Przypomnienie zasad powstawania rzutów prostokątnych. 7, 8

7, 8
Przypomnienie zasad powstawania rzutów prostokątnych.
Rola
rysunku
w
technice
Rysunek techniczny to specjalny rodzaj rysunku wykonywanego według ustalonych
zasad i przepisów. Dzięki zwięzłemu i przejrzystemu wyrażaniu kształtów i wymiarów
rysunek techniczny dokładnie wskazuje, jak ma wyglądać część maszyny lub cały
przedmiot po wykonaniu oraz informuje, jak należy przygotować się do jego wykonania.
Określa on również budowę i zasadę działania maszyn, przyrządów, urządzeń
produkcyjnych, lepiej niż najdoskonalszy opis słowny. Z tych też względów rysunek
techniczny stał się powszechnym i niezbędnym środkiem porozumiewania się
pracowników zatrudnionych w procesie produkcyjnym. Dla każdego technika rysunek
techniczny stanowi ważny dział wiedzy, dzięki której możliwe jest przekazywanie myśli
naukowo-technicznej w postaci projektu maszyny lub jej doskonalenia, usprawnienia
organizacji produkcji itp. Aby jednak mógł być łatwo i jednoznacznie zrozumiały, musi
być jasny i prosty, a ponadto zawierać wszystkie informacje potrzebne jego
użytkownikom.
Jasność i czytelność rysunku technicznego uzyskuje się przez prawidłowe
rozmieszczenie poszczególnych części rysunku na arkuszu, prostotę zaś osiąga się
głównie przez stosowanie umownych znaków i linii, zastępujących trudne do
narysowania fragmenty budowy przedmiotu. Znajomość tych znaków jest podstawą
jednoznacznego rozumienia rysunku. Poprzez nauczanie rysunku technicznego, jesteśmy
w stanie kształtować w znacznym stopniu, takie cechy osobościowe jak: dokładność,
cierpliwość, poczucie estetyki, zdolność logicznego myślenia.
Rodzaje
rysunków
technicznych
Ze względu na sposób wykonania rysunki dzieli się na dwie grupy:
1) rysunki szkicowe, wykonywane odręcznie,
2) rysunki techniczne, wykonywane przy użyciu przyborów.
Ze względu na przeznaczenie rysunku rozróżnia się:
1) rysunki poglądowe, odtwarzające w sposób obrazowy tylko najistotniejsze cechy
przedmiotu,
2) rysunki schematyczne, czyli bardzo uproszczone, przedstawiające tylko samą
zasadę działania lub budowy maszyny lub urządzenia,
3) rysunki konstrukcyjne, odtwarzające dokładnie kształt i wymiary przedmiotu.
Rysunki konstrukcyjne dzielą się z kolei na dwa zasadnicze rodzaje:
a) rysunki złożeniowe, przedstawiające całość mechanizmu, aparatu, maszyny czy
innego urządzenia w stanie zmontowanym,
b) rysunki wykonawcze poszczególnych części, zawierające wszystkie dane potrzebne
do wykonania narysowanego przedmiotu.
-9-
Formaty
arkuszy
rysunkowych
Za podstawowy format papieru rysunkowego przyjęto arkusz o wymiarach 210 X
297 mm, oznaczając go symbolem A4. Formaty o większych rozmiarach uzyskuje się
przez powiększenie formatu podstawowego 2, 4, 8 i 16 razy, zaś arkusze mniejsze w wyjątkowych przypadkach - przez podział arkusza A4 na połowy.
Arkusze większe od podstawowego mają oznaczenia: A3, A2, A1 i A0, natomiast
arkusz mniejszy - A5.
A1
594
A2
297
A3
A5
A4
A5
210
841
Każdy arkusz powinien mieć
o b r a m o w a n i e
ograniczające pole
przeznaczone na rysunek. Odległość obramowania od krawędzi arkusza powinna
wynosić od 7 do 10 mm.
W prawym dolnym rogu arkusza umieszcza się t a b l i c z k ę r y s u n k o w ą, zawierającą miejsca na wpisanie nazwy przedmiotu, numeru
rysunku, nazwy instytucji, w której rysunek został wykonany itp.
Tabliczka
- 10 -
Rodzaje
i
grubości
linii
rysunkowych
Spośród wielu stosowanych na rysunkach rodzajów linii najczęściej używane są:
a) l i n i a
c i ą g ł a
g r u b a
- do rysowania widocznych krawędzi
i zarysów przedmiotów;
b) l i n i a k r e s k o w a c i e n k a
- do rysowania niewidocznych krawędzi i zarysów;
c) l i n i a p u n k t o w a c i e n k a
- do rysowania osi i płaszczyzn
symetrii przedmiotów;
d) l i n i a c i ą g ł a c i e n k a
- do rysowania linii wymiarowych
i pomocniczych.
