Kulturotwórcza rola biblioteki naukowej na przykładzie Biblioteki

BIBLIOTEKI NAUKOWE W
KULTURZE
I CYWILIZACJI
Aldona Chachlikowska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Biblioteka Uniwersytecka
[email protected]
Kulturotwórcza rola biblioteki naukowej na przykładzie
Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu
Culture-making role of a research library with the case
example of Poznan University Library
Abstrakt
Naukowa biblioteka uczelniana nastawiona jest głównie na obsług procesu dydaktycznego
i bada naukowych prowadzonych we własnej uczelni oraz rodowisku naukowym miasta. Jest
jednak tak e instytucj publiczn , uniwersaln , maj c obowi zek dzielenia si swoj wiedz ,
do wiadczeniem i zbiorami z całym społecze stwem. Wychodz c z tej przesłanki, a zarazem
rozumiej c obowi zek kulturotwórczy ksi nicy, biblioteka naukowa, a szczególnie biblioteka
uczelni wy szej, powinna d y do tego, aby by postrzegan jako instytucja otwarta, przyjazna
i szerz ca kultur . Referat jest prezentacj propozycji i działa Biblioteki Uniwersyteckiej
w Poznaniu z zakresu szeroko poj tych form i mo liwo ci upowszechniania kultury. Kierujemy
je do ró nych grup aktywnych i potencjalnych u ytkowników biblioteki: studentów
i pracowników Uczelni, mieszka ców miasta, regionu, a tak e mieszka ców całego kraju,
poprzez dokumentowanie dziedzictwa kulturowego narodu.
Słowa kluczowe
biblioteka naukowa; u ytkownicy biblioteki; upowszechnianie kultury
Abstract
A research academic library primarily provides services to staff and undergraduates fulfilling
the function of assisting the didactic process and research work carried out in the fields
represented at a given university or within the research community of the town. However, it is
also a public institution that has an additional task of sharing its expertise, experience and its
collections with the general public. Consequently, assuming the responsibility for disseminating
culture and culture-making use of the nation's heritage, a research library, and an academic
library in particular, should aim at being viewed as an open and friendly place. The paper
presents proposals and actual activities of Pozna University Library in the field of broadly
understood forms of disseminating culture. The activity of documenting the nation's cultural
legacy is targeted at a broad spectrum of active and potential users of the Library:
undergraduates, research workers and University staff, as well as general public from and
outside the town.
Key words
research library; library users; dissemination of culture
Biblioteka uczelni wy szej jest instytucj predystynowan głównie
do wspomagania procesu dydaktycznego i bada naukowych realizowanych
w uczelni. Powaga i zakres tego obowi zku powoduj coraz cz stsze bariery
w dost pie do zasobów bibliotek dla osób z t instytucj nie zwi zanych.
Zaostrzaj ce si regulaminy i z tym ł cz ce si ograniczenia w udost pnianiu
zbiorów powoduj , tak e w opinii publicznej, eliminowanie zewn trznych
136
Aldona Chachlikowska
kategorii u ytkowników. Skupienie si biblioteki naukowej jedynie
na zadaniach „lokalnych” mo e w efekcie doprowadzi do sytuacji, e stanie
si ona jedynie miejscem udost pniania ksi ek i informacji, z czasem zreszt ,
przede wszystkim za po rednictwem Internetu.
Biblioteka akademicka, podobnie jak ka da inna, musi zabiega
o u ytkowników. Jest faktem, e przyrost czytelników w bibliotekach
wy szych uczelni w przeci gu ostatniego dziesi ciolecia jest bardzo wysoki.
Wi e si to z gwałtownym wzrostem liczby studentów. Aktywno
czytelnicza tej grupy pozostawia jednak bardzo wiele do yczenia i sytuuje
nas bli ej ko ca statystyk europejskich1.
