Dr Alicja Fiałkowska – Przestępczość - Silesia

Dr Alicja Fiałkowska – Przestępczość zorganizowana w regionie śląskim - przyczyny, formy, zagrożenia
Geschrieben von: Pollok
Niedziela/Sonntag, den 12. Maj/Mai 2013 um 10:03 Uhr - Aktualisiert Niedziela/Sonntag, den 09. Czerwiec/Juni
2013 um 17:57 Uhr
Żyjemy w czasach intensywnego rozwoju technologii mającej za zadanie ułatwić nam
załatwianie codziennych spraw. Świat rozwija się szybko wraz z postępującymi zmianami
społecznymi, gospodarczymi, ustrojowymi jakie mają miejsce w poszczególnych krajach.
Powyższe ma istotny wpływ na nasze bezpieczeństwo, a właściwie na nasze poczucie
bezpieczeństwa. Co jakiś czas media donoszą nam o mających miejsce w określonym miejscu
świata zamachu terrorystycznym.
Jednak tego typu zdarzenia nie wzbudzają u nas większej paniki z uwagi na to, iż tego typu
tragedie nie dotykają nas bezpośrednio i w związku z tym nie czujemy się zagrożeni. Mówiąc o
bezpieczeństwie większość z nas nie ma na myśli zagrożeń skierowanych przeciwko państwu,
lecz przede wszystkim bezpieczeństwo swoje i naszej rodziny. Nie zastanawiając się głębiej
nad problemem większość społeczeństwa odpowie, że czuje się bezpiecznie. Skoro nie ma
bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia, nic nie zakłóca nam snu i co rano możemy
spokojnie przystąpić do swoich codziennych zajęć, nie mamy powodu do obaw. Jednak
współczesny człowiek, mieszkaniec Śląska, Polski i patrząc szerzej Unii Europejskiej narażony
jest szereg innych, równie ważnych zagrożeń, w tym także problemów mających wpływ na jego
poczucie bezpieczeństwa. W dzisiejszych czasach dla przeciętnego Europejczyka
bezpieczeństwo oznacza przede wszystkim stabilność finansową. Niepewność zatrudnienia lub
jego brak jest przyczyną frustracji społeczeństwa, obawą przed przyszłością. Nie jest to jedyne
zagrożenie dla współczesnego społeczeństwa. Obawą napełnia także wzrastająca
przestępczość zorganizowana, która stała się problemem globalnym. Niestety to niepokojące
zjawisko będzie wzrastać z uwagi na sprzyjające temu warunki do których zaliczyć można:
-wzrastające bezrobocie (czyli brak stabilności ekonomicznej),
- niskie płace,
- otwarcie granic,
- rozwój technologii, w tym informatyki.
W Polsce wzrost przestępczości zorganizowanej nastąpił po roku 90-tym, co było wynikiem
1 / 12
Dr Alicja Fiałkowska – Przestępczość zorganizowana w regionie śląskim - przyczyny, formy, zagrożenia
Geschrieben von: Pollok
Niedziela/Sonntag, den 12. Maj/Mai 2013 um 10:03 Uhr - Aktualisiert Niedziela/Sonntag, den 09. Czerwiec/Juni
2013 um 17:57 Uhr
przemian ustrojowo-społecznych, jak i gospodarczych. Pojawiły się okoliczności sprzyjające
wykorzystywaniu „luk” w prawie, zakładania nowych biznesów przy niewystarczającym
wówczas ustawodawstwie regulującym kwestie dotyczących między innymi prawa handlowego.
Aktualnie czynnikiem sprzyjającym przestępczości zorganizowanej jest wspomniana wcześniej
niestabilność ekonomiczna kraju. Ludność pozbawiona środków do zapewnienia podstawowej
egzystencji swojej i rodziny poszukuje rozwiązań alternatywnych, niestety nie zawsze zgodnych
z obowiązującymi przepisami prawnymi. Niestabilność finansowa sprzyja sięgnięciu po
rozwiązania wiążące się z naruszeniem norm prawnych. Kolejną przyczyną wzrostu
przestępczości zorganizowanej jest chęć łatwego, szybkiego osiągnięcia dużych dochodów,
przy czym jak najmniejszym kosztem i jak najmniejszym wysiłkiem. Dotyczy to przede
wszystkim ludzi młodych nastawionych na szybki i łatwy zysk. Młodzież wzrastająca w świecie
nastawionym głównie na konsumpcję, w otoczeniu dostępnego towaru nie chce powielać losu
swoich rodziców, żyjących na średnim poziomie lub poniżej średniej. Zaobserwować można
jeszcze jedną grupę społeczną składającą się
z osób nie poszukujących
zatrudnienia, utrzymujących się z działalności przestępczej
i niejednokrotnie jest
to przestępczość zorganizowana, przy czym działalność ta nie koniecznie musi przynosić duże
dochody.
