LPR Kudowa_1 - Kudowa Zdrój

6. Diagnoza negatywnych zjawisk
występujących na terenie Gminy
Kudowa-Zdrój w sferze środowiskowej
STAN ŚRODOWISKA – KLUCZOWE WYZWANIA I POTRZEBY REWITALIZACYJNE
Geneza i historia Kudowy-Zdroju jest jednoznacznym przykładem tego, jak walory i stan
środowiska naturalnego formują profil gospodarczy i społeczny miasta. To właśnie położenie
geograficzne, ukształtowanie terenu, budowa geologiczna, zasoby przyrodnicze i powiązane
z nimi zasoby naturalne w postaci wód leczniczych i specyficznego klimatu stały się
czynnikiem determinującym lokalizację, a następnie jej uzdrowiskowo-turystyczne oblicze.
W tych obiektywnie determinowanych warunkach lokalnego ekosystemu kolejne pokolenia
ludzi prowadziły i prowadzą swoją historycznie zmienną aktywność społeczno-gospodarczą,
wywołującą zarówno pozytywne, jak i negatywne zmiany w tymże środowisku.
Ponieważ stan sfery środowiskowej został bardzo szeroko opisany w kilku obowiązujących
dokumentach planistycznych1, po krótkim wprowadzeniu, zajmiemy się przede wszystkim
omówieniem tych zjawisk, które tworzą warstwę problemową w tej sferze, i jednocześnie są
istotne dla planowanego procesu rewitalizacji. Dane statystyczne rejestrujące stan
środowiska zostały w ostatnim czasie dość istotnie wzbogacone, ale pozostawiają wiele do
życzenia i są funkcją słabości zarówno gminnego jak i ponadlokalnego systemu jego
monitorowania. Stąd prezentowane poniże informacje mają w dużym zakresie ogólny
charakter. Dlatego też nie zawsze możliwy do realizacji okazał się postulat, aby stan
środowiska opisać w odniesieniu do obszaru zdegradowanego, a później objętego
rewitalizacją, schodząc na poziom jednostek osadniczych, ich części czy ulic.
1
Są to następujące opracowania: Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój 2005;
Założenia do Planu Zaopatrzenia w Ciepło, Energię Elektryczną i Paliwa Gazowe dla Gminy Kudowa-Zdrój,
Kudowa Zdrój 2011; Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój na lata 2014 – 2017 z perspektywą
na lata 2018 – 2021. Opracowanie Green Key, Kudowa-Zdrój grudzień 2014; Plan Gospodarki Niskoemisyjnej
dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój lipiec 2016; Program Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest
z Terenu Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój, październik 2015 r.
1
W końcowej części zostanie przedstawione syntetyczne podsumowanie negatywnych zjawisk
występujących na terenie gminy Kudowa w sferze środowiskowej.
W przedmiotowym opisie należy zaakcentować co najmniej trzy istotne uwarunkowania
stanu środowiska i procesów zarządzania nim w gminie, wpływające na jego ujęcie
w opracowaniu diagnostycznym. Pierwszym jest fakt, że w granicach administracyjnych
Kudowy-Zdroju znajduje się teren Parku Narodowego Gór Stołowych o powierzchni 1080,08
ha (co stanowi 17% powierzchni Parku), obejmujący blisko 32% powierzchni miasta2.
Ponadto istotnym elementem systemu ochrony środowiska, przewidywanym przez ustawę
o ochronie przyrody (Dz. U. 2013 r. poz. 627 z późn. zmianami), a występującym na terenie
gminy, są dwa obszary Natura 2000 (Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków PLB020006 Góry
Stołowe i Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk PLB020004 Góry Stołowe). Pierwszy z nich
obejmuje swoim zasięgiem teren całej gminy. System ochrony zasobów przyrodniczych
uzupełnia 20 pomników przyrody.
Druga okoliczność odnosi się do zasobu naturalnego w postaci mineralnych wód leczniczych.
Ich występowanie jest wynikiem sprzyjających warunków geologicznych. Dla potrzeb ich
eksploatacji na mocy decyzji Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 09.05.1968 r.
utworzono obszar górniczy Kudowa-Zdrój, o powierzchni 1 472,5 ha, na którym aktualnie
znajduje się dziewięć zarejestrowanych źródeł czystych ekologicznie wód mineralnych:
„1. Odwiert Nr 2 „MONIUSZKO” – woda mineralna swoista 0,36% wodorowęglanowa,
sodowa, wapniowa, szczawa, złoża wód podziemnych w formacji górnokredowej,
o udokumentowanych zasobach eksploatacyjnych w wielkości 2,5 m3/h i 60,0 m3/d.
2. Odwiert Nr 3 „MARCHLEWSKI” – woda mineralna swoista 0,21% wodorowęglanowa,
sodowa, wapniowa, szczawa, złoża wód podziemnych w formacji górnokredowej,
o udokumentowanych zasobach eksploatacyjnych w wielkości 4,5 m3/h i 108,0 m3/d.
3. Ujęcie „GÓRNE” – woda mineralna swoista 0,26% wodorowęglanowa, sodowa, wapniowa,
szczawa,
żelazista,
złoża
wód
podziemnych
w
formacji
górnokredowej
o udokumentowanych zasobach eksploatacyjnych w wielkości 6,0 m3/h i 144,0 m3/d.
4. Odwiert „K-200” – woda mineralna swoista 0,33% wodorowęglanowa, sodowa,
wapniowa, szczawa, krzemowa, złoża wód podziemnych w formacji górnokredowej (dolny
turon),
o udokumentowanych zasobach eksploatacyjnych w wielkości 4,7 m3/h.
2
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój na lata 2014 – 2017 z perspektywą na lata 2018 –
2021. Opracowanie Green Key, Kudowa-Zdrój grudzień 2014,s. 62.
2
5. „GAZOWE” – szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowa, arsenowa, żelazista,
możliwość eksploatacji przez 24 h na dobę. Przeznaczone jest do poboru CO2 do suchych
kąpieli gazowych. Znajduje się 25 m od wejścia głównego do Pijalni Wód Mineralnych.
6. „ŚNIADECKI” – szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowa, arsenowa, żelazista,
możliwość eksploatacji przez 24 h na dobę. Przeznaczone jest jako ujęcie leczniczej wody
pitnej, choć częściowo wykorzystuje się go do uzupełnienia zapasów wody do kąpieli
mineralnych. Znajduje się 2,5 metra od wejścia do Pijalni Wód Mineralnych.
7. ODWIERT Nr 18 – szczawa wodorowęglanowo-wapniowo-sodowa, możliwość eksploatacji
przez 8 h na dobę, jest ujęciem rezerwowym dla odwiertu „Moniuszko”.