Wszelkie działania bibliotekarzy zmierza powinny do budowy
i kreowania pozytywnego wizerunku biblioteki, aby w wiadomo ci
społecznej istniała jako instytucja dost pna i przyjazna, maj ca poprawne
stosunki z otoczeniem. Wa ny jest w tym kontek cie pracownik biblioteki,
który powinien by odbierany przez u ytkowników jako człowiek dobrze
wykształcony, wietnie zorientowany w mo liwo ciach dost pu do informacji
i id cy z duchem czasu. Najwy szy ju czas wygra walk ze stereotypami,
które od lat kr
wokół bibliotekarskiej profesji. Tym celom
podporz dkowana by powinna jej działalno promocyjna. Biblioteka, mimo
e jest instytucj typu non-profit, nie powinna stroni od promocji i reklamy
swojej działalno ci. Pracownicy biblioteki powinni dba te o to, aby swoj
organizacj wewn trzn i kultur pracowników minimalizowa l k zwi zany
z kontaktami z ni . Tylko takie podej cie do obowi zków pozwoli by
bibliotece naukowej konkurencyjn na rynku instytucji zapewniaj cych dost p
do wiedzy i dóbr kultury2. Z cał pewno ci zadania kulturotwórcze w pracy
biblioteki wpisane s w szeroko poj t wewn trzn i zewn trzn działalno
marketingow i promocyjn . Zaznaczy nale y jednak, e wszelkie prace
zwi zane z zastosowaniem strategii marketingowych w pracy biblioteki
powinny by poprzedzone badaniami, które umo liwi nam dobre
rozpoznanie czytelników i pracowników własnych.
Bardzo pomocne w dotarciu do ró nych grup u ytkowników mo e
by sformułowanie i uwidocznienie na stronie www biblioteki naukowej
misji, któr zamierza kierowa si ona w swojej działalno ci. Misja zawiera
powinna cele generalne funkcjonowania biblioteki jak: okre lenie zakresu
działalno ci, strategi , czyli program działania biblioteki, warto ci, którymi
zamierza kierowa si w swojej pracy i standardy okre laj ce działalno
biblioteki. By mo e warto uzupełni misj o cele cz stkowe, z których
z pewno ci na uwag zasługuje upowszechnianie kultury w regionie3.
Kulturotwórcza praca Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu
kierowana jest do wszystkich naszych u ytkowników: studentów
i pracowników Uczelni; pracowników naszej Biblioteki i bibliotek sieci;
1
2
3
Kołodziejska J.: Lokalno i uniwersalno bibliotek. Biblioteka Narodowa, Warszawa 2000, s. 69.
Zybert B.E.: Kultura organizacyjna w bibliotekach. Wydawnictwo SBP. Warszawa 2004, s. 207-210.
G boły Z.: Misja biblioteki naukowej w teorii i praktyce. [W:] Zarz dzanie strategiczne i marketingowe
w bibliotekach. Wydawnictwo Wy szej szkoły Bankowej w Poznaniu, Pozna 2004, s. 23-24.
Kulturotwórcza rola biblioteki naukowej na przykładzie BU w Poznaniu
137
mieszka ców miasta; regionu; kraju. Niektóre tylko do okre lonych grup, inne
dotycz wszystkich zainteresowanych. Z naszej filozofii działania wynika
nast puj ce podej cie: pragniemy zaspokoi
potrzeby studentów
i pracowników Uczelni i usatysfakcjonowa czytelnika z zewn trz.
Wychodz c z zało enia, e je eli Biblioteka postrzegana b dzie jako o rodek
kultury, w którym nale y bywa , gdy oferuje ciekawe formy uczestniczenia
w imprezach kulturalnych a nawet sp dzenia wolnego czasu (bez
konieczno ci ponoszenia kosztów), to z pewno ci zaowocuje to wzrostem
liczby klientów zainteresowanych rozmaitymi rodzajami wiadczonych przez
ni usług.
1. Zadania kulturotwórcze, których głównym odbiorc s studenci
i pracownicy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
Pracownicy Biblioteki działaj na rzecz podniesienia kultury
informacyjnej studentów, doktorantów a tak e pracowników Uniwersytetu
im. Adama Mickiewicza. Kultura informacyjna rozumiana jest przez nas jako
umiej tno funkcjonowania w społecze stwie wiedzy. Czynimy to głównie
poprzez realizowane zaj cia dydaktyczne, szkolenia i udzielanie
specjalistycznych informacji, z których korzystaj : obligatoryjnie - wszyscy
studenci pierwszego roku studiów UAM, cz sto - zorganizowane grupy
doktorantów, a czasem tak e zainteresowani pracownicy Uczelni. Programy
tego typu zaj skierowane s na przekazanie i utrwalenie kompetencji
informacyjnych, które umo liwiaj wyszukiwanie informacji, krytyczn ich
ocen , a nast pnie umiej tne wykorzystanie. Przewidywanym efektem
powinno by lepsze funkcjonowanie osób szkolonych w społecze stwie
informacyjnym, a przede wszystkim sprawniejsze „zarz dzanie informacj ”.
