docWytyczne dla Grantu Blokowego SPPW - EDA
download 
Reklamacja Transkrypt
Wytyczne dla Grantu Blokowego SPPW - EDA
PROJEKT Wytyczne w sprawie Grantu Blokowego dla Organizacji Pozarządowych i Polsko – Szwajcarskich Regionalnych Projektów Partnerskich w ramach Szwajcarsko – Polskiego Programu Współpracy Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 1 PROJEKT SPIS TREŚCI 1. Wstęp ........................................................................................................................................3 2. Zasady ogólne .......................................................................................................................4 2.1. Cele....................................................................................................................................4 2.2. Podstawa prawna .........................................................................................................4 2.3. Alokacja............................................................................................................................4 2.4. Okres trwania ................................................................................................................4 2.5. Wartość dofinansowania projektów w ramach Grantu Blokowego...........5 2.6. Zakres przedmiotowy .................................................................................................5 2.7. WdraŜanie Grantu Blokowego .................................................................................5 3. Obszary priorytetowe i zakres tematyczny................................................................6 4. System wdraŜania..............................................................................................................11 4.1. Grant Blokowy .............................................................................................................11 4.2. Krajowa Instytucja Koordynująca........................................................................11 4.3. Operator Grantu Blokowego ..................................................................................12 4.4. Komitet sterujący ds. zatwierdzania projektów .............................................15 4.5. Wspólny polsko- szwajcarski komitet sterujący ............................................15 4.6. Szwajcarska Agencja ds. Rozwoju i Współpracy ...........................................16 5. Beneficjenci końcowi.........................................................................................................16 5.1. Definicja .........................................................................................................................16 5.2. Partnerstwa ..................................................................................................................17 5.3. Warunki uczestnictwa...............................................................................................17 6. Wymogi dla projektów w ramach Grantu Blokowego ..........................................17 7. Procedura wyboru beneficjentów końcowych .........................................................18 8. Wypłata środków finansowych na rzecz operatora...............................................19 9. Wypłata środków finansowych na rzecz beneficjenta końcowego..................19 10. Monitorowanie i ewaluacja...........................................................................................20 11. Kontrola finansowa i audyt ..........................................................................................21 12. Promocja .............................................................................................................................21 Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 2 PROJEKT Niniejszy dokument powstał z inicjatywy Ministerstwa Rozwoju Regionalnego jako rozwinięcie zapisów punktu A Aneksu nr 3 Umowy ramowej pomiędzy Rządem Rzeczpospolitej Polskiej a Szwajcarską Radą Federalną o wdraŜaniu Szwajcarsko – Polskiego Programu Współpracy w sprawie Grantu Blokowego. W sposób bardziej szczegółowy reguluje kwestie takie jak: ramy funkcjonowania Grantu Blokowego, jego strukturę wdraŜania oraz zakres przedmiotowy i podmiotowy. Będzie on stanowił podstawę dla Ministerstwa Rozwoju Regionalnego do przeprowadzenia procedury wyboru Operatora Grantu Blokowego, jak równieŜ ramy dla wyłonionego Operatora – do przygotowania szczegółowych wytycznych dla wnioskodawców i beneficjentów powyŜszego Grantu. Dokument ten stanowi wstępnie opracowanie Wytycznych w sprawie Grantu Blokowego, przygotowanych w uzgodnieniu przez przedstawicieli: polskich organizacji pozarządowych (głównie Stowarzyszenia na Rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych oraz Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Fundacji im. Stefana Batorego i Fundacji Wspomagania Wsi), Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Biura Szwajcarsko – Polskiego Programu Współpracy w Warszawie oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Wytyczne podlegały uzgodnieniom na forum Rady Działalności PoŜytku Publicznego, a w dalszej kolejności zostaną poddane szerokim konsultacjom społecznym w środowisku polskich organizacji pozarządowych. W wyniku ww. konsultacji zostanie wypracowany dokument, który zostanie zaprezentowany podczas konferencji uzgodnieniowej organizacjom aktywnie uczestniczącym w konsultacjach. Po zakończeniu powyŜszego etapu prac przygotowawczych, powstanie finalna wersja dokumentu, która stanie się podstawą do uruchomienia procedury wyboru Operatora Grantu Blokowego. Po wyłonieniu Operatora, zostanie zorganizowana oficjalna konferencja prezentująca finalny dokument dla wdraŜania Grantu Blokowego i jego Operatora. 