Wydział Promocji Handlu i Inwestycji

Branża farmaceutyczna w Egipcie – możliwości współpracy firm
Skala egipskiego rynku farmaceutyków
Egipt posiada 30% udział w produkcji farmaceutyków w regionie Bliskiego
Wschodu i Afryki Północnej /MENA/ - dzięki licznej populacji /ok. 85 mln/ i silnemu
segmentowi produkcji jest największym rynkiem produkcji i konsumpcji tej branży w
regionie. Produkcja farmaceutyków w Egipcie ma największą wartość wśród państw
MENA - wartość produkcji farmaceutyków zwiększała się systematycznie, osiągając w
2009 roku 2,8 mld dol. USA, a w 2008 roku – 2,2 mld dol. USA. Według danych banku
CI Capital wartość inwestycji w egipskiej branży farmaceutycznej wynosi 3,5 mld dol.
USA1. Wg szacunku administracji rządowej Egiptu wartość zakładów produkcyjnych
branży i wytwarzanych farmaceutyków wynosi 6,6 mld dol. USA.2 Branża
farmaceutyczna w Egipcie zatrudnia około 100 tys. osób.
Całkowita wartość wydatków na farmaceutyki w 2010 roku wyniosła 2,8 mld dol.
USA, z czego 83% zostało przeznaczone na leki na receptę, a 17% na leki sprzedawane
bezpośrednio konsumentom. W warunkach licznej populacji i niskiego poziomu
wydatków na farmaceutyki w przeliczeniu na osobę w Egipcie utrzymuje się silne
zapotrzebowanie na leki generyczne.
W Egipcie farmaceutyki wytwarzane są w 120 fabrykach, a ich produkcja jest
realizowana przez wytwórców państwowych, głównie holding firm farmaceutycznych,
prywatne firmy egipskie oraz zagraniczne firmy wielonarodowe. Wśród firm
zagranicznych główne to GlaxoSmithKline, Sanofi-Aventis, Novartis i Pfizer. Producenci
farmaceutyków wytwarzają lekarstwa w oparciu o posiadane licencje. Obecność na rynku
egipskim dużych, światowych firm farmaceutycznych świadczy o znaczeniu i skali
zapotrzebowania rynku lokalnego oraz regionalnego. Lokalna produkcja w większości
nie obejmuje farmaceutyków markowych, a przewaga rynkowa leków generycznych
wynika z pokrycia zapotrzebowania ilościowego rynku w 92% przez lokalnych
producentów, stanowiącego jednakże zaledwie 52% udział w wartości popytu
rynkowego.
Egipska branża farmaceutyczna rozwija się znacząco – w 2010 roku sprzedaż
leków miała wartość 2,8 mld dol. USA, a w 2009 roku – 2,48 mld dol. USA. Wg
szacunku banku CI Capital w 2011 roku wartość rynku farmaceutyków w Egipcie
wzrosła do 2,87 dol. USA. Wzrost popytu rynku egipskiego na farmaceutyki wynika
głównie z szybko rosnącej populacji, większego uznania dla współczesnej medycyny
1
2
OBG - The Report Egypt 2011
OBG Economic Update: Egypt - Regulating pharmaceuticals production, April 2012
1
oraz upowszechniania ubezpieczenia medycznego, ułatwiającego dostęp do opieki
medycznej i stymulującego wydatki na lekarstwa.
Tabela niżej przedstawia wartość sprzedaży farmaceutyków oraz ich eksportu i
importu w Egipcie w latach 2006 – 20103.
sprzedaż lokalna /mld dol. USA/
sprzedaż na mieszkańca /dol. USA/
eksport /mln dol. USA/
import /mln dol. USA/
saldo /mln dol. USA/
2006
1,63
20,7
62,4
241,7
-179,3
2007
1,95
24,4
89,9
327,2
-237,3
2008
2,38
29,2
166,7
896,3
-729,6
2009
2,48
29,9
205,3
749,9
-544,6
2010
2,67
33,1
252,1
803,7
-551,6
Egipt uczestniczy w handlu międzynarodowym farmaceutykami. Egipski import
farmaceutyków rozwijał się w kolejnych latach, osiągając w 2010 roku wartość ponad
803 mln dolarów USA przy ujemnym saldzie wartości ponad 0,5 mld dol. USA. Przy
92% pokryciu zapotrzebowania rynku przez krajową produkcję egipski import
farmaceutyków jest ograniczony do aktywnych składników oraz leków najbardziej
zaawansowanych. Eksport egipskich farmaceutyków rośnie dynamicznie – vide tabela
wyżej. Administracja egipska przewiduje, że do 2015 roku nastąpi zwiększenie eksportu
egipskich farmaceutyków do wartości 1 mld dol. USA przy wykorzystaniu istniejących w
Egipcie konkurencyjnych uwarunkowań – możliwości produkcyjnych /w procesie
rejestracji pozostaje 60 nowych zakładów produkcyjnych farmaceutyków/, względnie
niskich kosztów wytwarzania oraz bliskiego położenia rynków w Afryce i w zachodniej
Azji wykazujących rosnące zapotrzebowanie na farmaceutyki.