Innym czynnikiem sprzyjającym zorganizowanej formie przestępczości jest otwarcie granic.
Swoboda przemieszczania się w ramach państw członkowskich jaką daje nam przynależność
do Układu Schengen, członkostwo w Unii Europejskiej z jednej strony zapewnia nam pewną
wygodę i wolność, z drugiej jednak stanowi zagrożenie jeśli chodzi o wzrost przestępczości.
Brak kontroli na granicy wewnętrznej sprzyja przestępczości trans granicznej takiej jak przemyt
narkotyków, broni, nielegalna migracja itp. Zniesienie placówek granicznych na niektórych
odcinkach granicy wewnętrznej wpłynęło na spadek poczucia bezpieczeństwa mieszkańców
przygranicznych terenów. Brak dotychczasowych patroli służby granicznej przyczynił się do
wzrostu liczby włamań do domów jednorodzinnych. Okoliczna ludność boi się pozostawiać
gospodarstwa oraz nie czuje się już tak pewnie w swoich domostwach tym bardziej, że
najbliższy posterunek Policji oddalony jest o kilka kilometrów. Otwarcie granic i
niebezpieczeństwa z tym związane spowodowało, że przestępczość graniczna sięga już w głąb
kraju i tym samym ściganie tego typu przestępczości wymaga działań w obrębie całego kraju.
Niejednokrotnie ściganie przestępczości zorganizowanej wiąże się ze współpracą
międzynarodową poszczególnych służb. O skali przestępczości zorganizowanej mogą
świadczyć już same dane statystyczne, bowiem w tylko w roku 2010 odnotowano w Polsce aż
929 zorganizowanych grup przestępczych 1 .
Brak jednolitej definicji przestępczości zorganizowanej wymaga sięgnięcia do doktryny oraz
orzecznictwa. Jak wspomniano, ten rodzaj przestępczości stanowi problem międzynarodowy w
związku z czym konieczne było podjęcie działań zmierzających do opracowania programów,
regulacji prawnych mających na celu jej zwalczanie. Istotną regulacją prawną jest Konwencja
Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej. Wyżej
wymieniona Konwencja w art. 2 wymienia czynniki składające się na zorganizowaną grupę
2 / 12
Dr Alicja Fiałkowska – Przestępczość zorganizowana w regionie śląskim - przyczyny, formy, zagrożenia
Geschrieben von: Pollok
Niedziela/Sonntag, den 12. Maj/Mai 2013 um 10:03 Uhr - Aktualisiert Niedziela/Sonntag, den 09. Czerwiec/Juni
2013 um 17:57 Uhr
przestępczą, przez co stanowi pewnego rodzaj definicję tej formy przestępczości. Według
wspomnianego art. 2 Konwencji: „zorganizowana grupa przestępcza oznacza posiadającą
strukturę grupę składającą się z trzech lub więcej osób, istniejącą przez pewien okres czasu
oraz działającą w porozumieniu w celu popełnienia jednego lub więcej poważnych przestępstw
określonych na podstawie niniejszej konwencji, dla uzyskania,
w sposób bezpośredni
2
lub pośredni, korzyści finansowej lub innej korzyści materialnej”. Na podstawie niniejszej
definicji wyszczególniono następujące cechy charakterystyczne dla zorganizowanej grupy
przestępczej: zorganizowana grupa przestępcza składa się z co najmniej trzech osób,
- posiada określoną strukturę organizacyjną (szef, poszczególni członkowie), czyli posiada
pewną hierarchię 3 ,
- charakteryzuje się podziałem ról – każdy z członków grupy ma określone zadanie, rolę do
wykonania np. pośrednik, zleceniodawca, odbiorca, kierowca, itp.
- posiada środki finansowe na realizację zadania, środki te pochodzą głównie z przestępstwa,
- zajmuje się popełnianiem określonego rodzaju przestępstw np. fałszerstwem dokumentów,
przemytem narkotyków itp.