8. ODWIERT Nr 26 – szczawa wodorowęglanowo-sodowa, wapniowa. Jest to ujęcie
rezerwowe, nie eksploatowane. Znajduje się obok ujęcia „Marchlewski”.
9. ODWIERT Nr 27 – szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowa. Jest to źródło
rezerwowe. Znajduje się obok ujęcia „Marchlewski”3.
Jakość tych wód nie budzi wątpliwości ale w oczywisty sposób zależy od przestrzegania
określonych reżimów środowiskowych.
Trzecim bardzo ważnym elementem uwarunkowań środowiskowych, stwarzających
przesłankę dla kontynuowania funkcji uzdrowiskowej, jest klimat i bioklimat tego obszaru.
Z uwagi na swoje właściwości został on we wczesnym etapie rozwoju uzdrowiska uznany za
wpływający „bardzo korzystnie na szereg procesów ustrojowych: krążenie krwi, oddychanie
i trawienie, sprawność układu mięśniowego i nerwowego”4 W tym względzie ważna jest
także obecność na terenie gminy zwartych obszarów leśnych, które stanowią ok. 47% jej
ogólnej powierzchni. Zachowanie jego walorów profilaktycznych i leczniczych jest z tego
względu istotnym zadaniem władz publicznych i wszystkich użytkowników środowiska.
Powyższe okoliczności wyznaczają konieczność respektowania bardzo restrykcyjnych
standardów. Procesy rewitalizacyjne powinny być zatem tak zaprojektowane, aby działania
mające w zamierzeniu przynieść pozytywne efekty w sferze społecznej nie tylko nie
powodowały uszczerbku dla środowiska, ale wręcz chroniły i wzmacniały jego potencjał.
W świetle wyżej wspominanych dokumentów i zawartych w nich diagnoz można uznać, że
stan środowiska naturalnego w gminie jest na zadawalającym poziomie i ulegał w ostatnim
czasie względnej poprawie5. Nie notuje się dramatycznego przekroczenia standardów jakości
3
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój …, s. 38-39.
Program Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy Kudowa-Zdrój, s. 5.
5
Taką tezę można postawić na podstawie analizy większości wyżej wymienionych. Szczególnie por. Program
Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa – Zdrój na lata 2014 – 2017 z perspektywą na lata 2018 – 2021.
Opracowanie Green Key, Kudowa Zdrój grudzień 2014.
4
3
środowiska (może poza przekroczeniami stężeń pyłów, benzo(a)pirenu, arsenu oraz ozonu),
obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi bądź stanu
środowiska. Gospodarcze i bytowe użytkowanie środowiska w większości rejestrowanych
wskaźników mieszczą się w rygorach określonych normami, a podmioty zanieczyszczające
środowisko posiadają wymagane prawem pozwolenia na prowadzoną działalność. Nie
oznacza to jednak, iż Kudowa-Zdrój jest wolna od różnego typu zagrożeń, które z różną siła
oddziaływają na kondycję lokalnego ekosystemu.
Za najistotniejsze pod względem skali i siły oddziaływania wpływające na stan sfery
środowiskowej gminy i powodujące jej degradację, a równocześnie rodzące konieczność
podejmowania działań rewitalizacyjnych, należy uznać:
•
zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego ze źródeł punktowych i liniowych
(użytkowanie instalacji grzewczych o niskiej sprawności opartych o paliwa stałe, tzw.
niska emisja, emisja spalin w ruchu drogowym);
•
degradację klimatu akustycznego w otoczeniu dróg i linii kolejowej;
•
zanieczyszczenie
wód
powierzchniowych
i
podziemnych
wynikające
z niedostatecznego pod względem jakości systemu kanalizacji obszaru gminy;
•
rozwój zabudowy mieszkaniowej, prowadzący do zmniejszenia powierzchni terenów
otwartych i pogarszania walorów krajobrazowych miasta;
•
fizyczną i chemiczną degradację gleb związaną z oddziaływaniem czynników
naturalnych i antropogenicznych (obszary użytkowane rolniczo, zajmowane pod
zabudowę, narażonych na oddziaływanie komunikacji o dużym natężeniu ruchu,
między innymi droga krajowa nr 8), związane z eksploatacją złóż kopalin
i obejmujące teren składowiska odpadów;
•
obecność na terenie Gminy Kudowa-Zdrój znacznej liczby (ok. 300) obiektów
zawierających wyroby z azbestu6.
Zagrożenia te są w większości skoncentrowane terytorialnie. Ponieważ ich katalog jest dość
obszerny, w dalszej części diagnozy skupimy uwagę na tych negatywnych zjawiskach i ich
przyczynach, które w sposób zasadniczy są lub mogą być powiązane z planowaniem
i przebiegiem procesów rewitalizacyjnych w gminie Kudowa-Zdrój. Uchwycenie tych
zależności pozwala lepiej identyfikować potrzeby rewitalizacyjne i tym samym we właściwy
sposób uzasadniać konieczne interwencje publiczne.
6
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa -Zdrój …, s. 8-71; Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy
Kudowa-Zdrój …, s. 39 i nast.; Program Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy KudowaZdrój, Kudowa-Zdrój, październik 2015 r, s. 5 i nast.
4
Jednym z najbardziej niepokojących zjawisk rejestrowanych na terenie całego województwa
dolnośląskiego, a zwłaszcza jego terenów zurbanizowanych, jest zanieczyszczenie atmosfery.
Według danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska Kudowa-Zdrój leży w tzw.
strefie dolnośląskiej, gdzie dopuszczalna częstotliwość dobowych przekroczeń poziomu
pyłów zawieszonych /PM 10 i PM 2,5/ jest z pewnością naruszana, chociaż brakuje
bezpośrednich, jednoznacznych danych dotyczących skali tego negatywnego zjawiska.
Najbliższe punkty monitorujące rejestrują różne parametry: Kłodzko – 40 dni, Nowa Ruda –
aż 129 dni przekroczeń, przy normie 35 dni w ciągu roku. Według danych z 2014 roku,
uwzględniając klasyfikację stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia, gmina została
zakwalifikowana do klasy C, co rodzi konieczność opracowywania i wdrożenia specjalnego
programu ochrony powietrza. (W pozostałych wskaźnikach dotyczących poziomów innych
skażeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, benzenu, kadmu i niklu, strefa gdzie położona
jest gmina, została zakwalifikowana do klasy A, gdzie nie występuje zagrożenie
przekraczaniem dopuszczalnego poziomów zanieczyszczeń7).
