Henryk Helwing Okres transformacji ustrojowej Polski przyczynił się

Urząd Marszałkowski
Województwa Wielkopolskiego
Administracja Senatu Berlina
d/s Rozwoju Miasta
Urząd Miasta Poznania
„Europejskie partnerstwo przestrzeni
Wielkopolska - Poznań – Berlin – Brandenburgia”
Berlin, 20 października 2006 r.
Henryk Helwing
Burmistrz Gminy Nowy Tomyśl
„Autostrada A2 – jej znaczenie dla Wielkopolski na przykładzie gminy Nowy Tomyśl”
Okres transformacji ustrojowej Polski przyczynił się do niewielkich zmian w strukturze
przestrzennej Nowego Tomyśla i terenów bezpośrednio przyległych do miasta. Jeszcze w
1990 roku w centrum miasta – lub jego bezpośrednim sąsiedztwie – funkcjonowało kilka
zakładów przemysłowych i obiektów magazynowych, które sąsiadowały bezpośrednio z
terenami zabudowy mieszkaniowej. Sąsiedztwo dwóch tak różniących się od siebie funkcji
nie było jednak przyczyną ostrych konfliktów. Większym problemem był pogarszający się
stan techniczny obiektów przemysłowych, co niekorzystnie wpływało na wygląd miasta.
Największym problemem był rosnący ruch samochodowy w centrum, przez które przebiegał
tranzyt w kierunku drogi krajowej nr 2, a obecnie również autostrady.
Powstałe w tym okresie opracowania planistyczne zakładały przeniesienie działalności
przemysłowo – magazynowej na tereny strefy przemysłowej, którą utworzono w sąsiedztwie
linii kolejowej Warszawa – Berlin i obwodnicy południowej miasta. Tereny poprzemysłowe
przeznaczono pod zabudowę mieszkaniową i usługową, co pozwalało zlikwidować problemy
wynikające z sąsiedztwa różnych funkcji, oraz częściowo ograniczyć ruch samochodów
ciężarowych w centrum miasta. Dodatkowym argumentem dla takiej idei lokalizacji
przemysłu na terenach podmiejskich był projektowany przebieg obwodnicy południowej
miasta oraz sąsiedztwo projektowanej wtedy autostrady A2. Dostępność komunikacyjna i
atrakcyjne położenie jest niewątpliwie podstawowym czynnikiem rozwoju tych terenów.
Jednocześnie władze lokalne podejmowały działania mające na celu możliwie jak największą
koncentrację lokalizacji nowych przedsiębiorstw na terenach strefy przemysłowej przy
jednoczesnym ograniczaniu funkcji mieszkaniowej tych terenów. Działania takie miały
ograniczyć powstawanie konfliktów funkcji w przyszłości i pozwolić na maksymalne
wykorzystanie budowanych sieci infrastruktury technicznej. Lokalizowanie zakładów na
wolnych od zabudowy terenach umożliwiało ich ewentualną rozbudowę w przyszłości, co
było niemożliwe w przypadku terenów w obrębie centrum miasta.
Na terenie gminy funkcjonują dwie strefy terenów przemysłowych. Pierwsza z nich – tzw
Przyłęk - znajduje się w okolicy około 2 km od węzła autostrady i jest stosunkowo nieduża –
łączna jej powierzchnia wynosi około 90 ha.
Druga ze stref powiązana jest z południowym odcinkiem obwodnicy miasta oraz drogą
wylotową w kierunku Wolsztyna i Zielonej Góry. Silną stroną tej strefy jest dostępność
infrastruktury technicznej oraz bezpośrednie sąsiedztwo miasta, a więc źródła siły roboczej.
Możliwość inwestowania na tych terenach znacznie ograniczał brak obwodnicy miasta, która
w wielu przypadkach jest jedyną drogą dojazdową do działek. Wybudowanie obwodnicy
pozwala na inwestowanie na około 100 hektarach terenów bezpośrednio przyległych do drogi.
Rozwijająca się infrastruktura drogowa stanowi bardzo istotny czynnik rozwoju gminy.
Korzystne położenie w systemie transportowym i komunikacyjnym powoduje obserwowany
w ostatnich latach wzrost zainteresowania Nowym Tomyślem jako miejscem inwestowania.
Kontynuacja budowy autostrady w kierunku zachodnim pozwoli na zmniejszeniem odległości
czasowej do granicy RP do około 60 minut z obecnych 120, a co za tym idzie dalsze
zmniejszenie kosztów transportu dla nowotomyskich firm handlujących z partnerami z
Europy Zachodniej. Korzystne położenie miasta jest niezwykle istotne szczególnie dla firm
spedycyjnych – jedna z nich utworzyła swą placówkę spedycyjną już wiele lat temu – zanim
jeszcze rozpoczęto budowę autostrady. Nie mniej istotny jest fakt promowania gminy przez
autostradę. Nowy Tomyśl jest pierwszym funkcjonującym węzłem autostrady, dzięki czemu
nazwa miasta pojawia się we wszystkich opracowaniach związanych z jej funkcjonowaniem.