- nie jest to działalność jednorazowa, popełniane czyny mają charakter ciągły
- istnieje pewien przyjęty schemat działania.
Ponadto, zorganizowana grupa przestępcza ma ściśle określony cel, którym jest osiągnięcie
korzyści materialnej. Jest to przestępczość o dużym ciężarze gatunkowym. W związku z tym do
form przestępczości zorganizowanej zalicza się:
przestępczość narkotykową (produkcja, handel, przemyt, rozprowadzanie narkotyków);
3 / 12
Dr Alicja Fiałkowska – Przestępczość zorganizowana w regionie śląskim - przyczyny, formy, zagrożenia
Geschrieben von: Pollok
Niedziela/Sonntag, den 12. Maj/Mai 2013 um 10:03 Uhr - Aktualisiert Niedziela/Sonntag, den 09. Czerwiec/Juni
2013 um 17:57 Uhr
- przemyt towarów akcyzowych (papierosów, alkoholu);
- handel ludźmi;
- przemyt broni i nielegalny handel bronią,
- wymuszenia,
- przemyt dzieł sztuki,
- haracze,
- kradzież i przemyt samochodów,
- porwania dla okupu,
- terroryzm;
- pranie pieniędzy;
- nielegalna migracja;
4 / 12
Dr Alicja Fiałkowska – Przestępczość zorganizowana w regionie śląskim - przyczyny, formy, zagrożenia
Geschrieben von: Pollok
Niedziela/Sonntag, den 12. Maj/Mai 2013 um 10:03 Uhr - Aktualisiert Niedziela/Sonntag, den 09. Czerwiec/Juni
2013 um 17:57 Uhr
- przemyt zwierząt;
- cyber przestępczość;
- korupcję,
- przestępstwa gospodarcze.
Poszczególne regiony świata, jak i określone regiony poszczególnych krajów w mniejszym lub
większym stopniu, w zależności od występowania sprzyjających czynników zagrożone są
działaniem określonego rodzaju zorganizowanych grup przestępczych. Proceder ten nie omija
także Śląska. Z doniesień medialnych dowiadujemy się co jakiś czas co kolejnej rozbitej przez
służby zorganizowanej grupie przestępczej. Tu oczywiście najbardziej znanym aspektem jest
działalność głównie w województwie śląskim bardzo dobrze zorganizowanego gangu
„Krakowiaka” Najczęściej przestępcze grupy zorganizowane zajmują się: przemytem towarów
akcyzowych i ich rozprowadzaniem, fałszerstwem dokumentów, wyłudzaniem podatków VAT,
kradzieżą samochodów, organizowanie legalności pobytu cudzoziemców, prowadzeniem
nielegalnych rozlewni alkoholu, a także przestępczość narkotykowa. Podobnie jak w
pozostałych regionach Polski na szeroką skalę fałszowane są dokumenty, w tym świadectwa
szkolne, dyplomy wyższych uczelni, prawa jazdy, różnego rodzaju zaświadczenia itp. 4 Ostatni
m takim wykrytym procederem była masowa produkcja fałszywych świadectw i dyplomów na
bazie prywatnej szkoły średniej w Zabrzu.
Skutki tego typu przestępczości w porównaniu z innymi mogą wydawać się czynami o
mniejszym ciężarze gatunkowym. Jednak nic bardziej mylnego. Posłużenie się sfałszowanym
dokumentem niesie za sobą daleko posunięte konsekwencje. Trzeba bowiem zdawać sobie
sprawę, że np. leczenia podejmuje się lekarz nie posiadający tak naprawdę odpowiednich
kwalifikacji. Czy można takiej osobie powierzyć swój los? Podobnie jest z osobą posługującą
się sfałszowanym prawem jazdy, stwarza ona potencjalne zagrożenie na drodze. W dobrej
wierze udajemy się w jakiejś sprawie do profesjonalisty, który tak naprawdę nim nie jest. Z
pozoru zatem, niewielkie zagrożenie może tak naprawdę okazać się daleko idące w skutkach.
