euronews nr 42

Warszawa, 8 października 2010 r.
Opracowanie: Sekcja Współpracy z Zagranicą, GPW
Przegląd informacji zamieszczonych na stronach internetowych i w biuletynach
informacyjnych
urzędów
inspekcji
pracy Unii
Europejskiej
oraz organizacji
międzynarodowych zajmujących się szeroko rozumianą problematyką zdrowia zawodowego
i ochrony pracy – wydanie 42.
EURONEWS NR 42
EUROPEJSKA AGENCJA BEZPIECZEŃSTWA I ZDROWIA W PRACY (OSHA)
Raport na temat bodźców ekonomicznych wykorzystywanych do podnoszenia
poziomu bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia.
Bodźce ekonomiczne w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w pracy odnoszą się do
procedur nagradzania podmiotów za tworzenie i utrzymywanie bezpiecznego środowiska
pracy. Przykładem bodźca ekonomicznego jest oferowanie przedsiębiorstwu niższych
składek ubezpieczeniowych lub podatkowych w zamian za usprawnienie polityki BHP.
Bodźce ekonomiczne są więc instrumentami stanowiącymi uzupełnienie nakazów prawnych,
służącymi do zachęcania organizacji do inwestowania w bezpieczeństwo pracy poprzez
zwiększenie atrakcyjności finansowej tych inwestycji.
Raport OSHA zawiera zarówno przegląd literatury na temat bodźców ekonomicznych, zarys
polityki ich stosowania, jak również studia przypadków przedstawiające informacje na temat
zakończonego powodzeniem zastosowania bodźców w różnych państwach europejskich.
Na podstawie literatury dotyczącej bodźców ekonomicznych można wywnioskować, że:
obniżki podatków mogą przyczynić się do inwestycji podmiotu w bezpieczeństwo
i ochronę zdrowia w pracy,
łączenie bodźców ekonomicznych z programami audytów i interwencji jest
obiecującym sposobem podwyższenia poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
w pracy,
dostosowanie finansowe, przy zapewnieniu przez rządy dotacji proporcjonalnej do
kwoty wydanej przez podmiot na ochronę zdrowia w pracy, jest potencjalną metodą
podnoszenia poziomu BHP.
Zgromadzone dowody wskazują, że bodźce ekonomiczne powodują zmianę zachowania
pracodawców lub obniżenie wskaźników wypadkowych w przedsiębiorstwach.
Przeprowadzono liczne badania dotyczące metody określania historii szkodowości (ang.
experience rating) w odniesieniu do odszkodowań wypłacanych pracownikom. Metoda ta
zwykle polega na systemie bonus-malus dla składek ubezpieczeniowych opartych na
1
indywidualnych wskaźnikach wypadkowych przedsiębiorstwa. Badania skuteczności tej
metody dowodzą, że zmniejsza ona liczbę roszczeń ubezpieczeniowych.
Niemal wszystkie państwa członkowskie UE aktywnie oferują bodźce ekonomiczne. Niemcy,
Francja, Włochy i Polska oferują bodźce za pośrednictwem publicznego systemu
ubezpieczeń (poprzez zmiany stawek ubezpieczeniowych, dotacje dla inwestycji
w bezpieczeństwo i ochronę zdrowia w pracy). Hiszpania planuje włączyć bodźce
ekonomiczne do krajowej strategii BHP. Małe państwa członkowskie, takie jak Belgia czy
Finlandia, udowadniają natomiast, że bodźce ekonomiczne są możliwe również
w prywatnych systemach ubezpieczeń od wypadków.
http://osha.europa.eu/en/publications/factsheets/95/view
EUROPEJSKI INSTYTUT ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH (ETUI)
Nowa publikacja ETUI
Podejście Unii Europejskiej do uregulowania dziedziny
nanotechnologii
Celem strategii Unii Europejskiej w zakresie nanotechnologii jest
nadrobienie zaległości, jakie istnieją w tym obszarze pomiędzy Europą
oraz Stanami Zjednoczonymi i Azją. Zagrożenia dla zdrowia związane
z komercyjnym wykorzystaniem nanomateriałów znalazły się niedawno
w programie działań Komisji Europejskiej.