Biblioteki poprzez swoj prac z cał pewno ci współtworz społecze stwo
informacyjne. Nasza aktualna w tym zakresie inicjatywa to poszerzanie
mo liwo ci korzystania przez studentów i pracowników z dost pu
do Internetu. W fazie tworzenia jest pomieszczenie Biblioteki, które ma
poł czy funkcj czytelni internetowej z klubem, w którym obok dost pu
do Internetu, mo na b dzie przejrze codzienn pras i tygodniki – a wszystko
to w pi knej scenerii starego, zabytkowego gmachu.
Wskazana wy ej grupa u ytkowników, poszerzona o osoby
korzystaj ce z coraz szerzej stosowanego nauczania na odległo , jest
odbiorc naszych zada z zakresu medializacji nauki. Biblioteki w pełni
wiadomie zaczynaj si przekształca z magazynów ksi ek w miejsca
organizacji dost pu do zasobów. Do tej kategorii nale y te upowszechnianie
i prezentacja wyników bada poprzez wystawy, odczyty, prelekcje, czy udział
w przedsi wzi ciach popularyzuj cych nauk . Coraz cz ciej rol biblioteki
b dzie obudowywanie zaj dydaktycznych, poprzez organizowanie dost pu
138
Aldona Chachlikowska
do przetworzonych a niedost pnych dla czytelników w oryginale ródeł
i wskazywanie sposobów dochodzenia do informacji, poprzez ró ne media4.
Wa ne przedsi wzi cia o zadaniach kulturotwórczych kierujemy
do pracowników naszej Biblioteki i bibliotek sieci uniwersyteckiej.
W tym przedziale mieszcz si , organizowane od wielu ju lat,
zebrania naukowe, które poprzez rozmaito form i tematyki umo liwiaj
pogł bienie wiedzy zawodowej, zapoznanie si z referatami prezentowanymi
przez naszych pracowników na ró nego rodzaju konferencjach, wysłuchanie
sprawozda z wyjazdów zagranicznych, poznanie znawców ro nych
dyscyplin wiedzy, których zapraszamy w ramach popularyzowania nauki.
Pracownicy mog te przedstawia efekty własnych zainteresowa
naukowych i pasji. Zebrania naukowe odbywaj si zazwyczaj w drugi
poniedziałek miesi ca. Stały termin jest wa ny, poniewa wytwarza
u pracowników nawyk uczestniczenia w nich.
Tradycyjnie ju
dbamy o ci głe podnoszenie kwalifikacji
pracowników Biblioteki Uniwersyteckiej. Odbywa si to poprzez szkolenia
zawodowe, szkolenia w zakresie narz dzi informatycznych, bezpłatne
lektoraty j zyków obcych i sta e w innych bibliotekach, cz sto zagranicznych.
Popierany jest tak e udział w konferencjach naukowych. Wychodzimy
z przytoczonego ju zało enia, e wykształcony pracownik ma pozytywny
wpływ na wizerunek biblioteki.
Wszyscy pracownicy naszej instytucji otrzymuj , poprzez poczt
elektroniczn , informacj o wa nych wydarzeniach i imprezach, które
odb d si w Uczelni czy w Bibliotece. Wpływamy w ten sposób, obok
zach ty do uczestniczenia w tych propozycjach, tak e na poczucie dumy
i wiadomo , e pracujemy w instytucji wa nej, stanowi cej integraln cz
Uniwersytetu, w której ma miejsce wiele wydarze z zakresu szeroko poj tej
kultury.
Podkre lamy wspólnym spotkaniem tradycje wi teczne, Dzie
Bibliotekarza czy inne wydarzenia odbywaj ce si w Bibliotece lub
maj ce wpływ na jej działalno . Jest to dobrze odbierane przez
pracowników i w pozytywny sposób wpływa na ich zwi zek z instytucj .
Ka dego roku, w zwi zku z majowym wi tem bibliotekarzy,
organizujemy dla naszych pracowników wspólny wyjazd, którego program
przewiduje zazwyczaj wizyt w interesuj cej bibliotece czy archiwum oraz
program turystyczny, który nadaje temu wyjazdowi charakter integracyjny.