1. Wstęp W dniu 20 grudnia 2007 r. Minister Rozwoju Regionalnego podpisała z przedstawicielami Szwajcarskiej Rady Federalnej Umowę ramową w sprawie wdraŜania Szwajcarsko – Polskiego programu Współpracy, na podstawie której Polska otrzymała 49% całej dostępnej alokacji, tj. 464,57 mln CHF. W ramach powyŜszej umowy strony przeznaczyły 20,5 mln CHF na realizację Grantu Blokowego dla Organizacji Pozarządowych i Polsko-Szwajcarskich Regionalnych Projektów Partnerskich. Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 3 PROJEKT W powyŜszym zakresie, współpraca polsko - szwajcarska będzie prowadzona z poszanowaniem polityk horyzontalnych. Będzie bowiem miała na celu umoŜliwienie jednostkom i grupom defaworyzowanym pod względem społecznym i ekonomicznym czerpanie korzyści z rozwoju, zwiększenie moŜliwości kobiet i męŜczyzn do równego korzystania ze swoich praw, poprzez stosowanie podejścia skoncentrowanego na aspekcie równouprawnienia płci. Realizacja Grantu Blokowego powinna odbywać się z poszanowaniem ww. kwestii, przy udziale wszystkich zainteresowanych stron, w zgodzie z wymogami zrównowaŜonego rozwoju w aspekcie środowiskowym, społecznym i ekonomicznym. 2. Zasady ogólne 2.1. Cele W celu zapewnienia organizacjom pozarządowym udziału w zmniejszaniu róŜnic społeczno-gospodarczych pomiędzy Polską a bardziej rozwiniętymi państwami Unii Europejskiej oraz na obszarze Polski - pomiędzy dynamicznymi ośrodkami miejskimi a peryferyjnymi regionami słabo rozwiniętymi pod względem strukturalnym, jak równieŜ promowania i wzmocnienia partnerstw między polskimi a szwajcarskimi władzami lokalnymi i regionalnymi, zostanie utworzony Grant Blokowy dla Organizacji Pozarządowych i Polsko – Szwajcarskich Partnerstw Regionalnych. 2.2. Podstawa prawna Grant Blokowy zostanie ustanowiony na szczeblu krajowym na podstawie Aneksu nr 1 i 3 do Umowy ramowej pomiędzy Rządem Rzeczpospolitej Polskiej a Szwajcarską Radą Federalną o wdraŜaniu Szwajcarsko – Polskiego Programu Współpracy i będzie miał za zadanie wspieranie organizacji pozarządowych i polsko – szwajcarskich władz lokalnych i regionalnych w realizacji projektów w ramach Grantu Blokowego w zakresie określonym w niniejszych wytycznych. 2.3. Alokacja Całkowita alokacja Grantu Blokowego dla Organizacji Pozarządowych i Regionalnych Polsko – Szwajcarskich Projektów Partnerskich wynosi 20,5 mln franków szwajcarskich, z czego 18,5 mln CHF zostanie przeznaczone na wsparcie polskich organizacji pozarządowych, 2 mln CHF - partnerstw regionalnych (kwoty te zostaną pomniejszone o koszty zarządzania operatora). 2.4. Okres trwania Zgodnie z postanowieniami Umowy ramowej, zobowiązanie pomiędzy Ministerstwem Rozwoju Regionalnego, stroną szwajcarską a operatorem Grantu Blokowego moŜe być zaciągnięte do dnia 14 czerwca 2012 r. Okres zawierania umów z beneficjentami końcowymi ustali operator, biorąc pod uwagę, Ŝe ostatnie wypłaty na rzecz ww. beneficjentów Grantu będą miały miejsce do dnia 31 grudnia 2014 r. Wytyczne ws Grantu Blokowego 4 listopad 2008 PROJEKT Wypłaty na rzecz operatora Grantu Blokowego mogą być dokonywane do dnia 31 grudnia 2015 roku. 2.5. Wartość dofinansowania projektów w ramach Grantu Blokowego W ramach Grantu Blokowego będzie moŜliwość realizacji projektów o charakterze non-profit. W ramach Priorytetu nr 1, wartość dofinansowania będzie się wahać od 10 000 CHF do 100 000 CHF, która będzie weryfikowana pod kątem zgodności z zasadami pomocy publicznej. W ramach Priorytetu nr 2, wartość dofinansowania będzie się wahać od 10 000 CHF do 100 000 CHF (opcja 250 000 CHF jest obecnie dyskutowana), która będzie weryfikowana pod kątem zgodności z zasadami pomocy publicznej. Istnienie Grantu Blokowego nie pozbawia jednak organizacji pozarządowych ani władz lokalnych i regionalnych moŜliwości ubiegania się o inne wsparcie finansowe w ramach Programu Współpracy. 2.6. Zakres przedmiotowy Grant Blokowy będzie umoŜliwiał następujących priorytetów: uzyskanie dofinansowania w ramach a) Promowanie roli społeczeństwa obywatelskiego jako waŜnego uczestnika w zwiększaniu spójności społeczno – gospodarczej kraju. b) Promowanie i/lub wzmacnianie partnerstw pomiędzy instytucjami i partnerami społecznymi w Polsce i Szwajcarii. regionami, 2.7. WdraŜanie Grantu Blokowego WdraŜanie Grantu Blokowego będzie odbywać się zgodnie z zapisami Umowy ramowej i jej trzech aneksów oraz niniejszymi wytycznymi m.in. w zakresie zasad zrównowaŜonego rozwoju, równouprawnienia płci, zasady dobrego rządzenia, a takŜe promowania i wzmacniania partnerstw lokalnych i regionalnych pomiędzy Polską a Szwajcarią. Grant Blokowy będzie wdraŜany przez zewnętrznego operatora, posiadającego wiedzę i doświadczenie w zakresie przedmiotowym Grantu. Ostateczna decyzja w sprawie operatora Grantu Blokowego i zaproponowanego przez niego systemu wdraŜania będzie wymagała akceptacji szwajcarskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, działającego przez Szwajcarską Agencję ds. Rozwoju i Współpracy (SDC). Po wyborze operatora, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, działając jako Krajowa Instytucja Koordynująca, oraz Szwajcarska Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 5 PROJEKT Agencja ds. Rozwoju i Współpracy, podpiszą z nim trójstronną umowę w sprawie wdraŜania ww. Grantu Blokowego. Wszystkie informacje dotyczące Programu Współpracy dostępne są na stronach internetowych: www.programszwajcarski.gov.pl (po polsku) i www.contributionenlargement.admin.ch (po angielsku). 