Jak dotąd, Komisja Europejska nie widziała potrzeby wprowadzenia szczegółowych
przepisów regulujących obszar nanotechnologii – pogląd, którego nie podzielał Parlament
Europejski ani ruch związkowy. Europejska Konfederacja Związków Zawodowych pragnie,
aby ramowe prawodawstwo wspólnotowe dostosować do aktualnych potrzeb według tzw.
zasady ostrożności [ang. precautionary principle – przyp. tłum]. Nanotechnologie stwarzają
możliwości gospodarcze, których Unia Europejska nie może zignorować, ale nieujęty
w przepisach prawnych rozwój nanotechnologii wzbudza coraz większy niepokój
związkowców z uwagi na ryzyko dla zdrowia, jakie powodują niektóre nanomateriały.
W nowej publikacji ETUI, Pani Aida Ponce łączy szczegółowe badanie polityki europejskiej
w obszarze nanotechnologii, jednocześnie eksplorując zagadnienia etyczne i społeczne
towarzyszące tej dziedzinie nauki.
Powyższą publikację w języku angielskim można nabyć w sklepie internetowym ETUI pod
poniższym adresem:
http://hesa.etui-rehs.org/uk/publications/pub53.htm
2
BIULETYN INFORMACYJNY KOMISJI EUROPEJSKIEJ
Inwestowanie w dobre samopoczucie pracowników – zagrożenia psychospołeczne
w okresie przemian – listopad 2010
Komisja Europejska i Belgia sprawująca obecnie prezydencję w Radzie Unii Europejskiej,
organizuje Forum dotyczące inwestowania w dobre samopoczucie pracowników i eliminację
zagrożeń psychospołecznych w okresie przemian.
Organizacja pracy ulega gwałtownej przemianie. Kryzys gospodarczy osiągnął tempo, do
którego muszą dostosować się europejskie przedsiębiorstwa i ich pracownicy.
Restrukturyzacja daje duże możliwości, ale stanowi również poważne obciążenie psychiczne
dla dotkniętych nią osób: zarówno "ofiar", jaki i "ocalonych". Restrukturyzacja miejsca pracy
może mieć poważny wpływ na zdrowie pracowników. Powyższe zagrożenie jest jednak
często zdominowane przez kwestie finansowe. Jednak nowe wyniki badań wykazują, że za
lekceważenie zdrowotnych aspektów restrukturyzacji mogą zapłacić nie tylko dotknięci nią
pracownicy, ale również przedsiębiorstwa i ogół społeczeństwa.
W wielu państwach europejskich, o zmianach w świecie pracy mówi się jako o zagrożeniach
psychospołecznych dla zdrowia pracowników.
Unia Europejska dysponuje instrumentami pozwalającymi chronić zdrowie i bezpieczeństwo
zawodowe. Dyrektywa ramowa w sprawie bezpieczeństwa i zdrowia zawodowego zapewnia
prewencyjne podejście do zagrożeń w miejscu pracy w oparciu o ocenę ryzyka
zawodowego, która obejmuje również czynniki psychospołeczne. Odwołując się do
powyższych rozwiązań prawnych, europejscy partnerzy społeczni uzgodnili tekst i sposoby
wdrożenia Porozumienia ramowego, które dotyczy działań mających na celu identyfikację,
zapobieganie i kontrolowanie zjawiska stresu zawodowego.
Celem Forum będzie stworzenie platformy wymiany wiedzy i doświadczeń na następujące
tematy:
–
–
–
najnowsze badania naukowe dotyczące wpływu procesów restrukturyzacyjnych na
zdrowie pracowników, zagrożeń psychospołecznych oraz realiów europejskich
związanych z obowiązkiem przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego;
aktualne informacje o implementacji Porozumienia ramowego europejskich
partnerów społecznych w zakresie stresu zawodowego, w tym również o raporcie
Komisji Europejskiej, który ukaże się w listopadzie br.;
polityka państw członkowskich UE w obszarze zagrożeń psychospołecznych
w miejscu pracy.