Propozycja ta wpływa ta na konsolidacj naszego rodowiska a to z kolei
przejawia si w efektywniejszej wspólnej pracy. Przykłady wyjazdów: wizyta
w Archiwum Archikatedralnym w Gnie nie, w filii Wydziału Teologicznego
UAM w Go cikowie-Parady u, W Bibliotece Colegium Polonicum
w Słubicach i Bibliotece Uniwersytetu Viadrina we Frankfurcie na Odr ,
w Pałacu Górków w Szamotułach i kilka innych.
4
Jazdon A.: Miejsce biblioteki w medializacji nauki. Niepublikowany artykuł wygłoszony na konferencji
„Strategie bibliotek w działaniach edukacyjnych , informacyjnych i medialnych”, Jarocin, 15-16 listopada
2004.
Kulturotwórcza rola biblioteki naukowej na przykładzie BU w Poznaniu
139
2. Du e obszary naszej działalno ci i propozycji, zasi giem swoim
obejmuj nie tylko rodowisko uniwersyteckie, ale wszystkich
mieszka ców Poznania i Wielkopolski
Jak ju wcze niej wspomniano, Biblioteka Uniwersytecka swój
publiczny charakter realizuje poprzez udost pnianie zbiorów wszystkim
zainteresowanym. Odbywa si to głównie poprzez czytelnie i za
po rednictwem Internetu. Wizerunek instytucji kreowany za pomoc mediów
ma olbrzymie znaczenie. Wiemy bowiem, e Internet jest obecnie najbardziej
powszechnym sposobem gromadzenia informacji. Zach caj ca, przyjazna,
przejrzysta i estetyczna strona internetowa, szybko udost pniaj ca dane,
informuj ca o wydarzeniach, nowo ciach i ofertach imprez kulturalnych jest
najlepsz reklam instytucji. Staramy si , by nasza strona internetowa
odpowiadała tym wymogom. Zwi zana jest z tym nasza aktualna praca nad jej
funkcjonalno ci i unowocze nieniem.
Wraz z pocz tkiem roku akademickiego, od kilku ju lat, Biblioteka
Uniwersytecka bierze aktywny udział w programie Pozna skiego Festiwalu
Nauki i Sztuki. Z tym zwi zany jest szereg propozycji: wystawy w gmachu
głównym Biblioteki, prelekcje, prezentacje naszych zbiorów specjalnych,
zapoznawanie u ytkowników z nowymi formami korzystania ze zbiorów,
np. prezentacja i wykład po wi cony Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej,
a tak e sposobom mikrofilmowania zbiorów. Odwiedzaj cym Festiwal
oferujemy pokazy i prezentacje zwi zane z konserwacj ksi ek, bieleniem
papieru czy odkwaszaniem go. Z tej mo liwo ci zapoznania si ze zbiorami
i działalno ci Biblioteki korzystaj głównie: uczniowie szkół rednich, cz sto
w formie zorganizowanych wycieczek, studenci pragn cy poszerzy wiedz
kierunkow oraz osoby zainteresowane naszymi zabytkami czy tematyk
wykładu.
Zbiory Biblioteki Uniwersyteckiej popularyzujemy tak e poprzez
prac wydawnicz . Słu y temu głównie upominkowa seria Antiquitates
Minutae, dzi ki której do r k u ytkowników trafiaj reprinty map, starych
sztambuchów, telegramów ko ciuszkowskich, nut czy litografii. Ilustracjom
towarzyszy zawsze opracowanie wyja niaj ce. Podobne zadanie ma,
ukazuj ca si od 2002 roku, seria pocztówek starego Poznania. Wydawane s
one w ramach dzielnic miasta, w kompletach, zawieraj wkładk z informacj
i spis widokówek, a tak e stosown okładk . Szeroko poj t wiedz
bibliotekoznawcz , bibliologiczn , historyczn , filologiczn i kulturoznawcz
upowszechniamy dzi ki innym naszym wydawnictwom: ksi kom
ukazuj cym si w serii Prace Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu
i ogólnopolskiemu rocznikowi Biblioteka. Biblioteka - wydawana przez nas
od o miu lat, kontynuuje tradycje czasopisma pod tym samym tytułem,
wydawanego przez Bibliotek Uniwersyteck w latach 1960-1970. W pracy
redakcyjnej d ymy do tego, aby nasz rocznik stawał si czasopismem coraz
bardziej znacz cym merytorycznie i edytorsko. Zaznaczy nale y, e od 2004
roku czasopismo jest recenzowane. W szeroko poj t działalno wydawnicz
wpisuj si tak e, organizowane przez nas ju od dziesi ciu lat w lutym,
140
Aldona Chachlikowska
Pozna skie Przegl dy Ksi ki Naukowej oraz uczestniczenie z ofert
naszego wydawnictwa w pa dziernikowych, organizowanych przez
Wydawnictwo Naukowe UAM, Pozna skich Dniach Ksi ki Naukowej.
