4. Okulickiego - PROGNOZA-5.07.2016_wysłana do uzgodnień

Opracowanie ekofizjograficzne
oraz prognoza oddziaływania na środowisko
dotycząca projektu miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego dla obszaru w granicach
ulic Okulickiego - Fieldorfa w Świdnicy
maj 2016 r.
wykonała:
mgr inż. arch. Beata Kunkiewicz
Spis treści
1.
Streszczenie w języku niespecjalistycznym.........................................................................3
2.
Informacje wstępne........................................................................................................4
3.
Charakterystyka obszaru objętego opracowaniem ...............................................................5
Ocena stanu i funkcjonowania poszczególnych komponentów środowiska .............................6
4.1 Przyrodnicze powiązania terenu opracowania z otoczeniem .............................. 6
4.2 Powierzchnia ziemi ..................................................................................... 6
4.3 Budowa geologiczna ................................................................................... 7
4.4 Gleby i uprawy........................................................................................... 8
4.5 Walory wizualne krajobrazu ......................................................................... 8
4.6 Ochrona szczególnych wartości krajobrazu kulturowego .................................. 8
4.7 Warunki wodne .......................................................................................... 8
4.8 Klimat lokalny i warunki bioklimatyczne ....................................................... 10
4.9 Ocena czystości powietrza .......................................................................... 11
4.10 Przyroda ożywiona .................................................................................... 12
4.11 Ochrona prawna wartości przyrodniczych ..................................................... 12
4.12 Klimat akustyczny ..................................................................................... 12
4.13 Promieniowanie ........................................................................................ 15
4.14 Poważne awarie i zagrożenia naturalne ........................................................ 15
5.
Propozycje rozwiazań alternatywnych oraz majacych na celu zapobieganie, ograniczanie lub
kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko ..................................16
4.
6.
Informacje o zawartości i głównych celach projektu planu oraz jego powiązaniach z innymi
dokumentami..............................................................................................................17
6.1 Powiązania projektu planu z innymi dokumentami ......................................... 17
6.2 Prezentacja projektu planu ......................................................................... 17
6.3 Zapisy planu eliminujące lub ograniczające negatywne oddziaływania na środowisko
.............................................................................................................. 17
7.
Analiza skutków środowiskowych ..................................................................................18
7.1 Przewidywane zagrożenia dla środowiska, które mogą wynikać z projektowanego
przeznaczenia terenu ................................................................................. 18
7.2 Przewidywane skutki realizacji ustaleń projektu planu dla poszczególnych
komponentów środowiska .......................................................................... 18
7.3 Zasięg oddziaływań ................................................................................... 19
7.4 Ocena siły i kierunków oddziaływań ............................................................. 19
8.
Ocena rozwiązań projektu planu .....................................................................................20
8.1 Ocena zgodności projektowanego użytkowania i zagospodarowania terenu
z uwarunkowaniami określonymi w opracowaniu ekofizjograficznym ................ 20
8.2 Ocena ustaleń projektu planu w kontekście celów ochrony środowiska
ustanowionych w innych dokumentach......................................................... 20
8.3 Ocena zachowania właściwych relacji pomiędzy terenami o różnych formach
użytkowania ............................................................................................. 22
8.4 Ocena skuteczności ochrony różnorodności biologicznej ................................. 22
8.5 Ocena skutków realizacji ustaleń planu dla istniejących lub planowanych form
ochrony przyrody i krajobrazu..................................................................... 22
8.6 Ocena zmian w krajobrazie ......................................................................... 23
8.7 Ocena wpływu ustaleń planu na ludzi w środowisku ....................................... 23
8.8 Sposób uwzględnienia problemów ochrony środowiska ................................... 23
9.
Propozycje dotyczące metod i częstotliwosci przeprowadzania monitoringu skutków realizacji
postanowień dokumentu...............................................................................................23
10.
Informacje o dokumentach uwzględnionych przy sporządzaniu prognozy..............................24
str. 2
1.
St r e s z c z e n i e w j ę z yk u n i e s p e c j a l i s t yc z n ym
Opracowanie niniejsze jest oceną oddziaływania na środowisko sporządzoną do projektu
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru w granicach ulic
Okulickiego - Fieldorfa w Świdnicy, ograniczonego od północy ul. gen. Leopolda Okulickiego,
od zachodu ul. gen. Augusta Emila Fieldorfa, od południa ul. Inwalidów Wojennych,
a od wschodu ul. Armii Krajowej.
Dokument prognozy, opracowany został, jako wynik końcowy procesu planistycznego,
dostarcza niezbędnych informacji ułatwiających konstruktywny przebieg publicznej dyskusji nad
projektem planu oraz powinien być pomocny przy podjęciu przez Radę Miejską ostatecznej
decyzji o uchwaleniu planu. Jego pierwsza część sporządzona została zanim przystąpiono do
formułowania zapisów projektu planu i dostarcza informacji przyrodniczych niezbędnych dla
planowania zrównoważonego rozwoju.
Dokument ten zawiera opis istniejącego stanu zagospodarowania terenu oraz
charakterystykę podstawowych cech środowiska przyrodniczego w rejonie opracowania.
W dalszej części prognozy zostały przeanalizowane możliwe skutki środowiskowe, które
potencjalnie może powodować realizacja ustaleń planu, w rozbiciu na poszczególne
komponenty środowiska w fazie realizacji i funkcjonowania planowanych przedsięwzięć.
Następnie przeprowadzono analizę zgodności ustaleń projektu planu z celami ekologicznymi
wyrażonymi w komplementarnych dokumentach, a także w kontekście zasad zrównoważonego
rozwoju ustalonych na bazie obowiązujących przepisów. Wyniki prognozy skonstruowano
bazując na porównaniu ocen jakości środowiska w obrębie przestrzeni objętej opracowaniem
dla stanu aktualnego oraz prognozowanego.
Prognoza nie stanowi prawa miejscowego. Ustalenia i wnioski prognozy nie mają skutków
prawnych.
Opis obszaru opracowania
Przedmiotem opracowania jest teren położony w granicach ulic Okulickiego - Fieldorfa
w Świdnicy, ograniczony od północy ul. gen. Leopolda Okulickiego, od zachodu ul. gen.
Augusta Emila Fieldorfa, od południa ul. Inwalidów Wojennych, a od wschodu ul. Armii
Krajowej. Powierzchnia terenu wynosi ok. 1,1208 ha.
Teren opracowania jest w znaczącej części zainwestowany. W obrębie działki nr 541
położony jest nowy, dwukondygnacyjny budynek usługowy, na działce nr 539 zlokalizowane są
dwa budynki zespołu garażowego, który jest spuścizną wojsk radzieckich. Działka 528 stanowi
zieleń nieurządzoną, pozostałe tereny to wewnętrzna obsługa komunikacyjna.
Teren jest w pełni uzbrojony i skomunikowany.
Ocena potencjalnych skutków realizacji ustaleń projektu planu dla środowiska
Przedmiotowy projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zakłada
lokalizację nowej zabudowy usług publicznych w obrębie działki nt 539. Plan zakłada ponadto,
utrzymanie istniejących funkcji usługowych i zieleni.
Realizacja ustaleń planu spowoduje nieznaczne zmiany w środowisku przyrodniczym.
Docelowo, tereny zainwestowane obiektami o niskim standardzie technicznymi i estetycznym,
będące ewidencyjnie działkami budowlanymi, zostaną zabudowane obiektami kubaturowymi
str. 3
usług publicznych, tereny zieleni nieurządzonej zostaną zagospodarowane, jako tereny zieleni
urządzonej, a istniejący nowy obiekt usługowy pozostanie bez zmiany funkcji.
Powstanie nowej zabudowy usług publicznych spowoduje nieznaczne zwiększenie
zużycia wody, energii i paliw. Zwiększy się nieznacznie emisja spalin, ilość ścieków, odpadów.
Ważnym elementem jest fakt, że nowa zabudowa usługowa będzie stanowić głównie
powiększenie istniejących terenów usługowych, oraz że będzie lokalizowana na terenach już
przekształconych, zurbanizowanych.
Projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zakłada przede wszystkim
rozwój funkcji usługowych i zieleni urządzonej.
2.
Informacje wstępne
Oceny ekologiczne są ważnym narzędziem dla włączenia aspektów ekologicznych do
procesu przygotowania i przyjmowania planów i programów, które mogą mieć znaczący wpływ
na środowisko. Obowiązek przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko
wynika z artykułu 46. Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2016, poz.353).
Prognoza oddziaływania ustaleń planu na środowisko jest jednym z elementów
postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, któremu podlegają między innymi
miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
Wymagania, jakim powinna odpowiadać prognoza oddziaływania na środowisko dla
projektów dokumentów strategicznych, w tym miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego gminy zawiera art. 51 ust. 2 powołanej wyżej ustawy.
Prace nad prognozą prowadzone były równolegle z pracami nad projektem planu w ścisłej
współpracy z projektantem, co pozwoliło na optymalizację zapisów planu z punktu widzenia
ochrony środowiska i zdrowia ludzi.