Pozostałe odnotowywane na Śląsku formy przestępczości zorganizowanej wiążą się w
konsekwencji z ogromnymi stratami Skarbu Państwa lub też nawet ubytkami w budżecie Unii
Europejskiej. Przykładem jest choćby nawet głośna sprawa „śląskiej mafii paliwowej”, w której
postawiono aż 120 zarzutów, między innymi: wyłudzenia podatków, fałszowania w tym celu
dokumentów, wyłudzenia VAT i akcyzy. W sumie straty były liczone w milionach tj. według
5 / 12
Dr Alicja Fiałkowska – Przestępczość zorganizowana w regionie śląskim - przyczyny, formy, zagrożenia
Geschrieben von: Pollok
Niedziela/Sonntag, den 12. Maj/Mai 2013 um 10:03 Uhr - Aktualisiert Niedziela/Sonntag, den 09. Czerwiec/Juni
2013 um 17:57 Uhr
danych-wyłudzenie z tytułu akcyzy 335 mln, a z tytułu podatku VAT około 160 mln. 5
Śląsk niestety nie jest wolny od przestępczości narkotykowej. Natomiast skutki handlu
narkotykami są najbardziej dotkliwe zarówno dla ofiar tego procederu, jaki i z innych względów.
Często bowiem ten rodzaj przestępczości zorganizowanej pociąga za sobą inne formy
przestępczości, jak wymuszenia, pranie brudnych pieniędzy (uzyskane z przestępczej
działalności środki finansowe trzeba w jakiś sposób zalegalizować). Przestępczość
narkotykowa przybiera różne formy. Począwszy od uprawy konopi indyjskich prowadzonych na
prywatnych posesjach lub na poddaszach, po przemyt i rozprowadzanie. Ten ostatni rodzaj
przestępczości narkotykowej jest chyba najbardziej znany z uwagi na poważne skutki jakie za
sobą niesie. Mniej znanym, co nie oznacza, że mniej popularnym wśród przestępców jest
uprawa konopi indyjskich. W wielu przypadkach właściciele „plantacji” wykazują się wysokim
profesjonalizmem jeśli chodzi o uprawę konopi. Plantacje wyposażone są w wentylatory,
dmuchawy cyrkulacyjne, generatory prądotwórcze, sprzęt niezbędny do właściwego nawilżania,
ocieplenia i naświetlenia, czyli wszystko co potrzebne jest do właściwej uprawy. Wszystko to
wiąże się z kosztami utrzymania, jak np. wysokim opłatami za prąd. W związku z tym nierzadko
w celu uniknięcia wykrycia procederu sprawcy wykorzystują nielegalne przyłącza prądu. Do
wyposażenia dochodzi jeszcze odpowiedni sprzęt do cięcia suszu. Bywa, że plantacja mieści
się w niezamieszkałym budynku. W jednym z takich przypadków na Śląsku, przestępcy w celu
uniknięcia podejrzeń zainstalowali specjalny system elektryczny, który włączając się i
wyłączając o zaprogramowanej porze stwarzał pozory, iż budynek jest zamieszkany. Niestety
nie mniej popularnym zjawiskiem wśród zorganizowanych grup przestępczych, w tym również
tych działających na Śląsku jest proceder polegający na nielegalnej uprawie i handlu tytoniem.
Sposób działania zorganizowanych grup przestępczych w tego rodzaju przestępczości polega
najczęściej na skupie suszu od osób (zwykle rolników prowadzących jego uprawę) za
atrakcyjną kwotę,
z pominięciem wszelkich innych związanych z tym opłat. Nabyty w ten
sposób susz jest w odpowiednich warunkach magazynowany, krojony i rozprowadzany.
Niestety znajduje wielu chętnych, naiwnych nabywców. Niewielu z nich zdaje sobie sprawę, że
zakupiony w ten sposób towar nie posiada znaków akcyzy. O wysokim zorganizowaniu
sprawców świadczy wyposażenie w niezbędny, fachowy sprzęt służący do cięcia liści tytoniu.
Proceder przynosi ogromne straty dla Skarbu Państwa liczone w milionach zł. Przykładem
może być rozbicie przez służby w tym roku właśnie na Śląsku zorganizowanej grupy
przestępczej zajmującej się właśnie dystrybucją krajanki tytoniowej. Sprawa była szeroko
publikowana w mediach. W sumie zatrzymano około 52 ton suszu. Wprowadzenie towaru do
obrotu przyniosłoby Skarbowi Państwa straty w wysokości około 23 mln zł z tytułu
niezapłaconego podatku akcyzowego. 6
Inną formą przestępczości zorganizowanej jest rozpowszechniania alkoholu zanieczyszczonego
metanolem. Spożycie takiego alkoholu grozi w najlepszym razie poważnymi powikłaniami
zdrowotnymi. W przypadku tego typu procederu przestępcy bardzo często wykorzystują do
nielegalnej produkcji alkoholu prymitywne, najtańsze i co najgorsze niebezpieczne środki.
