ii. rio radzi - RIO Bydgoszcz

Biuletyn Informacyjny Nr 3 (37) 2002 Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy
21
II. RIO RADZI ...
WYKONYWANIE BUDŻETU JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO „WYDATKI NIEWYGASAJĄCE” Z UPŁYWEM ROKU BUDŻETOWEGO
Jednostki samorządu terytorialnego pod koniec roku budżetowego uchwalają wydatki nie
wygasające. Są to przede wszystkim te wydatki, których cykl realizacji wykracza poza rok
budżetowy np. wydatki remontowe czy inwestycyjne.
Zgodnie z zasadą roczności budżetu nie zrealizowane kwoty wydatków zamieszczonych
w budżecie jednostki samorządu terytorialnego wygasają z upływem roku budżetowego
z wyjątkiem (art. 130 ustawy o finansach publicznych)
− wydatków, których planowanym źródłem finansowania są przychody z kredytów
zagranicznych, bądź środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, nie podlegające zwrotowi,
− wydatków przeznaczonych na współfinansowanie programów realizowanych z nie
podlegających zwrotowi źródeł pochodzących ze źródeł zagranicznych.
Ponadto ustawa o finansach publicznych w art. 130 ust. 2 przyznaje organowi stanowiącemu
uprawnienia do określania tzw. wydatków nie wygasających z możliwością ich realizacji
w latach następnych.
W podjętej uchwale w tej sprawie należy określić wykaz tych wydatków z tym, że dla
każdego wydatku objętego wykazem powinien być określony ostateczny termin jego wykonania.
Do uchwały należy załączyć plan finansowy wydatków w podziale na działy, rozdziały
klasyfikacji budżetowej z wyodrębnieniem wydatków majątkowych.
Należy podkreślić, że niezbędnym warunkiem przedłużenia finansowania wydatków
wymienionych w wykazie poza rok budżetowy jest posiadanie odpowiednich środków
finansowych i zgromadzenie ich przed zakończeniem roku budżetowego. Środki finansowe na
wydatki niewygasające z upływem roku budżetowego, powinny być gromadzone na
wyodrębnionym subkoncie podstawowego rachunku bankowego jednostki samorządu
terytorialnego. Zwraca się uwagę na to, że uchwała organu stanowiącego powinna być podjęta w
terminie umożliwiającym przekazanie odpowiednich środków finansowych na subkonto przed
zakończeniem roku budżetowego.
Podejmowanie uchwał o wydatkach niewygasających przy braku środków finansowych na ich
realizację jest podstawowym błędem popełnionym przy stosowaniu tego przepisu. Instytucja
„wydatków niewygasających „ służy racjonalizacji wykonywania budżetu, jednakże powinna być
stosowana gdy jednostka posiada zabezpieczone środki na realizację zadania, a z różnych
względów nie zdołała wykonać zadania.W przypadku kiedy jednostka samorządu terytorialnego
nie przekaże środków na odpowiednie subkonto lub nie zrealizuje wydatków niewygasających
w terminie określonym w uchwale, kontynuacja zadań ujętych w wykazie może nastąpić przez
ponowne ujęcie ich w budżecie. Środki pozostałe po realizacji zadania należy przekazać na
dochody budżetowe.
22
Biuletyn Informacyjny Nr 3 (37) 2002 Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy
Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy badając w trybie nadzoru
uchwały o wydatkach nie wygasających stwierdzało szereg nieprawidłowości dotyczących:
− nie dołączenia do uchwały planu finansowego tych wydatków,
− zbyt ogólnego określenia ostatecznego terminu dokonania wydatków np. rok 2002,
− zmiany ostatecznego terminu realizacji wydatków,
− zmianie w planie finansowym zadania inwestycyjnego.
Halina Paszkowska
Członek Kolegium
Regionalnej Izby Obrachunkowej
w Bydgoszczy
ZAANGAŻOWANIE WYDATKÓW BUDŻETOWYCH – PODSTAWOWE
ZAGADNIENIA1
Art. 14 ustawy o finansach publicznych zawiera delegację dla Ministra Finansów
do określenia w drodze rozporządzenia jednolitego planu kont dla jednostek sektora finansów
publicznych. Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 2 powołanej ustawy plany kont powinny uwzględniać
zasady określone w przepisach ustawy o rachunkowości i standardach międzynarodowych z tym,
że będą ujmowane również wszystkie etapy rozliczeń poprzedzające płatność dochodów
i wydatków, w tym także zaangażowanie środków.
