WARSZTATY EDUKACYJNE - Muzeum Podlaskie w Białymstoku

OFERTA
EDUKACYJNA
towarzysząca wystawie
poświęconej historii białostockiej społeczności żydowskiej i
powstaniu w białostockim getcie, którego 70. rocznicę
obchodziliśmy 16 sierpnia. Wystawa przygotowana została przez
Muzeum Podlaskie w Białymstoku, a eksponowana jest na Rynku
Kościuszki, w Ratuszu i Operze i Filharmonii Podlaskiej.
WE WRZEŚNIU I PAŹDZIERNIKU
zapraszamy do udziału w bezpłatnych zajęciach przybliżających historię i kulturę Żydów.
Na ofertę edukacyjną składają się warsztaty przygotowane przez Fundację Uniwersytetu w Białymstoku
oraz lekcje i zajęcia interaktywne opracowane przez pracowników Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.
WARSZTATY EDUKACYJNE
skierowane do uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
z Białegostoku i województwa podlaskiego.
Warsztaty przygotowane zostały przez Fundację Uniwersytetu w Białymstoku, Składa się na nią pięć warsztatów dotyczących
historii i kultury żydowskiej, których autorskie scenariusze przygotowali: Anna J. Kloza, Katarzyna Niziołek i Mariusz
Sokołowski.
Warsztaty odbywać się będą w Muzeum Historycznym w Białymstoku przy ul. Warszawskiej 37 lub – w razie
konieczności – w szkołach. Warsztaty są realizowane dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Podlaskiego oraz ze środków z budżetu Miasta Białegostoku.
Opiekunów grup prosimy o kontakt mailowy z Katarzyną Niziołek [email protected] w sprawie ustalenia terminu i innych
szczegółów.
1. HISTORIA UKRYTA W PRZEDMIOTACH
Idea warsztatu opiera się na stworzeniu sytuacji bezpośredniego kontaktu z przeszłością przy użyciu autentycznych
przedmiotów potraktowanych jako nośniki pamięci. Przedmioty (eksponaty historyczne) wykorzystane w warsztacie funkcjonują
w nim jako pozostałości (ślady) minionych czasów i ludzkich losów. Warsztat ma na celu ukazanie znaczenia narracji
(opowieści) w poszukiwaniach historycznych oraz roli zwykłych ludzi w opowiadaniu historii, co w warstwie metodologicznej
odpowiada perspektywie historii mówionej. Uczestnicy warsztatu odwołują się do swojej wiedzy historycznej, wyobraźni i
wspomnień, wywołanych przez poszczególne przedmioty. Wchodzą w role opowiadaczy historii, jej potencjalnych świadków i
transmiterów. Rozwijają umiejętność obserwacji otoczenia – wrażliwość na historie ludzkie ukryte w przedmiotach codziennego
użytku.
Warsztat prowadzi Katarzyna Niziołek – pracownik naukowo-dydaktyczny w Instytucie Socjologii Uniwersytetu w
Białymstoku, gdzie prowadzi zajęcia z makrostruktur społecznych, socjologii narodu i grup etnicznych oraz kursy
specjalizacyjne – między innymi ze społeczeństwa obywatelskiego, organizacji pozarządowych i nauczania wielokulturowości.
Angażuje się w działalność społeczną w obszarze animacji kultury, edukacji nieformalnej oraz popularyzacji lokalnej historii i
dziedzictwa kulturowego. W 2009 r. została nagrodzona w ramach akcji „Przystanek Młodzi” – „za dyskusje o wielokulturowości
i tolerancji oraz za działania na rzecz historii lokalnej”.
2. ELEMENTY KULTURY ŻYDOWSKIEJ
Motywem przewodnim warsztatu jest wehikuł czasu, za pomocą którego uczestnicy przenoszą się w przeszłość, do roku 1938.
Są członkami białostockiej gminy (społeczności, wspólnoty) żydowskiej. Jest Szabas (Szabat) – kończący tydzień świąteczny
dzień przypadający w sobotę. Jako religijni Żydzi wybierają się do synagogi… Podczas warsztatu, na podstawie fotografii i
fragmentów wspomnień uczestnicy poznają charakterystyczne zwyczaje szabasowe, obowiązujące w tym dniu religijne zasady
i tradycyjne świąteczne menu. Dowiadują się między innymi, dlaczego synagogi nie nazywamy świątynią, czym jest aron hakodesz i z czego przygotowuje się czulent.
Warsztat prowadzi Katarzyna Niziołek.
