Znaczenie cząsteczek zawartych w osoczu w

Mikołaj Zaborowski
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Stypendysta projektu pt. „Wsparcie stypendialne dla doktorantów na kierunkach uznanych
za strategiczne z punktu widzenia rozwoju Wielkopolski”, Poddziałanie 8.2.2 Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki
Znaczenie cząsteczek zawartych w osoczu w indukcji apoptozy
neuronów w przebiegu neurologicznego zespołu
paranowotworowego towarzyszącego guzom jajnika
Praca doktorska jest skupiona na jak dotąd niezbadanym mechanizmie śmierci komórek
nerwowych w przebiegu choroby nowotworowej. Badana hipoteza dotyczy krążących we
krwi substancji wydzielanych przez rozwijający się we wczesnym stadium nowotwór. Waga
tego zagadnienia, a zarazem możliwości praktycznego wykorzystania wynika z dwu
względów.
Może
służyć
jako
narzędzie
wspomagające
rozpoznawanie
chorób
neurologicznych, a także jako metoda do wczesnego wykrywania nowotworów złośliwych.
Neurologiczny zespół paranowotworowy jest patologią układu nerwowego w przebiegu
choroby nowotworowej, nie spowodowaną naciekiem, uciskiem lub przerzutami. Zespoły te
często wyprzedzają w czasie rozpoznanie choroby nowotworowej, określając tym samym
grupę pacjentów z wysokim ryzykiem jej rozwoju. Przyczyna wystąpienia uszkodzenia
neuronów w przebiegu choroby nowotworowej nie jest jasna. Postuluje się, że u podłoża
tego zjawiska leży odpowiedź układu odpornościowego skierowana przeciwko wspólnym
antygenom komórek nowotworowych i neuronów. Istnieje jednakże grupa zespołów, która
przebiega bez oznak odpowiedzi immunologicznej. Stąd można podejrzewać, że reakcja
układu immunologicznego ma charakter wtórny do uprzedniej apoptozy neuronów wywołanej
innym czynnikiem. Mechanizm śmierci komórek nerwowych w przebiegu wczesnej choroby
nowotworowej nie jest jednak znany. Potencjalną przyczyną śmierci komórek nerwowych są
substancje wydzielane przez komórki nowotworowe i migrujące do krwi. Celem pracy
doktorskiej jest zbadanie ich roli w apoptozie neuronów i rozwoju choroby nowotworowej.
Po pierwsze, wykrywanie badanych substacji może być krokiem do opracowania metody
diagnostyki chorób neurologicznych. Schorzenia takie jak między innymi choroba
Alzheimera oraz Parkinsona są coraz częstsze w populacji, w której średnia długość życia
wzrasta. Niestety nadal możliwości ich diagnozowania są ograniczone. Obecnie znaczne
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
trudności w rozróżnianiu stanów chorobowych układu nerwowego wymagają postępu
diagnostyki laboratoryjnej. Proponowany projekt mógłby być podstawą metody używanej do
diagnozowania zaburzeń neurologicznych w przebiegu choroby nowotworowej i rozróżniania
ich od innych schorzeń.
Po drugie, badane substancje osocza są potencjalnie wyznacznikiem wczesnej choroby
nowotworowej, której sprawna diagnostyka stanowi nadal wyzwanie dla współczesnej
medycyny. Rokowania pacjentów są bezpośrednio związane z momentem rozpoznania
choroby. Przykładowo rak jajnika wykryty w stopniu I pozwala szacować, że 90% pacjentek
będzie żyło co najmniej przez kolejne 5 lat. Niestety wskaźnik ten diametralnie spada do
30% i 15% w przypadku rozpoznania choroby w stopniu III i IV. Obecnie nie istnieje żadna
skuteczna metoda badania umożliwiająca wczesne wykrywanie raka jajnika. Tym samym
niestety większość pacjentek trafia do lekarza w zaawansowanym stadium choroby, co
znacząco pogarsza ich rokowanie. Wyniki badania mogłyby posłużyć do opracowania
metody diagnostycznej do wczesnej diagnostyki nowotworów złośliwych.
Warto zwrócić uwagę na znaczne koszty wiążące się z diagnostyką i leczeniem
nowotworów. Przykładowo w 2009 roku koszty leczenia chorych z rakiem płuc wynosiły
396,34292 mln zł. Warto podkreślić, że Wielkopolska poniosła najwyższe koszty terapii tuż
za województwem mazowieckim i śląskim. W ostatniej dekadzie koszty leczenia raka płuc
wzrosły dwukrotnie i można podejrzewać, że tendencja ta utrzyma się w przyszłości. W
obliczu powyższych danych uzasadnione jest poszukiwanie metody relatywnie taniej, a
zarazem wystarczająco czułej do wykrywania nowotworów. Zgodnie z raportem Goldman
Sachs Americas: Medical Technology: Life Science and Technology diagnostyka jest
najlepszym
narzędziem
kontroli
kosztów
terapii.
Innowacje
w
dziedzinie
testów
diagnostycznych przyczyniają się do wczesnego i zarazem lepszego rozpoznawania. W
rezultacie ogranicza to konieczność stosowania kosztownych metod leczenia. Wskazuje to
na wysoki potencjał nowych metod diagnostycznych.
Podsumowując, rezultatem pracy doktorskiej będzie oznaczenie substancji w osoczu, które
w przyszłości mogłyby stanowić podstawę do opracowania metody laboratoryjnej. Może ona
przyczynić się poprawy stanu zdrowia pacjentów dotkniętych chorobami neurologicznymi i
nowotworowymi.
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego