Dotknij kosmosu – sztuka w przestrzeni miasta
Transkrypt
Dotknij kosmosu – sztuka w przestrzeni miasta
SKYWAY 2012 Międzynarodowy Festiwal Światła w Toruniu 21–25 sierpnia Dodatek specjalny Wtorek | 21 sierpnia 2012 ŁUKASZ KOŁTACKI <Tegoroczna edycja festiwalu dedykowana jest gwieździe. Na zdjęciu ubiegłoroczna prezentacja instalacji „Helios” grupy Limelight na fasadzie Collegium Maximum Dotknij kosmosu – sztuka w przestrzeni miasta W tym roku Toruń ponownie będzie najjaśniejszą gwiazdą w konstelacji polskich miast. Rozpoczynający się Międzynarodowy Festiwal Światła Skyway porwie publiczność w magiczną podróż, w miejsca znane jej doskonale, lecz odmienione światłem wizji artystów z całej Europy. Toruń przez kilka dni będzie jedynym miejscem, gdzie nie odrywając stóp od ziemi, będzie można dotknąć kosmosu. Międzynarodowy Festiwal Światła Skyway w Toruniu jest organizowany nieprzerwanie od 2009 roku. Choć impreza jest młoda, od początku niezmiennie budzi te same, ekstremalnie silne emocje, a w pamięci widza pozostaje na zawsze. Skyway jest unikalnym połączeniem sztuki światła i astronomii. Dodatkowo proponuje wszystko to, czego oczekuje dzisiejszy, niezwykle wymagający widz – łą- czy sztukę z nauką i wciąga publiczność w bezpośrednią interakcję. – Ideą festiwalu jest zaciekawienie publiczności pięknem i tajemniczością kosmosu – mówi Krystian Kubjaczyk, dyrektor Toruńskiej Agendy Kulturalnej, która wraz z Urzędem Miasta Torunia odpowiada za przygotowanie tej kilkudniowej kosmicznej atrakcji. – Sztuka prezentowana jest w przestrzeni miasta, dlatego nie będzie trudno nakłonić widzów, by stali się jej aktywną częścią. Instalacje świetlne, specjalne akcje i happeningi zostały przygotowane i dedykowane konkretnym przestrzeniom i miejscom Torunia. Festiwal ma także charakter edukacyjny – podkreśla Krystian Kubjaczyk. – Wieczornym pokazom świetlnych instalacji towarzyszą wykłady, specjalne pokazy i spotkania z naukowcami. Skyway jest zatem nie tylko unikalnym wydarzeniem artystycznym i sposobem na ciekawe wy- pełnienie czasu, ale też jest gratką dla pasjonatów kosmosu. Festiwalowe projekcje nawiązujące do astronomii i innych nauk ścisłych w niecodzienny i jednocześnie niebywale przystępny sposób zachęcają widzów do dalszych naukowych poszukiwań. Wydarzenie ma charakter plenerowy, otwarty, niekomercyjny. Skyway w nowatorski sposób odwołuje się do wartości humanizmu, podkreśla wartość sztuki i nauki w życiu zbiorowości. Jest też fenomenem organizacyjnym. Pokazuje, że czerpanie z historii, tradycji, naturalnie występujących atrakcji i przeplatanie tego wszystkiego z dobrodziejstwami współczesności doprawionej artystyczną wizją jest najwłaściwszym kierunkiem promocji miasta. Skyway ukazuje nowe oblicze Torunia. Innowacyjne sposoby przedstawiania sztuki, przejawiające się w licznych projekcjach wkomponowanych w przestrzeń miejską, łączą w unikalny sposób tradycję i współczesność. Architektura Torunia i jego związki z astronomią są źródłem inspiracji dla europejskich twórców. Podczas festiwalu swoje dzieła prezentują zarówno artyści światowej rangi, których prace uświetniają setki międzynarodowych wydarzeń, ale także lokalni artyści, którzy – choć dawno oswojeni z przestrzenią miasta – ciągle zaskakują pomysłowością i