Forum odbędzie się w dniach 22-24 listopada br. w centrum kongresowym "Square"
w Brukseli i zgromadzi około 300 uczestników reprezentujących związki zawodowe,
pracodawców, instytucje rządowe, kręgi naukowe i Komisję Europejską. Na program
wydarzenia będą się składać: sesja plenarna, po której nastąpią warsztaty robocze, sesja
podsumowująca oraz panel dyskusyjny z udziałem przedstawicieli organów władzy
i partnerów społecznych.
http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=88&langId=en&eventsId=290&furtherEvents=yes
3
MIĘDZYNARODOWA ORGANIZACJA PRACY
Międzynarodowy Instytut Studiów nad Pracą MOP opublikował właśnie „Raport o świecie
pracy 2010 – od kryzysu do kryzysu?”. W raporcie napisano m.in. że: długotrwała „recesja na
rynku pracy” pogarsza perspektywy socjalne w wielu krajach, a przy obecnej polityce
zatrudnienie w krajach rozwiniętych może wrócić do poziomu sprzed kryzysu dopiero w roku
2015. Wg danych z 35 krajów, ok. 40% poszukujących pracy to osoby bezrobotne od ponad
roku. Wśród bezrobotnych nieproporcjonalnie liczną grupę stanowią ludzie młodzi. Autorzy
raportu proponują działania antykryzysowe ściśle połączone z tworzeniem miejsc pracy:
planowe wspieranie rynku pracy, pomoc skierowaną do najsłabszych grup na rynku pracy
(szczególnie ludzi młodych), szkolenia i pomoc socjalną ukierunkowaną na znajdowanie
zatrudnienia. W raporcie podano konkretne przykłady udanego stosowania takich rozwiązań
w różnych regionach świata, bez ponoszenia wysokich wydatków ze środków publicznych.
http://www.ilo.org/global/About_the_ILO/Media_and_public_information/Press_releases/lang-en/WCMS_145182/index.htm
FRANCJA
Nanomateriały i ryzyko dla zdrowia
Informacje o efektach działania nanomateriałów na ludzkie zdrowie są bardzo ograniczone.
Większość dostępnych danych toksykologicznych pochodzi z badań o bardzo ograniczonym
zasięgu, wykonanych na komórkach lub zwierzętach.
Z niektórych badań eksperymentalnych wynika, że nanocząsteczki charakteryzują się
podwyższoną toksycznością i są przyczyną silniejszych stanów zapalnych, niż te
wywoływane przez cząsteczki o podobnym składzie chemicznym lecz większych rozmiarach.
Przyczyną takiego stanu rzeczy jest wielość dróg, którymi nanocząsteczki mogą dostać się
do wewnątrz organizmu. Nanocząsteczki dostają się do organizmu ludzkiego poprzez drogi
oddechowe, układ pokarmowy oraz poprzez skórę. Po przedostaniu się do organizmu,
potrafią pokonywać bariery biologiczne, dotrzeć do krwi i limfy a następnie wraz z nimi do
wszystkich komórek ludzkich.
Aby ograniczyć ryzyko narażenia pracownika na działanie nanocząsteczek należy:
zastępować nanocząsteczki innymi cząsteczkami/ stosować je w formie mniej
zagrażającej zdrowiu;
produkować materiały z
automatyzować produkcję;
nanocząsteczek
w
przestrzeniach
zamkniętych,
filtrować powietrze w miejscu pracy;
stosować metody przechwytywania zanieczyszczeń już u źródła;
gromadzić produkty w podwójnych pojemnikach lub opakowaniach, całkowicie
nieprzenikalnych, dokładnie zamkniętych i opisanych;
4
przetwarzać odpady w taki sposób w jaki przetwarza się odpady niebezpieczne;
stosować środki ochrony indywidualnej;
szkolić i informować pracowników.
http://www.inrs.fr/inrs-pub/inrs01.nsf/IntranetObjectaccesParReference/ED%206064/$FILE/ed6064.pdf
HISZPANIA
Wrześniowy wzrost bezrobocia
Według wrześniowych danych Publicznych Służb Zatrudnienia, bezrobocie we wszystkich
wspólnotach autonomicznych Hiszpanii wzrosło o 48.102 osoby (1,2% w stosunku do
poprzedniego miesiąca). Aktualnie, zarejestrowane bezrobocie w Hiszpanii wynosi 4.017.763
osoby.