3. Obszary priorytetowe i zakres tematyczny a) Priorytet 1. Promowanie roli społeczeństwa obywatelskiego jako waŜnego uczestnika w zwiększaniu spójności społeczno – gospodarczej kraju: Ogólną intencją uruchomienia Grantu Blokowego dla organizacji pozarządowych jest wsparcie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. W tym priorytecie wsparcie z Grantu Blokowego jest przeznaczone na działania organizacji pozarządowych nastawione na zwiększenie aktywnego udziału obywateli w Ŝyciu publicznym. Diagnoza i uzasadnienie doboru katalogu kwalifikowalnych projektów Bez względu na przyjęte rozumienie społeczeństwa obywatelskiego moŜna zgodzić się co do jednego - jego podstawą są obywatele: świadomi swych praw i obowiązków, zaangaŜowani w działania na rzecz dobra wspólnego, zdolni do osobistej odpowiedzialności za los swój i wspólnoty, w której mieszkają. Bez ich aktywności demokracja nabierać moŜe czysto proceduralnego charakteru a rozwój tak społeczny, jak gospodarczy moŜe być spowolniony. Problem tzw. deficytu demokratycznego i obywatelskiej apatii nie jest wyłączenie problemem Polski1. W Polsce jednak przybiera niepokojące rozmiary. Małe jest zaangaŜowanie Polaków (na tle Europy) w niepartyjne działania polityczne, np. takie jak podpisywanie petycji (5,5% przy europejskiej średniej wynoszącej 25%), kontaktowanie się z politykiem rządowym lub samorządowym (6% a 13% średnia w Europie) czy udział w demonstracjach (1,4% a 6,2%). Niski teŜ jest poziom udziału Polaków w wyborach - i nie dotyczy to tylko udziału w wyborach i referendach ogólnopolskich, ale bardziej jeszcze wyborów lokalnych. Zastraszająco wręcz niski jest poziom zaufania do instytucji publicznych a poziom zaufania do prawa jest obecnie najniŜszy w Europie. Dodatkowo sytuację pogarsza fakt, Ŝe poziom zaufania społecznego w Polsce – rozumianego jako zaufanie do innych ludzi – jest alarmująco niski. Problemem jest teŜ bardzo niski poziom tzw. kapitału społecznego. Jeśli chodzi o te jego wymiary, które wykraczają poza związki rodzinne, jest on zgoła najniŜszy w Europie. Podobnie, poziom identyfikacji obywatela z państwem jest w Polsce bardzo niski, a coraz więcej Polaków akceptuje nieuprawnione wykorzystywanie dobra wspólnego. 1 Green Book on Future of Democracy in Europe (Council of Europe, Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 6 PROJEKT Procent odpowiedzi przyzwalających na takie zachowania zwiększył się istotnie między rokiem 2005 a 20072. Równie niepokojące dane dotyczą aktywności Polaków w róŜnych formach organizacyjnych. Jedynie około 20% osób deklaruje przynaleŜność do jakiejkolwiek organizacji3, a jednym z najczęstszych problemów, na jakie napotykają organizacje pozarządowe jest coraz częstszy - brak osób gotowych do bezinteresownego działania. W prace tylko 40% organizacji zaangaŜowani są wolontariusze. W ostatnim roku i tak niski w Polsce w porównaniu z innymi krajami (2,5-krotnie niŜszy od średniej europejskiej4) poziom wolontariatu zaczął jeszcze spadać5. Przytoczone dane wskazują, Ŝe w Polsce mamy do czynienia z obywatelską apatią, a deficyt demokratyczny jest naprawdę głęboki – w niektórych wymiarach - wręcz alarmujący. Konieczne wydaje się przeciwdziałanie tym zjawiskom, co musi mieć charakter ciągły. Działania w tym zakresie wymagają współpracy wielu środowisk (administracji, róŜnego rodzaju organizacji, mediów itd.), a na wyraźne efekty potrzeba czasu, gdyŜ dotyczą one zmiany postaw, co jak wiadomo, jest procesem powolnym. Zakłada się, Ŝe aktywność obywatelska wymaga jednocześnie istnienia trzech elementów: odpowiednich instytucji demokratycznych (prawnych procedur i reguł społecznych), rozpowszechnionej wiedzy na temat istnienia tychŜe procedur wraz z umiejętnościami korzystania z nich i wreszcie przywiązania, a przynajmniej rozumienia idei dobra wspólnego i publicznego. W uproszczeniu chodzi zatem o moŜliwości, umiejętności i skłonności do zaangaŜowania w sprawy publiczne. W kaŜdej z tych dziedzin jest w Polsce bardzo wiele do zrobienia. A zatem wzmacnianie nie dość rozwiniętego w Polsce społeczeństwa obywatelskiego w pierwszej kolejności zmierzać zatem musi do aktywizowania samych obywateli. Aktywność ta moŜe mieć róŜny zakres poczynając od poziomu sąsiedzkiego i lokalnego na krajowym kończąc. Aktywność ta moŜe mieć zarówno wymiar społeczny (horyzontalny) zorientowany na pomoc wzajemną i komunikację między poszczególnymi osobami, jak i obywatelski (wertykalny), odnoszący się do sfery publicznej, partycypacji obywatelskiej i relacji z władzą, rozumianych jako coś więcej niŜ uczestnictwo w wyborach (choć i ono to jest waŜne). W pewnym uproszczeniu chodzi zatem o promowanie partycypacyjnego modelu demokracji. W tym modelu swoistą rolę mogą odegrać organizacje pozarządowe, jako jedna z instytucjonalnych form samoorganizacji obywateli i wyraz ich aktywności. Dlatego właśnie w Priorytecie 1 wsparcie Grantu Blokowego przeznaczone jest na finansowanie działań organizacji zmierzających do zwiększenia aktywności obywateli na wszystkich poziomach i w róŜnych wymiarach. Podstawowym 2 3 4 5 Dane z Diagnozy Społecznej 2007 Więcej www.civicpedia.pl Eureopan Social Survey 2006/2007 KLON/JAWOR 2007 – Badanie Wolontariat i filantropia Polaków Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 7 PROJEKT argumentem dla takiej konstrukcji Priorytetu jest fakt, Ŝe to organizacje pozarządowe są często jedną z pierwszych szkół demokracji dla wielu osób i to one, powstając z potrzeby rozwiązania konkretnych problemów, angaŜują ludzi, którzy bezinteresownie są skłonni działać dla dobra wspólnego w róŜnych jego wymiarach. Mogą być zatem nie tylko przykładem, ale takŜe – przy odpowiednim wsparciu finansowym - dobrym realizatorem działań, skierowanych na zwiększenie partycypacji w Ŝyciu publicznym osób dotychczas biernych. Konieczność skoncentrowania zakresu tematycznego Grantu Blokowego Grant Blokowy dla organizacji pozarządowych powinien spełniać kryterium istotności, a zatem wspierać te działania, które odpowiadają na rzeczywiste problemy oraz kryterium