3. ŻYCIE CODZIENNE W BIAŁOSTOCKIM GETCIE
Celem warsztatu jest pokazanie codzienności w białostockim getcie. Uczestnicy zostają podzieleni na grupy zadaniowe. Każda
z nich otrzymuje różnorodne materiały dydaktyczne: fragmenty pamiętników z białostockiego getta, wspomnień
przedstawionych w książkach, tekstów źródłowych, fotografii. Zadaniem uczestników jest stworzenie mapy mentalnej, która
będzie związana z jednym z tematów: Życie codzienne w getcie, Na obrzeżach normalności albo dotykanie normalności,
Relacje międzyludzkie w getcie, Sytuacja dzieci i młodzieży w getcie. W oparciu o zebrane informacje uczestnicy konstruują
rozbudowaną definicję słowa ,,getto”, biorąc pod uwagę różne aspekty: historyczny, socjologiczny, kulturowy.
Warsztat prowadzi Anna J. Kloza – polonistka, działaczka społeczna, animatorka kultury. Pracuje w VI Liceum
Ogólnokształcącym im. Króla Zygmunta Augusta w Białymstoku jako nauczyciel języka polskiego. Aktywnie działa na rzecz
dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, przywracania pamięci o Żydach podlaskich i Sprawiedliwych wśród Narodów Świata,
interesuje się również edukacją międzykulturową i nauczaniem o Holokauście.
4. HEROINY W ŻYDOWSKIM RUCHU OPORU
Podczas warsztatu młodzież poznaje biografię niezwykłych żydowskich kobiet, które brały udział w ruchu oporu po aryjskiej
stronie: Broni Klibański, Lisy Czapnik i Chajki Grossman. Uczestnicy otrzymują archiwalne fotografie dziewcząt i ich pierwszy m
zadaniem jest stworzenie fikcyjnej biografii każdej z nich. Następnie, korzystając z różnorodnych materiałów źródłowych,
dokonają próby odpowiedzi na pytania: Dlaczego było to możliwe, iż dziewczęta mogły brać udział w ruchu oporu w getcie
białostockim, będąc po aryjskiej stronie? Jakie zadania wykonywały? Jakie czynniki ułatwiały im, a jakie utrudniały realizację
powierzonych zadań? Jakie emocje, uczucia, refleksje towarzyszyły im podczas pracy? Jak zakończyły się ich powojenne
losy? Uczestnicy warsztatu przedstawiają efekty swojej pracy w wybranej przez siebie formie (np. mapa mentalna, kolaż,
opowiedzenie losów postaci z jej perspektywy). Końcowa dyskusja jest próbą odpowiedzi na pytanie: Dlaczego powinniśmy
pamiętać heroiny białostockiego getta.
Warsztat prowadzi Anna J. Kloza.
5. BOHATEROWIE BEZ BRONI W RĘKU
Warsztat skierowany jest do starszych uczniów (III klasy gimnazjum i licealistów). Celem zajęć jest zapoznanie młodzieży z
historycznym i społecznym kontekstem ratowania Żydów w czasie II wojny światowej. Na podstawie analizy fragmentów
wybranych filmów fabularnych uczestnicy poznają szeroką gamę postaw Polaków wobec ludności żydowskiej. Natomiast przy
użyciu schematu drzewa decyzyjnego i analizy SWOT konfrontują się z polską perspektywą dylematu – Czy pomagać Żydom?,
a także żydowską – Czy skorzystać z oferowanej pomocy?. W toku zajęć uczniowie mają możliwość, by zastanowić się nad
motywacją tytułowych bohaterów bez broni, którzy zdecydowali się podjąć ryzyko pomagania Żydom. Zajęcia kończą się
stworzeniem wspólnego projektu graficznego prezentującego moralne znaczenie decyzji podjętych przez osoby odznaczone
medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Warsztat prowadzi Mariusz Sokołowski – socjolog, nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie w Gimnazjum im. ks. W.
Rabczyńskiego w Wasilkowie. Uczestnik i koordynator projektów poświęconych edukacji o wielokulturowości i lokalnej historii.
Absolwent studiów podyplomowych „Nazizm – Holokaust – Totalitaryzm” oraz uczestnik międzynarodowych kursów
z pedagogiki Holokaustu (m.in. w Yad Vashem, Domu Konferencji w Wansee, Memorial de la Shoah w Paryżu).