W ujęciu rocznym, od września ubiegłego roku przybyło 308.316 nowych osób bez
zatrudnienia.
Pomimo negatywnej - w ujęciu ogólnym - tendencji na rynku pracy, do której głównie
przyczyniła się trudna sytuacja w branży usługowej, trzy inne sektory zanotowały, w ubiegłym
miesiącu, spadek liczby bezrobotnych: budownictwo – 9.738 osób mniej (-1,3%); przemysł –
4.299 osób mniej (-0,9%); rolnictwo – 3.552 osoby mniej (-2,9%).
http://www.tt.mtin.es/periodico/Laboral/201010/LAB20101004.htm
Mniej wypadków przy pracy w 2009
632 wypadki śmiertelne (23,9% mniej niż w roku 2008), 5.073 wypadki ciężkie (28,1% mniej
niż w 2008) oraz 599.368 wypadków lekkich (26,9% mniej niż rok wcześniej) – oto bilans
wypadkowości zawodowej zanotowanej w Hiszpanii w 2009 roku.
Nie mniej jednak, hiszpańska Prokuratura ds. Wypadkowości Zawodowej zaznacza
i ostrzega w swoim raporcie za rok poprzedni, że czynnikiem, który w dużej mierze wpłynął
na obniżenie się wskaźnika liczby wypadków przy pracy, był trwający kryzys, który to
doprowadził do znacznego zmniejszenia liczby osób aktywnych zawodowo.
http://www.lineaprevencion.com/ESP/44/Pages/Web/Actualidad/Noticia347La_Fiscala_pide_
prudencia_a_pesar_de_reducirse_los_accidentes_laborales_.aspx
Nowe narzędzie do walki z prześladowaniami o podłożu psychologicznym
Kwestionariusz Mobb jest nową publikacją stanowiącą narzędzie, które ma ułatwić
prowadzenie badań w celu weryfikacji istnienia przypadków prześladowania
psychologicznego w przedsiębiorstwach oraz określenia ich charakterystyki z perspektywy
prewencji ryzyka zawodowego. Oferuje on pracownikom możliwość zebrania i ujęcia
w sposób
metodyczny
potencjalnych
zachowań
i
przejawów
prześladowania
psychologicznego skierowanych do nich. Celem Mobb jest pomoc w uporządkowaniu
zebranych spostrzeżeń i opinii za pomocą rejestru zdarzeń konfliktowych oraz umożliwienie
5
przedsiębiorstwu podjęcia interwencji, dzięki wczesnemu wykryciu utajonych konfliktów,
które mogłyby być uznane za mobbing. Ważne jest tutaj podjęcie działań od samego
początku istnienia problemu, w celu uniknięcia lub zminimalizowania do maksimum
negatywnych konsekwencji związanych z prześladowaniem psychologicznym.
Zebrane w kwestionariuszu informacje mogą również okazać się przydatne dla techników ds.
prewencji - specjalistów z zakresu psychologii stosowanej – którzy powinni podejmować
działania prowadzące do identyfikacji przypadków tego typu zachowań. Dane przekazane
przez osobę, która odczuwa agresję w stosunku do swojej osoby, umożliwią odróżnienie
przypadków prześladowania od tych, które nimi nie są.
http://www.insht.es/portal/site/Insht/menuitem.1f1a3bc79ab34c578c2e8884060961ca/?vgnex
toid=f1cdf96d1334b210VgnVCM1000008130110aRCRD&vgnextchannel=25d44a7f8a65111
0VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD
LUKSEMBURG
Nowe przepisy o delegowaniu pracowników
W Luksemburgu weszły w życie nowe przepisy dot. pracowników delegowanych przez firmy
zagraniczne do pracy na terenie Wielkiego Księstwa. W 2008 r. Luksemburg został
skrytykowany przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości za przepisy obowiązujące
pracowników delegowanych, które zdaniem Komisji Europejskiej i Rady Europy były zbyt
surowe. Wprowadzone zmiany nie zmieniły jednak polityki publicznej i społecznej Księstwa a
jedynie wyłączyły pracowników delegowanych z niektórych postanowień przepisów prawa
pracy.
http://www.eurofound.europa.eu/eiro/2010/07/articles/lu1007011i.htm
Fiasko rozmów na forum Trójstronnego Komitetu Koordynacyjnego
Trójstronny Komitet Koordynacyjny w Luksemburgu ogłosił fiasko rozmów poświęconych
poprawie konkurencyjności gospodarki, polityki zatrudnienia i finansów publicznych
Luksemburga. Zdaniem strony rządowej, rozmowy załamały się głównie z powodu
kontrowersyjnej kwestii płac oraz reformy systemu tzw. automatycznych podwyżek.