addytywności, poprzez wspieranie tych zadań, które nie są juŜ przedmiotem wystarczającego zainteresowania innych instytucji i sponsorów, w tym innych programów pomocowych. Na potrzebę zawęŜenia obszaru tematycznego Grantu Blokowego wskazuje teŜ ograniczona ilość dostępnych środków finansowych. Bez zawęŜenia tematycznej „szerokości” grozi kompletne rozproszenie dostępnych środków finansowych. Istotnym argumentem za takim doborem obszaru wsparcia moŜe być teŜ fakt, Ŝe donatorem niniejszego Grantu jest Szwajcaria - a zatem kraj, w którym procedury demokratyczne (w szczególności w swych formach bezpośrednich) są niezwykle silnie rozwinięte (stanowią wręcz jeden z symboli tego kraju). W kontekście powyŜszych informacji wydaje się uzasadnione, aby w przypadku niniejszego Grantu Blokowego skoncentrować się przede wszystkim na tych działaniach realizowanych przez organizacje pozarządowe, które mają na celu aktywizację obywateli w sprawach publicznych. Zakres tematyczny projektów dla organizacji pozarządowych: 1) Edukacja obywatelska: • działania edukacyjne dotyczące praw wyborczych elektoratu (z wykluczeniem prowadzenia kampanii wyborczych i partyjnej agitacji) oraz mające na celu zwiększenie świadomości praw obywatelskich; • kampanie oraz programy informacyjne pobudzania aktywności obywatelskiej; • tworzenie narzędzi, w tym informatycznych, pozwalających na zwiększenie partycypacji obywatelskiej (np. wyspecjalizowane portale słuŜące udostępnianiu informacji publicznej lub mobilizacji społecznej); • programy edukacyjno-formacyjne adresowane do liderów organizacji pozarządowych, aktywnych w zakresie partycypacji obywatelskiej; Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 i edukacyjne w zakresie 8 PROJEKT • działania mające na celu podnoszenie wiedzy i umiejętności w zakresie współdziałania w róŜnych formach organizacyjnych; • programy słuŜące rozwijaniu postaw obywatelskich wśród młodzieŜy, w tym słuŜące rozwojowi samorządności uczniowskiej i angaŜowaniu młodzieŜy na rzecz środowiska lokalnego; programy, których celem jest wzmocnienie zaufania do instytucji publicznych oraz zmniejszenie dystansu między obywatelami a instytucjami publicznymi. • 2) Działania kontrolne: • działania mające na celu wzmocnienie oraz promocję instrumentów i procedur demokratycznych dotyczących społecznej kontroli działań władz i instytucji publicznych; • obywatelski monitoring działań administracji publicznej na poziomie centralnym i lokalnym; • społeczne inicjatywy w zakresie działań antykorupcyjnych, dostępu do informacji publicznej oraz dziennikarstwa obywatelskiego; • monitorowanie i recenzowanie administracji publicznej i środowisk politycznych w zakresie wdraŜania przez nich działań z zakresu partycypacji obywatelskiej; • monitoring obietnic wyborczych na poziomie centralnym i lokalnym. 3) Partycypacja w polityce publicznej: • promocja i uczestnictwo w konsultacjach społecznych, włączających zarówno instytucje jak i indywidualnych obywateli; • wypracowywanie i upowszechnianie dobrych praktyk w dziedzinie partycypacji obywatelskiej - technik organizowania debat, referendów, petycji, deliberacji, inicjatyw ustawodawczych i uchwałodawczych publicznych wysłuchań, itp. (z wyłączeniem prowadzenia kampanii wyborczych); • działania obywatelskie w zakresie oceny jakości funkcjonowania administracji publicznej (audyt społeczny)i zwiększania tzw. responsywności działań administracji publicznej; • projekty mające na celu zwiększenie zakresu partycypacji obywatelskiej w formułowaniu i wdraŜaniu polityk publicznych (tworzenie strategii, budŜetowanie, ustalanie wskaźników opartych o „satysfakcje” obywateli, etc.) w tym programów słuŜących wspieraniu aktywności młodzieŜy w Ŝyciu publicznym, realizowane we współpracy z administracją publiczną; Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 9 PROJEKT • budowanie mechanizmów partycypacji i rzecznictwa na rzecz grup pomijanych lub w niewielkim stopniu reprezentowanych w publicznej debacie (np. osoby starsze, osoby pozostające w skrajnym ubóstwie, osoby niepełnosprawne, imigranci, etc.); Realizacja projektów moŜe takŜe obejmować działania mające na celu aktywizację lub poszerzenie bazy członkowskiej i wzmocnienie demokratycznych procedur wewnątrz organizacji oraz wspieranie podniesienia kompetencji przedstawicieli organizacji pozarządowych w zakresie formalnego uczestnictwa w procedurach konsultacji lub monitoringu. NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe działania z zakresu aktywizacji (partycypacji) obywatelskiej, wymienione powyŜej, muszą stanowić główny cel i przedmiot przedkładanego projektu. Niemniej jednak, w ramach powyŜszych projektów istnieje moŜliwość przeznaczenia części środków finansowych na wzmocnienie zdolności instytucjonalnych organizacji pozarządowych poprzez m.in.: szkolenia i konsultacje specjalistyczne, poprawę jakości usług, mających znaczenie z punktu widzenia prawidłowej i efektywnej realizacji projektu, rozwój długookresowych strategii operacyjnych, etc. PowyŜsze działania powinny wspierać realizację głównych celów i przedmiotu projektu i nie mogą przekroczyć 20 % wartości projektu. UWAGA: Grant Blokowy nie ma na celu finansowania powstawania nowych organizacji pozarządowych ani wzmacniania zdolności instytucjonalnych organizacji juŜ istniejących w oderwaniu od realizacji celu głównego Grantu. b) Priorytet 2. Promowanie i/lub wzmacnianie partnerstw pomiędzy regionami, instytucjami i partnerami społecznymi w Polsce i Szwajcarii: Zakres tematyczny projektów dla polskich i szwajcarskich partnerów: • Tworzenie/ wzmacnianie partnerstw pomiędzy polskimi a szwajcarskimi jednostkami samorządu terytorialnego (szczebla lokalnego lub regionalnego), instytucjami i partnerami społecznymi w obrębie róŜnych