Odkażanie tego typu tzw. skażonego alkoholu następuje przy wykorzystaniu szkodliwych
6 / 12
Dr Alicja Fiałkowska – Przestępczość zorganizowana w regionie śląskim - przyczyny, formy, zagrożenia
Geschrieben von: Pollok
Niedziela/Sonntag, den 12. Maj/Mai 2013 um 10:03 Uhr - Aktualisiert Niedziela/Sonntag, den 09. Czerwiec/Juni
2013 um 17:57 Uhr
odczynników chemicznych.. Nadto, w związku z tym, że zanieczyszczony w ten sposób alkohol
nie posiada znaków akcyzy, co wiąże się z negatywnymi skutkami dla sfery budżetowej.
Zjawisko to jest niestety rozpowszechnione na szeroką skalę o czym świadczą statystyki. Dla
przykładu- w okresie od stycznia do lipca 2012 roku na południowym obszarze kraju ujawniono
nielegalny przemyt alkoholu na kwotę 259 tysięcy zł. Natomiast w skali całego kraju kwota
udaremnionego przemytu tego typu towaru wynosi 1 mln 563 tysiące zł. 7
Jedną ze szczególnie niebezpiecznych form przestępczości zorganizowanej jest proceder
handlu ludźmi. W przekonaniu większości polskiego społeczeństwa nie jest to zjawisko
odbierane jako stanowiące istotne niebezpieczeństwo. Problem ten jest znany głównie z filmów
sensacyjnych i wielu z nas nie zdaje sobie sprawy z powagi zagrożenia. Tymczasem jest to
proceder, którego potencjalną ofiarą może stać się każdy z nas lub ktoś z bliskich nam osób.
Swoboda przemieszczania się osób w ramach krajów członkowskich Schengen jest
rozwiązaniem dla wielu osób poszukujących pracy poza granicami naszego kraju. Udając się za
granicę w oczekiwaniu na lepsze życie wielu z nas nie zdaje sobie sprawy z niebezpieczeństw,
które mogą spowodować, że dla niektórych będzie to bilet w „jedną stronę”. Tak naprawdę
niewiele wiemy na temat handlu ludźmi. Znajomość problemu była utrudniona z uwagi na brak
przez długi czas w polskim ustawodawstwie definicji handlu ludźmi. Powyższe sprawiało
również problemy jeśli chodzi o dokonanie kwalifikacji prawnej czynu. Aktualnie kodeks karny w
art. 115 § 22 określa, iż: „handlem ludźmi jest werbowanie, transport, dostarczanie,
przekazywanie, przebywanie lub przyjmowanie osoby z zastosowaniem:
1.
przemocy lub groźby bezprawnej,
2.
uprowadzenia,
podstępu,
wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania
przedsiębranego działania,
7 / 12
Dr Alicja Fiałkowska – Przestępczość zorganizowana w regionie śląskim - przyczyny, formy, zagrożenia
Geschrieben von: Pollok
Niedziela/Sonntag, den 12. Maj/Mai 2013 um 10:03 Uhr - Aktualisiert Niedziela/Sonntag, den 09. Czerwiec/Juni
2013 um 17:57 Uhr
1.
nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności,
udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie
sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą - w celu jej wykorzystania, nawet za jej zgodą,
w szczególności w prostytucji, pornografii lub innych formach seksualnego wykorzystania, w
pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w żebractwie, w niewolnictwie lub innych
formach wykorzystania poniżających godność człowieka lub w celu pozyskania komórek,
tkanek lub narządów wbrew przepisom ustawy. Jeżeli zachowanie sprawcy dotyczy
małoletniego, stanowi ono handel ludźmi, nawet gdy nie zostały użyte metody lub środki
wymienione w pkt 1 – 6”. 8
Określono więc w sposób wyraźny, iż przestępstwem handlu ludźmi będzie zarówno działanie
polegające na werbowaniu, jak i inna forma działania w ramach tego procederu np. transport
itp. Wystarczy jedna forma działania, aby można było czyn zakwalifikować jako udział w tym
procederze. Warunkiem jest aby działanie to powiązane było z zastraszaniem bądź z
którąkolwiek z przesłanek wymienionych w pkt 1-6 cytowanego art. 115 § 22 kk. Treść tego
przepisu jest analogiczna do brzmienia art. 3 Protokołu Narodów Zjednoczonych o
zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu handlu ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi
stanowiącego, że: „Handel ludźmi oznacza werbowanie, transport, przekazywanie,
przechowywanie lub przyjmowanie osób, z zastosowaniem gróźb lub użyciem siły, lub też z
wykorzystaniem innej formy przymusu, uprowadzenia, oszustwa, wprowadzenia w błąd,
nadużycia władzy lub wykorzystania słabości, wręczenia lub przyjęcia płatności lub korzyści dla
uzyskania zgody osoby mającej kontrolę nad inną osobą, w celu wykorzystania. Wykorzystanie
obejmuje, jako minimum wykorzystywanie prostytucji innych osób, lub inne formy wykorzystania
seksualnego, pracę lub usługi o charakterze przymusowym, niewolnictwo lub praktyki podobne
9 Natomiast w
do niewolnictwa, zniewolenie, albo usuniecie organów”.
polskim ustawodawstwie
definicja oraz znamiona tego czynu zostały określone przez polskiego ustawodawcę we
wspomnianym art. 115 § 22 w nowelizacji kodeksu karnego z dnia 8 września 2010 r. Powyższe
było konsekwencją postanowień zawartych w wyżej wymienionym Protokole Narodów
Zjednoczonych, który nałożył na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia w
ustawodawstwie wewnętrznym państw odpowiedzialności karnej za przestępstwo handlu
ludźmi. Na gruncie prawa polskiego jest to art. 189a § 1 kk, według którego:”
kto dopuszcza się handlu ludźmi podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat
3”.
10
Mówiąc o znamionach czynu jakim jest handel ludźmi oraz sankcji karnej nie sposób pominąć
form zjawiskowych składających się na ten proceder przestępczy. Katalog tych czynów jest
szerszy niż na pozór mogłoby się wydawać. Mianowicie w zależności od celu wyróżniamy
poszczególne formy zjawiskowe handlu ludźmi:
8 / 12
Dr Alicja Fiałkowska – Przestępczość zorganizowana w regionie śląskim - przyczyny, formy, zagrożenia
Geschrieben von: Pollok
Niedziela/Sonntag, den 12. Maj/Mai 2013 um 10:03 Uhr - Aktualisiert Niedziela/Sonntag, den 09. Czerwiec/Juni
2013 um 17:57 Uhr
- celem wykorzystania seksualnego;
- celem pracy przymusowej;
- niewolnictwo;
- celem zniewolenia;
-celem usunięcia organów. 11
Ofiary tego przestępstwa kojarzą się nam przede wszystkim z kobietami wykorzystywanymi do
prostytucji. Tymczasem istotny procent ofiar tego procederu stanowią osoby wykorzystywane
do pracy przymusowej lub nawet niewolniczej. Sprzyja temu otwarcie granic i konieczność
poszukiwania pracy poza granicami kraju. Decydując się na pracę za granicą musimy zdawać
sobie sprawę z potencjalnych zagrożeń. Wymaga to zachowania należytej staranności oraz
ostrożności podczas wybierania ofert pracy. Dane bowiem mówią same za siebie. Według
informacji Departamentu Stanu USA liczba ofiar handlu ludźmi w skali świata, wynosi rocznie
od 600-800 tysięcy. 12 Aż 50% ofiar handlu ludźmi to osoby wykorzystywane do pracy
przymusowej w fabrykach (prowadzących działalność przy wyzysku ludzi), pracy na budowach
13
lub w rolnictwie.
Szczególnie niebezpieczne jest wykonywanie pracy w ramach tzw. nielegalnego zatrudnienia.
Dotyczy to przede wszystkim cudzoziemców, zwłaszcza nielegalnych migrantów. Osoby
wykonujące pracę „na czarno” pozbawione są jakiejkolwiek ochrony ze strony przepisów prawa
pracy, bhp, ubezpieczenia, w tym także od nieszczęśliwych wypadków, czy zdrowotnego, a
przede wszystkim pozbawieni prawa do należytego wynagrodzenia za wykonywaną pracę.