Pozna ski Przegl d Ksi ki Naukowej to autorska propozycja Biblioteki
Uniwersyteckiej dla pozna skich oficyn wydawniczych. Na wystawie
prezentowane s ksi ki naukowe i popularnonaukowe wydane przez oficyny
w ostatnim roku. W ramach Przegl du nie jest przedstawiany kompletny
dorobek poszczególnych wydawnictw, lecz tylko te pozycje, które najlepiej
charakteryzuj profil wydawniczy, publikowane serie i pojedyncze
najciekawsze lub najbardziej warto ciowe tytuły.
Od roku 2002 Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu jest
uczestnikiem bardzo wa nego dla rozwoju kultury regionalnej projektu,
a mianowicie Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej (WBC). Jest to wspólna
inicjatywa pozna skiego rodowiska akademickiego, a jej uczestnikami
s biblioteki naukowe i publiczne Poznania. Naczelnym zadaniem WBC jest
stworzenie dost pu przez Internet do czterech typów zasobów (kolekcji),
z których przynajmniej dwie wpisuj
si
w regionalne działania
kulturotwórcze: biblioteka dziedzictwa kulturowego – to kolekcja zawieraj ca
najcenniejsze zabytki pi miennictwa polskiego (starodruki, r kopisy,
ikonografia, mapy, listy) i biblioteka regionaliów, obejmuj ca pi miennictwo
zwi zane z Poznaniem i Wielkopolsk . Olbrzymim atutem biblioteki cyfrowej
jest fakt, e dzi ki Internetowi zasoby swoje udost pnia wszystkim
zainteresowanym, a nie tylko grupie specjalistów. Do marca 2005 roku
Biblioteka Uniwersytecka wprowadziła do WBC 1345 pozycji. W ród nich
były bardzo poszukiwane ksi gi adresowe z przełomu 19. i 20. wieku, tzw.
publikacje grupowe, a przede wszystkim dziewi tnastowieczna prasa
wielkopolska (ogólna, specjalistyczna i lokalna) oraz najbardziej interesuj ce
zasoby dokumentów ycia społecznego, np. telegramy ko ciuszkowskie.
W najbli szych planach znajduj
si , najcz ciej zamawiane przez
czytelników, pozycje z Oddziału Zbiorów Specjalnych. Poniewa materiały
udost pniane s w formie obrazu w formacie DjVuSolo, staramy si
zaopatrywa teksty w indeksy, aby czytelnikom ułatwi poszukiwania.
Statystyki informuj , e pod wzgl dem wykorzystania zasobów WBC,
Biblioteka Uniwersytecka jest na trzecim miejscu w ród 14 instytucji
bior cych udział w projekcie.
Wa nym zadaniem, z punktu widzenia rozwoju prac historycznych
i zainteresowa regionalnych, jest zaproponowany przez nas sposób
upowszechniania, niedost pnych ju w formie oryginalnej, czasopism
wielkopolskich poprzez seri wydawnicz , przygotowywan w Bibliotece
Uniwersyteckiej:
Spisy
zawarto ci
dziewi tnastowiecznej
prasy
wielkopolskiej. Mamy nadziej , e perspektywicznie b dzie to znakomity
materiał skierowuj cy do zasobów Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej.
Dzi ki tym publikacjom ułatwiony jest dost p do zawarto ci (w chwili
obecnej) 23 tytułów czasopism. Zawarto spisów, obok wersji drukowanej,
znajduje si w Internecie w wersji pełnotekstowej, a tak e w postaci bazy
Kulturotwórcza rola biblioteki naukowej na przykładzie BU w Poznaniu
141
wyszukiwawczej. Dost p do internetowych mo liwo ci poszukiwania w tych
bazach, odbywa si
za
po rednictwem strony www Biblioteki
Uniwersyteckiej w Poznaniu.
Najnowszym,
zrealizowanym niedawno
kulturotwórczym
zadaniem Biblioteki Uniwersyteckiej, które b dzie słu yło wszystkim
mieszka com regionu, jest przygotowanie Informatora: Dokumenty ycia
Społecznego
w
Wielkopolsce.
