12. Społeczeństwo Wiedzy œ Nowy Wymiar jej Kreowania i

12. Społeczeństwo Wiedzy œ Nowy Wymiar jej Kreowania i

12. Społeczeństwo Wiedzy – Nowy Wymiar jej Kreowania i
Użytkowania
Nauka nie wie dokąd zmierzamy, bo pominęła pytanie ‘dlaczego’,
które powinna była postawić zdewaluowanym religiom.
Derek de KERCKHOVE
12.1 Wstęp
W latach 60 – tych ubiegłego stulecia w gospodarce amerykańskiej, a potem krajów
zachodnich i Japonii, nastąpił znamienny fakt; liczba zatrudnionych w tradycyjnych
przemysłach wytwórczych i przetwórczych minęła połowę zatrudnionych na korzyść usług,
administracji, badań – czyli aktywności gospodarczej polegającej na przetwarzaniu i
wytwarzaniu informacji1. Fakt ten dostrzegli dość wcześnie i wykorzystali teoretycy
zarządzania oraz analitycy i prognostycy rozwoju społeczno gospodarczego. W śród tych
pierwszych trzeba wymienić co najmniej dwa nazwiska Drucker [Drucker93] i Senge
[Senge98], prekursorów i twórców zarządzania wiedzą i organizacji uczących się. Bardzo
blisko tym tendencjom są udane japońskie próby, nie tylko zarządzania wiedzą jak na
zachodzie, ale organizacyjnego tworzenia wiedzy [Nonaka00], co czynią z powodzeniem
przodujące korporacje japońskie.
Wśród analityków i prognostyków rozwoju społecznego poczesne miejsce zajmują
koncepcje Toffler’a i Toffler’ów [Toffler96], dotyczące roli wiedzy w gospodarce i rozwoju
społecznym. Zgodnie z tymi źródłami wiedza jest substytutem wszystkich czynników
produkcji i postępu społecznego2. Na płaszczyźnie rozumienia siebie i świata, będącego
istotnym składnikiem postępu, wiedza jest jednym z ostatnich pięter, przed mądrością, i
powstaje z danych, by przez kolejne agregacje i połączenia dać informacje, w dalszym
ciągu tego samego procesu wiedzę, a na końcu mądrość. Jednak jasno trzeba stwierdzić, że
[Billinger98]:
- zbiór danych nie jest informacją,
- zbiór informacji nie jest wiedzą,
- zbiór wiedzy nie stanowi mądrości,
- zbiór mądrości nie daje prawdy.
Ten liczący się zwrot w aktywności ludzkiej zaszedł dzięki rozwojowi hardwaru i softwaru
informatycznego. Wymiar tego rozwoju jest ogromny; począwszy od pierwszych algorytmów
J. von Neumana i A. Turinga, aż po współczesne systemy informatyczne. Od pierwszych
komputerów w latach pięćdziesiątych (ENIAC), aż do obecnych, coraz nowszych wersji
komputerów osobistych i notebook’ów. Całość tego półwiekowego rozwoju można ująć
jednym kluczowym określeniem: technologie informatyczne. Jednak to nie wszystko, bo
powyższe dotyczy jedynie lokalnego przetwarzania informacji i wiedzy, a nam potrzebne jest
globalne jej wykorzystanie w skali kraju, kontynentu i całej planety. W sukurs, jak zwykle,
przyszły tu ‘odpadki’ z zaawansowanych badań wojskowych w latach 80-tych, mające na celu
stworzenie elektronicznej sieci poufnej wymiany informacji odpornej na porażenia
1
Będziemy stosować hierarchię wiodącą do piramidy mądrości; dane – informacja – wiedza – mądrość, o
wzrastającej agregacji i połączeniowości, patrz np. [Bellinger98].