Uwarunkowania współpracy z egipską branżą farmaceutyków
W okresie ostatnich kilkunastu miesięcy kontynuowany był rozwój produkcji
farmaceutyków w Egipcie na bazie licznej i rosnącej populacji, promocji działań na rzecz
ochrony zdrowia i ograniczenia chorób endemicznych oraz rządowych planów poprawy
wymagań w zakresie rejestracji i cen farmaceutyków. Wg danych Ministerstwa Zdrowia
Egiptu produkcja farmaceutyków do 2015 roku będzie rosnąć w tempie 11% rocznie, a
wartość sprzedaży leków na rynku lokalnym osiągnie wartość 7,8 mld dol. USA przy
zapowiadanym wzroście wpływów z eksportu farmaceutyków w tym okresie do 1 mld
dol. USA.4 Produkcja farmaceutyków podlega kontroli administracji rządowej, a wydatki
na farmaceutyki na głowę mieszkańca są względnie niewielkie, niemniej egipska branża
farmaceutyczna należy do mocniejszych w segmencie wytwórczości, zarówno pod
względem skali produkcji jak i krajowego popytu.
Występują jednak ograniczenia rozwoju egipskiej branży farmaceutyków.
Zasadniczym czynnikiem w tym zakresie jest jej zależność od importu surowców,
głównie aktywnych składników, narażając branżę na ryzyko kursu wymiany.
Wyzwaniem dla jej rozwoju jest uzyskiwana niewielka wartość dodana, wynikająca
3
4
OBG - The Report Egypt 2011
OBG Economic Update: Egypt - Regulating pharmaceuticals production, April 2012
2
historycznie z niedostatku innowacji, niewystarczających inwestycji i zdolności
badawczo-wdrożeniowych. Ograniczenie wynika także z wymogów WTO
uniemożliwiających produkcję farmaceutyków zarejestrowanych przed 2005 r. bez
uprzedniego uzyskania zgody właściciela patentu i wypłaty tantiem.
Protesty społeczne w 2011 roku w Egipcie zniechęcały inwestorów, niemniej
perspektywy rozwoju egipskiej branży farmaceutycznej są czynnikiem dominującym dla
inwestycyjnych planów zagranicznych producentów. Uwzględniając rosnący popyt rynku
egipskiego firmy farmaceutyczne przewidują dwucyfrowe tempo wzrostu produkcji
farmaceutyków w Egipcie. Firma GlaxoSmithKline z największym, ok. 8,8% udziałem w
rynku farmaceutyków w Egipcie, zainwestowała blisko 900 mln dol. USA w rozwój
produkcji, zatrudnienia i marketingu na rynku lokalnym. Firma skoncentrowała działania
na rozwoju produktów pod markami handlowymi Sensodyne oraz Panadol, obecnymi już
na rynku egipskim. Duży zagraniczny producent Novartis zwiększył produkcję w Egipcie
o ok. 20% w 2011 roku przy średnim tempie rozwoju branży 10,5%. Egipt jest dla firmy
Novartis największym w Afryce rynkiem sprzedaży farmaceutyków o wartości
przekraczającej 250 mln dol. USA w 2011 roku. Firma Pfizer obchodziła w styczniu
2012 roku 50 lecie obecności na rynku egipskim, odnotowując w 2011 roku 11% wzrost
produkcji firmy w Egipcie. Sanofi ma 5,7% udział w egipskim rynku farmaceutyków, co
plasuje ją na 4 pozycji w Egipcie – największe rynki zbytu dla tej firmy to Algieria i
RPA.
Wyzwaniem rozwojowym dla egipskiej branży farmaceutycznej jest skażenie
rynku importem i dystrybucją leków podrabianych. Procederowi temu sprzyja
rozdrobnienie rynku oraz nierówne egzekwowanie prawa, a także rozbudowany segment
dystrybucji leków, liczący ponad 45 tys. małych aptek sprzedających ponad 8 tys.
rodzajów farmaceutyków. W efekcie farmaceutyki przeterminowane, podrabiane lub
nielegalnie rozprowadzane stanowią ok. 15% rynku. Proceder bazuje na niskich
dochodach oraz ograniczonej wiedzy medycznej społeczeństwa. Kwestia nielegalnej
dystrybucji została poddana szczególnej uwadze administracji rządowej Egiptu w lutym
2012 roku w konsekwencji wielomiliardowego przemytu do USA z Turcji /dokumenty
via firmę w Egipcie/ fałszywych leków Avastin dla terapii antyrakowej.5
Czynnikiem ograniczającym rozwój egipskiej branży farmaceutycznej jest w
ocenie Ministerstwa Zdrowia także zbytnia biurokracja. Wyzwanie dla rozwoju produkcji
farmaceutyków w Egipcie stanowi presja inflacyjna, ograniczająca zyski producentów.