Wcześniej tylko raz, w 1982 r. doszło do zerwania rozmów Komitetu, co doprowadziło do
strajku generalnego.
http://www.eurofound.europa.eu/eiro/2010/07/articles/lu1007021i.htm
WĘGRY
Zmiany w Kodeksie Pracy
W 2010 r. w węgierskim Kodeksie Pracy wprowadzono wiele istotnych zmian. Odchodzący
liberalny rząd zmienił m.in. przepisy dot. pracowników podwykonawców, urlopów na opiekę
nad dzieckiem oraz sankcji za pracę nielegalną. Nowy, centroprawicowy, wybrany w maju
rząd wprowadził także zmiany do przepisów o zatrudnieniu regularnym oraz sezonowym,
6
które weszły w życie w sierpniu. Ogłoszono ponadto, że w drugiej połowie roku trwać będą
prace nad nowym Kodeksem Pracy.
http://www.eurofound.europa.eu/eiro/2010/08/articles/hu1008021i.htm
WIELKA BRYTANIA
Ograniczenia dla imigrantów spoza UE
Od kwietnia przyszłego roku w Wielkiej Brytanii zaczną obowiązywać roczne limity liczby
imigrantów przyjmowanych spoza UE. Po ogłoszeniu tej decyzji znacznie zwiększyła się
liczba wniosków imigracyjnych. Z tego powodu rząd wprowadził przejściowe ograniczenia
w przyjmowaniu pracowników wykwalifikowanych spoza UE. Decyzja jest też odpowiedzią na
obawy Brytyjskiej Konfederacji Przemysłu (CBI), z którą rząd konsultował się w sprawie
wprowadzenia rocznych limitów dla imigrantów. Brytyjski Minister ds. Imigracji broni tej
decyzji mówiąc, że w Wielkiej Brytanii są miliony ludzi, których pracodawcy mogą bez
przeszkód zatrudnić. Rząd oczekuje, że firmy będą poszukiwać pracowników na miejscowym
rynku pracy, zanim zdecydują się szukać kogoś z zagranicy. W ubiegłym roku prawie 36 tys.
pracowników spoza UE otrzymało wizy do Wielkiej Brytanii. Tymczasem zatrudnienia nie
mają setki tysięcy absolwentów kierunków inżynieryjnych i informatycznych. Szczegółowe
zasady funkcjonowania limitów także były przedmiotem konsultacji z zainteresowanymi
stronami, w tym z pracodawcami i Komitetem Doradczym ds. Migracji.
http://www.ukba.homeoffice.gov.uk/sitecontent/newsarticles/2010/oct/04interim-limiteconomic-migrant
Kampania Brytyjskiej Rady ds. Bezpieczeństwa
Brytyjska Rada ds. Bezpieczeństwa prowadzi kampanię pt. „Mów otwarcie i bądź
bezpieczny”, w której zachęca młodych ludzi, aby brali odpowiedzialność za swoje zdrowie
i bezpieczeństwo. Celem kampanii jest wspieranie młodych ludzi, aby nabrali pewności
i umieli otwarcie i odważnie rozmawiać ze swoimi przełożonymi, rodzicami i nauczycielami
o zagrożeniach w ich miejscu pracy. Zdaniem Rady, nikt z młodych nie powinien czuć się
przymuszony do pracy w środowisku, które stwarza ryzyko urazu lub śmierci. Dyrektor ds.
polityki i spraw publicznych z Brytyjskiej Rady ds. Bezpieczeństwa wyjaśnia: „W 2009 roku
3200 młodych osób w wieku 16-19 lat doznało ciężkiego urazu w miejscu pracy. W ciągu
ostatnich 10 lat 66 młodych osób uległo wypadkom śmiertelnym w pracy. Te dane pokazują,
jak ważna jest ta kampania, nie tylko dla młodych pracowników, ale również dla innych – ich
rodziców, rodzin, przyjaciół i nauczycieli.”