2
Zgodnie z F. Bacon’em postęp rozumiem w dwu wymiarach, cywilizacyjnym ( innowacje i wynalazki) i
kulturowym (rozumienie siebie i świata), patrz np. [Pogorzelski99], [Cempel01].
nuklearne. W ten sposób z DARPA3-net powstał Internet. W swej obecnej postaci Internet
to globalna sieć – umysł świata4 jak ją nazywa Derrick de KERCKHOVE, jeden z liczących
się autorytetów w dziedzinie sieciowości [Kerckhove01]. Internet obecnie to rozproszona
inteligencja świata z milionami serwerów5, dziesiątkami milionów terminali uczestniczących
w konsumpcji, przetwarzaniu i wytwarzaniu wiedzy. Jeśli do tego dodać komunikację
satelitarną, telefonię przewodową i komórkową, to jako ludzkość mamy praktycznie w rękach
niezwykły potencjał sprawczy;
wiedzę w każdym miejscu i w każdym czasie.
Stąd też niezależnie czy jesteśmy w Krzemowej Dolinie6, czy w Poznaniu, mamy teoretycznie
takie same możliwości przetwarzania wiedzy. Możemy zatem stać się przedsiębiorstwem
opartym na wiedzy – knowledge based enterprise, czy to w sferze badań, produkcji, usług,
kształcenia, czy też administracji publicznej i polityki. Czy jednak, na drodze wytwórca
nowej wiedzy i jej użytkownik, nie trzeba żadnego ogniwa pośredniego ? Ogniwa
transformującego wiedzę do potrzeb różnego typu użytkowników; od naukowców,
inżynierów, przez polityków, aż do zwykłych obywateli ?
Do tej pory od czasów starożytnych role tę spełniały różnego typu biblioteki. Czy obecnie
biblioteki zastąpią serwery ? A jeśli nawet, to ktoś i / lub coś będzie musiało ładować tam
właściwie przetworzoną informację. Jak to zrobić, jak się do tego przygotować, najlepiej nie
przerywając obecnej pracy, więc jak się zaadaptować ?
Prezentowana praca to personalna próba przedstawienia przyszłego społeczeństwa wiedzy,
jego zakresu aktywności i potrzeb widzianych od strony społecznego wytwarzania i
przetwarzania wiedzy. Autor ma nadzieję, iż pomoże ona szefom i pracownikom
przedsiębiorstw opartych na wiedzy, w pierwszym rzędzie Szkół Wyższych, Instytutów
Badawczych, Przedsiębiorstw Innowacyjnych, produkcyjnych i usługowych, dając im
możność sformułować nową wizję i misję istnienia i działania przedsiębiorstwa.
Oczywiście, trzeba wziąć pod uwagę iż jest to widzenie personalne, a nie owoc myślenia
grupowego, jak np. w Japonii, co więcej widzenie skażone regionalizmem, bo autor nie
pracuje w MIT lub CalTech - USA, ale w Politechnice Poznańskiej7.
12.2 Metasystem ludzkiej aktywności
Dla ujęcia całości zagadnienia kreacji, użytkowania i transformacji wiedzy w
społeczeństwie, rozpatrzmy cały metasystem aktywności ludzkiej (AL), wyróżniając w nim
takie podsystemy gdzie wiedza odgrywa, lub może odgrywać, istotną rolę w procesie ich
działania. W tym kontekście popatrzmy na rysunek 2.1, który może czasami dotyczyć
pojedynczego człowieka o wysokim poziomie rozwoju ewolucyjnego i szerokiej palecie
zainteresowań. Na ogół jednak każdy z członków społeczeństwa ‘okupuje’ w danym czasie
kilka subsystemów wyrastających z tego samego rdzenia. Przedstawiono go na rysunku jako
wspólny obszar zaciemniony, a nasza podróż wokół rdzenia w miarę dojrzewania
osobniczego też się zmienia.
3
DARPA – agencja zawansowanych badań obronnych w USA.
Umysły ludzkie są różne, od geniuszu twórczości do szczytów przestępczości i perwersji, ale jak widać
pozytywne przeważa; podobnie jest w Internecie.