innowacyjnym podejściem do sztuki światła. Każda edycja festiwalu nawiązuje do określonego zestawu tematów związanych z astronomią. W 2009 roku motto przewodnie wydarzenia brzmiało: „Let’s share the sky”, w 2010 roku gotycka Starówka z jej najpiękniejszymi budynkami została zamieniona w Układ Słoneczny, a w ubiegłym roku Toruniem zawładnęło pięć żywiołów – ziemia, ogień, woda, powietrze i kosmiczny eter. Tegoroczna edycja festiwalu dedykowana jest jednemu z najbardziej elementarnych ciał niebieskich – gwieździe. Jej początek, struktura, jej astronomiczne i poetyckie znaczenie stanie się źródłem inspiracji dla instalacji, preformersów i akcji specjalnych, które złożą się na wyjątkowość czwartej edycji. W centrum miasta – jądrze gwiazdy – zostanie zaprezentowana główna instalacja – mapping 3D zainspirowany głównym tematem tegorocznego festiwalu. Strefę konwektywną – Wagę Materii – wyznaczą wielkoformatowe instalacje i projekcje. Fotosfera: Widzialne Piękno – obejmie przestrzeń dla delikatnych, wizualnych i konceptualnych interwencji. Chromosfera i korona – Cząstki Graniczne – to pole ekspresji dla sztuki alternatywnej, akcji specjalnych i interwencji, które będą uzupełniać główny program festiwalu. —opr. kmg 2 Wtorek | 21 sierpnia 2012 SKYWAY 2012 rp .pl ◊ Pokażemy Atrakcje tegorocznego Międzynaro gigantyczny fuleren Gwiazdy ARCHIWUM CENTRUM NOWOCZESNOŚCI MŁYN WIEDZY ROZMOWA | Monika Wiśniewska, dyrektor Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy Widowiskowy mapping 3d opracowany przez węgierskich twórców realizujących instalacje świetlne w przestrzeni publicznej z wykorzystaniem projektorów wysokiej mocy. Grupa Limelight tworzy monumentalne, kolorowe projekcje o precyzyjnie odwzorowanej grafice. Prezentacja na fasadzie Collegium Maximum to trójwymiarowa podróż w czasie i przestrzeni, przygotowana specjalnie dla mieszkańców Torunia, próbująca uchwyć niezwykły genius loci miasta. Animacja będzie miała strukturę wielopoziomową, każda scena zostanie rozegrana w innej scenerii. Będzie to opowieść o energii miasta, codziennym życiu jego mieszkańców. Podczas prezentacji wyjątkową rolę odgrywać będą efekty dźwiękowe, które wprowadzą widzów w niezwykły klimat historii. „Byliśmy bardzo szcześliwi, mogąc przyczynić się do sukcesu Skyway'a – mówi Dávid István z Limelight. – To fantastyczne uczucie móc obserwować zachwyt tysięcy widzów, oglądających naszą projekcję na Collegium Maximum. W tym roku będziemy pracować na fasadzie tego samego budynku, ale użyjemy jej w inny sposób. Tegoroczne motto festiwalu jest inne, a więc i nasza grafika będzie inna”. Projekcja węgierskiej grupy uroczyście zainauguruje tegoroczną edycję festiwalu. MATERIAŁY GRUPY LIMELIGHT autor: Grupa Limelight miejsce: Collegium Maximum Luminarium Exxopolis Czym są fulereny? To bardzo interesujące cząsteczki zbudowane z parzystej liczby atomów węgla, które tworzą zamkniętą bryłę. Najbardziej popularny fuleren wyglądem przypomina piłkę futbolową i jest zbudowany z sześćdziesięciu atomów węgla. Są również inne, większe, zbudowane nawet z ponad tysiąca atomów węgla, fulereny wielowarstwowe oraz tzw. nanorurki węglowe, które ze względu na swoją wytrzymałość i elastyczność znajdują coraz szersze zastosowanie w nanotechnologii, elektronice, optyce i