Pyły zawieszone, będące kombinacją substancji organicznych i nieorganicznych, zawierają
substancje toksyczne (węglowodory aromatyczne, między innymi benzo(a)piren, metale
ciężkie, dioksyny i furany) i są odpowiedzialne za liczne schorzenia dróg oddechowych,
układu krwionośnego czy nowotwory, stanowiąc bezpośrednie zagrożenie życia
mieszkańców. Szczególny wpływ mają one na osoby w podeszłym wieku, dzieci oraz
cierpiących na wyżej wymienione choroby. Według ustaleń naukowych mogą one stanowić
bezpośrednią przyczynę około 8% zgonów, w tym przedwczesnych, w poddanych
oddziaływaniu takich czynników populacjach.
Jednymi z kluczowych przyczyn przekroczeń dopuszczalnych norm dla pyłów zawieszonych są
wysoki poziom niskiej emisji na terenie gminy (ich źródłem są indywidualne systemy
grzewcze o niskiej sprawności spalania) oraz zanieczyszczenia komunikacyjne. Skala
problemu jest szczególnie odczuwalna w centrum, gdzie występuje koncentracja starej
zabudowy mieszkaniowej8. Według ustaleń autorów PGN-u około 8,3% powierzchni
użytkowej mieszkań w ogrzewane jest przy wykorzystaniu niesprawnych pieców, głównie
kaflowych. To zjawisko w sposób dokuczliwy ujawnia się zwłaszcza w trakcie sezonu
grzewczego. W dokumencie tym wskazano także na konkretne lokalizacje budynków z
zasobów gminnych, wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni, gdzie stwierdzono problem
Szczególna ich koncentracja występuje w rejonie następujących ulic i osiedli: 1 Maja,
Brzozowie, Chrobrego, Fabrycznej, Głównej, Kościelnej, Kościuszki, Lubelskiej, Mickiewicza,
7
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kudowa-Zdrój …, 74 i nast.
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kudowa-Zdrój…, s. 32; Ocena jakości powietrza na terenie
województwa dolnośląskiego w 2004 roku, WIOŚ Wrocław 2015.
8
5
Pstrążnej, Słone, Zdrojowej, Buczka, Norwida, Tkackiej, Łąkowej, Obrońców Pokoju, Gagarina
i Słowackiego9.
Potrzeby rewitalizacyjna jawią nam się tutaj ewidentnie i zostały jednoznacznie
potwierdzone w przywoływanych powyżej dokumentach. Zwracali także na nie uwagę
mieszkańcy uczestniczący w warsztatach i członkowie Zespołu do spraw rewitalizacji. Kwestie
te zostały szerzej rozwinięte w kolejnym rozdziale, poświęconej negatywnym zjawiskom
w sferze technicznej jako głównej przyczynie opisanego problemu.
Znaczącym zjawiskiem negatywnym w sferze środowiskowej jest na terenie gminy hałas
(tzw. degradacja klimatu akustycznego) w otoczeniu dróg i linii kolejowej. Kudowa z uwagi na
swoje położenie jest terenem krzyżowania się licznych szlaków komunikacyjnych, które
generują to zagrożenie. Tym samym następuje tu kumulacja źródeł hałasu i ich negatywnych
skutków.
W ostatnim okresie szczególnie uciążliwym źródłem hałasu stał się wzmożony ruch drogowy,
którego intensyfikacja postępuje. Odnotowywany wzrost liczby rejestrowanych pojazdów
oraz intensywne ich użytkowanie przekłada się na odczuwane subiektywnie przez
mieszkańców obniżenie jakości środowiska w tym aspekcie. Badania klimatu akustycznego
prowadzone na terenie gminy w 2008 roku nie wykazały jednak przekroczeń dopuszczalnych
wartości hałasu dla pory dnia (65 dB). „Badania przeprowadzone na terenie uzdrowiska
wykazały, że średni równoważny poziom dźwięku obliczony dla terenu strefy A ochrony
uzdrowiskowej w Kudowie-Zdroju, z wyłączeniem pasów wzdłuż głównych ulic, nie przekracza
dopuszczalnych w tym zakresie norm. Zgodnie ze skalą zagrożenia hałasem komunikacyjnym
opracowaną przez Państwowy Zakład Higieny, która wykorzystuje również oceny
subiektywne, teren większości uzdrowiska Kudowa - Zdrój cechuje się małą uciążliwością
hałasu”10.
Innym negatywnym zjawiskiem jest skażenie wód powierzchniowych i podziemnych,
pozostające w ścisły związku z niezadawalającą jakością systemu kanalizacji gminnej. Mimo
że kwestia ta została wymieniona jako zagadnienie problemowe w Programie Ochrony
Środowiska, nie wskazano na istotne okoliczności uzasadniające taki zapis.
Prowadzona na terenie gminy gospodarka odpadowa również zdaje się nie generować
negatywnych zjawisk. Według aktualnych informacji na terenie gminny zidentyfikowano
siedem miejsc, gdzie nielegalnie są składowane odpady (tzw. dzikie wysypiska). Są one
zlokalizowane przy ulicy 1 Maja, Al. Jana Pawła II, Brzozowiu, Fabrycznej, Głównej,
Jakubowicach i Słonecznej.
9
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój…, s. 166-169.
Jak wyżej, s. 56.
10
6
Ważnym aspektem z obszaru środowiska, ale mającym istotny wymiar techniczny, jest
obecność na terenie miasta obiektów, których elementy konstrukcyjne zawierają azbest.
Przeprowadzoną inwentaryzację ilustrują dwie tabele. Pierwsza zawiera dane dotyczące
liczby obiektów i powierzchni pokrytych lub izolowanych azbestem w podziale na umowne
jednostki osiedleńcze. Od zjawiska tego jak widać nie są wolne wszystkie rejony miasta, ale
symptomatyczne jest, iż dotyczy ono także ścisłego centrum zdrojowego.
Tabela 1. Lokalizacja, liczba obiektów budowlanych i powierzchnia pokryta/izolowana
azbestem na terenie Gminy Kudowa-Zdrój w 2015 r.
REJON MIASTA
LICZBA OBIEKTÓW
BUDOWLANYCH
POWIERZCHNIA W M2
22
1
47
6
6
3
129
19
67
300
3 010,00
215,60
3 691,58
265,20
992,00
584,50
7 955,50
1 779,20
3 558,80
22 052,38
BRZOZOWIE
BUKOWINA
CZERMNA
JAKUBOWICE
NOWY ZDRÓJ
PSTRĄŻNA
SŁONE
STARY ZDRÓJ
ZAKRZE
RAZEM
Źródło: Program Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój,
październik 2015, s. 21.