5
Serwer – popularne określenie inteligentnego terminalu o dużej pojemności informacyjnej, z możliwością
udostępniania informacji.
6
SiliconValley w Kalifornii – synonim postępu cywilizacyjnego, zwłaszcza w technologiach informatycznych.
7
Trzeba powiedzieć, że sieciowość w Politechnice, zwłaszcza w jej Bibliotece Głównej [Ganińska02], jest
dobrze rozwinięta, ale dobre rezultaty pracy wymagają kontaktów osobistych z podobnie myślącymi kolegami.
4
Omówmy w skrócie ten rysunek, jako że będzie on kluczem do dalszego uszczegółowienia
aktywności ludzkiej z uwzględnieniem wiedzy i technologii informatycznych. Pierwszy
podsystem codziennej aktywności użytkowuje każdy z nas i to przez najdłuższy przedział
czasu dziennie, troszcząc się o dobre warunki życia swoje i rodziny i wypełniając związane z
tym czynności. W tym kontekście użytkowujemy i przetwarzamy informacje i wiedzę,
zwracając się do innych subsystemów AL; po pomoc, wyjaśnienia, wyrażając swą aprobatę,
poparcie, lub jej brak, a także dla godziwego spędzenia wolnego czasu.
Drugi subsystem okupowany przez większość społeczeństwa to nasze zawodowe zajęcie w
sektorze produkcji i usług , sektorze coraz bardziej nasyconym technologiami
informatycznymi wspierającymi naszą pracę, lokalnie lub globalnie, jeśli korzystamy ze
światowej sieci Internetu (www).
IA
R
IE
N
ŻY
IN
A
UK
NA
Rys. 12.1 Próba określenia obszarów aktywności ludzkiej, gdzie użytkowanie,
przetwarzanie i kreacja wiedzy ma istotne znaczenie.
Idąc w prawo na rysunku napotykamy jako kolejną dziedzinę aktywności metafizykę, czym
można w skrócie ująć obszar wiedzy i aktywności służący do wyjaśniania naszego miejsca i
spraw w tym świecie, które trudno wyjaśnić, albo bez specjalnych założeń są niewyjaśnialne.
MetaSytAL1.cdr
CC/MK/29/11/01
UWAGA
Granice subsystemów
mogą być rozmyte
CODZIENNA
AKTYWNOŚĆ
PR
OD
U
US KCJA
ŁUG
I
A
YK
ATIA
EMP CZNA
ŁE
SPO
CZŁOWIEK
ADMINISTRACJA
POLITYKA
OTOCZENI E
METASYSTEM LUDZKIEJ AKTYWNOŚCI
M
IZ
AF
T
E
Mowa tu o kosmologii, duchowości, religii, specjalnych działach filozofii, eschatologii,
jednym słowem wiedzy służącej nam do racjonalizacji zdarzeń tego świata i naszego w nim
miejsca.
Kolejne podsystemy, spotykane idąc w prawo na rysunku, możemy odwiedzać jako ich
użytkownicy, pracownicy, a nawet twórcy. Następny podsystem, jaki nieraz nawiedzamy to
empatia społeczna, pomoc współobywatelom nie mogącym sprostać wymogom życia w
danym społeczeństwie. W każdym bowiem społeczeństwie znajdziemy ludzi biednych,
niepełnosprawnych, chorych, niedoinformowanych, którzy chętnie przyjmą pomoc
indywidualną jak i zinstytucjonalizowaną.
Następny szeroki podsystem aktywności kultura symboliczna, to świat wartości, estetyki,
piękna, niezależnie od jego natury i środków wyrazu. Sięga tam od czasu do czasu każdy z
nas, a niektórzy tworzą dzieła literackie, malarskie, muzyczne i coraz częściej wirtualne, do
szerokiego użytku.