Od 1 stycznia 2002 r. jednostki budżetowe są zobowiązane do księgowej ewidencji
zaangażowania w przyszłe wydatki budżetowe oraz wykazywania stanu tego zaangażowania
w sprawozdaniu budżetowym.
Zaangażowaniem wydatków budżetowych jest każda czynność prawna, która w przyszłości
może powodować wydatek budżetowy ujęty w planie finansowym jednostki budżetowej,
np. zawarcie umowy o pracę, zlecenia, o dzieło, o wykonanie usługi, zakupu materiałów,
wyposażenia środka trwałego, wydanie decyzji przyznającej środki z budżetu, umowa
cywilnoprawna polegająca na udzieleniu zamówienia publicznego, zawarcie porozumienia
z innymi jednostkami samorządu terytorialnego lub z innymi podmiotami, w wyniku którego
zostaje udzielona dotacja. Zaangażowanie może powstać w wyniku uchwały organu
stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, np. przyznającej dotacje podmiotowe
i przedmiotowe dla własnych zakładów budżetowych lub instytucji kultury.
Zaangażowanie to czynność prawna na podstawie której kierownik jednostki budżetowej
tworzy zobowiązania, z których wynika obciążenie planu finansowego jednostki budżetowej
w bieżącym roku budżetowym lub w latach następnych. Zaangażowanie z punktu widzenia
1
Przedruk: „Correcta” Biuletyn Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie 2002 nr 2, s. 11-13.
Biuletyn Informacyjny Nr 3 (37) 2002 Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy
23
prawa finansowego można umiejscowić w przedziale między planem wydatków a wykonaniem
wydatków.
Z punktu widzenia księgowego zobowiązanie może wyprzedzać zaangażowanie,
np. dodatkowe wynagrodzenie roczne. Przyznane pieniądze na rok, na funkcjonowanie jednostki
budżetowej w sferze przyrzeczeń to plan finansowy.
Zaangażowanie oznacza prawne zaangażowanie finansów publicznych tylko do wydatków,
np.:
1. zawarta umowa o remont w danym roku budżetowym – w tym momencie pojawia się
zaangażowanie,
2. umowy o pracę z pracownikami – w styczniu już można powiedzieć jakie będzie
zaangażowanie wynagrodzeń, jeśli będą podwyżki to zmieni się i plan i zaangażowanie.
Zaangażowanie zmienia się wraz ze zmianami w planie finansowym. Zaangażowanie
powstaje w momencie zawarcia umowy, która w przyszłości skutkować będzie określonymi
wydatkami w danym roku budżetowym. Zaangażowanie nie powinno przekroczyć planu
wydatków w danym roku budżetowym. Tak więc kontrola jego stanu ma charakter informacji
decyzyjnej, np. nie zawieranie kolejnych umów lub konieczność zmiany planu wydatków.
Za zaangażowanie odpowiada więc kierownik jednostki, gdyż to on podpisuje umowy
i angażuje środki finansowe, a nie główny księgowy.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych
zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu
terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz. U. Nr 153,
poz. 1752) wprowadziło do planu kont dwa konta pozabilansowe na których należy
ewidencjonować zaangażowanie wydatków:
− 998 – zaangażowanie wydatków budżetowych roku bieżącego,
− 999 – zaangażowanie wydatków budżetowych przyszłych lat.
Na koncie 998 ewidencjonuje się prawne zaangażowanie wydatków budżetowych dotyczące
danego roku budżetowego. Strona Ma konta 998 to wartość umów, decyzji, postanowień, uchwał,
których wykonanie spowoduje konieczność wykonania wydatków w roku bieżącym.
Po stronie Ma ewidencjonuje się zarówno zwiększenie, jak i zmniejszenie zaangażowania
związane ze zmianami umów. Zmniejszenia ujmuje się zapisem czerwonym.