sektorów tematycznych, mających na celu promowanie i wymianę najlepszych praktyk oraz transfer wiedzy (w tym w drodze wizyt studyjnych) pomiędzy partnerskimi instytucjami; • Tworzenie/ wzmacnianie sieci współpracy polskich i jednostek samorządu terytorialnego (szczebla lokalnego lub instytucjami i partnerami społecznymi z polskimi pozarządowymi w celu zwiększenia ich roli w procesie Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 szwajcarskich regionalnego), organizacjami podejmowania 10 PROJEKT decyzji dla regionu/ podregionu poprzez wizyty konferencje, spotkania, partnerstwa, konferencje; • • studyjne, wspólne projekty przewidujące transfer wiedzy i doświadczeń szwajcarskich jednostek samorządu terytorialnego (szczebla lokalnego lub regionalnego), instytucji i partnerów społecznych w zakresie zapewnienia dostępu do informacji i udziału w podejmowaniu decyzji dot. konkretnych przedsięwzięć (jak np. realizacji inwestycji infrastrukturalnych, polityki środowiskowej, plany zagospodarowania przestrzennego, wielosektorowych strategii rozwoju) poprzez działania informacyjne, konsultacje społeczne i negocjacje z partnerami społecznymi; niewielkie projekty o charakterze lokalnym lub regionalnym realizowane w obrębie róŜnych sektorów tematycznych, mające na celu wdroŜenie wspólnych działań, wymianę najlepszych praktyk oraz transfer wiedzy (w tym w drodze wizyt studyjnych) pomiędzy regionami; UWAGA: W ramach danego priorytetu moŜliwa jest realizacja jedynie projektów nieinwestycyjnych. 4. System wdraŜania 4.1. Grant Blokowy Grant Blokowy dla Organizacji Pozarządowych i Polsko – Szwajcarskich Regionalnych Projektów Partnerskich będzie funkcjonował zgodnie z odpowiednimi przepisami Aneksu nr 3 do Umowy ramowej w sprawie grantów blokowych jako fundusz utworzony na szczeblu krajowym w jasno określonym celu, zapewniający pomoc finansową dla organizacji lub instytucji, umoŜliwiając efektywne kosztowo zarządzanie programami składającymi się z wielu mniejszych projektów. Grant Blokowy ma za zadanie umoŜliwić organizacjom lub instytucjom przeprowadzanie danych przedsięwzięć poprzez realizację projektów, jak równieŜ wzmocnienie ich zdolności instytucjonalnych. Grant Blokowy podlega ograniczeniom i zobowiązaniom nałoŜonym przez właściwe ustawodawstwo polskie i unijne. 4.2. Krajowa Instytucja Koordynująca Funkcję Krajowej Instytucji Koordynującej (KIK) pełni Minister Rozwoju Regionalnego. Ministerstwo ponosi ogólną odpowiedzialność za wdraŜanie Programu Współpracy, w tym Grantu Blokowego dla Organizacji Pozarządowych i Polsko – Szwajcarskich Regionalnych Projektów Partnerskich. Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 11 PROJEKT Do szczegółowych zadań KIK w powyŜszym zakresie naleŜą: zapewnienie utworzenia Grantu Blokowego, w tym przygotowanie i przeprowadzenie procedury wyboru operatora Grantu Blokowego, jego wstępny wybór i sporządzenie stosownej umowy; zapewnienie nadzoru nad Grantem Blokowym poprzez stworzenie odpowiedniego systemu monitorowania, zarządzania i audytu; stworzenie mechanizmów kontroli finansowej; wyznaczenie obserwatora do komitetu sterującego ds. zatwierdzania projektów i wspólnego polsko- szwajcarskiego komitetu sterującego; kontrola wydajnego i efektywnego wykorzystania środków Grantu Blokowego; zapewnienie regularnego raportowania do SDC w sprawie postępów we wdraŜaniu Grantu Blokowego, jak równieŜ zapewnienie regularnego raportowania w przypadku nieprawidłowości; zapewnienie audytu i realizacji zaleceń z niego wynikających; włączenie Grantu Blokowego do kampanii promocyjnej na temat Programu Współpracy. 4.3. Operator Grantu Blokowego 4.3.1. Definicja Operatora Zgodnie z zapisami Aneksu 3 do Umowy ramowej, Operatorem Grantu Blokowego moŜe być instytucja sektora publicznego lub prywatnego lub organizacja pozarządowa działająca w interesie publicznym, utworzona lub zarejestrowana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z prawem polskim. Co do zasady, operator Grantu Blokowego powinien mieć doświadczenie we współpracy z sektorem pozarządowym w Polsce. 4.3.2. Obowiązki Operatora Operator będzie odpowiedzialny za zarządzanie i wdraŜanie pomocy w ramach przewidzianych obszarów tematycznych, w tym: powołanie i przewodniczenie komitetowi sterującemu ds. zatwierdzania projektów; powołanie i uczestniczenie we wspólnym polsko-szwajcarskim komitecie sterującym; organizowanie naboru na projekty w ramach Grantu Blokowego, ocenę projektów w ramach Grantu Blokowego oraz opracowanie listy rankingowej projektów wraz z uzasadnieniami (rekomendacjami); ustalanie warunków umów z organizacjami i instytucjami realizującymi projekty w ramach Grantu Blokowego i ich podpisywanie; przekazywanie środków finansowych beneficjentom końcowym; Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 12 PROJEKT - - - - - - stworzenie odpowiedniego systemu kontroli finansowej i operacyjnej dla projektów w ramach Grantu Blokowego; zastosowanie powyŜszego systemu kontroli i interweniowanie, gdy jest to konieczne; monitorowanie postępów we wdraŜaniu projektów przez beneficjentów końcowych; bezzwłoczne informowanie KIK o nieprawidłowościach; raportowanie do Krajowej Instytucji Koordynującej. Raportowanie obejmuje przynajmniej raport roczny z postępów we wdraŜaniu Grantu Blokowego oraz sprawozdania finansowe; przeprowadzanie kampanii promocyjno – informacyjnej na temat wdraŜania Grantu Blokowego; przechowywanie dokumentacji związanej z realizacją Grantu Blokowego. Podczas udzielania pomocy, operator Grant Blokowego będzie przestrzegać zasad przejrzystości, bezstronności, pełnej odpowiedzialności i unikania konfliktu interesów. Operator nie będzie miał prawa ubiegać się o środki finansowe w ramach Ŝadnego z obszarów tematycznych ani uŜywać środków Grantu Blokowego dla swych własnych działań operacyjnych, chyba Ŝe co innego zostanie określone w umowie pomiędzy Krajową Instytucję Koordynującą, SDC a Operatorem. Za prawidłową realizację powierzonych mu zadań, operator odpowiada przed Krajową Instytucją Koordynującą. 