Nauka jako kolejny podsystem AL zmierza do identyfikacji otaczającej nas rzeczywistości,
tworząc nową wiedzę jako wynik badań poznawczych, innowacyjnych, czy nawet
awansowych. W miarę rozwoju społecznego coraz większy procent zatrudnionych znajduje
zatrudnienie w tym obszarze8. Z tego rosnącego basenu wiedzy i umiejętności społecznej
czerpie szeroko podsystem inżynieria, z całą gamą środków wsparcia informatycznego w
badaniach, wytwarzaniu i użytkowaniu, coraz bardziej mechatronicznych produktów i usług,
łącznie z rodzącą się inżynierią wirtualną, sięgającą zwolna po cały cykl życia produktu i
usługi.
Efektywne działanie społeczności nie jest możliwe bez administracji każdego szczebla i bez
instytucji politycznych wypracowujących i interpretujących prawo oraz rozwiązujących
problemy społeczne. Jest to zatem istotny podsystem AL, wypracowujący normy aktywności
i odpowiedzialny za efektywność całego metasystemu ludzkiej aktywności. Zatem
sformułowanie właściwej wizji i misji w tym podsystemie AL jest niezwykle istotne.
Tak z dużym przybliżeniem wygląda sfera całej działalności człowieka, gdzie tworzenie i
przetwarzanie wiedzy ma istotne znaczenie w zapewnieniu warunków życia i postępu. Mimo
iż granice poszczególnych subsystemów są często rozmyte, to rzeczą niezwykle istotna jest
harmonijne i synergiczne ich współdziałanie. Zależy to w dużym stopniu od liderów
politycznych i gospodarczych jak i od postawy każdego z członków społeczeństwa, a także
dostępu do wiedzy każdego z nas.
12.3 Społeczne tworzenie i przetwarzanie wiedzy - mapa myśli i skojarzeń
Do niedawna wydawało się iż nową wiedzę można uzyskać tylko jako efekt badań
naukowych, dlatego też intencjonalnie dzielono je na poznawcze i stosowane. Ten podział
na szczęście nie funkcjonuje już, odkąd okazało się iż na badaniach można robić duże
pieniądze, a ci sami ludzie mogą robić odkrycia ważkie naukowo i innowacyjne9. Pozbywając
się tych uprzedzeń popatrzmy na rysunek 3.1, stanowiący tzw. mapę myśli10 na temat:
społeczeństwo wiedzy i technologie informatyczne, sporządzonej celem wypracowania
wizji i misji przedsiębiorstw opartych na wiedzy, w pierwszym rzędzie szkół wyższych,
przedsiębiorstw innowacyjnych, produkcyjnych i usługowych.
8
Wg. statystyk OECD w Japonii w dziale innowacje - nauka znajduje zatrudnienie ponad 1 % ogółu
zatrudnionych [Kozłowski01].
9
Charakterystycznym przykładem jest tu komercyjne Laboratorium IBM w Zurychu, gdzie wykazano
teoretycznie możliwość teleportacji.
10
Mapa myśli = technologia twórczej pracy umysłowej angażująca synergicznie obie półkule mózgowe, bliżej
np. [Buzan98]
Pierwsza główna gałąź mapki to tworzenie wiedzy w nauce, z badaniami poznawczymi,
innowacyjnymi i awansowymi. Wymagają one potężnych baz danych, baz wiedzy i dużej
mocy w twórczym przekształcaniu tej nowej wiedzy w dedykowane hierarchiczne bazy
wiedzy, zorientowane na wielu użytkowników, od samych twórców począwszy (np. Science
Citation Index), a na politykach i normalnych obywatelach skończywszy. Każdy z nich chce
dostać informację użyteczną i zrozumiała dla siebie, aby się przekonał iż warto prowadzić i
finansować badania naukowe. Część w ten sposób wytworzonej i przetworzonej wiedzy jest
zaczynem myślenia innowacyjnego o produktach i usługach w gospodarce. Tutaj inżynier
zajmuje się tylko tym co kupi nabywca, od wskaźnika laserowego dla wykładowcy do łodzi
podwodnej dla rządu.