Punktem wyjściowym do prognozowania przyszłych potencjalnych zmian jest znajomość
aktualnych warunków środowiskowych na terenie opracowania. Podstawowym źródeł tych
informacji jest opracowanie ekofizjograficzne sporządzone wcześniej dla miasta Świdnica
w roku 2008.
Informacje zawarte w ekofizjografii zostały uzupełnione podczas wizji terenowej oraz
uaktualnione w oparciu o możliwie najbardziej podstawowe (wtórne - tylko po sprawdzeniu ich
wiarygodności) materiały źródłowe, do których zaliczają się, między innymi, wyniki monitoringu
poszczególnych komponentów środowiska publikowane w komunikatach i raportach
Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, prognozy i raporty dla innych, wcześniej
przyjętych dokumentów powiązanych z projektem planu oraz inne dokumenty, które
wymieniono w wykazie literatury.
W szczególności, podczas prac terenowych, które przeprowadzono w marcu 2016r.
badano cechy przyrodnicze (obserwacje florystyczne, dendrologiczne i faunistyczne), charakter
biotopów, morfologię (formy i procesy), dokonano oceny walorów krajobrazu i powiązań
krajobrazowych. Zwracano także uwagę na źródła i skutki oddziaływań antropogenicznych
(np. hałas, degradacja środowiska, przekształcenia rzeźby, konflikty funkcjonalne) oraz zmiany
w środowisku przyrodniczym (retrospekcja).
Dobór metod zastosowanych do identyfikacji, analizy i oceny oddziaływań na środowisko
uzależniony jest od stopnia szczegółowości dokumentu, którego dotyczy prognoza. Tam, gdzie
dane wejściowe na to pozwalają zastosowano proste modele symulacyjne. Ponadto stosowano
str. 4
metody analogii środowiskowej (opartej o założenie stałości praw przyrody), indukcyjnoopisową (uogólnienie i synteza informacji szczegółowych) oraz analiz przestrzennych (przy
wykorzystaniu narzędzi GIS).
Ilekroć w niniejszej prognozie jest mowa o:
przedmiotowym dokumencie - należy przez to rozumieć projekt zmiany miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego, dla którego sporządzana jest niniejsza prognoza
terenie (przedmiocie) opracowania– należy przez to rozumieć obszar opisany w punkcie
3. prognozy, którego dotyczy przedmiotowy dokument,
rejonie opracowania – należy przez to rozumieć obszar objęty ustaleniami planu
(teren opracowania) wraz z obszarami pozostającymi w zasięgu oddziaływania tych ustaleń lub
też oddziaływującymi na ten obszar,
3.
C h a r a k t e r ys t yk a o b s z a r u o b j ę t e g o o p r a c o w a n i e m
Zakres terytorialny prognozy
Przedmiotem opracowania jest teren położony w rejonie ulic Okulickiego - Fieldorfa
w Świdnicy, powierzchnia terenu wynosi ok. 1,1208 ha.
Struktura wykorzystania gruntów w stanie istniejącym:
Teren opracowania jest zróżnicowany pod względem użytkowania:
−
−
−
−
zabudowa usługowa,
- ~12 % powierzchni planu,
zabudowa garażowa,
- ~10% powierzchni planu,
zieleń nieurządzona,
- ~23% powierzchni planu,
wewnętrzna obsługa komunikacyjna
- ~55% powierzchni planu,
Zaopatrzenie w wodę
Teren opracowania znajduje się w zasięgu sieci wodociągowej miasta. Obsługę w zakresie
gospodarki wodno-ściekowej na terenie gminy miejskiej Świdnica zabezpiecza Świdnickie
Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Świdnicy. Zaopatrzenie miasta w wodę
odbywa się z ujęć podziemnych przy ul. Bokserskiej w Świdnicy i ujęcia w Pszennie.
Ujęcie przy ul. Bokserskiej funkcjonuje w oparciu o system 7 studni głębinowych
o głębokościach 55 – 130 m i wydajności Qmxh – 700 m3/h (zgodnie z posiadanym pozwoleniem
wodno-prawnym). Woda ujmowana jest z trzeciorzędowego piętra wodonośnego. Przed
wprowadzeniem do sieci jest ona uzdatniana w Zakładzie Uzdatniania Wody.
Cały obszar planu znajduje się w granicach strefy ochrony pośredniej ujęcia wód
podziemnych z utworów trzeciorzędowych przy ul. Bokserskiej w Świdnicy podlegającej
ochronie na postawie przepisów prawa wodnego. W granicach ww. strefy stosuje się nakazy
i zakazy zgodnie rozporządzeniem nr 7/2009 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki
Wodnej we Wrocławiu z dnia 10 listopada 2009r. w sprawie ustanowienia strefy ochronnej
ujęcia wód podziemnych z utworów trzeciorzędowych przy ul. Bokserskiej w Świdnicy, powiat
świdnicki, województwo dolnośląskie, na podstawie przepisów odrębnych
str. 5
Gospodarka ściekowa
Teren planu jest wyposażony w sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej. Ścieki sanitarne
z terenu Świdnicy poprzez kanalizację odprowadzane są na komunalną oczyszczalnię ścieków
w pobliskim Zawiszowie należącą do ŚPWiK Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna
3
3
o przepustowości – 24 tys. m /d dla dni bezdeszczowych i 30 tys. m z wodami opadowymi.
Oczyszczalnia posiada aktualne pozwolenie wodno-prawne na szczególne korzystanie z wód
na podstawie ustawy Prawo Wodne.
Gospodarka odpadami
Odpady komunalne z miasta Świdnica deponowane są na terenie składowiska odpadów
komunalnych w Zawiszowie. Jego eksploatacja trwa od 2001 roku. Składowisko jest cały czas
rozbudowywane, w 2009 roku rozpoczęto budowę instalacji mechaniczno-biologicznego
przetwarzania odpadów. W 2010 roku została zakupiona i uruchomiona linia do sortowania
odpadów komunalnych. W 2011 roku przystąpiono do realizacji budowy biogazowni, której
celem jest zagospodarowanie gazu wysypiskowego. Jako pierwszy etap została wykonana
instalacja odgazowania składowiska i spalanie gazu zbieranego z terenu kwater, która od maja
2011 roku spala około 60 m sześciennych gazu na godzinę. Kolejnym etapem rozbudowy
zakładu było wprowadzenie do eksploatacji instalacji do stabilizacji tlenowej frakcji organicznej,
wydzielonej ze zmieszanych odpadów komunalnych. Obiekt został przekazany do użytkowania
w 2013 roku. Instalacja uzupełnienia kompleksowe zagospodarowania odpadów komunalnych.
Od września 2015 roku trwa rozbudowa o halę sortowni wraz z infrastrukturą instalacji do
mechaniczno – biologicznego przetwarzania odpadów. W nowo budowanej hali zostanie
umieszczona nowoczesna linia do sortowania odpadów wraz z miejscem rozładunku pojazdów.
Planowany koniec inwestycji jest przewidywany na maj 2016.
4.
O c e n a s ta n u i f u n k c j o n o w a n i a p o s z c z e g ó l n yc h k o m p o n e n t ó w
środowiska
4.1 Przyrodnicze powiązania terenu opracowania z otoczeniem
Główną oś systemu przyrodniczego Świdnicy stanowi Bystrzyca. Korytarz ekologiczny
Bystrzycy jest stosunkowo szeroki w północnej i południowej części obszaru miasta, w centrum
miasta zawęża się praktycznie tylko do koryta rzeki i w tym miejscu jest on najsłabszy.
Do korytarza Bystrzycy dowiązano tutaj istniejące już tereny zielone, wykształcone w postaci
zieleni parkowej i cmentarnej, a także ogrodów działkowych tworząc w ten sposób jego sięgacz
na obszar śródmiejski. Nie przekazuje on już wprawdzie pełnych wartości przyrodniczych
związanych z rzeką, ale stanowi cenny element systemu przyrodniczego w najbardziej
zurbanizowanej części miasta. Przez południową – zachodnią część Świdnicy przebiega
odnoga korytarza Bystrzycy, która związana jest z potokiem Witoszówka. Poprzez Park
Centralny, zadrzewienia związane z fortem, ogrody działkowe i tereny rekreacyjne wprowadza
on wartości przyrodnicze w południowo zachodnią cześć miasta.
Teren objęty opracowaniem nie należy do terenów współtworzących,
wspomagających system przyrodniczy miasta.
4.2 Powierzchnia ziemi
Położenie fizyczno-geograficzne
Według fizyczno-geograficznej klasyfikacji dziesiętnej [KONDRACKI 2002] cały obszar
opracowania położony jest w obrębie makroregionu Przedgórza Sudeckiego, a dokładniej
str. 6
Równiny Świdnickiej. Mezoregion Równiny Świdnickiej od południowego - zachodu graniczy
z Obniżeniem Podsudeckim, od północnego - zachodu ze Wzgórzami Strzegomskimi, od
północnego - wschodu poprzez Wzgórza Imbramowickie z Niziną Śląską, zaś od wschodu
z Masywem Ślęży. Miasto Świdnica położone jest w południowo - zachodniej części Równiny
Świdnickiej. Ze względu na specyficzne cechy krajobrazu związanego z zabudową miejsko przemysłową, Walczak [1970] wyróżnia teren aglomeracji Świdnicy, jako odrębny mikroregion
Równiny Świdnickiej.