Idea
przygotowania
informatora
zapocz tkowana została w listopadzie 2003 r. na rodowiskowym seminarium
bibliotekarzy wielkopolskich na temat „Problematyki gromadzenia
i opracowania Dokumentów ycia Społecznego”. To wówczas, maj c na celu
upowszechnianie wiedzy regionalnej, podj to zamiar rozpoznania stanu
posiadania przez biblioteki wielkopolskie ró nego szczebla (do gminnych
wł cznie), wielkopolskie archiwa, muzea, teatry a nawet domy kultury ró nych rodzajów dokumentów ycia społecznego. W rozesłanej do tych
instytucji ankiecie i zał czniku do niej, b d cym szczegółowym wykazem
rodzajów dokumentów ycia społecznego (d s) pytano o: ich rodzaj, czas
powstania, ilo , stan opracowania (czy jest to inwentarz, katalog czy
opracowanie komputerowe), a tak e, czy instytucje zamierzaj gromadzi
wszystkie posiadane d s-y, czy mogłyby niektóre z nich przekaza
instytucjom specjalizuj cym si w ich gromadzeniu, i wreszcie o to czy s
skłonne wypo ycza posiadane zbiory, celem zaprezentowania ich na
wystawach czy pokazach. Na ankiet odpowiedziały i przekazały informacj
o swoich zasobach dokumentów ycia społecznego 84 instytucje. Pi z nich
poinformowało, e nie wydzielaj
dokumentów ycia społecznego
z zasadniczych zbiorów, w zwi zku z czym nie mog poda informacji
szczegółowych. Generalnie, zasoby dokumentów ycia społecznego w
Wielkopolsce s du e i bardzo urozmaicone. Najwi cej gromadzi si prasy
regionalnej. Bardzo niewiele instytucji zgodziłoby si jednak przekaza swoje
zbiory innej placówce, specjalizuj cej si w gromadzeniu okre lonego ich
rodzaju. Wi kszo natomiast ch tnie je wypo yczy na wystawy i w celach
skopiowania. Ankiety zostały szczegółowo opracowane w Bibliotece
Uniwersyteckiej. Informator o zasobach dokumentów ycia społecznego
w Wielkopolsce, który miał zosta wydrukowany jako efekt tej pracy,
postanowiono udost pni
w formie elektronicznej. Wydaje si
to wygodniejsze, szczególnie bior c pod uwag mo liwo sukcesywnego
uzupełniania go. Informator pozwala korzystaj cemu uzyska nast puj ce
dane: szczegółowe informacje adresowe wraz z nazwiskiem i numerem
telefonu osoby, która jest odpowiedzialna za gromadzenie dokumentów ycia
społecznego, rodzaje posiadanych d s-ów i ich ilo oraz najcenniejsze zbiory
tego rodzaju. Wej cie do elektronicznego Informatora znajduje si na stronie
www Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Adres (do upowszechnienia)
rozesłany został do wszystkich bibliotek, które z nami współpracowały.
Informator funkcjonuje od lutego 2005 roku.
Kolejn form działalno ci kulturotwórczej bibliotekarzy, która
od ubiegłego roku wpisuje si w kalendarz imprez kulturalnych miasta
142
Aldona Chachlikowska
i regionu, jest majowy Tydzie Bibliotek. Pomysłodawc i organizatorem
generalnym tej formy popularyzacji bibliotek jest Stowarzyszenie
Bibliotekarzy Polskich. Rok temu hasło przewodnie Tygodnia brzmiało:
„Biblioteki w Europie były zawsze”. W roku 2005 jest nim hasło „Biblioteka
otwarta dla Ciebie”. W Bibliotece Uniwersyteckiej wykorzystujemy t
wspaniał okazj do zaprezentowania naszych zbiorów, nowo ci i zmian
organizacyjnych,
a tak e zaproszenia na wykłady i prelekcje ludzi
interesuj cych dla czytelników, lub
rodowiska szeroko poj tych
pracowników ksi ki. To tak e tydzie dni otwartych w Bibliotece
Uniwersyteckiej, poł czonych z kiermaszem ksi ek. Oczekujemy wówczas
wszystkich zainteresowanych zwiedzeniem Biblioteki,a głównie uczniów
szkół rednich, jako naszych przyszłych, potencjalnych czytelników
i u ytkowników, a tak e mieszka ców miasta i regionu, którzy maj okazj
zapozna si z działalno ci i ofert najwi kszej biblioteki naukowej w Polsce
północno-zachodniej. Pragniemy tak e, poczynaj c od 2005 roku,
prezentowa osobom zainteresowanym udogodnienia, jakie Biblioteka
sukcesywnie przygotowuje dla osób z ró nymi rodzajami niepełnosprawno ci.