Rozpoczynając więc innowacyjne projektowanie inżynier (zespół projektujący)
musi wykonać badania marketingowe, a potem wykorzystać wsparcie informatyczne w
projektowaniu, wytwarzaniu i użytkowaniu by oddać wysokiej jakości wyrób czy usługę w
ręce użytkownika. To wsparcie wiedzy, zależnie od systemu powoływanego do życia, może
ujmować inżynierię wiedzy (przy problemach decyzyjnych z dużym ryzykiem), a także
symulacje i inżynierię wirtualną; istotną dla skrócenia cyklu projektowo konstrukcyjnego i
zwiększenia bezpieczeństwa użytkowania. Gospodarka to również coraz częstsza e- praca
(tele), jak i e-konsulting, we własnym domu, bez dojazdów do pracy, bez codziennego
przebywania w biurze, oszczędzając wszystko co jest z tym związane, nawet państwowe
inwestycje w szersze drogi. Gospodarka, to coraz częściej przedsiębiorstwo wirtualne,
sieciowe połączenie wzajemnie współpracujących partnerów [Szymanowski01], dla
zmniejszenia kosztów, skrócenia łańcuchów decyzyjnych, dystrybucyjnych, itp.
Ale to nie wszystko o wiedzy w gospodarce, organizacja taka w ujęciu amerykańskim
[Bellinger98], [Senge98], przetwarza wiedzę i sterując właściwie tym procesem w korporacji
można być zawsze rynkowo konkurencyjnym i innowacyjnym. W ujęciu japońskim
[Nonaka00] to dalece nie wszystko, bo liczy się nie tylko wiedza dostępna w bazach wiedzy,
danych i procedurach, ale wiedza ukryta w ludziach i w organizacji, którą trzeba
wyartykułować, sformalizować i zaimplementować w produkty i usługi, oraz w całej
organizacji.
Kolejna gałąź mapy myśli to kultura symboliczna, gdzie cała cyrkulacja wiedzy
zaczyna się u twórców kultury i w ujęciu klasycznym jest rozpowszechniana dalej przez
biblioteki, muzea, galerie i ich wirtualne odpowiedniki i emanacje. Ale na scenę już
wkroczyły tryumfalnie multimedia, sztuka high tech, a nawet wirtualna rzeczywistość, a
wszystko to jako udany efekt współpracy twórców kultury i twórczych inżynierów
dostarczających oprogramowanie i sensomotoryczną interakcję. Jest tu dużo miejsca dla
kształcenia takich specjalistów w naszych szkołach wyższych, co zwolna i z oporami, rusza z
miejsca.
Jak się wydaje omówione systemy aktywności ludzkiej wytworzyły już dużo nowej
wiedzy, pora więc zatroszczyć się o przechowywanie wiedzy w stanie nadającym się do
dalszego wszechstronnego wykorzystania. Pora również na jej kategoryzację, indeksację,
kondensację i hierarchizację, a także digitalizację, jako że nie cała wiedza jest dostępna w
postaci cyfrowej i nie jest przechowywana w serwerach i innych nośnikach. To jest ważne
zadanie bibliotek szkół wyższych jak i wszystkich wytwórców wiedzy, by całe nasze zasoby
postawić w sieci, tworząc w ten sposób inteligencję rozproszoną, nasz nowy umysł świata
[Kerckhove01], by przez hipertekst łączyć wszystko ze wszystkim, asocjacyjnie i
hierarchicznie.
Ale to jednak sieć - Internet sprawia, że wiedza jest dostępna w każdym czasie i w każdym
miejscu, tworząc nową cechę wiedzy sieciowość, wykorzystywaną szeroko przez szybkie
systemy wyszukiwania, np. Google, Copernic2001Pro, UltraClient, itp. Ta sieciowość może
być do pewnych celów lokalna, jak w zintegrowanych systemach bibliotecznych typu
‘Horizon’ i w innych sieciach lokalnych, a może też być globalna dając w efekcie biblioteki
wirtualne, instytuty i centra wirtualne tworzące również nową wiedzę.