Druga tabela, oparta na bieżących danych urzędu, wskazuje na rejony i ulice ze znaczną
koncentracją tych obiektów.
Tabela 2. Lokalizacja i liczba obiektów budowlanych pokrytych/izolowanych azbestem na
terenie Gminy Kudowa-Zdrój w 2016r.
ULICA
LICZBA OBIEKTÓW BUDOWLANYCH
1 MAJA
ADAMA MICKIEWICZA
ALEJA JANA PAWŁA II
ALEKSANDRA FREDRY
BOCZNA
BOLESŁAWA CHROBREGO
BRZOZOWIE
BUKOWINA
CISOWA
7
3
4
9
20
24
1
7
ULICA
LICZBA OBIEKTÓW BUDOWLANYCH
CYPRIANA KAMILA NORWIDA
CYPRYSOWA
DĘBOWA
FABRYCZNA
FRYDERYKA CHOPINA
GEN.WŁADYSŁAWA SIKORSKIEGO
GŁÓWNA
JAKUBOWICE
JANA MATEJKI
JASNA
JULIANA MARCHLEWSKIEGO
JULIUSZA SŁOWACKIEGO
JURIJA GAGARINA
KARMELKOWA
KOMBATANTÓW
KOŚCIELNA
LEŚNA
LUBELSKA
ŁĄKOWA
MARIANA BUCZKA
NAD POTOKIEM
OBROŃCÓW POKOJU
OGRODOWA
POLNA
POZIOMKOWA
POZNAŃSKA
PSTRĄŻNA
SŁONE
SŁONECZNA
SPACEROWA
STANISŁAWA MONIUSZKI
STEFANA OKRZEI
SZKOLNA
ŚWIERKOWA
TADEUSZA KOŚCIUSZKI
TKACKA
TURYSTYCZNA
WARSZAWSKA
WCZASOWA
WŁADYSŁAWA BRONIEWSKIEGO
WOJSKA POLSKIEGO
ZDROJOWA
ZOFII NAŁKOWSKIEJ
ZYGMUNTA KRASIŃSKIEGO
17
2
22
3
1
9
7
2
75
1
1
2
39
3
9
1
33
2
6
Źródło: dane UM Kudowy-Zdroju z 2016 r.
8
Zawarty w Programie Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest harmonogram jego
realizacji, składający się z trzech etapów, wyznacza dość odległy, bo określony na 2032 rok
finał procesu pełnego unieszkodliwiania materiałów zawierających azbest11.
Zjawiskami, które z mniejszą siłą oddziaływają na kondycję sfery środowiskowej, są procesy
żywiołowej zabudowy przestrzennej. Mogą one skutkować pogorszeniem walorów
krajobrazowych terenu gminy. Słabością gminy Kudowa-Zdrój, a dokładniej procesów
zarządzania jej komponentem urbanistyczno-ekologicznym, jest brak aktualnego studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kudowa Zdrój.
Dokument uchwalony w 1995 roku wymaga „unowocześnienia”, co podkreślono także
w podejmowanych w 2010 i 2014 roku uchwałach w sprawie oceny aktualności studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kudowa-Zdrój oraz
miejscowych planów zagospodarowania12. Sporządzenie nowego studium będzie sprzyjać
uniknięciu chaosu urbanistycznego i pozwoli ograniczyć jego negatywne następstwa dla
społeczności i stanu sfery środowiskowej.
PODSUMOWANIE DIAGNOZY NEGATYWNYCH ZJAWISK WYSTĘPUJĄCYCH NA TERENIE
GMINY KUDOWA W SFERZE ŚRODOWISKOWEJ
1. Relatywnie wysoka jakość sfery środowiskowej gminy Kudowa-Zdrój jest między
innymi efektem wysokich wymagań, jakie są stawiane przed gminami
uzdrowiskowymi i objętymi restrykcyjnymi formami ochrony przyrody (Park
Narodowy Gór Stołowych i jego otulina, obszary Natury 2000, rygory planowania
przestrzennego). W ostatnim okresie zrealizowano cały szereg przedsięwzięć
służących ograniczeniu uciążliwości wynikających z działalności człowieka, a
jednocześnie podnoszących jakość życia mieszkańców (np. prowadzona od wielu lat
gazyfikacja gminy).
2. Największym pod względem skali i siły oddziaływania zjawiskiem negatywnym
w sferze środowiskowej jest na terenie gminy emisja zanieczyszczeń do atmosfery.
Na ten stan wpływa między innymi użytkowanie instalacji grzewczych o niskiej
11
Program Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój,
październik 2015, s. 19 i 27.
12
Zob. załącznik do uchwały NR LX/404/10 Rady Miejskiej Kudowy-Zdroju z dnia 10 listopada 2010 roku
w sprawie: oceny aktualności studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta
Kudowa-Zdrój oraz planów miejscowych dla terenu gminy Kudowa-Zdrój, s. 16. http://www.bip.ugkudowazdroj.dolnyslask.pl/dokument,iddok,2252,idmp,6,r,r.
9
sprawności opartych o paliwa stałe, a także bardzo inwazyjne zanieczyszczenia
związane
z transportem drogowym. Dotyczy to szczególnie ścisłego, uzdrowiskowego centrum
miasta. Procesy degradacji środowiskowej wymagają intensyfikacji działań
polegających na eliminacji niskiej emisji z terenów zdegradowanych i skojarzenia ich
z procesami rewitalizacji.
3. Degradacja klimatu akustycznego w gminie ma miejsce szczególnie w otoczeniu dróg
oraz linii kolejowej. Poziom hałasu jest istotnym czynnikiem obniżającym jakości życia
na terenach położonych bezpośrednio przy szlakach drogowych i kolejowych,
szczególnie w centrum Kudowy Zdroju.
4. Istotnym problemem zdiagnozowanym na terenie gminy, w tym w jej ścisłym
centrum uzdrowiskowym, jest obecność materiałów z udziałem azbestu. Zważywszy
że źródłem chorobotwórczego pylenia mogą być uszkodzenia i ścieranie elementów
wykonanych przy jego użyciu, należy w miarę możliwości uwzględnić w planowaniu
rewitalizacji miasta usuwanie elementów azbestowych.