Deprecjacja funta egipskiego sprzyja ingerowaniu administracji rządowej w ustalanie cen
farmaceutyków, szczególnie w kontekście prawie całkowitego importu surowców
niezbędnych do produkcji leków. Administracja egipska we wrześniu 2009 roku ogłosiła
obniżkę cen 172 produktów farmaceutycznych oraz plan stopniowego wprowadzenie
systemu cen bazującego na ich międzynarodowych porównaniach. Ogłoszony przez
Ministerstwo Zdrowia w 2010 roku nowy system cen zmienia podejście kosztowe,
uznane jako nieefektywne, na rynkowe. Ceny farmaceutyków markowych mają być
ustalane na poziomie o 10% niższym od najniższych stawek cenowych w wybranych
krajach referencyjnych. Leki generyczne mają być wyceniane w skali 40% do 70% ceny
ich odpowiedników markowych – w zależności od międzynarodowego uznania
5
OBG Economic Update: Egypt - Regulating pharmaceuticals production, April 2012
3
producenta. Ustwa reformująca branżę farmaceutyków, wspierana przez Ministerstwo
Zdrowia jako obniżająca ceny dla konsumentów, została zaskarżona przy uzasadnieniu
niewłaściwego doboru krajów referencyjnych jako posiadających wyższą siłę nabywczą
niż Egipt. Jednakże formułowane są oceny, że wprowadzenie reformy pozwoli na
zniesienie barier dla rejestracji i dystrybucji nowych farmaceutyków na rynku egipskim
oraz na poprawę jakości i konkurencyjności farmaceutyków produkowanych w Egipcie w
konsekwencji porównań do standardów międzynarodowych.
Wyzwaniem dla rozwoju branży farmaceutycznej stanowi także rozdrobnienie
egipskiej wytwórczości farmaceutyków generycznych. Duża liczba małych firm
produkujących znaczne ilości leków o różnym przeznaczeniu terapeutycznym utrudnia
racjonalizację produkcji całej branży oraz zwiększenie produkcji w najbardziej
dochodowym lub najbardziej przyjaznym dla eksportu zakresie. W konsekwencji w
nadchodzących latach spodziewana jest fala fuzji i konsolidacji egipskich firm
farmaceutycznych, a zagraniczni inwestorzy, znający branżę i rynki eksportowe,
dysponują potencjałem do odegrania w tym procesie znaczącej roli.
Jednakże wg prezentowanych ocen przedstawione czynniki nie spowodują stałego
ograniczenia rozwoju branży farmaceutyków w Egipcie, szczególnie uwzględniając
rozwojowe trendy popytu krajowego i w regionie MENA. Polityka cenowa rządu
egipskiego w branży farmaceutycznej umożliwia małym firmom przewidzieć ceny leków
przed ich wejściem na rynek, a sprzedaż leków podrabianych winna ulec ograniczeniu
wraz ze wzrostem wiedzy medycznej i poziomu dochodów. Dążenie do zwiększenia
eksportu i wartości dodanej w branży farmaceutycznej Egiptu sugeruje perspektywę
rozwoju branżowych prac badawczo - wdrożeniowych. Oczekuje się, że wykorzystanie
unowocześnianej bazy badawczej oraz zagranicznego kapitału inwestowanego w Egipcie
przyczyni się do zwiększenia zyskowności branży farmaceutycznej. Administracja
egipska poszukuje możliwości rozwoju branży farmaceutycznej poprzez inwestycje także
w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego oraz ułatwienia systemu rejestracji leków.
Perspektywy rozwoju branży farmaceutyków w Egipcie stwarzają możliwości
współpracy firm zagranicznych, w tym polskich, na rynku egipskim w zakresie produkcji
i sprzedaży. Produkcja i dystrybucja na rynku egipskim każdego farmaceutycznego
produktu wymaga zezwolenia wydawanego przez administrację rządową na podstawie
przeprowadzonych testów próbek produktów przez specjalistyczne komitety. Kontroli
rządowej podlegają wszystkie fazy wprowadzenia farmaceutyku na rynek – od miejsca
produkcji do uzyskania zezwolenia na dystrybucję i rejestracji na rynku egipskim6.
Rejestracja farmaceutyków przeprowadzana jest przez Egyptian Drug Authority –
link http://www.eda.mohp.gov.eg/ .
Opracowanie: WPHI w Kairze
6
Investment in pharmaceutical industry exceed EGP 20 billion; 16 October 2011; www.zawya.com
4