W cyberprzestrzeni zaczynają pracować inteligentne roboty, zwane agentami, wypełniając
coraz więcej zadań zleconych przez użytkowników. Te zadania będą ułatwione i rozszerzone
jeśli strony Internetowe (www) będą miały oznaczenia semantyczne. Wtedy w sieci
semantycznej możliwe będzie również automatyczne tworzenie nowej wiedzy i realizacja
bardziej skomplikowanych zadań przez zespoły inteligentnych agentów [Berners01].
Jedną z immanentnych cech cywilizacji wiedzy jest konieczność ustawicznego
uczenia się, a więc klasyczne szkoły wyższe muszą z tego wyciągnąć wnioski. Sieciowość
wiedzy zmusi je do szerokiej skali telenauczania i do tworzenia uniwersytetów
wirtualnych, podobnie jak to dzieje się już z wirtualnymi przedsiębiorstwami11. Do tych
zmian w kształceniu trzeba dołączyć możliwości jakie dają technologie informatyczne, dając
dostęp do baz danych, baz wiedzy, zintegrowanych i wirtualnych laboratoriów, bardzo
ważnych sieciowo. Nie do pogardzenia w ustawicznym kształceniu są tu najnowsze zdobycze
neurofizjologii i psychologii kognitywnej, co można ująć jednym hasłem kluczowym
superlearning (np. [Dryden00]). Dodaje to bowiem dalsze zwiększenie efektywności
kształcenia do raportowanej już w literaturze przewagi kształcenia sieciowego [Dziuba01].
11
Są trzy istotne cechy przedsiębiorstwa wirtualnego; sieciowość, efektywność, dobrowolność
[Szymanowski01]
Uniwersytet
Telenauczanie
Super learning
Laboratoria wirtualne
Zintegrowane laboratoria
Bazy danych
Bazy wiedzy
t
Sieciowość - inteligencja
rozproszona
tw.
yw
Twórcy
dz
wie
Biblioteki
Wydawnictwa
Muzea/Galerie
Multimedia
Badania testowe i diagnostyczne
Inżynieria wiedzy
SpolWiedzy.cdr
CC/JK/11/03/02
Projektowanie innowacyjne
we
io
c
e
Si
Hipertekst
Organizacyjne tworzenie wiedzy-Japonia
Sieci semantyczne
i
Transformacja wiedzy
ia
an
i
(materialna
symboliczna)
pn
tę
s
Środki
przechowywania
do
yu
m
(druki,nośniki cyfrowe,serwery)
ste
sy
wyszukiwania
Systemy
Wirtualne Muzea
Sztuk .hign.tech.
Tworzenie i przetwarzanie wiedzy w gospodarce
rze
.ip
e
ogl
Go
e
rz
o
tw
Kategoryzacja
rz
UltraClien
Wizja i misja Uniwersytetu i Biblioteki
zy
ed Indeksacja wiedzy
i
a w agregacja,kondensacja
ni
Wirtualna
rzeczywistość
o
Tw
Instytuty wirtualne
Biblioteka wirtualna
Interet-Umysł Świata
Intranet-np.system Horizon
Biblioteki zintegrowane
Przetwarzanie wiedzy w ustawicznym kształceniu
Badania naukowe
(poznanie)
Badania awansowe
(kształcenie kadry)
Hierarchiczne dedykowane
bazy wiedzy
o
Tw
e
uc
na
w
Bazy danych
zy
d
ie
w
Badania innowacyjne
ie
en
(nowe produkty/usługi)
rz
Wiedza w każdym
miejscu i w każdym
czasie
Organizacyjne uczenie Zachodu
Co
p
200 ernic
1P
ro
(Firmy,korporacje,państwo)
Społeczeństwo
WIEDZY
i
technologie informatyczne
Bazy danych
Pr
ze
tw
Bazy wiedzy
ar
za
e-konsulting
ni
ew
e-interakcje
ied
subsieci społeczne
zy
w
CC - webs
ad
opiniowanie
m
in
ist
e-wybory
ra
cj
e-plebiscyt
ii
w
po
lit
yc
e
wirtualny
Motto
Badania rynkowe
Inżynieria wirtualna
e-(tele)-praca
e-biznes, e-konsulting
Przedsiębiorstwa wirtualne
ym
t. s
kul
.