Ponadto nierzadko warunki stworzone przez pracodawcę urągają podstawowym standardom
życiowym. Ofiary pozbawione dokumentów nie mają możliwości powrotu do kraju, a
uzyskiwane wynagrodzenie za pracę nie starcza na zapewnienie bieżących potrzeb, w związku
z czym niejednokrotnie muszą zadłużać się u swojego pracodawcy. Tym samym sytuacja ich
staje się jeszcze bardziej skomplikowana. Zobowiązani do zwrotu długu świadczą swoją pracę
za darmo. Ponadto nieznajomość języka danego kraju, obawa przed ujawnieniem nielegalnego
9 / 12
Dr Alicja Fiałkowska – Przestępczość zorganizowana w regionie śląskim - przyczyny, formy, zagrożenia
Geschrieben von: Pollok
Niedziela/Sonntag, den 12. Maj/Mai 2013 um 10:03 Uhr - Aktualisiert Niedziela/Sonntag, den 09. Czerwiec/Juni
2013 um 17:57 Uhr
pobytu i poniesienie konsekwencji z tego tytułu, a do tego jeszcze wstyd przed najbliższym
otoczeniem (z powodu niepowodzenia za granicą) powoduje, że czują się bezradni w zaistniałej
sytuacji. Wśród tego typu ofiar są także obywatele Polski świadczący pracę za granicą. 14 Z
tego powodu tak ważne jest prowadzenie kampanii mającej na celu uświadomienie
społeczeństwu (w tym także obywateli państw trzecich) powagi zagrożenia jakim jest handel
ludźmi. Przede wszystkim przy poszukiwaniu pracy za granicą nie należy korzystać z
niesprawdzonych ofert. Podejrzenia powinna wzbudzać oferta obiecująca szybki i wysoki
dochód. Wskazane jest wybieranie ofert sprawdzonych, poleconych przez bliskich znajomych.
W większości przypadków istnieje możliwość sprawdzenia pracodawcy. najbliżsi powinni
wiedzieć jak najwięcej o miejscu i charakterze wybranej przez nas pracy.
W przypadku pojawienia się podczas przeglądania oferty jakichkolwiek wątpliwości lepiej będzie
z niej zrezygnować. Trzeba sobie zdawać sprawę, że wystawione przez internautów pozytywne
opinie nie muszą być prawdziwe. Ogłaszający się pracodawca powinien podać jak najwięcej
informacji o swojej firmie. Ponadto szczególną ostrożność należy zachować przy korzystaniu z
portali społecznościowych. Dotyczy to przede wszystkim młodych ludzi, którzy będąc otwarci na
nowe znajomości wykazują nadmierne zaufanie do ukrytych za danym profilem osób.
Tymczasem za danym profilem może ukrywać się ktoś zupełnie inny. Podejrzenie powinna
wzbudzić pojawiające się nagle zaproszenie ze strony „znajomej osoby” do odwiedzenia w jej
miejscu zamieszkania, tj. w obcym kraju. Naiwność wykazana w takiej sytuacji może okazać się
tragiczna w skutkach. Za profilem może ukrywać się osoba z pozoru wzbudzająca zaufanie,
jednak mająca za zadanie zwerbowanie określonej liczby osób.
Biorąc pod uwagę skalę i powagę zagrożenia organy odpowiedzialne za zapewnienie
bezpieczeństwa podjęły aktywną walkę z tym procederem. W tym celu zarówno na
płaszczyźnie międzynarodowej, jak i w poszczególnych państwach członkowskich Unii
Europejskiej na bieżąco opracowywane i wdrażane są programy mające za zadanie zwalczanie
przestępczości zorganizowanej, w tym procederu handlu ludźmi. Wprowadzane są nowe
regulacje prawne lub zmieniane dotychczas obowiązujące (przykład – ustanowienie art. 115 §
1kk i art. 189a kk). Wprowadzane są również w tym zakresie regulacje w aktach wewnętrznych
poszczególnych służb. Zwraca się szczególną uwagę na prowadzenie kampanii informacyjnych,
celem uświadomienia społeczeństwa o istniejącym zagrożeniu, wprowadzane są środki służące
do identyfikacji ofiar handlu ludźmi. W tym zakresie szczególny nacisk należy położyć na pomoc
ofiarom handlu ludźmi, które (jak wcześniej wspomniano) przekonane o swoim beznadziejnym
położeniu, niejednokrotnie zastraszane, nie podejmują walki i nie wierzą w możliwość uzyskania
pomocy. Nie wiedzą nawet gdzie i w jaki sposób mogą taką pomoc uzyskać. Dlatego tak ważne
jest nie tylko uświadamianie społeczeństwu problemu, ale także wskazanie jak zachować się w
sytuacji gdy staniemy się ofiarą tego procederu (jak zostawić informację, jak uzyskać pomoc
itp.). Dużą rolę w walce z handlem ludźmi odgrywają służby jak np. Policja, Straż Graniczna
mające w swojej właściwości rozpoznawanie, wykrywanie, zwalczanie i ściganie przestępczości
zorganizowanej. W tym zakresie istotna jest także współpraca międzynarodowa tych służb.
