Nowe stanowisko goździka pysznego Dianthus superbus L

Chrońmy Przyrodę Ojczystą 64 (4): 78–81, 2008.
Nowe stanowisko goździka pysznego
Dianthus superbus L. w okolicach Gorzkowic
w środkowej Polsce
RYSZARD PLACKOWSKI
Piotrków Trybunalski
e-mail: [email protected]
Goździk pyszny występuje na wilgotnych, żyznych łąkach
i torfowiskach w przeważającej części niżowej Polski, rzadziej
w niższych położeniach górskich (Polakowski 1995). Jest
rośliną prawnie chronioną w Polsce, narażoną na wyginięcie
– ranga V (Zarzycki, Szeląg 2006). Zanika głównie z powodu
zmniejszania się stosownych biotopów dla jego rozwoju. Jako
gatunek wilgociolubny ginie na skutek odwodnienia siedlisk,
urbanizacji i uprzemysłowienia, na przykład w okolicy Krakowa
(Bartoszek i in. 1998), czy Warszawy (Sudnik-Wójcikowska
1987).
Odkryte przeze mnie w 1991 roku stanowisko goździka
pysznego położone jest na południe od Gorzkowic (51°12’25’’
N, 19°35’10’’ E, woj. łódzkie) (ryc. 1). Region należy do Wzgórz
Radomszczańskich (Kondracki 1994). Stanowisko było odwiedzane w latach 1991–1996, 2001 i 2003–2005. Goździk rośnie
na łące trzęślicowej o powierzchni 1 ha, populacja zajmuje ok.
150 m2. Dla oceny składu florystycznego zbiorowiska, w którym
występował goździk pyszny, w dniu 27 lipca 2005 roku wykonano zdjęcie fitosocjologiczne na powierzchni 20 m2, przy czym
zastosowano skalę Braun-Blanqueta. Do oznaczenia roślin zielnych posłużono się kluczem Rutkowskiego (1998), mszaków
– Frahma i Freya (1983). Przynależność syntaksonomiczną
ustalono według Matuszkiewicza (2002).
78
Nowe stanowisko goździka pysznego w okolicach Gorzkowic
54°
Gorzkowice
50°
16°
24°
0
500 m
Ryszardów
Ryc. 1. Położenie stanowiska goździka pysznego.
Fig. 1. Location of the site of Dianthus superbus.
Goździk pyszny występował w małych grupach, jego udział
wynosił 10% pokrycia powierzchni. Pokrycie w warstwach:
krzewów (B) – 5%, zielnej (C) – 70%, mszaków – 5%:
B: Kl. Alnetea glutinosae: wierzba rokita Salix rosmarinifolia +2,
wierzba szara Salix cinerea +2, inne: brzoza omszona Betula
pubescens +;
C: Kl. Molinio-Arrhenatheretea: Dianthus superbus 1.2, bukwica zwyczajna Betonica officinalis +, trzęślica modra Molinia
caerulea 2.2, czarcikęs łąkowy Succisa pratensis +, komonica
zwyczajna Lotus corniculatus +, rdest wężownik Polygonum bistorta +, krwawnica pospolita Lythrum salicaria +2, krwawnik
pospolity Achillea millefollium +, bodziszek błotny Geranium
palustre +, turzyca owłosiona Carex hirta +, Kl. Phragmitetea:
79
R. Plackowski
gorysz błotny Peucedanum palustre +2, inne: ostrożeń polny
Cirsium arvense +, śmiałek pogięty Deschampsia flexuosa 1.2,
pokrzywa zwyczajna Urtica dioica +2, przetacznik ożankowy
Veronica chamaedrys +, kosmatka licznokwiatowa Luzula multiflora +, przytulia właściwa Galium verum 2.2;
D: Plagomnium cuspidatum +2, Caliergonella cuspidata +2.
Dodatkowo wykonano analizę chemiczną podłoża. W dniu
wykonywania zdjęcia fitosocjologicznego pobrano próbki gleby
torfowej z dziesięciu punktów badanej powierzchni, z warstwy
ryzosfery. W laboratorium oznaczono odczyn gleby w H2O (metodą potencjometryczną), zawartość węgla organicznego (metodą
Tiurina), azotu ogólnego (metodą Kjeldahla) oraz zawartość CaO
(metodą spektrometryczną na aparacie FLAPHO 4). Uzyskano
następujące wyniki: pH w H2O wynosiło 5,4; zawartość CaO nie
przekraczała 1%; C:N 12,5. Stosunek C:N świadczy o dobrej
sprawności gleby i bardzo dobrej jakości siedliska.
Należy podkreślić, że stanowisko goździka jest położone pośród łąk koszonych dwukrotnie w ciągu roku (maj–czerwiec
i sierpień), przy czym koszenie obejmuje płat z goździkiem, co
naraża populację goździka na wyginięcie. Wydaje się, że zachowanie tej łąki trzęślicowej i przetrwanie stanowiska goździka
pysznego dałoby się pogodzić z dalszym rolniczym użytkowaniem pod warunkiem stosowania koszenia raz w roku, późnym
latem lub jesienią. Kontynuowanie właściwego koszenia jest zabezpieczeniem przed sukcesją prowadzącą do przekształcenia
łąki w zbiorowisko zaroślowe lub leśne (Denisiuk 1980).
SUMMARY
Plackowski R. A new locality of Dianthus superbus L. near
Gorzkowice in central Poland.
Chrońmy Przyrodę Ojczystą 64 (4): 78–81, 2008.
New locality of this threatened and protected in Poland species was
discovered in 1991 and observed till 2005. Superb pink occurred in
a 1-ha Molinia-meadow south of Gorzkowice (51°12’25’’ N, 19°35’10’’
E). The population of Dianthus superbus was distributed in small
clumps and occupied an area of 150 m2. More detailed study of plant
80
Nowe stanowisko goździka pysznego w okolicach Gorzkowic
community composition was carried out on the 20-m2 patch according
to the Braun-Blanquet method. D. superbus covered 10% of this area on
27 July 2005. The accompanying species were Molinia caerulea (25%),
Galium verum (25%), Deschampsia flexuosa (5%), Peucedanum palustre
(<5%), and Succisa pratensis (<5%). Selected soil characteristics were
measured: pH 5.4 (H2O), CaO concentration <1%, C:N ratio 12.5.
PIŚMIENNICTWO
Bartoszek W., Dubiel E., Trzcińska-Tacik H. 1998. Atlas
rozmieszczenia roślin naczyniowych w woj. krakowskim. Pracownia
Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ, Kraków.
Denisiuk Z. 1980. Łąki turzycowe Wielkopolski. Studia Naturae 20.
Frahm J. P., Frey W. 1983. Moosflora. Verlag Eugen Ulmer,
Stuttgart.
Kondracki J. 1994. Geografia Polski. Mezoregiony fizycznogeograficzne. PWN, Warszawa
Matuszkiewicz W. 2002. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk
roślinnych Polski. PWN, Warszawa.
Polakowski B. 1995. Rośliny chronione. Atlas. PWN, Warszawa
Rutkowski L. 1998. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski
Niżowej. PWN, Warszawa.
Sudnik-Wójcikowska B. 1987. Flora miasta Warszawy w ciągu XIX
i XX wieku. Cz. I + Cz. II. Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Zarzycki K., Szeląg Z. 2006. Czerwona lista roślin naczyniowych w
Polsce. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.).
Czerwona lista roślin i grzybów w Polsce. Instytut Botaniki im. W.
Szafera PAN. Kraków.
81