Jak korzystać z naszych Słowników?

Jak korzystać z naszych Słowników?
Szukanie synonimów można podzielić na dwa kroki. Pierwszym jest znalezienie
interesującego nas słowa w alfabetycznym indeksie na końcu książki. Stamtąd zostaniemy
odesłani do tzw. gniazd (część początkowa), w których umieszczone zostały synonimy
szukanego słowa. Poniżej przedstawiony jest przykład poszukiwania krok po kroku.
Kolejność kroków kiedy np. szukamy słowa 'Kupić'
1.Szukam słowa w indeksie, gdzie znajduję się 'KUPIĆ, 193b (handlować)'
2. zapamiętuję liczbę i literę (w tym przypadku '193' i 'b'), jest to bowiem numer gniazda i
oznaczenie podgniazda, czyli adres słowa; określa on miejsce słowa w części tekstowej,
będącej właściwym słownikiem.
3. Szukam w części tekstowej gniazda o danym numerze - 193 - i podgniazda oznaczonego
daną literą - B
4. Przebiegam wzrokiem terść podgniazda i odnajduje słowo 'Kupić'
5. Obok tego słowa znajdują się poszukiwane wyrazy najbliższe znaczeniowo
193 handlować A. KRAMARZYĆ, targować, sprzedawać, <>pośredniczyć, spekulować, (po)targować się, dobić
targu, przybić kupno, przyklepać, ubić interes;
B. KUPIĆ, nabyć, <>sprawiać, posprawiać, nabrać, nakupić, skupić, obkupić się, <>rozkupić,
wykupić, <>rozchwytywać, rozrywać, <>zdobyć, wykombinować, dostać, przychodować,
<>kupować, zaopatrywać się, (za)importowć, <>odkupić, wziąć;
C. SPRZEDAĆ, zbyć, spieniężyć, od(s)przedać, odstąpić, konsygnować, upłynnić,
(s)kredytować, dać na kredyt (raty), <>dostawiać, (wy)eksportować, <>licytować, poszło pod
młotek, <>opchnąć , opylić , odpędzlować ,przehandlować, spuścić, wcisnąć, wtrynić,
(po/za)kombinować, idzie jak woda;
D. DZIERŻAWIĆ, użyczać, puszczać (puścić) w dzierżawę, arendować , brać w dzierżawę,
(pod/od)najmować, czarterować;
Słownik Antonimów ma dwie części: indeksową o nazwie ANTONIMY i tekstową, którą
roboczo nazwiemy GNIAZDA. Indeks. Hasłom w indeksie są przyporządkowane propozycje
antonimów opatrzone numerem, który odsyła użytkownika do numeru gniazda, nie do numeru
strony. Indeks informuje o wszystkich znaczeniach uwzględnionych w Słowniku i proponuje dla
nich antonimiczne partnerstwo. Odsyłacz liczbowy przy każdej pozycji indeksu służy do
wskazania, z jakiego gniazda pochodzi zaproponowany antonim dla danego słowa. Jeżeli
propozycja antonimu umieszczona w indeksie po strzałce « nie wystarcza, należy zapamiętać
odsyłacz liczbowy, przejść do części tekstowej, odnaleźć gniazdo o tym numerze i poszukać w
nim innych możliwych antonimów. W przypadku słów wieloznacznych, rozproszonych po kilku
gniazdach indeks różnicuje kolejne ich znaczenia implicite, poprzez różne antonimy. Jeżeli
słowo w indeksie jest wytłuszczone to znaczy, że jest ono nazwą całego gniazda: podobnie jego
1/2
Jak korzystać z naszych Słowników?
antonim i numer. Część tekstowa to 3236 ponumerowanych gniazd ułożonych w pary
antonimiczne i grupujących w swoim tekście po kilka do kilkudziesięciu wyrazów i wyrażeń
różnego charakteru. Inaczej niż w Słowniku Synonimów nie ma dwustopniowego podziału na
mniejsze segmenty (podgniazda), jedynym wewnętrznym podziałem tekstu hasła są znaki •
oddzielające różne pola znaczeniowe (wycinkowe ciągi synonimiczne).
Gniazda i antygniazda mają w nagłówku podane większym tłustym drukiem słowo najdobitniej i
w miarę jednoznacznie wyrażające pewne znaczenie. Nie należy go czytać jako zapowiedzi
wyliczenia znaczeń tego słowa - to byłby słownik opisowy, semazjologiczny. Tutaj oba słowa
nagłówkowe umownie sygnalizują podstawę opozycji antonimicznej, którą realizują ciągi
wyrazów lub pojedyncze słowa, wyliczone pod nagłówkami. Teksty gniazd są zbiorami znaczeń,
dla których po przeciwnej stronie można znaleźć antonim. Nie zawsze udało się zachować
synonimiczną spójność między nazwą gniazda a jego zawartością. Trzeba też powiedzieć, że
pary nagłówkowe niekiedy mogłyby być dobitniejsze, gdyby nie dążenie do unikania powtórzeń:
pewne słowa (np. łagodny - ostry, dobry - zły) tworzą wyraźne pary antonimiczne w różnych
swoich znaczeniach, czego przestrzeganie byłoby tu bezużyteczne. Numery kolejne gniazd
(obok nazwy przy marginesie oraz w żywej paginie u góry strony) służą w indeksie jako
odsyłacze. Każde słowo, które znajduje się w gnieździe o numerze 999 otrzymuje ten numer
jako etykietkę adresową. Inaczej niż w SłS znajdujemy je w indeksie nie przy poszukiwanym
słowie, ale przy propozycji antonimu; ponieważ to ona może być nietrafna, numer gniazda, z
którego pochodzi (999) odsyła tam aby poznać dalsze antonimy. W trakcie jego przeglądania
może się jednak okazać, że spojrzenie do antygniazda (1000) pozwoli znaleźć jeszcze lepsze
rozwiązanie.
Zgromadzone w gniazdach wyrazy nie zawsze są równoważne składniowo. Często użycie ich
wymagać będzie całkowitej przebudowy zdania lub wbudowania słowa w grupę wyrazową.
Dwustopniowość podziału materiału Słownika synonimów na gniazda i podgniazda umożliwiała
uproszczenie zapisu indeksowego w przypadku słów obejmujących nieco na zasadzie
hiperonimiczności więcej odcieni znaczeniowych. W Słowniku Antonimów nie ma tej
możliwości, ponieważ nie ma podziału na podgniazda, słowa nagłówkowe występują tam zatem
w zasadzie w jedynym ze swoich znaczeń. Inne znaczenia muszą wystąpić osobno w treści
innych gniazd. Stąd większa jest w indeksie SA liczba identycznych pozycji: odnotowanych
odcieni znaczeniowych tego samego słowa. Zasada nieprzecinania się zakresów
znaczeniowych gniazd nie jest tak dokładnie zrealizowana jak w SłS, jednak działa: służą temu
odsyłacze w gniazdach w postaci słów wytłuszczonych. Kierują one (poprzez indeks) do
gniazda o tej samej nazwie, gdzie mieści się dalszy ciąg łańcucha znaczeń lub ich antonimów.
2/2