b ol
Magazynowanie wiedzy
Rys.12.2 Wzajemny wpływ Społeczeństwa Wiedzy i technologii informatycznych
Czas już na koordynację i porządkowanie aktywności ludzkiej, co w idealistycznym
zamiarze ma robić administracja i polityka. Tu są niezbędne, bądź muszą być dostępne,
bazy danych i bazy wiedzy o obywatelach i dla obywateli. Tutaj niezbędne będzie edoradztwo i e-konsulting, łacznie z sieciowymi badaniami opinii publicznej, a być może w
niedalekiej przyszłości będziemy mieli e-wybory i e-plebiscyty. W społecznościach lokalnych
mają sens i już wchodzą w użycie subsieci społeczne (community webs, c-webs) [Cordis02],
jako platformy przetwarzania i wytwarzania wiedzy społecznej, niezbędnej dla harmonijnego
życia i postępu tej subspołeczności.
Tyle na temat wiedzy w społeczeństwie wiedzy, na temat jej wytwarzania, przetwarzania i
użytkowania. Jak widać z powyższego, wiedza oprócz sieciowości, ma również inne nowe
własności, które trzeba rozpoznać i wykorzystać sięgając np. po ekologię12 i logistykę wiedzy.
Tu w pierwszym rzędzie leży wizja i misja Szkół Wyższych i Instytutów Badawczych
[Kozłowski99], po to by proces ten był sterowalny dla pożytku społecznego i nie wymknął
się spod kontroli.
Widać również, że przedsiębiorstwa przyszłości muszą być organizacjami bazującymi na
wiedzy; im wcześniej to zrozumieją tym lepiej się zaadaptują, tworząc właściwy kształt swej
wizji i misji.
12.4 Podsumowanie
Ten bardzo szeroki i z konieczności pobieżny sposób analizy wytwarzania i cyrkulacji
wiedzy w przyszłym społeczeństwie, wyjawił kilka istotnych faktów godnych rozwagi. W
pierwszym rzędzie to sieciowość wiedzy, dostępność w każdym czasie i miejscu, co stwarza
nieosiągalną dotąd potencję kształcenia i zaopatrywania społeczeństwa w wiedzę, dobra i
usługi. Po drugie; wiedza będzie w sposób bardziej rozproszony tworzona i wykorzystywana.
Zarysowują się zaś trzy główne centra wytwarzania wiedzy; badania naukowe w szkołach
wyższych i instytutach, badania i projektowanie innowacyjne w gospodarce, oraz sieci
społeczne (c-webs), te ostatnie jako niezwykle istotne źródła samowiedzy społecznej.
Tyle w pierwszym podejściu do zagadnienia tworzenia i użytkowania
wiedzy w
społeczeństwie i gospodarce. Myślę że jego zbiorowe i asocjacyjne przemyślenie13 na wielu
szczeblach da więcej wartościowych wniosków, koncepcji i wskazówek działania.
12.5 Problemy
1. Czy jest możliwa gospodarka wiedzy bez sieci www ?
2. Jak Polska może skorzystać z technologii informatycznych i nadrobić swe
zapóźnienie ?
3. Co Ty na swym stanowisku pracy możesz zrobić w tym celu ?
12
Dostępność wiedzy ma również swe ujemne strony o czym mówi ekologia informacji [Babik01]
Autor jest wdzięczny za pierwsze uwagi do rysunków i tekstu jakie uzyskał od członków swej sieci
Seminarium.
13