Na stronie internetowej kampanii (http://www.britsafe.org/speakupstaysafe/) zamieszczono
wskazówki i porady dla ludzi młodych, ich nauczycieli, rodziców i pracodawców.
http://www.hse.gov.uk/youngpeople/speak-up-stay-safe.htm
7
Najnowsze informacje brytyjskiej inspekcji pracy na temat wyroków sądowych
w sprawach dotyczących wypadków przy pracy
2 marca 2007 roku 20-letni pracownik agencyjny zatrudniony przez firmę oczyszczania
miasta Veolia ES (UK) Ltd. zginął w wyniku uderzenia przez samochód podczas
zbierania śmieci z pasa zieleni wzdłuż autostrady. Firmę Veolia uznano winną naruszenia
przepisów „Ustawy o bhp”, ponieważ nie zaplanowała bezpiecznej metody wykonywania
tej pracy. W październiku br. ukarano ją na kwotę 225 tys. funtów oraz nakazano zwrot
95 tys. funtów kosztów. (http://www.hse.gov.uk/press/2010/coi-se-0510.htm)
W firmie Phoenox Textiles z Huddersfield, prowadzącej sprzedaż detaliczną tekstyliów,
jeden z pracowników spadł na betonową posadzkę z wysokości ok. 2,5 metra, kiedy
pracował przy rozmontowywaniu półek. Ze względu na ciężkie obrażenia fizyczne
poszkodowanego, HSE przeprowadziło dochodzenie i ustaliło, że firma nie zapewniła
nadzoru, przeszkolenia i bezpiecznych metod pracy robotnikom zatrudnionym do
rozmontowania szeregu półek sięgających do wysokości 9 metrów. HSE skierowało
sprawę do sądu, który ostatnio ukarał firmę Phoenox (zatrudniającą w sumie 45 osób)
grzywną w wysokości 12 tys. funtów za narażanie zdrowia i życia pracowników.
(http://www.hse.gov.uk/press/2010/coi-yh-23710.htm)
5 października 2010, firma Enterprise Inns plc, właściciel sieci hoteli i pubów, została
ukarana mandatem na kwotę 300 tys. £ w związku ze śmiertelnym zatruciem tlenkiem
węgla, do którego doszło w listopadzie 2007 w hotelu Aintree w Bootle. Ukarana firma nie
dopełniła wymogów wynikających z przepisów o bezpieczeństwie instalacji gazowych,
ponieważ nie zapewniła regularnych kontroli przewodów kominowych, które okazały się
niedrożne. Brytyjska inspekcja pracy (HSE), egzekwująca przestrzeganie wspomnianych
przepisów, skierowała sprawę do sądu. Enterprise Inns plc musi także zwrócić 19 tys.
funtów kosztów sądowych.
(http://www.hse.gov.uk/press/2010/coi-nw-46enterpriseinns.htm)
10 tys. funtów grzywny (i zwrot 4 tys. £ kosztów) nałożono na szkocką firmę budowlaną
James Swinton Co Ltd. za wypadek przy pracy ze skutkiem śmiertelnym. W listopadzie
2008 roku, podczas remontu ulicy jeden z robotników cofając ładowarką teleskopową,
najechał na chodnik i uderzył innego robotnika. Poszkodowany doznał obrażeń miednicy,
kręgosłupa i żeber, a po wyjściu ze szpitala zmarł po 4 tygodniach w wyniku powstania
zatoru. Ustalono, że bezpośrednia przyczyna zgonu była następstwem obrażeń
doznanych w wypadku. Firmę uznano winną, ponieważ nie zwróciła się do władz miasta
o zamknięcie ulicy na czas remontu. Wykonywanie robót utrudniały też parkujące
samochody. Firma nie zapewniła również środków ostrożności w razie konieczności
cofania maszyn. (http://www.hse.gov.uk/press/2010/coi-ne-23410.htm)
8