10
7. Diagnoza negatywnych zjawisk
występujących na terenie gminy
Kudowa-Zdrój w sferze technicznej
ZJAWISKA NEGATYWNE W SFERZE TECHNICZNEJ
Zgodnie z dokumentami regulującymi procesy rewitalizacyjne diagnoza negatywnych zjawisk
sfery technicznej winna być skoncentrowana na kwestii „degradacji stanu technicznego
obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz braku funkcjonowania
rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych,
w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska” (rozdz. 3 Wytycznych
poświęcony wyjaśnieniu pojęć). Wyróżnienie obiektów o funkcjach mieszkalnych nie jest
przypadkowe, bowiem warunki mieszkaniowe, w których funkcjonują ludzie, w sposób
istotny wyznaczają jakość ich życia i determinują możliwości rozwojowe w różnych fazach
życia człowieka, począwszy od warunków urodzenia i wychowania, poprzez możliwości
edukacji i uzyskania wykształcenia, szeroko pojmowanego rozwoju fizycznego
i intelektualnego po jakość życia w wieku senioralnym. Złe warunki mieszkaniowe mogą mieć
wpływ na obniżenie szans rozwojowych w innych wymiarach, np. utrudniając procesy
tworzenia samodzielnych gospodarstw domowych, ograniczając możliwości zakładania
rodzin czy posiadania potomstwa. Nie wchodząc w szczegóły analizy negatywnych zjawisk,
jakie mogą być z tym związane, procesy rewitalizacyjne muszą uwzględniać techniczny
kontekst tego procesu.
Podobnie jak w przypadku wyżej opisywanego stanu środowiska, tak opis i analiza sfery
technicznej może przyjmować w wielu aspektach dość ogólny charakter. Nie zawsze okazało
się możliwe bardzo konkretne i szczegółowe opisanie jej stanu na poziom jednostek
osadniczych, ich części czy wreszcie ulic. Stan infrastruktury technicznej na terenie gminy
Kudowa-Zdrój jest postrzegany w niektórych dokumentach planistycznych jako jeden
z poważniejszych jej deficytów albo barier rozwojowych13. Za największe pod względem skali
13
Por. Lokalny Program Rewitalizacji obszarów miasta Kudowa-Zdrój w rejonie osiedla poprzemysłowego
Zakrze oraz w części centralnej uzdrowiska na lata 2010 – 2013, Kudowa-Zdrój 2010; Program Ochrony
Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój z 2005 r. Kudowa-Zdrój 2005; Program Ochrony Środowiska dla Gminy
11
i siły oddziaływania negatywne zjawiska, występujące w sferze technicznej na terenie gminy,
wpływające w istotny sposób na obszar zdegradowany, a konsekwencji objęty rewitalizacją,
należy uznać:
•
degradację stanu technicznego części zasobu mieszkaniowego i budynków
o publicznym przeznaczeniu w Kudowie-Zdroju;
•
powiązana z powyższą niedostateczna jakość instalacji grzewczych o niskiej
sprawności, opartych głównie o paliwa stałe (niska emisja);
•
system komunikacyjny miasta generujący różnego rodzaju uciążliwości dla
funkcjonowania systemu miejskiego i jego mieszkańców.
MIESZKALNICTWO I STAN ZASOBU BUDYNKÓW MIESZKALNYCH
Według informacji zawartych w Banku Danych Lokalnych GUS w Gminie Kudowa-Zdrój stale
powiększa się stan zasobu mieszkaniowego i poprawia jego jakość. W 2015 roku liczba
budynków mieszkalnych wyniosła 1294 i odnotowywała w ciągu ostatnich 5 lat bardzo
korzystną dynamikę14. Prezentowane poniżej dane wskazują na pozytywną zmianę, jaka się
w tej sferze dokonała.
Tabela nr 1. Liczba budynków mieszkalnych w gminie Kudowa-Zdrój w latach 2010-2015 na
tle powiatu kłodzkiego
Stan na koniec roku
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Powiat kłodzki
23 030
23 750
23 950
24 095
24 256
24 439
Kudowa
1 206
1 261
1 271
1 281
1 288
1 294
Źródło danych: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych.
Kudowa-Zdrój na lata 2014 – 2017 z perspektywą na lata 2018 – 2021. Opracowanie Green Key, Kudowa Zdrój
grudzień 2014; Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój lipiec 2016, s. 37 i
nast.; Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Kudowa-Zdrój,
Kudowa Zdrój 2011, s 7.
14
Dane za Bankiem Danych Lokalnych GUS.
12
Podobnie przedstawia się dynamika wzrostu liczby mieszkań. Ich liczba w 2014 roku
osiągnęła poziom 3983 lokali mieszkalnych15. Poniżej prezentowane dane ilustrują dowodnie
tę zmianę.
Tabela nr 2. Liczba mieszkań w gminie Kudowa-Zdrój w latach 2010-2014
Stan na koniec roku
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Kudowa
3 912
3 938
3 953
3 969
3 983
-
Źródło danych: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych.
Wartości wyżej przytoczone nie świadczą jeszcze bezpośrednio i jednoznacznie o warunkach,
w jakich żyją lokatorzy. Oznaczają one może generalnie postępującą poprawę sytuacji
mieszkaniowej, ale tylko w wymiarze prezentowanych wartości statystycznych.
Wskaźnikiem, który pozwala nam się zbliżyć do jakościowego wymiaru, jest średnia
powierzchnia użytkowa mieszkania przypadająca na jedną osobę. Tutaj również odnotowano
wzrost. Przeciętny statystycznie mieszkaniec gminy ma do dyspozycji 26,5 m2 powierzchni
użytkowej mieszkania. Jest to wielkość zbliżona do średnich ogólnopolskich czy regionalnych
i nie jest podstawą do formułowania negatywnych ocen stanu gospodarki mieszkaniowej16.
Podobnie rzecz wygląda w odniesieniu do danych ilustrujących przeciętną powierzchnię
użytkową mieszkania, która na koniec 2014 roku wyniosła 68,2 m2. Ta jednak plasuje się
nieco poniżej średniej ogólnopolskiej (73,4 m2 w 2014 r.) czy regionalnej (72,2 m2 w 2014 r.).
Autorzy Programu Ochrony Środowiska formułują optymistyczną ocenę, iż „rosnące
wskaźniki związane z gospodarką mieszkaniową stanowią pozytywny czynnik świadczący
m.in.
o wzroście jakości życia społeczności miejskiej i stanowią podstawy do prognozowania
dalszego wzrostu poziomu życia w następnych latach”17.
15
Dane za Bankiem Danych Lokalnych GUS.
Jak wyżej.
17
Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój z 2005 r. Kudowa-Zdrój 2005; Program Ochrony
Środowiska dla Gminy Kudowa- Zdrój na lata 2014 – 2017… Opracowanie Green Key, Kudowa Zdrój grudzień
2014, s.7.