Biblioteka Uniwersytecka stała si te wa nym pozna skim salonem
wystawienniczym. Doskonale poło ona w centrum miasta, zlokalizowana w
starym zabytkowym gmachu, który funkcj wystawiennicz ma wpisan w
swoj koncepcj architektoniczn , jest przedmiotem zabiegów ze strony
ró nych instytucji, organizacji i indywidualnych twórców. W ci gu ostatnich
5 lat zorganizowano w Bibliotece 31 wystaw; 16 z nich przygotowali
pracownicy Biblioteki Uniwersyteckiej i oparte były o zasoby własne.
Autorami 15 kolejnych były osoby z Bibliotek nie zwi zane, a tematyka
wystaw była bardzo ró na. Organizowane były m. in. wystawy
przedstawiaj ce dorobek wydawnictw pozna skich; plony podró y
zagranicznych pracowników Uniwersytetu; wystawy wynikaj ce z kontaktów
z ambasadami i przedstawicielstwami kulturalnymi pa stw europejskich;
po wi cone wybitnym przedstawicielom nauki rodowiska pozna skiego,
a tak e wystawy plastyków prezentuj ce exlibrisy czy grafik ksi kow .
3. Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu uczestniczy w programie
tworzenia Narodowego Zasobu Bibliotecznego
Realizujemy w ten sposób jedno z najwa niejszych kulturotwórczych
zada bibliotek posiadaj cych w swoich zbiorach zabytki pi miennictwa oraz
inne dokumenty o warto ci historycznej, kulturalnej i artystycznej. Zadaniem
tym jest ochrona dziedzictwa narodowego 5. Biblioteka zobowi zana jest do
stworzenia optymalnych warunków dla gromadzenia oraz zachowania
kompletu publikowanych oraz r kopi miennych dokumentów powstałych w
Polsce w ci gu jej dziejów, a tak e powstałych poza Polsk , ale tre ciowo lub
formalnie z ni zwi zanych6. Nasza dotychczasowa praca w tym zakresie
to przejrzenie pod k tem Narodowego Zasobu Bibliotecznego 1/3 cało ci
5
6
Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach. Dziennik Ustaw Nr 85, poz. 539.
Bili ski L.: Narodowy zasób biblioteczny – od koncepcji do realizacji. „Bibliotekarz”. 1999 nr 4, s.13.
Kulturotwórcza rola biblioteki naukowej na przykładzie BU w Poznaniu
143
zbiorów. W efekcie tej pracy wyselekcjonowane zostały: druki dotycz ce
szeroko rozumianej Wielkopolski (w jej granicach historycznych) do 1948
roku; wszystkie druki polskie do roku 1863; ksi ki znacz ce dla historii
i kultury polskiej, np. maj ce interesuj ce znaki własno ciowe, wpisy
autorskie, ciekawe dedykacje, pochodz ce z ksi gozbiorów podworskich
i kolekcji znanych osób; druki bibliofilskie, charakteryzuj ce si ciekaw
opraw i bogato ilustrowane; druki polonijne z 19. i pocz tku 20. wieku,
pochodz ce głównie ze Stanów Zjednoczonych Ameryki, Brazylii
i Argentyny. Zbiory te przechowywane s w osobnym magazynie,
a udost pniane w podlegaj cej ochronie Czytelni Zbiorów Specjalnych.
Naszym dalszym zamierzeniem jest digitalizacja Narodowego Zasobu
Bibliotecznego i utworzenie ogólnopolskiego katalogu tych zasobów.
Szeroko rozumiana działalno kulturotwórcza Biblioteki to cała
gama zada , które s nierozł cznie zwi zane z jej funkcj . Celem tej pracy
powinien by dobry wizerunek biblioteki i poinformowany o jej
mo liwo ciach i formach pracy zadowolony u ytkownik. Pracownicy
biblioteki powinni j realizowa w sposób atrakcyjny dla odbiorców
i satysfakcjonuj cy dla siebie.