Ukształtowanie powierzchni ziemi
Równina Świdnicka to fragment Przedgórza Sudeckiego, którego rzeźba cechuje się
przejściowością pomiędzy typem rzeźby górskiej a nizinnej. Zasadniczy rys rzeźby to lekko
falista powierzchnia opadająca łagodnie od brzegu Sudetów ku NE. Falista powierzchnia
Równiny Świdnickiej to zdenudowana wysoczyzna morenowa. Główne rysy rzeźby obszaru
związane są ze zlodowaceniem środkowopolskim (stadiał Odry). Rzeźba ta została zatarta
przez późniejsze procesy zachodzące w warunkach klimatu peryglacjalnego. Równinę
Świdnicką rozcinają doliny rzeczne z rozwiniętym systemem teras.
Rzeźba terenu rejonu opracowania jest słabo urozmaicona. Teren położony jest w obrębie
wysoczyzny morenowej Równiny Świdnickiej. Powierzchnia terenu jest zróżnicowana. Jego
rzędne zmieniają się w przedziale 207 – 234 m n.p.m.
4.3 Budowa geologiczna
Miasto Świdnica położone jest w obrębie jednostki geologicznej określanej, jako blok
przedsudecki, na przedpolu Sudetów Środkowych. Blok ten jest silnie obniżony względem
Sudetów, wzdłuż uskoku sudeckiego brzeżnego, który przebiega w odległości 3,5 km na
południe od Świdnicy [STUPNICKA 1997]. Podłoże miasta stanowią utwory kenozoiczne, pod
którymi zostały opisane karbońsko - permskie granity wraz z ich proterozoiczno - paleozoiczną
osłoną metamorficzną. Ponadto podłoże krystaliczne w okolicach Świdnicy jest silnie obniżone
tworząc zapadlisko usytuowane w południowo - wschodniej części rowu tektonicznego Roztoki Mokrzeszowa [SZAŁMACHA et al. 1992].
Utwory paleogenu i neogenu (trzeciorzęd) cechują się dużą zmiennością litofacjalną
w kierunku pionowym jak i poziomym. Zmienność ta najprawdopodobniej była spowodowana
zmiennymi warunkami sedymentacyjno- erozyjnymi. Paleogeńsko - neogenski profil
rozpoczynają regolity (pokrywy zwietrzelinowe) o miąższości 10 – 40 m datowane na paleogen.
Na nich zalegają młodsze osady neogenu wykształcone jako osady piaszczysto – mułkowo ilaste z przewarstwieniami piaszczysto- żwirowymi o sumarycznej miąższości dochodzącej do
40 m. Na nich zalegają ilasto- mułkowe osady górnego miocenu o miąższości 70 – 90 m.
Osady czwartorzędowe całkowicie pokrywają teren miasta Świdnica. Leżą one niezgodnie
na zdenudowanej powierzchni osadów paleogenu i neogenu, które są z reguły wyrównane
opadając łagodnie w kierunku północy. Najstarszymi utworami czwartorzędowymi
odsłaniającymi się na powierzchni terenu są piaski i żwiry wodnolodowcowe, żwiry stożków
napływowych, gliny zwałowe oraz żwiry i piaski terasów rzecznych określane na stadiał
maksymalny zlodowacenia środkowopolskiego. Zlodowacenie północnopolskie charakteryzują
żwiry i piaski rzeczne teras rzecznych. Najmłodsze osady holocenu to głównie namuły
zagłębień bezodpływowych oraz gliny, piaski oraz żwiry stożków napływowych i współczesnych
rzek [SZAŁMACHA et al. 1992].
str. 7
1
Warunki geologiczno inżynierskie
Utwory powierzchniowe rejonu opracowania to różnorodne gliny zwałowe. Są to generalnie
grunty o dobrej nośności i prostych warunkach gruntowych. Woda gruntowa występuje w formie
zróżnicowanych pod względem obfitości i głębokości sączeń.
4.4 Gleby i uprawy
Na obszarze opracowania brak gruntów rolnych.
4.5 Walory wizualne krajobrazu
W obszarze planu wyróżniamy krajobraz typowo miejski, należący do typu krajobrazów
zurbanizowanych, ukształtowanych ręką człowieka.
Elementem ważnym dla podkreślenia walorów krajobrazowych jest stara, historyczna aleja
lipowa.
4.6 Ochrona szczególnych wartości krajobrazu kulturowego
W ustawie z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
(Dz. U. 2014, poz. 1446) zdefiniowano pojęcie krajobrazu kulturowego jako historycznie
ukształtowaną przez człowieka przestrzeń, zawierającą wytwory cywilizacji oraz elementy
przyrodnicze (art. 3 pkt 14). W myśl powołanej ustawy, ochronie podlega między innymi
zabytkowy krajobraz kulturowy, czyli wnętrza urbanistyczne posiadające wartości historyczne,
edukacyjne i turystyczne.
Ustawa ta daje legitymacje miejscowym planom zagospodarowania przestrzennego, które
mogą ustalać zróżnicowanie zarówno pod względem przedmiotu jak i reżimu ochrony strefy
konserwatorskie oraz zakazy i nakazy mające na celu ochronę znajdujących się na tym terenie
zabytków. Dla planowania przestrzennego istotna jest ta część problematyki ochrony i opieki
nad zabytkami, którą można normować w decyzjach zezwoleń na budowę, oraz takie, które
mają wpływ na kompozycję i formy gospodarowania przestrzenią.
W obszarze planu nie znajdują się:
1) obszary znajdujące się gminnej ewidencji zabytków w tym wpisane do w rejestru zabytków;
2) obiekty zabytkowe znajdujące się w gminnej ewidencji zabytków w tym wpisane do
w rejestru zabytków;
3) stanowiska archeologiczne.
W granicach całego planu ustala się obszar ochrony historycznego układu
urbanistycznego.
4.7 Warunki wodne
4.7.1 Wody podziemne
Świdnica na tle podziału hydrogeologicznego usytuowana jest w obrębie subregionu
przedsudeckiego stanowiącego część regionu wrocławskiego. W obrębie miasta występują dwa
piętra wodonośne: czwartorzędu i trzeciorzędu.
Piętro wodonośne czwartorzędu reprezentowane jest przez jeden lub dwa poziomy
wodonośne. Występuje w piaszczysto żwirowych utworach wodnolodowcowych. Ogólna ich
miąższość dochodzi do 20 m w dolinach rzecznych: Bystrzycy i Piławy. Zwierciadło wód
1
UWAGA! Podana tutaj ocena warunków geologiczno - inżynierskich może służyć
jedynie do celów urbanistycznych i nie powinna być uwzględniana przy
obliczeniach konstrukcyjnych budynków.
str. 8
podziemnych charakteryzuje się warunkami swobodnymi, rzadziej subartezyjskim. Wydajności
3
ujęć wahają się od kilku do kilkunastu m /h, a współczynniki filtracji około 0,00003 m/s. Wody
tego piętra eksploatowane są przez płytkie studnie wiercone (do 30 m) na potrzeby ogródków
działkowych i Szpitala Miejskiego [MICHNIEWICZ, MROCZKOWSKA, W OJTKOWIK 1984].
Piętro wodonośne trzeciorzędu jest dominującą jednostką hydrogeologiczną opisywanego
terenu. Wodonośność utworów trzeciorzędu związana jest z ich korzystnym wykształceniem w
postaci piasków i żwirów w obrębie kopalnej struktury geologicznej - doliny pra Bystrzycy.
Utworzone jest z osadów frakcji pellitowej, psefitowej, psammitowej oraz aleurytowej. Warstwy
przepuszczalne często są poprzedzielanie warstwami słabo przepuszczalnymi oraz
nieprzepuszczalnymi osiągającymi miąższość do 30 m. W obrębie piętra wyróżnia się do ośmiu
warstw wodonośnych połączonych hydraulicznie, o zwierciadle subartezyjskim [B.U.H. 1995].
Zbiornik ten ze względu na swoją zasobność jest ewenementem na skalę bloku
przedsudeckiego. Szczególnie interesującym jest rejon położony w południowej części miasta,
3
z którego otrzymywano 650 m wody na godzinę [MICHNIEWICZ, MROCZKOWSKA, W OJTKOWIK
1984]. Piętro trzeciorzędowe jest głównym piętrem użytkowym w rejonie Świdnicy, na którym
bazują dwa ujęcia miejskie wód podziemnych przy ul. Bokserskiej w Świdnicy i w Pszennie. Pod
względem jakości wody omawianego piętra są średnio twarde i nisko zmineralizowane (sucha
pozostałość: 200-500 mg/l) oraz charakteryzują się podwyższoną zawartość żelaza i manganu.
Jakość wód tego piętra nie jest zagrożona przez zanieczyszczenia z powierzchni terenu.
W Świdnicy nie zaobserwowano przejawów łączności hydraulicznej między piętrem
trzeciorzędowym i czwartorzędowym. Powierzchnie piezometryczne w obu piętrach układają się
niezależnie od siebie.
