Historia ukryta w przedmiotach Elementy kultury żydowskiej Życie

Tematyka i terminy warsztatów:
Historia ukryta w przedmiotach
16 sierpnia, godz. 10:00, Muzeum Historyczne w Białymstoku
Idea warsztatu opiera się na stworzeniu sytuacji bezpośredniego kontaktu z
przeszłością przy użyciu autentycznych przedmiotów potraktowanych jako nośniki
pamięci. Przedmioty (eksponaty historyczne) wykorzystane w warsztacie funkcjonują
w nim jako pozostałości (ślady) minionych czasów i ludzkich losów. Warsztat ma na
celu ukazanie znaczenia narracji (opowieści) w poszukiwaniach historycznych oraz
roli zwykłych ludzi w opowiadaniu historii, co w warstwie metodologicznej odpowiada
perspektywie historii mówionej. Uczestnicy warsztatu odwołują się do swojej wiedzy
historycznej, wyobraźni i wspomnień, wywołanych przez poszczególne przedmioty.
Wchodzą w role opowiadaczy historii, jej potencjalnych świadków i transmiterów.
Rozwijają umiejętność obserwacji otoczenia – wrażliwość na historie ludzkie ukryte w
przedmiotach codziennego użytku.
Warsztat prowadzi Katarzyna Niziołek.
Elementy kultury żydowskiej
17 sierpnia, godz. 10.00, Muzeum Historyczne w Białymstoku
Motywem przewodnim warsztatu jest wehikuł czasu, za pomocą którego uczestnicy
przenoszą się w przeszłość, do roku 1938. Są członkami białostockiej gminy
(społeczności, wspólnoty) żydowskiej. Jest Szabas (Szabat) – kończący tydzień
świąteczny dzień przypadający w sobotę. Jako religijni Żydzi wybierają się do
synagogi… Podczas warsztatu, na podstawie fotografii i fragmentów wspomnień
uczestnicy poznają charakterystyczne zwyczaje szabasowe, obowiązujące w tym
dniu religijne zasady i tradycyjne świąteczne menu. Dowiadują się między innymi,
dlaczego synagogi nie nazywamy świątynią, czym jest aron ha-kodesz i z czego
przygotowuje się czulent.
Warsztat prowadzi Katarzyna Niziołek.
Życie codzienne w białostockim getcie
18 sierpnia, godz. 12.30, Muzeum Historyczne w Białymstoku
Celem warsztatu jest pokazanie codzienności w białostockim getcie. Uczestnicy
zostają podzieleni na grupy zadaniowe. Każda z nich otrzymuje różnorodne materiały
dydaktyczne: fragmenty pamiętników z białostockiego getta, wspomnień
przedstawionych w książkach, tekstów źródłowych, fotografii. Zadaniem uczestników
jest stworzenie mapy mentalnej, która będzie związana z jednym z tematów: Życie
codzienne w getcie, Na obrzeżach normalności albo dotykanie normalności, Relacje
międzyludzkie w getcie, Sytuacja dzieci i młodzieży w getcie. W oparciu o zebrane
informacje uczestnicy konstruują rozbudowaną definicję słowa ,,getto”, biorąc pod
uwagę różne aspekty: historyczny, socjologiczny, kulturowy.
Warsztat prowadzi Anna J. Kloza.
Heroiny w żydowskim ruchu oporu
19 sierpnia, godz. 12.30, Muzeum Historyczne w Białymstoku
Podczas warsztatu młodzież poznaje biografię niezwykłych żydowskich kobiet, które
brały udział w ruchu oporu po aryjskiej stronie: Broni Klibański, Lisy Czapnik i Chajki
Grossman. Uczestnicy otrzymują archiwalne fotografie dziewcząt i ich pierwszym
zadaniem jest stworzenie fikcyjnej biografii każdej z nich. Następnie, korzystając z
różnorodnych materiałów źródłowych, dokonają próby odpowiedzi na pytania:
Dlaczego było to możliwe, iż dziewczęta mogły brać udział w ruchu oporu w getcie
białostockim, będąc po aryjskiej stronie? Jakie zadania wykonywały? Jakie czynniki
ułatwiały im, a jakie utrudniały realizację powierzonych zadań? Jakie emocje,
uczucia, refleksje towarzyszyły im podczas pracy? Jak zakończyły się ich powojenne
losy? Uczestnicy warsztatu przedstawiają efekty swojej pracy w wybranej przez
siebie formie (np. mapa mentalna, kolaż, opowiedzenie losów postaci z jej
perspektywy). Końcowa dyskusja jest próbą odpowiedzi na pytanie: Dlaczego
powinniśmy pamiętać heroiny białostockiego getta.
Warsztat prowadzi Anna J. Kloza.
Bohaterowie bez broni w ręku
20 sierpnia, godz. 10.00, Muzeum Historyczne w Białymstoku
Warsztat skierowany jest do starszych uczniów (III klasy gimnazjum i licealistów).