16
13
Tabela nr 3. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania/lokalu mieszkalnego w metrach
kwadratowych, w gminie Kudowa-Zdrój, w 2014, na tle Polski, regionu i powiatu
Stan na koniec roku
2014
Polska
73,4
Województwo dolnośląskie
72,2
Powiat kłodzki
68,3
Kudowa-Zdrój
68,25
Kudowa-Zdrój - zasoby komunalne
49,3
Źródło danych: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych.
Poszukując obszaru problemowego mieszkalnictwa, należy go wiązać ze stanem technicznym
zasobów mieszkaniowych. Jest on w znaczącym stopniu funkcją ich wieku i co istotne ściśle
wiąże się z gospodarką komunalną gminy (ze względu na formę własności lub zarządu). Dane
zawarte w Programie Gospodarki Niskoemisyjnej wskazują na te deficyty: „… nadal istotny
udział w strukturze stanowią budynki charakteryzujące się często złym stanem technicznym
oraz niskim stopniem termomodernizacji, a częściowo brakiem instalacji centralnego
ogrzewania (ogrzewanie piecowe). Budynki mieszkalne wznoszone były w znaczącej części
(około 58,1% budynków) przed rokiem 1944 oraz w ok. 15,1% pomiędzy 1945 i 1989 r., a więc
w technologiach znacznie odbiegających pod względem cieplnym od obecnie obowiązujących
standardów (przyjmuje się, że budynki wybudowane przed 1989, a nie docieplone do tej pory,
wymagają termomodernizacji)”18
Znaczna część tych zasobów wymaga gruntownych przedsięwzięć, które poprawiłyby ich stan
techniczny. Na terenie gminy zakwalifikowano do modernizacji lub termomodernizacji
łącznie 54 budynki. Szczegółowe dane w rozbiciu na poszczególne ulice przedstawia poniższa
tabela.
18
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój lipiec 2016, s. 37.
14
Tabela 4. Liczba budynków wymagających modernizacji i termomodernizacji na terenie
gminy Kudowa-Zdrój (dane na podstawie PGN dla Kudowy-Zdroju z 2016 r. wynikające
z projektów, obejmujące ograniczanie niskiej emisji i termomodernizację w budynkach
komunalnych i socjalnych w zasobie Gminy Kudowa-Zdrój, wspólnot i spółdzielni
mieszkaniowych)
ULICA
LICZBA BUDYNKÓWA DO MODERNIZACJI
I TERMOMODERNIZACJI
1 MAJA
ADAMA MICKIEWICZA
ALEJA JANA PAWŁA II
ALEKSANDRA FREDRY
BOCZNA
BOLESŁAWA CHROBREGO
BRZOZOWIE
BUKOWINA
CISOWA
CYPRIANA KAMILA NORWIDA
CYPRYSOWA
DĘBOWA
FABRYCZNA
FRYDERYKA CHOPINA
GEN.WŁADYSŁAWA SIKORSKIEGO
GŁÓWNA
JAKUBOWICE
JANA MATEJKI
JASNA
JULIANA MARCHLEWSKIEGO
JULIUSZA SŁOWACKIEGO
JURIJA GAGARINA
KARMELKOWA
KOMBATANTÓW
KOŚCIELNA
LEŚNA
LUBELSKA
ŁĄKOWA
MARIANA BUCZKA
NAD POTOKIEM
OBROŃCÓW POKOJU
OGRODOWA
POLNA
POZIOMKOWA
POZNAŃSKA
PSTRĄŻNA
SŁONE
SŁONECZNA
SPACEROWA
6
2
1
1
2
3
8
1
1
2
1
1
18
1
2
2
15
LICZBA BUDYNKÓWA DO MODERNIZACJI
I TERMOMODERNIZACJI
ULICA
STANISŁAWA MONIUSZKI
STEFANA OKRZEI
SZKOLNA
ŚWIERKOWA
TADEUSZA KOŚCIUSZKI
TKACKA
TURYSTYCZNA
WARSZAWSKA
WCZASOWA
WŁADYSŁAWA BRONIEWSKIEGO
WOJSKA POLSKIEGO
ZDROJOWA
ZOFII NAŁKOWSKIEJ
ZYGMUNTA KRASIŃSKIEGO
2
15
Źródło: dane za PGN dla Kudowy-Zdroju z 2016r, s. 163-169.
Szczególne nasilenie zjawiska degradacji technicznej i funkcjonalnej występuje w zasobach
mieszkaniowych należących bądź administrowanych przez gminę (między innymi za
pośrednictwem Miejskiego Zakładu Użyteczności Publicznej). Wszystkie lokale, które zostały
zinwentaryzowane na drodze ankietowej, nie mają ocieplonych dachów lub stropodachów,
wymagają docieplenia ścian zewnętrznych, w sporej części wymiany stolarki okiennej na
energooszczędną, wymiany lub modernizacji użytkowanych źródeł ciepła. Dane na ten temat
prezentujemy je w kolejnej tabeli.
Tabela 5. Lokalizacja i liczba lokali mieszkalnych wymagających modernizacji
i termomodernizacji, będących własnością gminy Kudowa-Zdrój
LOKALIZACJA
BUDYNKU/LOKALI
ULICA
1 MAJA 25
1 MAJA 45
1 MAJA 51
BRZOZOWIE 17
CHROBREGO 57
FABRYCZNA 1
GŁÓWNA 3
GŁÓWNA 15
GŁÓWNA 17
GŁÓWNA 38
LICZBA LOKALI DO
MODERNIZACJI I
TERMOMODERNIZACJI
8
2
5
2
5
1
3
4
12
4
SPOSÓB
OGRZEWANIA
SPOSÓB
PODGRZANIA CIEPŁEJ
WODY
PIECE WĘGLOWE
PIECE WĘGLOWE
PIECE WĘGLOWE
PIECE WĘGLOWE
PIECE WĘGLOWE
PIECE WĘGLOWE
PIECE WĘGLOWE
PIECE WĘGLOWE
KOTŁOWNIA GAZOWA
INDYWIDUALNE
GAZ/WĘGIEL
GAZ/WĘGIEL
WĘGIEL
WĘGIEL
WĘGIEL
WĘGIEL
GAZ/WĘGIEL
GAZ/WĘGIEL
GAZ
GAZ/WĘGIEL
16
LOKALIZACJA
BUDYNKU/LOKALI
ULICA
SPOSÓB
OGRZEWANIA
LICZBA LOKALI DO
MODERNIZACJI I
TERMOMODERNIZACJI
KOŚCIELNA 1
KOŚCIELNA 21
KOŚCIUSZKI 34
LUBELSKA 8
MICKIEWICZA 3
PSTRĄŻNA 27
SŁONE 33
SŁONE 131
ZDROJOWA 5
16
5
3
10
1
6
15
6
ZDROJOWA 39
ZDROJOWA 39A
17
18
1
GAZOWE
PIECE WĘGLOWE
PIECE WĘGLOWE
PIECE WĘGLOWE
PIECE WĘGLOWE
KOTLOWNIA GAZOWA
PIECE WĘGLOWE
PIECE WĘGLOWE
PIECE WĘGLOWE
PIECE WĘGLOWE/
INDYWID. GAZOWE
CIEPLO SIECIOWE
CIEPŁO SIECIOWE
SPOSÓB
PODGRZANIA CIEPŁEJ
WODY
GAZ/WĘGIEL
GAZ/WĘGIEL
GAZ/WĘGIEL
GAZ/WĘGIEL
GAZ/WĘGIEL
GAZ/WĘGIEL
GAZ/WĘGIEL
GAZ/WĘGIEL
CWU SIECIOWE
CWU SIECIOWE
GAZ/WĘGIEL
Źródło: dane za PGN dla Kudowy-Zdroju z 2016r.(dane z ankiet zarządców budynków).