Obszar Świdnicy nie pokrywa się z żadnym z głównych zbiorników wód podziemnych
(GZWP), tym samym na terenie miasta nie zostały wydzielone granice ochrony tych zbiorników
[MICHNIEWICZ 1984, BLACHOWSKI 2005].
4.7.2 Wody powierzchniowe
Rejon opracowania należy do dorzecza rzeki Odry. Główną osią hydrograficzną miasta jest
rzeka Bystrzyca. Bystrzyca bierze początek powyżej Głuszycy, w okolicach Gór Suchych
i Sowich. Jako lewobrzeżny dopływ uchodzi do Odry w jej 266,5 km. Całkowita długość rzeki
wynosi 95,2 km.
Na terenie opracowania nie ma powierzchniowych obiektów hydrograficznych.
4.7.3 Ocena stanu czystości wód powierzchniowych
Teren objęty planem znajduje się w zlewni rzeki Bystrzycy, a w jego nie ma większych obiektów
hydrograficznych. W podziale Polski na jednostki planistyczne gospodarowania wodami –
jednolite części wód powierzchniowych (JCWP) – teren objęty planem położony jest w obrębie
JCWP Bystrzyca od Walimki do Piławy o kodzie PLRW6000913439. Zgodnie z Planem
gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, JCWP została oceniona, jako silnie
zmieniona o złym stanie, niezagrożona nieosiągnięciem celu środowiskowego, jakim jest dobry
potencjał ekologiczny i dobry stan chemiczny.
W wieloleciu zauważalna jest poprawa jakości wody w zakresie niektórych parametrów (np.
BZT5 i azotu ogólnego) od 1998 r. związana z oddaniem do eksploatacji części biologicznej
oczyszczalni ścieków w Zawiszowie. Niemniej jednak poziom wielu zanieczyszczeń pozostaje
w dalszym ciągu wysoki, a tendencja zmian często nie jest jednoznaczna [KIERKUŚ
w:KURPIEWSKI 2008, WIOŚ 2011]
str. 9
4.8 Klimat lokalny i warunki bioklimatyczne
Świdnica, zgodnie z regionalizacją klimatyczną opracowaną przez Wosia [1999] należy do
regionu: Dolnośląski Środkowy (podobnie jak Wrocław, czy pobliski Dzierżoniów), który
obejmuje Nizinę Śląską i Przedgórze Sudeckie.
Ponieważ na terenie Świdnicy nie ma stacji meteorologicznej, klimat tego miasta
scharakteryzowano na podstawie obserwacji przeprowadzonych na stacji meteorologicznej we
Wrocławiu z wielolecia 1971–2000. Stacja ta zlokalizowana jest w obrębie tego samego regionu
klimatycznego i termicznego, jak Świdnica. Przy opracowaniu niniejszego tematu korzystano
z informacji podanych przez Głowickiego i innych w Opracowaniu ekofizjograficznym dla
Dolnego Śląska [BLACHOWSKI 2005].
Rejon Dolnośląski Środkowy obejmuje Nizinę Śląską i Przedgórze Sudeckie. Występuje tu
najczęściej pogoda umiarkowanie ciepła (131 dni w roku). Dni bardzo ciepłych jest 87 w ciągu
roku, a z przymrozkami – 83. Dni mroźnych jest w tym regionie tylko 28. Klimat na obszarze
opracowania jest kształtowany pod wpływem tzw. efektu fenowego, spowodowanego
sąsiedztwem bariery górskiej. Dlatego należy on do najcieplejszych w Polsce. Zima jest tu
krótka, wiosna ciepła, a lato suche i ciepłe.
Tabela 1. Charakterystyczne daty (początku oraz czas trwania w dniach) termicznych pór roku
w regionie Dolnośląskim Środkowym (W rocław 120 m npm) w wieloleciu 1971–2000 [Dancewicz
w opracowaniu ekofizjograficznym dla województwa dolnośląskiego].
Pora roku (kryterium termiczne)
początek (data) i czas trwania (ilość dni)
zima (Td < 00)
29 grudnia, 42dni
przedwiośnie (0O<Td < 5O )
8 lutego, 52 dni
wiosna (5O<Td < 10O )
2 kwietnia, 31 dni
przedlecie (10O<Td < 15O )
3 maja, 38 dni
lato (Td > 15O )
10 czerwca, 82 dni
polecie (15O>Td > 10O )
31 sierpnia, 30 dni
jesień (5O<Td < 10O )
30 września, 36 dni
przedzimie (0O<Td > 5O )
5 listopada, 54 dni
(Td) średnia dobowa temperatura powietrza
Średnia roczna temperatura powietrza we Wrocławiu wynosi 8,7°C. Przebieg roczny
temperatury powietrza jest tu typowy dla klimatu nizinnego Polski: z maksimum w lipcu
i styczniowym minimum. Średnia temperatura lipca we Wrocławiu (miesiąc najcieplejszy)
wynosi 18,1°C, natomiast średnia temperatura stycznia (miesiąc najchłodniejszy) –0,9°C.
Występuje tu silne zróżnicowanie średnich temperatur w kolejnych latach (zwłaszcza
w miesiącach zimowych).
Średnia roczna suma opadów w Bielawie, gdzie znajduje się najbliższy posterunek
opadowy, wynosi około 660 mm. Średnia roczna liczba dni z opadem >0,1 mm na Przedgórzu
Sudeckim waha się w granicach 150 – 160 (158 we Wrocławiu, 163 w Kłodzku).
Średnia grubość maksymalna pokrywy śnieżnej wynosi 10 cm (najwyższa z maksymalnych
– 40 cm). Zalega ona średnio przez 50 dni w roku, najpóźniej do 30
N
marca. Region nie należy zatem do bogatych w opady.
NW
NE
W
E
SW
SE
S
str. 10
W tabeli poniżej pokazano różę wiatrów ze stacji Pszenno k. Świdnicy (znajdującej się
około 4 km na północny – wschód od centrum Świdnicy) na podstawie danych
meteorologicznych z lat 1971÷1980. Najczęstsze obserwowane tutaj kierunki wiatrów notuje się
z sektorów: zachodniego (29,5%) i południowo - zachodniego (24,5%). Prędkość wiatru waha
się w granicach 2,4-5,7 m/s, a frekwencja cisz atmosferycznych wynosi 4,6% [3a].
Tabela 2. Stacja meteorologiczna: Pszenno k. Świdnicy. Rozkład kierunków wiatru [%] dla lat
(1971-1980)
kierunek wiatru
N
NE
E
SE
S
SW
W
NW
n [%]
3,1
0,7
2,6
7,1
16,1
24,5
29,5
11,8
v [m/s]
3,4
2,6
2,4
3,2
3,4
4,8
4,6
5,7
Udział cisz atmosferycznych : 4,6 %
n – częstość występowania kierunku wiatru [%]
v – średnia prędkość wiatru dla kierunku [m/s]
Uwzględniając ukształtowanie terenu, dominujące w rejonie Świdnicy kierunki wiatrów oraz
zabudowę miasta można domniemywać, że rolę głównych kanałów napowietrzania miasta
odgrywają doliny Witoszówki i Bystrzycy. Pełne rozpoznanie tego problemu wymaga jednak
przeprowadzenia szczegółowych badań [KURPIEWSKI, CZCIŃSKA 2008].
Bioklimat otoczenia Świdnicy jest słabobodźcowy z cechami obciążającymi na terenie
zurbanizowanym. Pogody korzystne dla klimatoterapii występują latem i wczesną jesienią,
pogody niekorzystne - głównie zimą (zwłaszcza w styczniu), co jest wynikiem oddziaływania
gór.
Odczuwalność cieplna jest przeciętna, jedynie wiosną notuje się wysoką częstość
występowania warunków termicznych odczuwanych jako komfortowe. Liczba dni parnych
wynosi 13-14 rocznie i jest niższa od średniej dla Polski południowej i centralnej.
4.9 Ocena czystości powietrza
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu corocznie sporządza ocenę jakości
powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w oparciu o ustawę Prawo ochrony
środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. 2016, poz.672).
Oceny i wynikające z nich działania odnoszone są do jednostek terytorialnych
nazywanych strefami. Województwo dolnośląskie zostało podzielone na 4 strefy: aglomeracja
wrocławska, miasto Legnica, miasto Wrocław oraz strefa dolnośląska, która obejmuje
pozostałą część województwa.
Podstawowym celem oceny poziomów substancji w powietrzu jest dokonanie klasyfikacji stref,
dającej podstawę do zaplanowania działań na rzecz poprawy jakości powietrza w strefach,
w których są przekraczane wartości kryterialne określone dla ochrony zdrowia ludzi lub ochrony
roślin. W ocenach uwzględnia się następujące zanieczyszczenia: dwutlenek siarki, dwutlenek
azotu, tlenki azotu, tlenek węgla, benzen, ozon, pył zawieszony PM10, zawartość ołowiu,
arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle PM10 oraz pył zawieszony PM2.5.