4.3.3. Procedura wyboru Operatora Wybór operatora Grantu Blokowego odbędzie się w postępowaniu uzgodnionym pomiędzy Krajową Instytucją Koordynującą a Szwajcarską Agencją Rozwoju i Współpracy wskazanym w Aneksie nr 3 do Umowy ramowej. W celu wyłonienia operatora, KIK zorganizuje otwarty nabór wniosków. Szczegółowe zasady i warunki konkursu zostaną określone w ogłoszeniu i regulaminie konkursu. W wyniku naboru podmioty ubiegające się o funkcję operatora przedłoŜą do KIK tzw. Kompletną Propozycję Projektu zawierającą opis zdolności ww. instytucji oraz koncepcję zarządzania i wdraŜania Grantu Blokowego, w tym w szczególności: - - opis kwalifikacji i doświadczenia potencjalnego operatora w zarządzaniu/ realizacji podobnych projektów/ programów; strukturę organizacyjną, zadania i obowiązki operatora (w tym powołanie komitetu sterującego ds. zatwierdzania projektów oraz wspólnego polskoszwajcarskiego komitetu sterującego); Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 13 PROJEKT - - - - prezentację koncepcji dotyczącej charakteru i częstotliwości naborów wniosków (w odniesieniu do Priorytetu nr 1) oraz rodzajów/wielkości, przedmiotu i długości trwania projektów w ramach Grantu Blokowego; procedurę oceny i wyboru projektów w ramach Grantu Blokowego (w tym kryteria wyboru oraz wstępną wersję wniosku aplikacyjnego dla beneficjentów końcowych); zasady i procedury dotyczące przyznawania dofinansowania; wstępny harmonogram wdraŜania; budŜet i plan finansowy (zawierający m.in. koszty zarządzania); procedury dotyczące wydatkowania (w tym sposób rozliczania dofinansowania) i audytu; monitoring i raportowanie; schemat przepływów finansowych; środki promocji. W przypadku, gdy podmioty aplikujące występują wspólnie, wyznaczą lidera, który jest odpowiedzialny za podejmowanie w ich imieniu zobowiązań nałoŜonych przez Krajową Instytucją Koordynującą. Wszystkie organizacje ponoszą taką samą odpowiedzialność za realizację zadań wynikających z umowy zawieranej z Krajową Instytucją Koordynującą i SDC. Krajowa Instytucja Koordynująca dokona oceny wniosków złoŜonych przez potencjalnych operatorów (w tym racjonalności i efektywności kosztowej przedstawionego budŜetu) i przekaŜe rekomendowane propozycje Grantu Blokowego do Biura Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy, celem dalszej oceny i rekomendacji Szwajcarskiej Agencji ds. Rozwoju i Współpracy. Ostateczna decyzja w sprawie wyboru operatora Grantu Blokowego i zaproponowanego przez niego systemu wdraŜania naleŜy do Szwajcarskiej Agencji ds. Rozwoju i Współpracy. Po wyborze operatora, pomiędzy Krajową Instytucją Koordynującą, SDC oraz ww. operatorem zostanie podpisana Umowa ws. Grantu Blokowego, w której zostaną zawarte obowiązki stron i zapisy m.in. w zakresie: - - - celów Grantu Blokowego; struktury organizacyjnej, zadań i obowiązków (w tym powołania komitetu sterującego ds. zatwierdzania projektów oraz wspólnego polsko- szwajcarskiego komitetu sterującego); procedury oceny i wyboru projektów w ramach Grantu Blokowego (w tym kryteria wyboru); zasad i procedur dotyczących poziomów dofinansowania; harmonogramu wdraŜania; budŜetu i planu finansowego (zawierającego m.in. koszty zarządzania); Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 14 PROJEKT - procedur dotyczących wydatkowania i audytu; monitoringu i nadzoru; raportowania; środków promocji. 4.4. Komitet sterujący ds. zatwierdzania projektów W ramach Priorytetu nr 1. Promowanie roli społeczeństwa obywatelskiego operator powoła komitet sterujący ds. zatwierdzania projektów, do zadań którego będzie naleŜeć: decyzja w sprawie wyboru projektów w ramach Grantu Blokowego w części dla organizacji pozarządowych na podstawie listy rankingowej projektów wraz z uzasadnieniami otrzymanymi od operatora; - omawianie raportów z postępu w realizacji Grantu Blokowego w części dla organizacji pozarządowych; - przegląd i modyfikacje kryteriów oceny projektów w ramach Grantu Blokowego w części dla organizacji pozarządowych. Komitet sterujący będzie składać się z: przedstawiciela operatora (jako przewodniczącego), ekspertów w danym obszarze tematycznym, specjalistów do spraw sektora pozarządowego oraz przedstawicieli Krajowej Instytucji Koordynującej i Biura Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy (w roli obserwatorów). Komitet sterujący będzie działać w sposób otwarty, transparentny i bezstronny, przy zachowaniu braku konfliktu interesów. 4.5. Wspólny polsko- szwajcarski komitet sterujący W ramach Priorytetu nr 2. Promowanie polsko-szwajcarskich partnerstw operator powoła wspólny polsko- szwajcarski komitet sterujący, który będzie podejmował decyzję w sprawie wyboru projektów w ramach Priorytetu nr 2 Grantu Blokowego na podstawie listy rankingowej projektów wraz z uzasadnieniami otrzymanymi od operatora. Komitet sterujący będzie składać się z przedstawiciela operatora (jako przewodniczącego), ekspertów w danym obszarze tematycznym i/lub przedstawicieli jednostek samorządowych, jak równieŜ przedstawicieli Krajowej Instytucji Koordynującej i Biura Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy (w roli członków lub obserwatorów – opcje obecnie dyskutowane). Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 15 PROJEKT Komitet sterujący będzie działać w sposób otwarty, transparentny i bezstronny, przy zachowaniu braku konfliktu interesów. 