Jak zaznaczają autorzy opracowania, powyższa statystyka może być niepełna i w toku
dalszych działań inwentaryzacyjnych mogłaby być uzupełniana o kolejne informacje.
Osobną kategorię obiektów wymagających kompleksowej termomodernizacji stanowią
obiekty użyteczności publicznej. W tym zestawieniu znalazły się następujące budynki:
• Urząd Miasta,
• Publiczna Szkoła Państwowa nr 3,
• Zespół Przedszkolno-Żłobkowy im. Kubusia Puchatka,
• Miejska Biblioteka Publiczna w Kudowie,
• Miejska Biblioteka Publiczna w Kudowie – DTP "Cyganeria",
• Zespół Szkół Publicznych im. Jana Pawła II,
• Centrum Sportowo-Oświatowe, Hala Sportowa,
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych,
• Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego,
• Basen Sportowo Rekreacyjny "WODNY ŚWIAT",
• Zespół Szkół Publicznych im. Jana Pawła II,
• OPS, Straż Miejska,
17
• Obiekty KZWiK (zlokalizowane przy ul. Fredry 8).
SIEĆ WODOCIĄGOWA I KANALIZACYJNA
Mieszkańcy gminy są zaopatrywani w wodę przez rozbudowaną sieć wodociągową o łącznej
długości 36,1 km. Długość sieci kanalizacyjnej wynosi z kolei 32 km. Z tej pierwszej korzysta
98,2% mieszkańców miasta. Trochę gorzej przedstawia się dostępność sieci kanalizacyjnej.
Według szacunków korzysta z niej ok. 90% mieszkańców. Zlokalizowana na terenie miasta
oczyszczalnia ścieków zapewnia w pełni bezpieczeństwo ekologiczne gminy. Według
informacji Kudowskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., zawartych
w dokumentach planistycznych, stan ujęć i sieci jest na dobrym poziomie i jak na razie nie
wymaga znaczących inwestycji. Sieć komunalną uzupełniają indywidualne systemy
gospodarki ściekowej, w postaci zbiorników bezodpływowych (według danych z 2012 i
2013 r.: 151 zbiorników bezodpływowych i 919 mieszkańców obsługiwanych przez sprzęt
asenizacyjny)
i przydomowych instalacji oczyszczających (13 przydomowych instalacji oczyszczania ścieków
obsługujących 39 osób).
Tabela 6. Dostępność sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej i ciepłowniczej na terenie
gminy Kudowa-Zdrój (dane na dzień 2016 r.)
ULICA
1 MAJA
ADAMA MICKIEWICZA
ALEJA JANA PAWŁA II
ALEKSANDRA FREDRY
BOCZNA
BOLESŁAWA CHROBREGO
BRZOZOWIE
BUKOWINA
CISOWA
CYPRIANA KAMILA
NORWIDA
CYPRYSOWA
DĘBOWA
FABRYCZNA
FRYDERYKA CHOPINA
GEN.WŁADYSŁAWA
SIKORSKIEGO
GŁÓWNA
SIEĆ
WODOCIĄGOWA
SIEĆ
KANALIZACYJNA
SIEĆ
GAZOWA
NIE
NIE
NIE
NIE
NIE
18
NIE
NIE
SIEĆ CO
ULICA
JAKUBOWICE
JANA MATEJKI
JASNA
JULIANA
MARCHLEWSKIEGO
JULIUSZA SŁOWACKIEGO
JURIJA GAGARINA
KARMELKOWA
KOMBATANTÓW
KOŚCIELNA
LEŚNA
LUBELSKA
ŁĄKOWA
MARIANA BUCZKA
NAD POTOKIEM
OBROŃCÓW POKOJU
OGRODOWA
POLNA
POZIOMKOWA
POZNAŃSKA
PSTRĄŻNA
SŁONE
SŁONECZNA
SPACEROWA
STANISŁAWA MONIUSZKI
STEFANA OKRZEI
SZKOLNA
ŚWIERKOWA
TADEUSZA KOŚCIUSZKI
TKACKA
TURYSTYCZNA
WARSZAWSKA
WCZASOWA
WŁADYSŁAWA
BRONIEWSKIEGO
WOJSKA POLSKIEGO
ZDROJOWA
ZOFII NAŁKOWSKIEJ
ZYGMUNTA
KRASIŃSKIEGO
SIEĆ
WODOCIĄGOWA
SIEĆ
KANALIZACYJNA
SIEĆ
GAZOWA
NIE
NIE
NIE
NIE
NIE
NIE
NIE
NIE
NIE
NIE
NIE
Źródło: dane za Urzędem Miasta Kudowy-Zdroju z 2016r.
19
SIEĆ CO
ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ CIEPLNĄ
Polityka energetyczna władz lokalnych zmierza do eliminacji z systemu zaopatrzenia
w energię cieplną jej centralnego źródła. W bieżącym roku, zgodnie z informacją
przedsiębiorstwa, ciepłownia w Kudowie zaprzestanie działalności. W takiej sytuacji potrzeby
odbiorców ciepła są zaspokajane z lokalnych kotłowni gazowych bądź indywidualnych
pieców gazowych. Paliwo stałe, do którego eliminacji dąży gmina, stanowią źródło energii
cieplnej jedynie dla 8,3% mieszkań19. Proces eliminacji tego zagrożenia wymaga
wspomnianych wyżej działań modernizacyjnych i termomodernizacyjnych w zasobach
mieszkaniowych użytkowanych na terenie gminy.