Na podstawie klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za rok 2012 stwierdzono potrzebę
opracowywania programów ochrony powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi dla
wszystkich 4 stref województwa. W przypadku strefy dolnośląskiej, wynika to z przekroczeń
norm pyłu zawieszonego PM10, benzo(a)pirenu i ozonu.
str. 11
Natomiast na podstawie klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego według kryteriów dla
ochrony roślin wskazane jest opracowanie programu ochrony powietrza w strefie dolnośląskiej
ze względu na ponadnormatywne stężenia ozonu [Mikołajczyk i in. 2013].
4.10 Przyroda ożywiona
4.10.1. Flora
Szatę roślinną terenu w stanie istniejącym stanowi szpaler drzew (topoli) od strony ul. Armii
Krajowej oraz położona poza obszarem opracowania aleja lipowa wzdłuż ul. Armii Krajowej,
drzewostan swobodnie rosnący na terenach zieleni nieurządzonej i w obszarze starego zespołu
garażowego. Runo jest ubogie, miejscami rośnie roślinność trawiasta, pokrzywa pospolita.
4.10.2. Fauna
Na terenie zabudowanym, w centrum miasta, oraz w parkach obserwowano następujące
gatunki ptaków: gołębia skalnego, kawkę, gawrona, srokę, wróbla.
4.11 Ochrona prawna wartości przyrodniczych
Na terenie opracowania nie ma obiektów (drzew, roślin, zwierząt, siedlisk) objętych
ochroną prawną.
Teren ten nie jest położony w obrębie lub w pobliżu obszarów chronionych lub
proponowanych do objęcia ochroną w ramach form przewidzianych w Ustawie o ochronie
przyrody, w tym obszarów Natura 2000.
4.12 Klimat akustyczny
Aktualnie obowiązującym aktem prawnym normującym dopuszczalne wartości wskaźników
hałasu w zależności od przeznaczenia terenu i rodzaju źródeł hałasu jest rozporządzenie
Ministra Środowiska z 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu
w środowisku (t.j. Dz.U.2014.112).
Wartości dopuszczalne są zależne od funkcji urbanistycznej, jaką spełnia dany teren.
Projekt planu ustala wymagania zachowania wartości dopuszczalnych poziomów hałasu
w środowisku, określonych w przepisach odrębnych:
1) dla terenów oznaczonych symbolami U, Up gdzie będą realizowane funkcje zamieszkania
zbiorowego – jak dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania
zbiorowego;
2) dla terenów oznaczonych symbolem U i Up, gdzie będą realizowane funkcje związane ze
stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży – jak dla terenów zabudowy związanej
ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży;
Dla pozostałych terenów nie określa się standardów akustycznych. Dopuszczalne poziomy
hałasu w środowisku przytoczono w tabeli poniżej:
Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy
źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty
statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LDWN i LN,
które to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie
ochrony przed hałasem
str. 12
Lp.
Rodzaj terenu
Dopuszczalny długookresowy średni poziom dźwięku A w
dB
1)
Drogi lub linie kolejowe
LDWN
przedział
czasu
odniesienia
równy
wszystkim
dobom w
roku
Pozostałe obiekty i
działalność będąca źródłem
hałasu
LN
LDWN
LN
przedział
przedział
przedział
czasu
czasu
czasu
odniesienia
odniesienia
odniesienia
równy
równy
równy
wszystkim
wszystkim
wszystkim
porom nocy dobom w roku porom nocy
1
a) Strefa ochronna "A"
uzdrowiska
b) Tereny szpitali poza
miastem
50
45
45
40
2
a) Tereny zabudowy
mieszkaniowej jednorodzinnej
b) Tereny zabudowy
związanej ze stałym lub
czasowym pobytem dzieci i
młodzieży
c) Tereny domów opieki
społecznej
d) Tereny szpitali w miastach
64
59
50
40
3
a) Tereny zabudowy
mieszkaniowej wielorodzinnej
i zamieszkania zbiorowego
b) Tereny zabudowy
zagrodowej
c) Tereny rekreacyjnowypoczynkowe
d) Tereny mieszkaniowousługowe
68
59
55
45
4
Tereny w strefie śródmiejskiej
miast powyżej 100 tys.
2)
mieszkańców
70
65
55
45
Klimat akustyczny na terenie opracowania w największym stopniu kształtują źródła
komunikacyjne, głównie trasy ruchu samochodowego.
Zgodnie z programem badań monitoringowych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony
Środowiska we Wrocławiu, opublikował opracowanie pn. „Klimat akustyczny w wybranych
str. 13
punktach Województwa Dolnośląskiego w 2013r.”, w którym podano pomiary hałasu
komunikacyjnego w 4 punktach zlokalizowanych na terenach zurbanizowanych części powiatu
świdnickiego, na których spodziewano się stwierdzić oddziaływanie akustyczne w porze
dziennej pochodzące od głównych tras komunikacyjnych wyrażone równoważnym poziomem
dźwięku A powyżej 70 dB.
Punkty pomiarowe zostały usytuowane na terenie Świdnicy w 4 miejscach, w sposób
uwzględniający główne trasy komunikacyjne przebiegające przez ww. miejscowości oraz
sugestie właściwych organów samorządowych (UM w Świebodzicach, UM w Świdnicy):
Willowa/Szarych Szeregów – droga krajowa nr 35, wyjazdowa w kierunku Wrocławia,
o nawierzchni asfaltowej w bardzo dobrym stanie technicznym. Stwierdzony poziom
równoważny odpowiadał 66,0 dB przy 19,0% udziale pojazdów ciężkich w ogólnym natężeniu
ruchu sięgającym 1046 poj/h. Zabudowa luźna obustronna, teren chroniony usytuowany
ok. 10,0 m od krawędzi jezdni. W strefie oddziaływania znajduje się 22 budynki jednorodzinne.
Oszacowana liczba mieszkańców narażona na ponadnormatywny hałas wynosi 75.
Łączna/Wrocławska – punkt zlokalizowany w centrum miejscowości, droga wojewódzka
nr 379, o nawierzchni asfaltowej w bardzo dobrym stanie technicznym. Średni poziom
równoważny dźwięku odpowiadał 67,6 dB przy natężeniu ruchu 645 poj/h i udziale pojazdów
ciężkich w strumieniu ruchu 20 sięgającym 7,0%. Zabudowa zwarta, wielorodzinna, obustronna,
usytuowana ok. 4,0-8,0 m od krawędzi jezdni. W strefie oddziaływania znajduje się
29 budynków wielorodzinnych. Oszacowana liczba mieszkańców narażona na
ponadnormatywny hałas wynosi 250.
Ofiar Oświęcimskich 36 – droga w centrum miejscowości, o nawierzchni asfaltowej
w bardzo dobrym stanie technicznym. Zabudowa obustronna wielorodzinna, luźna. Teren
chroniony zlokalizowany 6,0-8,0 m od krawędzi jezdni. Stwierdzony poziom równoważny hałasu
odpowiadał 66,9 dB przy natężeniu ruchu 673 poj/h i 2,0% udziale pojazdów ciężkich w
ogólnym strumieniu ruchu. W strefie oddziaływania znajduje się 30 budynków wielorodzinnych.
Oszacowana liczba mieszkańców narażona na ponadnormatywny hałas wynosi 500.
Wróblewskiego 57/Zamenhoffa – droga krajowa nr 35, wyjazdowa w kierunku
Świebodzic o nawierzchni asfaltowej w bardzo dobrym stanie technicznym. Stwierdzony poziom
równoważny odpowiadał 65,2 dB przy 11,0% udziale pojazdów ciężkich w ogólnym natężeniu
ruchu sięgającym 782 poj/h. Zabudowa zwarta obustronna, teren chroniony usytuowany ok. 3,0
m od krawędzi jezdni. W strefie oddziaływania znajduje się 15 budynków wielorodzinnych.
Oszacowana liczba mieszkańców narażona na ponadnormatywny hałas wynosi 800.
W tabeli poniżej przedstawiono zbiorcze zestawienie wyników pomiarów wykonanych
w 7 punktach na terenie Świdnicy lub w miejscowościach graniczących z tym miastem.
Tabela 3. W yniki badań hałasu drogowego na terenie objętym opracowaniem na podstawie
badań przeprowadzonych w 2013 roku przez W IOŚ we W rocławiu.
Tabela 4.
Numer
punktu
Lokalizacja punktu
LAeq
[dB]
1
2
5
1.
Świdnica, ul. Willowa/Szarych
Szeregów
6
2.
Świdnica, ul.
Łączna/Wrocławska
67,6
3.
Świdnica, ul. Ofiar
Oświęcimskich
66,9
str. 14
4.
Świdnica, ul. Wróblewskiego
57/Zamenhoffa
65,2
4.13 Promieniowanie
Pola elektromagnetyczne
Źródłami
pola
elektromagnetycznego
powodującego
przekroczenie
wartości
dopuszczalnych na terenach zamieszkałych mogą być linie przesyłowe oraz stacje
elektroenergetyczne dla napięć 110 kV i wyższych. Zagrożenia promieniowaniem
niejonizującym mogą być także spowodowane przez urządzenia radiokomunikacyjne, które
wytwarzają pola elektromagnetyczne w zakresie częstotliwości od 0,003 do 300 000 MHz.