badaniach materiałowych. W warunkach naturalnych fulereny występują w małych ilościach w sadzy węglowej oraz niektórych ziemskich skałach. Kiedy zostały odkryte? Nazwa pochodzi od nazwiska architekta Richarda Buckminster Fullera, twórcy tzw. kopuł geodezyjnych, czyli wielościanów odwzorowujących powierzchnię kuli i pokrywających hale. Widok takiej kopuły geode- Jaki jest wkład toruńskich astronomów w odkrycie fulerenów? Jednym ze współautorów publikacji dotyczącej odkrycia fulerenów w pobliżu trzech umierających gwiazd podobnych do Słońca, oprócz naukowców z Hiszpanii i USA, jest prof. Ryszard Szczerba z Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. W jaki sposób państwa instalacja wpisuje się w tematykę tegorocznej edycji festiwalu Skyway? Tegoroczny festiwal Skyway wykorzystuje motyw narodzin gwiazdy jako metafory dla działań artystycznych i akcji edukacyjnych, kładąc nacisk na te pierwsze. Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy, nawiązując do motywu przewodniego, wykorzysta go w sposób bliższy nauce. W trakcie naszego spektaklu i późniejszych pokazów w skrzyni tajemnic widzowie zadadzą sobie wspólnie z nami pytania o naturę światła. Poznają etapy życia gwiazd i dowiedzą się, że tak jak wszystko w przyrodzie, są one jedynie jej elementem, choć niezwykle ważnym, bo to dzięki nim powstała materia i życie w znanej nam postaci. Dlaczego centrum nauki i techniki bierze udział w festiwalu światła? Tegoroczny festiwal nawiązuje do trzech ważnych również dla nas jako samorządowej instytucji kultury słów: nauka, sztuka i ludzie. Prezentujemy naukę ludziom, wykorzystując przekaz, który można też zdefiniować jako sztukę. Chcemy, aby nasze wystawy, warsztaty i pokazy były nie tylko edukacyjne, znaczący jest dla nas również ich walor artystyczny, bo tylko znajdując nowe formy prezentacji zagadnień naukowych, możemy nimi zaciekawić i zaintrygować odbiorców. A to jest naszym głównym celem. autor: Architects of Air miejsce: Błonia Nadwiślańskie Luminarium to efemeryczna rzeźba, monumentalna konstrukcja pneumatyczna wykorzystujeąca osiągnięcia inżynierii XX wieku, polegające na przenoszeniu obciążeń przez sprężone powietrze. Konstrukcje pneumatyczne są lekkie i estetyczne. Lumiarium Exxopolis nawiązuje do naturalnej geometrii i architektury islamu. Wznosi się na wysokość 3-piętrowego domu i zbudowane jest z 3000 m2 tworzywa sztucznego, składającego się z 9 tysięcy elementów, połączonych sześcioma kilometrami szwów. Luminarium Exxopolis miało swoją światową premierę 2 – 10 czerwca w Lakeside Arts Centre w Nottingham. Monumentalny pochód rzeźb Architects of Air oczarował publiczność na całym świecie. Od 1992 roku ponad 2 miliony zwiedzających, w 38 krajach, na 5 kontynentach podziwiało urzekające pięknem światła i koloru luminaria stworzone przez Architects of Air. Dotychczas artyści stworzyli 19 iluminacji, w tym roku swoje prace będą prezentować między innymi w Niemczech, Hiszpanii, Meksyku, Chinach, Tajlandii. Wstęp biletowany: koszt biletu 5 złotych. LAMAR FRANCOIS Z jakich elementów będzie się składać świetlno-muzyczny science show? Science show to rodzaj spektaklu, który w niekonwencjonalny sposób przybliża widzom zagadnienia z zakresu nauk przyrodniczych. My do naszych eksperymentów wykorzystamy