4.6. Szwajcarska Agencja ds. Rozwoju i Współpracy Do zadań SDC naleŜą: podejmowanie ostatecznej decyzji w sprawie przyznania dofinansowania dla wybranego operatora Grantu Blokowego; wyznaczanie przedstawiciela (przedstawicieli) lub obserwatora do komitetu sterującego ds. zatwierdzania projektów oraz wspólnego polsko- szwajcarskiego komitetu sterującego ; monitorowanie postępów w realizacji Grantu na poziomie ogólnym; ocena i omawianie z KIK postępów w realizacji, w oparciu o roczne raporty przygotowywane przez KIK. 5. Beneficjenci końcowi Beneficjenci końcowi będą realizować projekty współfinansowane w ramach Grantu Blokowego w obrębie dwóch głównych obszarów priorytetowych. Beneficjent końcowy będzie działać w zgodzie ze szczegółowymi procedurami wdroŜeniowymi określonymi przez operatora, które będą stanowiły część Umowy ws. Grantu Blokowego. 5.1. Definicja O dofinansowanie w ramach Grantu Blokowego mogą ubiegać się: a) dla priorytetu: Promowanie roli społeczeństwa obywatelskiego w zwiększaniu spójności społeczno – gospodarczej: organizacje pozarządowe typu non-profit i non-for-profit w rozumieniu art. 3.2 Ustawy o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie, zarejestrowane w Polsce, niezaleŜne od władz rządowych i innych instytucji publicznych, partii politycznych lub instytucji działających w celu osiągnięcia zysku. Ze względu na przedmiot priorytetu, w realizacji projektów składanych przez uprawnionych wnioskodawców mogą brać udział równieŜ nieformalne grupy obywateli działające w porozumieniu z ww. beneficjentami. b) dla priorytetu: Promowanie i/lub wzmacnianie partnerstw pomiędzy regionami, instytucjami i partnerami społecznymi w Polsce i Szwajcarii: polskie jednostki samorządu terytorialnego szczebla regionalnego lub lokalnego oraz instytucje i partnerzy społeczni w partnerstwie ze Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 16 PROJEKT szwajcarskimi jednostkami partnerami społecznymi; regionalnymi /lokalnymi lub instytucjami i polskie organizacje pozarządowe zgodnie z podpkt. a) występujące tylko jako partnerzy lub beneficjenci polskich jednostek samorządu terytorialnego szczebla regionalnego/lokalnego lub instytucjami i partnerami społecznymi; 5.2. Partnerstwa W ramach obszaru dotyczącego organizacji pozarządowych istnieje równieŜ moŜliwość zawiązywania partnerstw pomiędzy polskimi organizacjami pozarządowymi a organizacjami pozarządowymi z innych krajów (Szwajcarii lub państw Unii Europejskiej) i/lub polskimi jednostkami samorządu terytorialnego. Udział partnera musi być uzasadniony w kontekście celów projektu, a jego zaangaŜowanie musi mieć charakter non-profit. Niemniej jednak, tylko polski NGO moŜe być wnioskodawcą pomocy. 5.3. Warunki uczestnictwa Wnioskodawcy wskazani w pkt. 5.1. powinni spełniać warunki określone przez operatora Grantu, w szczególności posiadać niezbędne kwalifikacje i wiedzę w zakresie przedmiotu przedkładanego projektu oraz okazać się środkami finansowymi oraz operacyjnymi niezbędnymi do jego prawidłowej realizacji. Wnioskodawca nie ma prawa uczestniczyć w konkursie i naborze wniosków (odpowiednio ani na operatora ani beneficjenta końcowego), jeśli: a) zbankrutował, jest w stanie likwidacji lub jego działalność jest pod zarządem sądowym; b) jego kierownictwo zostało uznane za winne postępowania niezgodnego z etyką zawodową albo powaŜnych wykroczeń, udowodnionych za pomocą środków, których zastosowanie Krajowa Instytucja Koordynująca moŜe uzasadnić; c) nie dopełnił obowiązku płacenia składek ZUS lub podatków. 6. Wymogi dla projektów w ramach Grantu Blokowego 6.1. Środki w ramach Grantu Blokowego będą przyznawane jedynie na projekty o charakterze non profit. 6.2. Procedury składania wniosków będą przygotowane z poszanowaniem zasady równego traktowania wszystkich uprawnionych wnioskodawców. Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 17 PROJEKT 6.3. KaŜdy projekt będzie oceniany przez ekspertów z zakresu danego obszaru priorytetowego lub działania. 6.4. Projekty składane w ramach obszaru Promowanie roli społeczeństwa obywatelskiego w zwiększaniu spójności społeczno – gospodarczej otrzymają podczas oceny merytorycznej dodatkowe punkty (w wysokości 5% całkowitej liczby punktów) w co najmniej jednym z poniŜszych przypadków: a. wnioskodawca ma siedzibę na tzw. obszarze koncentracji geograficznej Szwajcarsko – Polskiego Programu Współpracy (tj. województwa: lubelskiego, małopolskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego); b. organizacja partnerska (organizacje) ma siedzibę na obszarze koncentracji geograficznej; c. wnioskowany geograficznej; projekt będzie realizowany na obszarze koncentracji 6.5. Dozwolone jest składanie projektów, które obejmują więcej niŜ jedno działanie w ramach danego obszaru priorytetowego. 7. Procedura wyboru beneficjentów końcowych 7.1. W celu wyboru projektów do dofinansowania, operator przeprowadzi otwarty nabór wniosków, który zostanie powszechnie ogłoszony. Ze względu na znaczną róŜnorodność projektów wskazane byłoby uruchamianie konkursów w ramach węŜszych względnie jednorodnych i porównywalnych typów projektów, co przyczyni się do poprawy jakości i wiarygodności oceny projektów i pozwoli na uzyskanie odpowiedniej „kompozycji” rezultatów. 7.2. Szacowany harmonogram naborów zostanie podany na cały okres trwania Grantu Blokowego tak, aby umoŜliwić wnioskodawcom zaplanowanie ich pracy w tym okresie. Nabory wniosków będą miały miejsce przynajmniej raz w roku. 7.3. Wnioskodawcy będą przygotowywać wnioski na formularzu aplikacyjnym opracowanym przez operatora, w oparciu o wymogi zawarte w wytycznych dla wnioskodawców i karcie oceny formalnej i merytorycznej, a następnie przedkładać je bezpośrednio do operatora. 