Do urządzeń takich należą między innymi stacje bazowe telefonii komórkowej.
W 2007 r. WIOŚ prowadził badania natężenia PEM w 9 punktach na terenie Świdnicy.
Punkty pomiarowe wyznaczono na terenach o wysokiej gęstości zaludnienia w rejonie
oddziaływania źródeł emisji PEM (stacje bazowe telefonii komórkowej, stacje radiowe
i telewizyjne). Pomiary wartości stężeń pól elektromagnetycznych wykazały brak przekroczeń
wartości
dopuszczalnych
w
badanych
punktach
[źródło:
dane
WIOŚ
http://www.wroclaw.pios.gov.pl, dostęp maj 2008 r.].
Promieniowanie jonizujące
Na terenie objętym ustaleniami planu nie stwierdzono żadnych anomalii radiacyjnych ani
wzmożonej emanacji radonu z gleby. Nie występują tu też żadne obiekty mogące stanowić
radiologiczne zagrożenie dla środowiska.
Moc dawki promieniowania gamma w rejonie Świdnicy [JAGIELAK 1998] mieści się w klasie
30 ÷ 50 nGy/h, podczas gdy wartość średnia wyznaczona dla obszaru Polski wynosi
47,4 nGy/h.
4.14 Poważne awarie i zagrożenia naturalne
Szczególnym rodzajem zagrożeń występujących w środowisku są tzw. „nadzwyczajne
zagrożenia” charakteryzujące się nagłym przebiegiem. Do zagrożeń takich zaliczyć należy albo
klęski o charakterze naturalnym jak: powodzie, huragany, trzęsienia ziemi, albo katastrofy
i wypadki związane z technologiami i wytworami ludzkimi jak: uwalnianie się niebezpiecznych
substancji chemicznych, wybuchy, katastrofy komunikacyjne itp. zwane poważnymi awariami.
Ryzyko powstania poważnych awarii
Według rejestru prowadzonego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we
Wrocławiu, w rejonie opracowania nie funkcjonują zakłady przemysłowe, w których
występowałyby rodzaje i ilości substancji niebezpiecznych pozwalające zakwalifikować je do
zakładów o dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej jak i zakładów o zwiększonym
ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.
Poważne awarie na terenie miasta mogą występować przede wszystkim na szlakach
komunikacyjnych: drogowych i kolejowych podczas zdarzeń i katastrof komunikacyjnych
z udziałem substancji niebezpiecznych.
Tereny zagrożone powodziami
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku „ Prawo wodne” (Dz. U. z 2015 poz.469 z późn. zm.)
spośród obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi wyodrębnia obszary
str. 15
szczególnego zagrożenia powodzią i obszary narażone na zalanie. Do tych pierwszych, oprócz
terenów międzywali, wlicza się również narażone na niebezpieczeństwo powodzi tereny
nieobwałowane, których granice winny być wskazane w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego, na podstawie map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego
opracowanych przez Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej.
Świdnica posiada takie opracowanie dla zlewni rzeki Bystrzycy.
Teren opracowania nie znajduje się w zasięgu wód powodziowych Q 10% i Q1% i nie
należy do obszarów narażonych na zalanie w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia
wału przeciwpowodziowego.
5.
P r o p o z yc j e r o z w i a z a ń a l t e r n a t yw n yc h o r a z m a j a c yc h n a c e l u
z a p o b i e g a n i e , o g r a n i c z a n i e l u b k o m p e n s a c j ę p r z yr o d n i c z ą
n e g a t yw n yc h o d d z i a ł yw a ń n a ś r o d o w i s k o
Zgodnie z art. 51, ust. 2 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz. U. 2016, poz.353) w prognozie przedstawia się rozwiązania alternatywne do rozwiązań
zawartych w projektowanym dokumencie albo wyjaśnienie ich braku. Wariantowanie może
dotyczyć kwestii przestrzennych, technicznych lub ram czasowych realizacji dokumentu.
Obecne użytkowanie terenów w obszarze planu jest lekko zróżnicowane. Znajdują się
tutaj: zabudowa usługowa, jak również tereny zielone nieurządzone i tereny zdegradowane
(zespół garażowy).
Rozwiązania planistyczne omawianego projektu planu zakładają:
1) powiększenie terenów zabudowy usługowej, na już przygotowanych do tego terenach:
uzbrojonych, z dostępem do dróg publicznych;
2) przekształcenie istniejącej zieleni nieurządzonej w zieleń urządzoną;
3) ochronę i rekompozycję alei lipowej.
Planowane zagospodarowanie nie wymaga potrzeby rozważania rozwiązań alternatywnych
w zakresie lokalizacji, ponieważ teren jest zurbanizowany i przekształcony.
Zachowanie istniejącego sposobu zagospodarowania terenu opracowania nie przyczyni się
do jego poprawy. Utrzyma stan degradacji otoczenia, brak uporządkowania funkcjonalnego
terenu.
Rozwiązania techniczne w projekcie planu dotyczą infrastruktury technicznej (zaopatrzenia
w wodę, odprowadzania ścieków, elektroenergetyki, zaopatrzenia w gaz, telekomunikacji).
Wszystkie te elementy muszą być realizowane w sposób zgodny z przepisami ochrony
środowiska.
Nie odniesiono się również do kwestii rozwiązań w zakresie ram czasowych realizacji
ustaleń planu, ponieważ plan nie reguluje czasu realizacji ustaleń mpzp.
Projekt planu zawiera ustalenia ograniczające negatywne oddziaływanie na środowisko.
Zawarte są one w pkt. 6.3 prognozy.
str. 16
6.
I n f o r m a c j e o z a w a r t o ś c i i g ł ó w n yc h c e l a c h p r o j e k t u p l a n u o r a z
j e g o p o w i ą z a n i a c h z i n n ym i d o k u m e n ta m i
6.1 Powiązania projektu planu z innymi dokumentami
Procedurę sporządzenia przedmiotowego planu miejscowego podjęto w związku z uchwałą
nr XVI164/16 Rady Miejskiej w Świdnicy z dnia 29 stycznia 2016 r. w sprawie przystąpienia do
sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru w granicach
ulic Okulickiego - Fieldorfa w Świdnicy. Projekt planu jest zgodny z ustaleniami Zmiany studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Świdnicy, Świdnicy
uchwalonego uchwałą nr XXXV/422/09 Rady Miejskiej w Świdnicy z dnia 3 lipca 2009r.
Obecnie na ww. terenie obowiązują ustalenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego dla obszaru w granicach ulic Okulickiego – Skłodowskiej – Sybiraków
w Świdnicy, zatwierdzony uchwałą nr XLI/469/14 Rady Miejskiej w Świdnicy z dnia 27 czerwca
2014r.
6.2 Prezentacja projektu planu
Głównym zadaniem planu jest uporządkowanie funkcjonalne terenów, przekształcenie
terenów zdegradowanych ze starymi, poradzieckimi obiektami garażowymi na tereny zabudowy
usług publicznych.
Obsługa komunikacyjna odbywać się będzie istniejącymi i projektowanymi drogami
publicznymi oraz dopuszczonymi w planie drogami wewnętrznymi.
tabela nr 1 – przeznaczenie terenów:
Symbol
literowy
L.P. przeznaczenia
Nazwa przeznaczenia terenu
terenu
(pow. terenu)
1
2
3
Przeznaczenie uzupełniające
4
1.
U
(0,3794 ha)
zabudowa usługowa
1) zabudowa usług publicznych;
2) istniejący handel hurtowy;
3) zabudowa uzbrojenia technicznego;
2.
Up
(0,4795 ha)
zabudowa usług publicznych
1) zabudowa usługowa;
2) zabudowa uzbrojenia technicznego;
3.
ZP
(0,2597 ha)
zieleń urządzona
zabudowa uzbrojenia technicznego.
6.3 Zapisy planu eliminujące lub ograniczające negatywne oddziaływania na
środowisko
Zapisy planu zawierają następujące ustalenia dotyczące ochrony środowiska:
• zakaz lokalizacji przedsięwzięć mogących potencjalnie i zawsze znacząco oddziaływać na
środowisko;
• ustala się lokalizowania powierzchni zielonych w obszarach wyznaczonych pod funkcje
usługowe w formie trawników, skwerów, o minimalnej powierzchni ustalonych w zapisach
planu;
• ustala się standardy akustyczne środowiska,
str. 17
• ustala się ochronę zieleni istniejącej o walorach kompozycyjnych, to jest zieleni stanowiącej
charakterystyczne elementy krajobrazu kulturowego, takie jak: pojedyncze drzewa, aleje,
• ustala się zasady gospodarowania odpadami zgodnie z przepisami odrębnym poprzez
dopuszczenie magazynowania odpadów jedynie przez ich wytwórcę, a także zakaz
tworzenia nowych miejsc przeznaczonych na tymczasowe magazynowanie odpadów przez
prowadzącego zbieranie odpadów;
• zakazuje się składowania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych i przemysłowych, w tym
odpadów niebezpiecznych;
• ustala się odprowadzenie ścieków do sieci i urządzeń kanalizacji sanitarnej, zgodnie
z przepisami odrębnymi;
• ustala się iż wody opadowe z obszaru objętego opracowaniem należy odprowadzić do sieci
deszczowej, której odbiornikiem jest rzeka Bystrzyca;
• dopuszcza się retencjonowanie wód opadowych w celu ich zagospodarowania do celów
gospodarczych;
• ustala się gospodarkę cieplna na zbiorowych i indywidualnych kotłowniach, w oparciu
o proekologiczne, wysokosprawne źródła energii cieplnej, charakteryzujących się brakiem
lub niską emisją substancji szkodliwych do powietrza;
• standardy ochrony środowiska dla poszczególnych terenów muszą spełniać wymagania
zawarte w przepisach odrębnych.