ZAJĘCIA
skierowane do uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
Prosimy opiekunów grup o wcześniejsze zgłoszenia telefoniczne w Dziale Promocji
tel. 85 740 77 41, kom. 509 336 740, by ustalić termin i godzinę zajęć
1. ŻYDZI BIAŁOSTOCCY
Zajęcia powadzone są każdy czwartek od 12 września do końca października 2013 r. w godz. 9.00 – 15.00
Zajęcia rozpoczynają się w siedzibie Muzeum Historycznego przy ul. Warszawskiej 37, gdzie uczniowie, w trakcie oglądania
makiety osiemnastowiecznego Białegostoku, zapoznają się z najdawniejszymi dziejami lokalnej społeczności żydowskiej. Z
Muzeum Historycznego grupa wyruszy w poszukiwaniu wciąż istniejących pamiątek po białostockich Żydach. Odwiedzimy
m.in. Synagogę Samuela Mohylewera, ul. Legionową, Pomnik Wielkiej Synagogi oraz Ratusz, gdzie zwiedzimy wystawę
„Byliśmy Tu”.
Czas trwania zajęć – ok. 90 min.
Ilość miejsc ograniczona do 30 osób.
2. JUDAIZM W POLSCE
Zajęcia powadzone są w białostockim Ratuszu w każdy czwartek października w godz. 9.00 – 15.00
Zajęcia mają charakter wykładu wzbogaconego o kontakt z zabytkami oraz elementy multimedialne. Młodzież będzie miała na
nich okazję zapoznać się z genezą osadnictwa żydowskiego w Polsce oraz jego niemal tysiącletnią historią. Uczniowie będą
mogli także wziąć udział w podsumowującej zajęcia dyskusji o źródłach nienawiści na tle rasowym, kulturowym, wyznaniowym i
społecznym, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnienia antysemityzmu.
Czas trwania zajęć – ok. 60 min.
Ilość miejsc ograniczona do 30 osób.
3. JUDAIZM – JEDNA Z NAJSTARSZYCH RELIGII ŚWIATA
Zajęcia powadzone są w białostockim Ratuszu w każdy piątek (do końca października 2013 r.) w godz. 9.00 – 15.00
Podczas zajęć uczestnicy poznają podstawy judaizmu, dowiedzą się, czym jest Tora, dlaczego Żydów określa się mianem
starsi bracia w wierze i jak wygląda ich dom modlitwy – synagoga. Na podstawie zdobytych informacji spróbują określić
podobieństwa i różnice miedzy judaizmem a religiami chrześcijańskimi.
Czas trwania: ok. 45 min
Ilość miejsc ograniczona do 30 osób.
4. ŚWIĘTA I OBYCZAJE ŻYDOWSKIE
Zajęcia powadzone są w białostockim Ratuszu w każdy piątek (do końca października 2013 r.) w godz. 9.00 – 15.00
Uczestnicy poznają rodowód i znaczenie najważniejszych żydowskich świąt oraz towarzyszące im obrzędy i rytuały. Dowiedzą
się również czym jest bar micwa, jak wygląda żydowski ślub oraz jakie zasady obowiązują w koszernej kuchni. Podczas zajęć
będą mieli okazję zobaczyć jak wygląda prawdziwa balsaminka, tałes i teffilin, a w ramach podsumowania zagrają w grę
dydaktyczną i sprawdzą swoją wiedzę o kulturze żydowskiej.
Czas trwania: ok. 60 min.
Ilość miejsc ograniczona do 30 osób.
ZAJĘCIA INTERAKTYWNE
skierowane do uczniów szkół podstawowych
Prosimy opiekunów grup o wcześniejsze zgłoszenia telefoniczne w Dziale Promocji
tel. 85 740 77 41, kom. 509 336 740, by ustalić termin i godzinę zajęć
1. MASKI PURIMOWE
Zajęcia powadzone są w białostockim Ratuszu w każdy piątek (do końca października 2013 r.) w godz. 9.00 – 15.00
Wprowadzeniem do zajęć jest bajka – Opowieść purimowa, z której dzieci dowiadują się kim była królowa Estera, Haman i
Mordechaj oraz poznają genezę i zwyczaje święta Purim, nazywanego popularnie żydowskim karnawałem. Następnie
wykonują maski purimowe – jedne z najbardziej charakterystycznych elementów tego święta.
Czas trwania: ok. 60 min
Ilość miejsc ograniczona do 30 osób.
2. CHANUKOWE BĄCZKI
Zajęcia powadzone są w białostockim Ratuszu w każdy piątek (do końca października 2013 r.) w godz. 9.00 – 15.00
Uczestnicy poznają zwyczaje i obrzędy związane ze Świętem Chanuka. Następnie wykonują drejdel – bączek, który jest
nieodłącznym elementem chanukowych zabaw. Po zapoznaniu się z zasadami gry, próbują w niej swoich sił.
Czas trwania: ok. 60 min
Ilość miejsc ograniczona do 30 osób.