Budowa autostrady i rozwój sieci drogowej wpływają też na zmiany cen gruntów
inwestycyjnych. Największe zmiany notuje się w bezpośrednim sąsiedztwie węzła. Skrajnym
przykładem jest lokalizacja stacji benzynowej budowanej w 2002 roku, a rozbudowywanej w
roku 2005. Cena gruntu w tym konkretnym miejscu wzrosła w tym czasie prawie
trzydziestokrotnie. Ceny gruntów położonych w sąsiedztwie wzrosły przeciętnie o 100 %
Ceny gruntów inwestycyjnych położonych w obrębie miasta w okresie od roku 2000 wzrosły
o około 60 %. Istotne jest tez zróżnicowanie cen: w odległości około 2 km od węzła 1 m2
gruntu kosztuje około 110 zł. Cena gruntu położonego w bezpośrednim sąsiedztwie miasta - a
więc do 5 km od węzła – wynosi około 25 zł za 1m2. Należy jednak zauważyć, że w
bezpośrednim sąsiedztwie węzła lokalizują się – przynajmniej na razie - funkcje związane z
obsługą podróżnych: funkcjonują już stacje benzynowe z parkingami dla pojazdów
ciężarowych, w najbliższym czasie przewiduje się budowę kompleksu hotelowego. Zakłady
przemysłowe lokalizują swe siedziby bliżej miasta, co zapewne spowodowane jest dostępem
do siły roboczej i infrastruktury technicznej oraz większą powierzchnią działek gruntu
możliwych do pozyskania.
Zmienił się też sposób inwestowania. Przed rozpoczęciem prac związanych z budową
autostrady nowe firmy rzadko dokonywały inwestycji typu „green field”. Przeważały
inwestycje w wynajętych pomieszczeniach, przy czym skala produkcji początkowo była
niewielka. Dopiero po upływie 2-3 lat inwestorzy decydowali się na budowę własnego
zakładu, po czym – po jakimś czasie – stopniowo go rozbudowują. Nowi inwestorzy, którzy
lokują się w gminie od momentu rozpoczęcia budowy autostrady są bardziej skłonni do
lokalizacji typu „green – field”, przy czym zgłaszają oni zapotrzebowanie na większe działki
gruntu zabezpieczające ich docelowe potrzeby.
Podstawowym założeniem polityki przestrzennej gminy w następnych latach będzie
rozwój działalności gospodarczej i powiększanie zasobu terenów inwestycyjnych. W
opracowanej zmianie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
miasta i gminy przewidziano powiększenie funkcjonujących stref przemysłowych o około
400 ha. Przewidziana w tym opracowaniu zmiana przebiegu zachodniego łącznika obwodnicy
miasta z drogą wojewódzką nr 305 w kierunku Wolsztyna pozwoli na wykorzystanie
kolejnych 100 ha terenów. W roku 2007 przystąpimy do sporządzenia nowego Studium, które
winno uwzględniać wpływ rozbudowanej w ostatnich latach infrastruktury drogowej na
rozwój gminy. Jednocześnie będą opracowywane miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego dla terenów inwestycyjnych, co zapobiegnie przeznaczaniu tych terenów na
inne cele. W roku 2007 przystąpimy również do sporządzenia studium komunikacyjnego
miasta, które pozwoli na uporządkowanie organizacji ruchu samochodowego i parkowania w
centrum miasta.
Rejon Nowego Tomyśla słynie z produkcji szparagów, chmielu oraz wikliny. W mieście
wykonano wiele form wiklinowych, z których należy wymienić największy wiklinowy kosz
świata wpisany do księgi rekordów Guinessa, wiklinową muszlę koncertową czy ozdoby na
nowotomyskim pasażu. W mieście działa również Muzeum Chmielu i Wikliny prezentujące
wyroby i obrazujące warsztat pracy wikliniarzy. Na terenie muzeum wybudowano również
replikę stodoły olęderskiej – budowli bardzo charakterystycznej dla zabudowy wsi
nowotomyskiej. Stodoła ta jest miejscem wystaw i plenerów artystycznych.
Silnie działającym ośrodkiem jest Nowotomyski Ośrodek Kultury, organizujący szereg
imprez kulturalnych w skali roku. Do najciekawszych należy zaliczyć Big Band Festiwal,
który przyciąga do Nowego Tomyśla muzyków z całego kraju, oraz Jarmark Chmielo Wikliniarski.
Mamy nadzieję, że Europejczycy podróżujący autostradą zdecydują się zatrzymać w
Nowym Tomyślu po to, aby zwiedzić miasto i – obowiązkowo – zrobić sobie zdjęcie pod
największym wiklinowym koszem na świecie.