niezwykłe rekwizyty, m.in. gigantyczny, podświetlony model fulerenu oraz skrzynię tajemnic, do której będzie można w trakcie festiwalu zajrzeć. Zachęcamy do tego wszystkich mieszkańców Torunia. zyjnej miał być inspiracją dla odkrywcy fulerenów Harolda Kroto (Uniwersytet Sussex w Brighton, Wielka Brytania) do skonstruowania pierwszego modelu tej cząsteczki. Wspólne badania Harolda Kroto z Richardem Smalleyem i Robertem Curlem (Uniwersytet Rice w Houston, Teksas, USA) doprowadziły do odkrycia fulerenów już 1985 roku. Natomiast w 1996 roku wszyscy za to odkrycie otrzymali Nagrodę Nobla z dziedziny chemii. Wagga, Wagga autorka: Jana Matejkova miejsce: ul. Podmurna Instalacja zainspirowana tegorocznym tematem „Narodziny Gwiazdy” – półprzezroczyste obłoki (mgła) i różne kształty wykonane za pomocą siatki aluminiowej zostaną zawieszone na drutach ze stali nierdzewnej, tworząc kształt spirali. Ta trójwymiarowa, warstwowa forma będzie kontrastować z nocnym niebem, świecąc przez serię kolorowych reflektorów, tworzących kolorowe cienie na ziemi. Instalacja imituje narodziny nowej gwiazdy. Artystka stwarza przestrzeń, do której użytkownik może wejść i obserwować lekkie zmiany, aktywnie włączając się w tworzenie kolorowych cieni poprzez własne ruchy. Nazwa projektu: Wagga Wagga nawiązuje do miejsca w Australii, w którym pająki tworzyły olbrzymie kokony na drzewach, aby uchronić się przed podnoszącym się poziomem wód. Proces prowadzący do narodzin gwiazdy przypomina tkanie kokonów składanych przez pająki Wagga Wagga. MATERIAŁY JANY MATEJKOVEJ Podczas czwartej edycji Międzynarodowego Festiwalu Światła Skyway Centrum Nowoczesności zaprezentuje niezwykłe widowisko w średniowiecznej Fosie Zamkowej. Czym interaktywne centrum nauki i techniki zaskoczy widzów? W trakcie tegorocznego Festiwalu Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy zaprezentuje już drugi oryginalny science show z cyklu poświęconego podróżom prof. Młynka – przewodnika po toruńskim centrum nauki. Pierwsze show zatytułowane „Księżycowy królik” torunianie mieli okazję zobaczyć podczas tegorocznych Dni Torunia. Podczas festiwalu Skyway prof. Młynek wraz z uczestnikami spektaklu wyruszy w podróż ku gwiazdom. Szczegółów zdradzać nie będę, zapraszam na premierę. SKYWAY 2012 W roli głównej Toruń! Duck Soap pozytywnie oświetla Energizer autor: Het Pakt miejsce: Dolina Marzeń MATERIAŁY HET PAKT ROZMOWA | Mário Jorge da Câmara de Melo Caeiro, dyrektor artystyczny Międzynarodowego Festiwalu Światła Skyway Atsara MATERIAŁY ASTARA autorzy: Audrey Rocher i Roland Devocelle miejsce: Hotel Bulwar Rzeźba z metalu na odbijających się powierzchniach. W przeciwieństwie do ekranu projekcyjnego, który pokazuje pełny obraz, interwencja artystów to interakcja odbitego i nieodbitego światła, a także gra statycznych i ruchomych obrazów otoczenia. Artyści w swoich działaniach wykorzystują fotografię i wideo, koncentrując się na grze między obiektami w ruchu i obszarami projekcji. Projekt „Atsara” odnosi się do procesów ciągłej transformacji jako podstawy wszystkich zjawisk dźwiękowych i wizualnych. Sceniczne interfejsy ciemności i światła, przestrzeni i powierzchni, koloru i materiału widoczne są w poezji, matematyce i fizyce w ciągłej metamorfozie oraz w spadających gwiazdach