7.
An a l i z a s k u t k ó w ś r o d o w i s k o w yc h
7.1 Przewidywane zagrożenia dla środowiska,
z projektowanego przeznaczenia terenu
które
mogą
wynikać
W stosunku do aktualnego sposobu użytkowania powierzchni ziemi plan umożliwi przede
wszystkim lokalizację nowej zabudowy usługowej.
7.2 Przewidywane skutki realizacji ustaleń projektu planu dla poszczególnych
komponentów środowiska
Mając na uwadze zapisy projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
oraz aktualny stan zagospodarowania terenu, poniżej sporządzono listę ewentualnych skutków
realizacji dopuszczonych projektem planu działań dla poszczególnych ekokomponentów biorąc
pod uwagę najbardziej niekorzystny z punktu widzenia ochrony środowiska przyrodniczego, ale
prawdopodobny wariant zagospodarowania tego terenu.
Przeobrażenia przestrzennej struktury przyrodniczej
Ustalenia przedmiotowego dokumentu nie wpłyną negatywnie na funkcjonowanie systemu
przyrodniczego Świdnicy.
Przeobrażenia powierzchni ziemi
Podstawowe oddziaływanie związane z realizacją ustaleń przedmiotowego dokumentu
polega na przekształceniu terenów zdegradowanych na funkcje usługowe, jak również pod
zieleń urządzoną.
Zmiany morfologiczne na powierzchni ziemi nie powinny być tutaj znaczące z powodu mało
urozmaiconej rzeźby terenu i istniejącego zagospodarowania. Plan przewiduje zachowanie
i budowę powierzchni biologicznie czynnych, zdolnych do łagodzenia degradującego działania
obszarów zabudowanych i zanieczyszczeń środowiska.
str. 18
Wpływ na krajobraz kulturowy i zabytki
Ustalenia planu wpływają korzystnie na stan środowiska kulturowego miasta, plan zakłada
jego ochronę.
Wpływ na klimat lokalny
Ustalenia projektu planu nie będą miały istotnego wpływu na lokalne warunki klimatyczne.
Skutki emisji gazów i pyłów do atmosfery
Ustalenia planu przyczynią się nieznacznie do zwiększenia ilości zanieczyszczeń
emitowanych do atmosfery, powstałych z uwagi na rozbudowę zabudowy usług publicznych.
Dostępność do złóż kopalin
Na terenie objętym opracowaniem nie udokumentowano złóż kopalin użytecznych.
Zagrożenie dla fauny i flory
Zmiany zagospodarowania terenu wynikłe z realizacji ustaleń projektu planu nie spowodują
szkód w przyrodzie ożywionej.
Wpływ na środowisko wodne
Projekt planu przewiduje podłączenie nowych budynków do miejskiej sieci kanalizacyjnej
obsługiwanej przez oczyszczalnię ścieków. Nie wpłynie to znacząco na pracę tej oczyszczalni,
ani też nie spowoduje znaczącego wzrostu ładunków odprowadzanych do Bystrzycy.
Wpływ na jakość klimatu akustycznego
Dla funkcji usługowej, gdzie będą realizowane funkcje zamieszkania zbiorowego, lub
funkcje związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, ustala się standardy
akustyczne zgodnie z przepisami odrębnymi.
Ryzyko wystąpienia poważnych awarii
Ustalenia planu nie przewidują wprowadzania na teren objęty opracowaniem obiektów ani
materiałów mogących być potencjalną przyczyną nadzwyczajnych zagrożeń dla ludzi
i środowiska.
7.3 Zasięg oddziaływań
Skutki realizacji ustaleń przedmiotowego dokumenty będą miały charakter lokalny.
Ustalenia planu nie spowodują powstania oddziaływań transgranicznych.
7.4 Ocena siły i kierunków oddziaływań
Poniższa tabela różnicuje skutki ustaleń projektu planu zmieniających sposób użytkowania
powierzchni w zależności od:
siły i kierunku oddziaływań:
(+)
korzystnie wpływające na środowisko,
(0)
neutralne wobec środowiska
(-)
uciążliwe dla środowiska, w stopniu:
1/ nieznacznym
2/ zauważalnym
3/ znaczącym
str. 19
trwałości:
(K)
krótkoterminowe
(D)
długoterminowe
czasu oddziaływania:
(S)
stałe
(C)
chwilowe
odwracalności:
(O)
odwracalne
(N)
nieodwracalne
sposobu oddziaływania:
(B )
bezpośrednie
(P)
pośrednie
(W)
wtórne.
Nowe
tereny
publicznych
8.
zabudowy
usług 0
+1
-1
DSNB DSNB
-1
0
+1
0
Zasoby nat.
Ekosystemy
chronione
Przyroda,
różnorodność
biologiczna
Hałas
Powietrze
i klimat
Wody
Krajobraz
i zabytki
Ustalenia projektu planu
Powierzchnia
ziemi
Komponenty środowiska
0
DSOP DSOB DSOB
Ocena rozwiązań projektu planu
8.1 Ocena zgodności projektowanego użytkowania i zagospodarowania terenu
z uwarunkowaniami określonymi w opracowaniu ekofizjograficznym
Wskazania ekofizjograficzne wskazują na takie zagospodarowanie terenu, które jest
najbardziej uzasadnione z uwagi na warunki przyrodnicze oraz ze społeczno-ekonomicznego
punktu widzenia. W opracowaniu ekofizjograficznym teren w części zachodniej planu wskazany
jest, jako tereny zurbanizowane. Ustalenia projektu planu są więc zgodne ze wskazaniami
ekofizjograficznymi.
8.2 Ocena ustaleń projektu planu w kontekście celów ochrony środowiska
ustanowionych w innych dokumentach
W punkcie tym dokonano oceny ustaleń projektu Planu w kontekście celów ustanowionych
w planach i programach ochrony środowiska, istotnych z punktu widzenia projektowanego
dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele zostały uwzględnione podczas opracowywania
dokumentu.
Analizując zgodność ustaleń projektu planu z celami ekologicznymi wyrażonymi w innych
dokumentach uznano komplementarność Programu ochrony środowiska dla gminy miasta
Świdnica aktualizacja na lata 2008 - 2011 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2015 [TECHECO PROJEKTOWANIE I DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA] z celami Polityki Ekologicznej Państwa,
wojewódzkiego i powiatowego programu ochrony środowiska oraz z celami odnośnych polityk
i strategii krajowych i międzynarodowych. Stąd uznano, że nie zachodzi potrzeba uwzględniania
w analizie innych dokumentów poza wyżej wymienionym. W punkcie niniejszym rozpatrywano
str. 20
w jakim zakresie i stopniu cele sfery ekologicznej z tego dokumentu, które znajdują się
w kompetencji przedmiotowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zostały
uwzględnione podczas tworzenia projektu planu miejscowego oraz czy zostały one zapisane
w sposób zapewniający ich rozwiązanie?
Tabela 5. Ocena ustaleń projektu planu w kontekście celów Programu ochrony środowiska dla
Gminy Miasta Świdnica - aktualizacja na lata 2008 - 2011 z uwzględnieniem perspektywy do roku
2015
Nr
2.
Priorytety ekologiczne:
3.
Niezgodność
1.
Cel nadrzędny: zrównoważony trwały rozwój społeczno gospodarczy Gminy Miejskiej Świdnica poprzez poprawę stanu
środowiska przyrodniczego, zachowanie jego istotnych walorów,
utrzymanie ładu przestrzennego i rozwój infrastruktury ochrony
środowiska
Zgodność
Cele Programu
X
2a: rozwój edukacji i zarządzanie środowiskowe
X
2b: poprawa jakości wód
X
2c: racjonalna gospodarka odpadami
X
2d: poprawa jakości powietrza atmosferycznego
X
2e: ochrona przed hałasem
X
2f: efektywana ochrona przyrody
X
2g: ochrona istniejących kompleksów parkowych
X
2h: ochrona gleb
X
2i: zabezpieczenie środowiska i człowieka przed zagrożeniami
powodziowymi
X
2j: wzrost wykorzystania energii źródeł odnawialnych
X
Kierunki działań krótkoterminowych do 2011 r.