Używanie
ołówków
Dorysowania używa się zwykle ołówków o oznaczeniach: 4H, 3H, 2H, H, HB, z których 4H jest najtwardszy, a HB najbardziej miękki (B - black - czarny, H - hard twardy). Ołówka typu B w zasadzie nie używamy ze względu na to, że jako ołówek
miękki powoduje zabrudzenia rysunków. Ołówki typu H służą do rysowania cienkich linii,
a ołówek HB do wyciągania rysunku na gotowo. Ołówki powinny być zawsze dobrze
zaostrzone na pilniczku o drobnym nacięciu lub papierze ściernym.
Podziałki
stosowane
na
rysunkach
Przy wykonywaniu rysunków technicznych przedmiotów najlepiej jest, gdy można je
narysować w wielkości naturalnej. Nie zawsze jest to możliwe. Niekiedy przedmiot jest
zbyt duży i należy go na rysunku zmniejszyć i odwrotnie.
P o d z i a ł k a oznacza stosunek wymiarów liniowych przedmiotu na rysunku do jego
wymiarów rzeczywistych. Pierwsza liczba oznacza rozmiar rysunku, druga zaś rozmiar
przedmiotu. Jeżeli pierwsza liczba jest większa od drugiej, wówczas rysunek jest
większy od przedmiotu rzeczywistego ( 2 : 1 -rys. dwa razy większy ). Jeżeli druga
liczba jest większa od pierwszej - rysunek pomniejszony ( 1 : 2 - rys. dwa razy
mniejszy od przedmiotu ). Jeżeli obie liczby są równe ( 1 : 1), wymiary znajdujące się na
rysunku są zgodne z wymiarami rzeczywistymi przedmiotu.
Przybory
do
rysowania
Wśród specjalistycznych przyborów znajdują się takie
jak: rysownice,
przykładnice, ekierki, cyrkle, zerowniki, grafiony, linijki z podziałką milimetrową,
kątomierze, krzywiki, piórka kreślarskie, pióra "Redis", lejki, wzorniki itp.
Do naszych celów będziemy używać jedynie niektórych z nich, a mianowicie: ekierki dwa rodzaje (pierwsza - o kątach 300, 600, 900, druga - 450, 450, 900 ),linijka z podziałką
milimetrową - o długości 30 cm, cyrkiel - z możliwością wymiany ołówka (najlepiej
najprostszy metalowy), kątomierz, a w późniejszym etapie krzywik.
- 11 -
Rzuty
prostokątne
Jednym z rodzajów rysunku technicznego są rzuty prostokątne - oglądanie przedmiotu
z trzech stron - w kierunku prostopadłych do siebie płaszczyzn. Patrząc w ten sposób widzimy
każdą stronę oddzielnie w rzeczywistych nie zdeformowanych wymiarach.
Z
I
Z
I
II
I
I
I
I
X
X
Y
Y
I
I
II
Y
W celu uzyskania tych widoków na jednej płaszczyźnie musimy je "wyprostować", wcześniej
rozcinając jedną z krawędzi. Po wyprostowaniu krawędzi y będzie występować w dwóch
miejscach oddalonych od siebie o kąt 900. Każdy punkt znajdujący się na jednej osi (krawędzi)
ma swój odpowiednik na drugiej.
Rozchylając III płaszczyznę wokół osi Z, możemy w charakterystycznych punktach
przyłożyć ołówek i na powiększonej II płaszczyźnie odrysują się nam ćwierć okręgi, które będą
pomocne w określeniu położenia wspólnych punktów na dwóch osiach Y.
Płaszczyznę II rozchylamy wokół osi X i nowopowstałej osi Y. W ten sposób widok przedmiotu
na trzech płaszczyznach prostopadłych otrzymujemy na jednej płaszczyźnie.
I
Z
III
X
Y
II
Y
- 12 -
Musimy pamiętać o odległościach widoków od odpowiednich
osi. Na I i II płaszczyźnie jest
jednakowa odległość od osi ZY;
na I i III płaszczyźnie jednakowa
odległość jest od osi XY; na III
płaszczyźnie odległość od osi Z
jest jednakowa jak na II płaszczyźnie od osi X. Do prawidłowego umiejscowienia rzutów,
niezbędne będą tu linie Pomocnicze, którymi możemy łączyć
charakterystyczne punkty, tworząc w ten sposób zamknięty
krąg tzw. siatkę.