10 / 12
Dr Alicja Fiałkowska – Przestępczość zorganizowana w regionie śląskim - przyczyny, formy, zagrożenia
Geschrieben von: Pollok
Niedziela/Sonntag, den 12. Maj/Mai 2013 um 10:03 Uhr - Aktualisiert Niedziela/Sonntag, den 09. Czerwiec/Juni
2013 um 17:57 Uhr
Handel ludźmi nie jest już niestety fikcyjną opowieścią z filmu sensacyjnego tylko poważnym,
realnym zagrożeniem. Z tego powodu konieczne jest przede wszystkim uświadomienie tych
zagrożeń społeczeństwu i to nie tylko ludziom młodym. Wszystko po to, żeby nie stać się
bohaterem a raczej ofiarą takiego scenariusza.
1 P. Herman, „Zorganizowana przestępczość – przyczynek do dyskusji”, Przegląd
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, r. 2011, nr 4, s. 19
2 Konwencja ONZ z dnia 15 listopada 2000 r. przeciwko międzynarodowej przestępczości
zorganizowanej, Dz.U. z 2005 r., Nr 18, poz. 158.
3 Więcej: K. Laskowska, „Teoretyczne i praktyczne podstawy odpowiedzialności z art. 258
kk”, Prokurator, 2004 r. nr 1 s.20-21
4 http://lublin.com.pl/artykuly/pokaz/14651/slaskie,straz,graniczna,rozbila,gang,falszerzy,doku
mentow,tysiace,podrabianych,dokumentow,trafialy,do,odbiorcow,w,calej,polsce,%28zdjecia%2
9/
5 http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/534817,katowice-slaska-mafia-paliwowa-uslyszy-wyro
k-w-piatek,id,t.html?cookie=1
6 http://www.mf.gov.pl/sluzba-celna/wiadomosci/aktualnosci/-/asset_publisher/2UWl/content/n
a-slasku-sluzba-celna-i-abw-zatrzymaly-52-tony-tytoniu;jsessionid=AE93
7 http://fakty.interia.pl/polska/news/gis-ostrzega-smiertelnie-grozny-alkohol,1842741
8 Ustawa z dnia 06 czerwca 1997 r. kodeks karny, Dz.U. z 1997 r. Nr 88 poz. 553 z póź. zm.
11 / 12
Dr Alicja Fiałkowska – Przestępczość zorganizowana w regionie śląskim - przyczyny, formy, zagrożenia
Geschrieben von: Pollok
Niedziela/Sonntag, den 12. Maj/Mai 2013 um 10:03 Uhr - Aktualisiert Niedziela/Sonntag, den 09. Czerwiec/Juni
2013 um 17:57 Uhr
9 Art. 3, Protokół Narodów Zjednoczonych o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu handlu
ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi
10 Ustawa z dnia 06 czerwca 1997 r. kodeks karny, Dz.U. z 1997 r. Nr 88 poz. 553 z póź.
11 pl.wikipedia/org/wiki/handelludźmi/formy handlu.
12 P.D.Williams, Studia bezpieczeństwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2012,
s. 460.
13 M. Guz – Vetter, Materiały z II Krajowej Konferencji na temat Zwalczania i Zapobiegania
Handlowi Ludźmi, MSWiA, 2007 r., s.26.
14 Materiały z II Krajowej Konferencji na temat Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludźmi,
MSWiA, 2007 r. s. 70. {jcomments on}
12 / 12