Na stronie Wn konta 998 ewidencjonuje się:
− równowartość sfinansowanych wydatków budżetowych w danym roku budżetowym (trzeba
sobie dookreślić bądź w swoim Zakładowym Planie Kont, bądź w procedurze ewidencji
zaangażowania – w jakich okresach będziemy je ewidencjonować),
− równowartość zaangażowanych wydatków, które będą obciążały wydatki roku następnego.
Ewidencja na konta 998 i 999 prowadzona jest w pełnej szczegółowości klasyfikacji
budżetowej (dział, rozdział, paragraf). Na koniec roku konto 998 nie wykazuje salda.
Natomiast konto 999 służy do ewidencji prawnego zaangażowania wydatków dotyczących
lat przyszłych.
Biuletyn Informacyjny Nr 3 (37) 2002 Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy
24
Na stronie Ma konta 999 ujmuje się wysokość zaangażowanych wydatków lat przyszłych. Na
stronie Wn konta 999 ujmuje się równowartość wydatków budżetowych zaangażowanych
w latach poprzednich a obciążających plan finansowy roku bieżącego jednostki budżetowej.
Na stronie Ma konta 999 ewidencjonuje się pod datą 31 grudnia danego roku budżetowego
naliczone dodatkowe wynagrodzenie roczne, które pod datą 1 stycznia następnego roku przenosi
się na stronę Ma konta 998.
Po stronie Ma konta 999 ewidencjonuje się również wieloletnie umowy inwestycyjne,
których wartość dotycząca poszczególnych lat jest na początku roku przenoszona na stronę Ma
konta 998.
Konto 999 na koniec roku może wykazywać saldo Ma, które odpowiada zaangażowaniu
wydatków lat przyszłych.
Zaciągnięte zobowiązania lub podpisanie umowy w jednym roku budżetowym mogą
stanowić zaangażowanie w otwarciu ksiąg na nowy rok budżetowy odpowiednio do wydatków
zaliczonych w danym roku budżetowym.
Zaangażowanie może być – wyższe niż wykonanie wydatków, równe wykonaniu wydatków,
wykonanie wydatków nie może być wyższe niż zaangażowanie.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 13 marca 2001 r. w sprawie
sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. Nr 24, poz. 279) począwszy od sprawozdań o wydatkach
Rb 28S składanych za miesiąc marzec 2002 r. wypełnia się kolumnę „Zaangażowanie”.
W kolumnie tej wykazuje się wynikające z ewidencji księgowej zaangażowanie środków
budżetowych obciążające plan finansowy wydatków danego roku budżetowego z tytułu:
1) wykonanych wydatków,
2) podjętych zobowiązań, w tym niespłaconych zobowiązań z lat ubiegłych związanych
z funkcjonowaniem jednostki budżetowej i wypełnianiem przez nią określonych zadań
statutowych.
Rok 2002 – przykładowe zakończenie roku dotyczy zaewidencjonowania dodatkowego
wynagrodzenia rocznego (pełna klasyfikacja budżetowa)
400
999
231
rozrachunki z tytułu
wynagrodzeń
1) 200
1) 200
zaangażowanie lat
przyszłych
1) 200
1) zaksięgowanie pod datą 31.12.2002 r. listy dodatkowego wynagrodzenia rocznego w kwocie
200
Biuletyn Informacyjny Nr 3 (37) 2002 Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy
25
Sprawozdanie Rb-28S na 31 grudnia 2002 r. dotyczące tej części:
Klasyfikacja
budżetowa
Plan
Zaangażowanie
Wykonanie
150
150
150
Zobowiązania
ogółem
200
Zobowiązania
wymagalne
-
Rok 2003
231
rozrachunki z tytułu
wynagrodzeń
2) 200
b.o. 200
860
999
zaangażowanie lat
przyszłych
1) 200
b.o. 200
998
zaangażowanie roku
bieżącego
b.o.200
2) 200
1) 200
1) Przeniesienie zaangażowania lat przyszłych na zaangażowanie roku bieżącego Wn 999 – Ma
998.
2) Wypłata dodatkowego wynagrodzenia rocznego w miesiącu lutym 2003 r. w kwocie 200.
Halina Gajoch
Naczelnik Wydziału
Informacji, Analiz i Szkoleń
Regionalnej Izby Obrachunkowej
w Krakowie