacje, umożliwienie
przedsiębiorcom wpływania na treści programowe,
uczestnictwo w programach dualnych.
ale: Konieczne jest znalezienie równowagi pomiędzy dopasowaniem
do bieżących potrzeb przedsiębiorców, a elastycznością i wszechstronnością
wykształcenia.
Rekomendacje (2)
3. Monitorowanie i tworzenie własnych baz danych o
aktualnych i przyszłych potrzebach rynku pracy. Obecnie
posiadane zasoby mają niski walor informacyjny.
4. Przygotowanie przez szkoły zawodowe programu
rozwojowego odpowiadającego na potrzeby lokalnego
rynku pracy
ale: Potrzebna jest także większa aktywność ze strony
pracodawców – np. przy tworzeniu klas patronackich oraz stałej ocenie ich
przydatności.
Rekomendacje (3)
5. Proponowany w nowej perspektywie 2014-2020
kierunek zmian w szkoleniach „kadr dla gospodarki” jest
zgodny obiecujący i zgodny z oczekiwaniami
przedsiębiorców:
- ograniczenie roli strony podażowej wobec roli strony popytowej
- wyszkolenie pracownika w ramach PO WER zgodnie z aktualnymi
oczekiwaniami firm
Dziękuję za
uwagę
Anna Bartkiewicz
[email protected]