3a: rozwój infrastruktury rekreacyjno - sportowej
X
3b: zagospodarowanie zieleni miejskiej, poprawa estetyki przestrzeni
publicznych w mieście
X
3c: kompleksowa modernizacja systemu wodno - kanalizacyjnego (w
tym Os. Zawiszów)
X
3d. stworzenie systemu wsparcia dla "zielonych" inwestycji publicznych
i prywatnych, w tym indywidualnych
X
str. 21
3e. ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza z transportu i ruchu
ulicznego: Budowa systemu ulic w obszarze Zawiszów
X
W szczególności, ustalenia projektu planu miejscowego sprzyjają realizacji następujących
zadań przyjętych w Programie Ochrony Środowiska dla Świdnicy: zagospodarowania zieleni
miejskiej, poprawy estetyki przestrzeni publicznych w mieście,
8.3 Ocena zachowania właściwych relacji pomiędzy terenami o różnych formach
użytkowania
Strukturę funkcjonalną na terenie opracowania tworzą następujące elementy:
• terenu zabudowy usługowej (U),
• terenu zabudowy usług publicznych (Up),
• tereny zieleni urządzonej (ZP)
Matryca funkcji wzajemnie konfliktogennych (X), wzajemnie neutralnych (O)
i sprzyjających (+).
U
U
Up
ZP
+
+
Up
+
ZP
+
+
+
Projekt planu nie wprowadza rozwiązań konfliktowych.
8.4 Ocena skuteczności ochrony różnorodności biologicznej
Szata roślinna terenu w stanie istniejącym jest związana z istniejącym użytkowaniem,
drzewostan cechuje się małym zwarciem. Ważnym elementem są pojedyncze lipy i inne
istniejące zadrzewienie.
Obszary zadrzewione z uwagi na ich niewielkie powierzchnie nie są zdolne do pełnienie
samodzielnie funkcji przyrodniczych. Poprawiają lokalne warunki mikroklimatyczne, zmniejszają
prędkość wiatru, chronią glebę przed erozją, ograniczają występowanie przymrozków,
zmniejszają powierzchniowy spływ wody i gromadzą ją w glebie, pełnią rolę filtrów chroniących
przed zanieczyszczeniami, a także poprawiają estetykę krajobrazu. W wyniku dopuszczonych
przez plan działań chroni się istniejące zadrzewienia oraz nakazuje się utrzymanie lub
wprowadzenie nowych powierzchni biologicznie czynnych, w których roślinność zostanie
w sposób zorganizowany uformowana i zróżnicowana (skwery, trawniki, nasadzenia krzewami
i drzewami ozdobnymi).
8.5 Ocena skutków realizacji ustaleń planu dla istniejących lub planowanych
form ochrony przyrody i krajobrazu
Na terenach objętych przedmiotową zmianą planu zagospodarowania przestrzennego
nie występują obiekty objęte ochroną prawną.
W planie nie ustala się obszaru chronionego krajobrazu.
str. 22
8.6 Ocena zmian w krajobrazie
Plan respektuje zasady ochrony walorów wizualnych krajobrazu, poprzez ustalenie
kształtowania nowej zabudowy, udział terenów biologicznie czynnych, zakaz wprowadzania
elementów dysharmonijnych z otoczeniem.
8.7 Ocena wpływu ustaleń planu na ludzi w środowisku
Dla wszystkich terenów położonych w obszarze planu obowiązują następujące ustalenia
dotyczące ochrony środowiska i przyrody: zakaz lokalizacji przedsięwzięć mogących
potencjalnie i zawsze znacząco oddziaływać na środowisko.
Ponadto dla każdego terenu nakazuje się zlokalizować powierzchnie zielone – biologicznie
czynne, np. w formie trawników, skwerów.
8.8 Sposób uwzględnienia problemów ochrony środowiska
Ustalenia planu nakazują respektowania wszystkich ograniczeń wynikających z przepisów
odrębnych między innymi dotyczących gospodarki odpadami, gospodarki ściekami
i odprowadzeniem wód opadowych.
9.
P r o p o z yc j e d o t yc z ą c e m e t o d i c z ę s t o t l i w o s c i p r z e p r o w a d z a n i a
m o n i t o r i n g u s k u t k ó w r e a l i z a c j i p o s ta n o w i e ń d o k u m e n t u
Przewidywane metody analizy realizacji postanowień projektu miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego pod kątem wpływu na środowisko mogą się odnosić do:
1. oddziaływania projektowanego zagospodarowania terenu,
2. przestrzegania ustaleń dotyczących przeznaczenia terenu, ukształtowania zabudowy
i zagospodarowania terenu, ustaleń dotyczących wyposażenia w infrastrukturę techniczną,
ochrony i kształtowania środowiska i ładu przestrzennego, ochrony dziedzictwa kulturowego
i zabytków.
Ad 1) W zakresie oddziaływania projektowanego zagospodarowania terenu na środowisko:
w odniesieniu do pozostałych terenów może to być monitoring państwowy środowiska,
prowadzony przez odpowiednie organy administracji państwowej, powołane do badania stanu
środowiska,
w przypadku skarg mieszkańców na uciążliwości prowadzonej działalności w oparciu
o uchwalony plan, analizę realizacji mpzp i badanie skażenia środowiska powinien
przeprowadzić odpowiedni organ administracji samorządowej.
Ad. 2) W zakresie realizacji przestrzegania ustaleń mpzp powinny być okresowe przeglądy
zainwestowania obszaru i realizacji mpzp, wykonywane przez administrację samorządową na
potrzeby oceny prowadzonej polityki przestrzennej. Częstotliwość okresowych przeglądów
powinna być zgodna z przepisami szczególnymi (ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym).
str. 23
1 0 . I n f o r m a c j e o d o k u m e n ta c h u w z g l ę d n i o n yc h p r z y s p o r z ą d z a n i u
prognozy
Prognozę oddziaływania na środowisko dotyczącą przedmiotowego dokumentu
sporządzono w oparciu o dokumentacje i opracowania, które wymieniono poniżej w porządku
alfabetycznym. Materiały te, uzupełnione badaniami terenowymi przeprowadzonymi przez
autora prognozy dostarczają informacji o środowisku w sposób wystarczający dla potrzeb
niniejszej prognozy.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO - uchwała Sejmiku
Województwa Dolnośląskiego nr XLVIII/1622/14 z dnia 27 marca 2014r
BLACHOWSKI J., MARKOWICZ- JUDYCKA E. ZIĘBA D. – redakcja. Opracowanie ekofizjograficzne dla
województwa dolnośląskiego. Zarząd Województwa Dolnośląskiego, Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne
we Wrocławiu. http://eko.wbu.wroc.pl Wrocław 2005 r.
CZERWIENIEC M. et al. Wytyczne Instytutu Rozwoju Miast wykonane na zlecenie Ministra Środowiska.
Podstawy metodyczne sporządzania strategicznych ocen oddziaływania na środowisko dla potrzeb
planowania przestrzennego. Kraków 2002 r.
DANCEWICZ A. Informacja meteorologiczna. Posterunek meteorologiczny Pszenno k. Świdnicy. IMGW
oddział we Wrocławiu. 2008 r.
JAGIELAK J (red), BIERNACKA M., HENSCHKE J., SOSIŃSKA A. Radiologiczny atlas Polski. PIOŚ, CELOR,
PAA, Warszawa 1998 r.
KOZŁOWSKA SZCZĘSNA T, BŁAŻEJCZYK K., KRAWCZYK B. Bioklimatologia człowieka. Metody i ich
zastosowanie w badaniach bioklimatu Polski. PAN, Warszawa 1997 r
KURPIEWSKI A. CZCIŃSKA M. Aktualizacja opracowania ekofizjograficznego dla miasta Świdnica. ZOŚ
Decybel, Jelenia Góra, 2008 r.
MICHNIEWICZ, MROCZKOWSKA, W OJTOWIK; Mapa hydrogeologiczna Polski 1:200 000- arkusz Wałbrzych;
Warszawa 1984 r.
MICHNIEWICZ, MROCZKOWSKA, W OJTOWIK; objaśnenia do mapa hydrogeologicznej Polski 1:200 000arkusz Wałbrzych; Warszawa 1984 r.
RICHLING A. (red.).Geograficzne badania środowiska przyrodniczego. PWN Warszawa 2007 r.
SCHMUCK A. Rejonizacja pluwiotermiczna Dolnego Śląska. Zesz. Nauk. Wyższej Szkoły Rolniczej we
Wrocławiu, Melioracja V, Nr 27, Wrocław 1960 r.
Studium ochrony przed powodzią zlewni rzeki Bystrzycy. IMGW oddział we Wrocławiu, Wrocław 2007 r.
Mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, Hydroportal isok.gov.pl, Warszawa 2015
FURTAK P. z zespołem. Program ochrony środowiska gminy miasta Świdnica; na lata 2008-2011 z
perspektywą do roku 2015., Tech - Eko, Świdnica
WIOŚ Wrocław. Raporty o stanie środowiska w województwie dolnośląskim, Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska we Wrocławiu. www.wios.wroclaw.gov.pl – z 2011r. i 2014r.
W OŚ A. Klimat Polski. PWN Warszawa, 1999 r.
str. 24