Celem zajęć jest zapoznanie młodzieży z historycznym i społecznym kontekstem
ratowania Żydów w czasie II wojny światowej. Na podstawie analizy fragmentów
wybranych filmów fabularnych uczestnicy poznają szeroką gamę postaw Polaków
wobec ludności żydowskiej. Natomiast przy użyciu schematu drzewa decyzyjnego i
analizy SWAT konfrontują się z polską perspektywą dylematu – Czy pomagać
Żydom?, a także żydowską – Czy skorzystać z oferowanej pomocy?. W toku zajęć
uczniowie mają możliwość, by zastanowić się nad motywacją tytułowych bohaterów
bez broni, którzy zdecydowali się podjąć ryzyko pomagania Żydom. Zajęcia kończą
się stworzeniem wspólnego projektu graficznego prezentującego moralne znaczenie
decyzji podjętych przez osoby odznaczone medalem Sprawiedliwy wśród Narodów
Świata.
Warsztat prowadzi Mariusz Sokołowski.
Prowadzący warsztaty:
Anna Janina Kloza – polonistka, działaczka społeczna, animatorka kultury.
Absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim (filia w Białymstoku) i
podyplomowych studiów dla absolwentów filologii polskiej na UwB. Pracuje w VI
Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Zygmunta Augusta w Białymstoku jako
nauczyciel języka polskiego, a od 2011 r. jest również wicedyrektorem. Aktywnie
działa na rzecz dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, przywracania pamięci o Żydach
podlaskich i Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, interesuje się również edukacją
międzykulturową i nauczaniem o Holokauście. Współpracuje z Operą i Filharmonią
Podlaską – jest współautorką (wraz z M. Rusiłowicz) pakietu edukacyjnego
związanego z musicalem „Korczak”. Uczestniczyła w wielu międzynarodowych
szkołach, m.in w Yad Vashem w Izraelu, Berlinie, Nowym Jorku, Krakowie, Paryżu,
Amsterdamie, gdzie zdobywała wiedzę na temat dziedzictwa żydowskiego i
Holokaustu. W 2007 r. otrzymała Złote Klucze „Kuriera Porannego” za działalność
społeczną, a także wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie „Akcja akacja” za pracę
na rzecz dialogu międzykulturowego. Laureatka Międzynarodowej Nagrody im. Ireny
Sendlerowej „Za naprawianie świata” (2008), odznaczona Krzyżem Kawalerskim
Orderu Odrodzenia Polski jako „Kustosz pamięci”. Od 2007 r. współpracuje z
Fundacją UwB.
Katarzyna Niziołek – pracownik naukowo-dydaktyczny w Instytucie Socjologii
Uniwersytetu w Białymstoku, gdzie prowadzi zajęcia z makrostruktur społecznych,
socjologii narodu i grup etnicznych oraz kursy specjalizacyjne – między innymi ze
społeczeństwa obywatelskiego, organizacji pozarządowych i nauczania
wielokulturowości. Przygotowuje rozprawę doktorską na temat sztuki społecznej.
Stypendystka The Clifford & Mary Corbridge Trust (University of Cambridge, 2009) i
Podlaskiego Funduszu Stypendialnego (2012/13). Publikowała m.in. w „Pograniczu”,
„Trzecim Sektorze”, „Przeglądzie Socjologii Jakościowej”, „Dekadzie Literackiej” i
anglojęzycznym „Limes. Cultural Regionalistics”. Od 2005 r. pracuje społecznie na
rzecz Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku (od 2008 r. jako jej prezes). Jest także
członkinią Oddziału Białostockiego Polskiego Towarzystwa Socjologicznego oraz
European Sociological Association. Angażuje się w działalność społeczną w
obszarze animacji kultury, edukacji nieformalnej oraz popularyzacji lokalnej historii i
dziedzictwa kulturowego. W 2009 r. została nagrodzona w ramach akcji „Przystanek
Młodzi” – „za dyskusje o wielokulturowości i tolerancji oraz za działania na rzecz
historii lokalnej”.
Mariusz Sokołowski – socjolog, nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie w
Gimnazjum im. ks. W. Rabczyńskiego w Wasilkowie. Uczestnik i koordynator
projektów poświęconych edukacji o wielokulturowości i lokalnej historii. Absolwent
studiów podyplomowych „Nazizm – Holokaust – Totalitaryzm” oraz uczestnik
międzynarodowych kursów z pedagogiki Holokaustu (m.in. w Yad Vashem, Domu
Konferencji w Wansee, Memorial de la Shoah w Paryżu). W 2012 r. wyróżniony w
konkursie im. Ireny Sendlerowej „Za naprawianie świata”. Z Fundacją UwB
współpracuje od 2007 r., m.in. jako koordynator projektu „Uwiecznić Atlantydę”
(2010).