POZOSTAŁE ELEMENTY INFRASTRUKTURY: SIEĆ ELEKTRYCZNA, GAZOWNICTWO
System zasilania w energię elektryczną gminy Kudowa-Zdrój zaspokaja aktualne potrzeby
mieszkańców miasta, użytkowników publicznych i sfery gospodarki lokalnej. Spełnia też
odpowiednie standardy techniczne. Dostępne materiały źródłowe nie wskazują na istnienie
w tym zakresie szczególnych potrzeb lub barier rozwojowych. Istniejąca nadwyżka mocy na
głównym punkcie zasilania i stan sieci pozwala na sprostanie spodziewanemu w najbliższych
latach wzrostowi zapotrzebowania. Towarzyszące sieci oświetlenie uliczne nie jest
problemem. Poza nielicznymi miejscami takimi jak Bukowina, ulice Cyprysowa i Ogrodowa,
gdzie nie jest ono zainstalowane, w innych rejonach miasta funkcjonuje poprawnie. Warto
jednak zaznaczyć, iż w ocenie ekspertów jest ono nazbyt energochłonne i zapewne
należałoby w tym względzie poczynić starania o obniżenie kosztów jego utrzymania.
W bilansie energetycznym wyraźny jest natomiast deficyt źródeł odnawialnych.
Sieć gazowa funkcjonująca na terenie gminy obejmuje swoim zasięgiem 74% mieszkańców
miasta i jest sukcesywnie rozwijana. Ten ograniczony dostępu do gazu przewodowego, który
jest funkcją niedostatecznego wciąż rozwoju sieci, może wpływać na stan środowiska
rejestrowany w gminie. Wyżej zaprezentowana tabela dostępności sieci wskazuje, że
infrastruktura techniczna powinna w najbliższym czasie uwzględnić także te rejony miasta,
gdzie nie została jeszcze zlokalizowana (Brzozowie, Bukowina, Jakubowice, Pstrążna, Słone,
ulice Ogrodowa, Broniewskiego). W najbliższym czasie inwestycje sieciowe Polskiej Spółki
Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu Zakład w Wałbrzychu, są planowane na
terenie obrębu Słone.
SYSTEM DROGOWY
19
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój lipiec 2016, s. 37.
20
System drogowy gminy Kudowa-Zdrój jest dobrze rozwinięty. W jego skład wchodzą drogi
krajowe, wojewódzkie i gminne. Główna oś komunikacyjna jest wyznaczana przez drogę
krajową nr 8 (długość drogi na terenie miasta to 4,2 km), ważną ze względu na potok
międzynarodowego ruchu tranzytowego z południa i zachodu Europy do Rosji i krajów
regionu bałtyckiego. „Sieć komunikacyjna miasta wynika z historycznego układu szlaków
komunikacyjnych, dróg i ścieżek i nie spełnia swojej funkcji w zakresie prawidłowej obsługi
komunikacyjnej miasta”20. Alternatywnym rozwiązaniem zaproponowanym w Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kudowa-Zdrój z 1995
roku oraz niektórych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego byłoby
poprowadzenie tejże drogi krajowej jako obwodnicy południowego obszaru zabudowanego.
W połączeniu z innymi inwestycjami komunikacyjnymi (także w drogi gminne) pozwoliłoby to
ograniczyć bardzo uciążliwe dla mieszkańców oddziaływanie transportu samochodowego21.
Uruchomienie z dniem 9 czerwca 2013 roku ruch pociągów na trasie kolejowej nr 309
Kudowa-Zdrój – Kłodzko – Wrocław (realizacji projektu modernizacji regionalnej linii
kolejowej) poprawiło w sposób istotny dostępność komunikacyjną Kudowy-Zdroju dla
klientów lecznictwa uzdrowiskowego i turystów.
PODSUMOWANIE DIAGNOZY NEGATYWNYCH ZJAWISK WYSTĘPUJĄCYCH NA TERENIE
GMINY KUDOWA-ZDRÓJ W SFERZE TECHNICZNEJ
1. Zidentyfikowane na podstawie dostępnych danych negatywne zjawiska ze sfery
technicznej są w warunkach gminy Kudowa-Zdrój przestrzennie rozproszone. Ze
względu na strategiczne znaczenie obszaru centrum uzdrowiskowego dla rozwoju
Kudowy-Zdroju należy wskazać obszar centrum uzdrowiskowego jako przestrzeni
szczególnie istotnej dla efektywnego przeprowadzenia procesów rewitalizacji.
Przemawiają za tym odnotowywane na tym terenie względne deficyty. ale też
istniejący potencjał, który odpowiednio uruchomiony, może okazać się ważnym
impulsem dynamizującym dla całego systemu miejskiego i jego funkcji
uzdrowiskowo-turystycznej.
2. Na terenie gminy, zwłaszcza w samym centrum miasta, następuje proces
dekapitalizacji technicznej jej zasobu mieszkaniowego. Postępująca degradacja
20
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój na lata 2014 – 2017 …Opracowanie Green Key,
Kudowa Zdrój grudzień 2014, s.27. Identyczna ocena jest zawarta w Założeniach do planu zaopatrzenia w
ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa Zdrój 2011, s 7.
21
Uchwały nr XIII/86/95 Rady Miejskiej w Kudowie-Zdroju z dnia 29 września 1995r, w sprawie: uchwalenia
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kudowa-Zdrój, http://bip.ugkudowazdroj.dolnyslask.pl/dokument,iddok,2535,idmp,62,r,r.
21
substancji mieszkaniowej wymaga dość pilnej interwencji, która powinna zapobiec
temu procesowi. Odpowiedzią na te zjawiska powinna być termomodernizacja lub
modernizacja części obiektów zlokalizowanych w ścisłym centrum uzdrowiskowym
miasta.
3. W procesach rewitalizacyjnych należy dążyć do eliminacji instalacji grzewczych
opartych na paliwach stałych, a także tych o niskiej sprawności, jako istotnego
problemu technicznego, mającego także swoje przełożenie na stan środowiska,
w tym jego walory klimatyczne.
4. Sieć drogowa w gminie, mimo iż dobrze rozwinięta, generuje liczne uciążliwości dla
mieszkańców miasta. Koncentruje się ona ze względu na układ potoków ruchu
w centrum miasta, gdzie są zlokalizowane obiekty lecznictwa uzdrowiskowego, Park
Zdrojowy, pensjonaty i hotele. Intensyfikacja ruchu pojazdów wymagać będzie
znaczących działań regulacyjnych lub inwestycyjnych, zmierzających do rozładowania
tego problemu. Istniejący układ komunikacyjny wymaga w miarę możliwości
uzupełnienia o system chodników, ścieżek rowerowych oraz miejsc parkingowych.
Dotyczyć to powinno w szczególności tych terenów, które zostaną objęte
rewitalizacją.
22