7.4. Po zakończeniu naboru wniosków, operator przeprowadzi wstępną ocenę złoŜonych projektów (w oparciu o jawną kartę oceny formalnej i merytorycznej) i przekaŜe listę rankingową projektów wraz z uzasadnieniami członkom komitetu sterującego, którzy podejmą decyzję w sprawie przyznania dofinansowania poszczególnym projektom. Decyzje o przyznaniu dofinansowania lub jego odmowie przekazane wnioskodawcom muszą zostać opatrzone uzasadnieniem. Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 18 PROJEKT 7.5. Jeśli projekt przedłoŜony przez wnioskodawcę zostanie pozytywnie rozpatrzony, Operator podpisze z beneficjentem końcowym umowę ws. dofinansowania. 7.6. Szczegółowe procedury wyboru beneficjentów końcowych będą oparte na propozycjach potencjalnych operatorów. 8. Wypłata środków finansowych na rzecz operatora 8.1. Koszty zarządzania Operatora odpowiedzialnego za wdraŜanie Funduszu dla NGOs zostaną określone w umowie ws. Grantu Blokowego. PowyŜsze koszty nie będą przekraczać 10 % całkowitej alokacji Grantu Blokowego. 8.2. W przypadku kosztów zarządzania Operatora, zmiany w kursie walut CHF względem złotego (PLN) w przedziale +/-10% będą pokrywane przez Operatora. 8.3. Środki przeznaczone dla operatora jako koszty zarządzania będą wydatkowane w ratach (transzach) jako płatności z góry w sposób i w czasie określonym przez operatora w Kompletnej Propozycji Projektu. Ostatnia transza (w wysokości minimum 5% całkowitych kosztów zarządzania) zostanie wypłacona, gdy zostanie złoŜony i zatwierdzony przez Krajową Instytucję Koordynującą i SDC raport z zakończenia Grantu Blokowego. Dokładna wielkość tej transzy będzie określona w Umowie ws. Grantu Blokowego. 8.4. Środki przeznaczone dla beneficjentów końcowych będą przekazywane operatorowi w ratach (transzach) jako płatności z góry w sposób i w czasie określonym przez niego w Kompletnej Propozycji Projektu, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki beneficjentów końcowych. 9. Wypłata środków finansowych na rzecz beneficjenta końcowego 9.1. Środki przyznawane beneficjentom końcowym będą wypłacane w formie rat (transz) jako płatności z góry, z wyjątkiem ostatniej (kwoty zatrzymanej) w sposób, który zapewnia odpowiednią kontrolę finansową i wystarczający przepływ środków finansowych. Ostatnia transza (stanowiąca nie więcej niŜ 10% wartości projektu) zostanie wypłacona po tym, jak Operator otrzyma i zaakceptuje raport z zakończenia projektu od beneficjenta końcowego. 9.2. Środki przyznane beneficjentom końcowym pokryją do 90% kwalifikowalnych kosztów projektów realizowanych we wszystkich obszarach Grantu. Beneficjenci końcowi są zobowiązani do zabezpieczenia współfinansowania w wysokości 10% kwalifikowalnych kosztów. Współfinansowanie beneficjentów końcowych moŜe być wniesione w formie gotówki i/lub wkładu rzeczowego (w postaci udostępnienia sprzętu, materiałów, kosztów stałych lub wolontariatu). Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 19 PROJEKT 9.3. Zgodnie z art. 5.5 Umowy ramowej o wdraŜaniu Szwajcarsko – Polskiego Programu Współpracy, następujące koszty nie są kwalifikowalne: wydatki poniesione przed podpisaniem przez wszystkie strony odpowiedniej umowy o dofinansowanie danego projektu, odsetki narosłe od długu, zakup nieruchomości i zwracalny podatek VAT, o którym mowa w Artykule 7 powyŜszej Umowy ramowej. 9.4. Beneficjenci końcowi ponoszą ryzyko kursowe, które moŜe powstać na skutek fluktuacji CHF względem złotego (PLN), związanych z finansowaniem ich projektów. 10. Monitorowanie i ewaluacja 10.1. W zakresie monitorowania operator będzie procedował zgodnie z wymogami w sprawie monitorowania i raportowania zawartymi w Aneksie nr 2 do umowy ramowej, postanowieniami Umowy ws. Grantu Blokowego oraz z Systemem monitorowania Szwajcarsko – Polskiego Programu Współpracy. 10.2. Operator będzie składać okresowe i roczne raporty z postępów we wdraŜaniu oraz raport z zakończenia Grantu Blokowego (składany wraz z końcowym raportem finansowym i końcowym raportem z audytu) do Krajowej Instytucji Koordynującej, zgodnie z harmonogramem określonym w Umowie ws. Grantu Blokowego. PowyŜsze raporty będą przedkładane do Biura Szwajcarsko – Polskiego Programu Współpracy. 10.3. Biuro Szwajcarsko – Polskiego Programu Współpracy lub SDC mogą monitorować realizację Grantu Blokowego i w tym celu będą mogły skorzystać z usług instytucji zajmującej się zewnętrznym monitoringiem Grantu Blokowego i poszczególnych projektów realizowanych w jego ramach. Biuro i Krajowa Instytucja Koordynująca upowaŜnione są do przeprowadzania kontroli na miejscu. 10.4. W celu oceny postępów w zarządzaniu i wdraŜaniu Grantu Blokowego oraz realizacji jego zakładanych celów, Krajowa Instytucja Koordynująca moŜe przeprowadzić monitoring stopnia jego realizacji w połowie funkcjonowania ww. instrumentu. 10.5. Ewaluacja ex-post moŜe zostać przeprowadzona indywidualnie lub w ramach programowania Grantu Blokowego w Polsce. 10.6. Operator dokona odpowiednich ustaleń z beneficjentami końcowymi co do raportowania. Powinno ono opierać się na zapisach Umowy ws. Grantu Blokowego. Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 20 PROJEKT 11. Kontrola finansowa i audyt 11.1. Kontrola finansowa i audyt będą prowadzone zgodnie z zapisami Umowy ws. Grantu Blokowego. 11.2. Grant Blokowy będzie podlegał okresowym audytom finansowym, odbywającym się co dwa lata. Pierwszy będzie obejmował okres od podpisania Umowy ws. Grantu Blokowego do końca roku następującego po roku podpisania ww. umowy. Na zakończenie Grantu Blokowego zostanie on poddany końcowemu audytowi finansowemu. 12. Promocja Działania informacyjne będą prowadzone zgodnie z Wytycznymi o Informacji i Promocji w ramach Szwajcarsko – Polskiego Programu Współpracy. Szczegółowe środki promocyjne podejmowane przez operatora i, jeśli to konieczne, przez beneficjentów końcowych zostaną określone w Umowie ws. Grantu Blokowego. Wytyczne ws Grantu Blokowego listopad 2008 21