znajdujących się w zasięgu naszych rąk. Pozytywna Partyzantka Świetlna Energizer DANIEL PACH miejsce: Dom Harcerza, Rynek Staromiejski Pozytywna Partyzantka Świetlna Energizer to dynamiczna instalacja świetlna na fasadzie Domu Harcerza w sercu toruńskiego Rynku Staromiejskiego, do której dołączyć może każdy, kto ma siłę… ujarzmić latarkę Energizer dalekiego zasięgu. Akcja nawiązuje do popularnych na świecie działań z zakresu guerilla lighting, czyli „partyzantki oświetlenia”, które pokazują, jak dużo zyskać może miasto nocą dzięki odpowiedniemu oświetleniu. Pozytywna Partyzantka Świetlna Energizer jest dowodzona przez artystów specjalizujących się w niekonwencjonalnym wykorzystaniu światła w przestrzeni miejskiej. Do drużyny Energizer może przystąpić każdy, kto odwiedzi festiwal. Warsztaty odbywają się codziennie, co kwadrans. Specjalnie wyselekcjonowane na tę okazję latarki ENERGIZER HARD CASE PROFESSIONAL RECHARGEABLE o bardzo dużym zasięgu i mocy świecenia umożliwią realizację najbardziej kreatywnych działań, wprowadzając widzów festiwalu w atmosferę interaktywnej gry, która pozwala zachwycić się własnoręcznie oświetlonym Toruniem. „Trzymając zachód Słońca” MATERIAŁY PRASOWE autor: André Banha miejsce: ulica Ciasna Interwencja świetlna zaprojektowana specjalnie na Międzynarodowy Festiwal Światła Skyway. Jej celem jest wzbudzenie u odwiedzających i przechodniów pewnej refleksji – znalezienia się w drewnianej kuli, oświetlonej od wewnątrz silnym pomarańczowym światłem. Sfera, która jest zawieszona, uwięziona pomiędzy dwiema ścianami, ukazuje zachód Słońca w zawieszeniu, w chwili. Instalacja przypomina nam, jak ulotni jesteśmy. „André Banha ustanawia relację z zewnątrz, przez swoje drewniane instalacje. Budynki są mikrokosmosem światów i każdy z nas jest w stanie doświadczyć tej relacji przez dotyk. Tekstury, tomy; doświadczenie z tych drewnianych konstrukcji nakłada na ciało ten związek, to doświadczenie (cyt. za: Vítor Hugo D. N. Leal) uczuć, zmysłów, jakie czujemy za pomocą naszych rąk (...)”. 3 Narodziny gwiazdy. odowego Festiwalu Światła Skyway Multimedialna instalacja belgijskiej grupy artystycznej Het Pakt odwołuje się do najlepszych wzorców nieco absurdalnego humoru rodem z Monty Pythona. Na dziesięciometrowym ekranie projekcyjnym wyświetlana jest postać narratora bohatera instalacji. Towarzyszą mu mechaniczne kaczki, które w zabawny, a często niekonwencjonalny sposób reagują na polecenia narratora. Kaczkom i widzom drogę oświetlają latarki ENERGIZER HEADLIGHT 6 LED. Wtorek | 21 sierpnia 2012 Miasto to ulice, domy, parki, często fascynujące zabytki atrakcyjne same w sobie. Jednak już czwarty rok z rzędu Toruń zmieni się za sprawą artystów światła. Podczas Międzynarodowego Festiwalu Światła Skyway sztuka rozumiana jako szczególnie ważny aspekt sfery publicznej staje się zarówno przyczyną, jak i skutkiem nowatorskiego podejścia do przestrzeni miejskiej. W każdej edycji festiwalu użyty system świetlnych interwencji, związanych z określonym zestawem tematów, wskazuje interdyscyplinarne powiązania między nauką i sztuką. Kiedy patrzymy na reakcję tłumu widzów, który bierze udział w wydarzeniu – a są to zarówno entuzjastycznie nastawieni do festiwalu mieszkańcy Torunia, jak i turyści zostający na kilka dni – wyraźnie widać, że Skyway znakomicie promuje Toruń, jego przestrzeń, historię, mieszkańców, stwarzając niezaprzeczalną wartość dla przyszłych pokoleń. Dlaczego festiwal światła powstał w Toruniu? Początki Międzynarodowego Festiwalu Światła Skyway wiążą się ze staraniami Torunia o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury w 2016 roku. W 2008 roku zaproponowano mi stworzenie programu nowego festiwalu, który wprowadzi sztukę światła w przestrzeń publiczną. Stało się dla mnie jasne, że muszę zrozumieć genius loci miasta i jego miejską formę, a zarazem się jej sprzeniewierzyć. Toruń ma niezwykły klimat. Gotycka Starówka to magiczne miejsce, gdzie historia i pamięć są wyraźnym „tematem”, od którego nie jest łatwo uciec. Mimo oczywistego piękna wiekowych fasad toruńskie Stare Miasto jest przykładem tego, jak złożona i bolesna jest historia Europy. Poza tym w Toruniu funkcjonuje prężne artystyczne środowisko, współtworzone przez bardzo dynamiczną grupę młodych ludzi, która zachwyciła mnie od pierwszej chwili – odważna nowa generacja, o której Europa wkrótce usłyszy. Czy Skyway wyróżnia się na tle innych wydarzeń dedykowanych sztuce światła? Międzynarodowy Festiwal Światła Skyway wyróżnia sceneria – wyjątkowe miasto i jego mieszkańcy. A także program oparty na metaforach, które inspirują artystów i są znakomicie przyjmowane przez publiczność. Zdajemy sobie sprawę, że podczas festiwalu wywołujemy określone emocje u widzów, dlatego podchodzimy serio do zasadniczych zagadnień. Zarazem jednak staramy się prowokować, korzystać z artystycznej wolności, chcemy dać się ponieść kreatywności i sile wyobraźni. Chcielibyśmy, aby festiwal – odwołując się do słów Schillera – charakteryzowała równowaga między pięknem i wzniosłością, wolnością i powinnością. Pierwsza edycja festiwalu była poświęcona niebu, druga planetom, trzecia żywiołom. Teraz gwiazda. Dlaczego? Motto tegorocznej edycji brzmi: Narodziny gwiazdy. W roli głównej Toruń! Założenie jest proste: festiwal to wielkie wydarzenie, z udziałem gości i mieszkańców miasta. Jest to nasz ukłon w stronę publiczności, która jest zarówno wymagająca, jak i entuzjastyczna. Po trzech udanych edycjach festiwalu nie ulega wątpliwości, że to widzowie tworzą atmosferę wydarzenia. Zgodnie z założeniami Skywaya to stwierdzenie powinno znaleźć odzwierciedlenie w przestrzeni miasta. Dlatego festiwalowe prace będą rozmieszczone w przestrzeni miejskiej na wzór struk- JOSÉ EDUARDO ROCHA ◊ rp .pl tury gwiazdy – jej jądra, strefy konwektywnej, fotosfery. Nie oznacza to, że instalacje będą ilustrować pojęcia naukowe. To byłoby nudne. Czy Skyway stanie się wydarzeniem na skalę europejską? Jestem przekonany, że tak będzie. W Europie funkcjonuje silna społeczność organizatorów festiwali światła, a także globalny ruch krytycznej sztuki publicznej. Jeśli festiwalowi uda się stworzyć własną przestrzeń, korespondującą z tymi dwoma nurtami, toruński Skyway stanie się bardzo atrakcyjnym produktem. Warto byłoby rozpocząć intensywne działania promocyjne festiwalu, w Polsce i za granicą. Przede wszystkim należy utrzymać jakość i styl wydarzenia. Następnie wskazane byłoby rozszerzenie programu o nowe elementy: koncerty, działania teatralne. Ważne jest także zawieranie długoterminowych umów z partnerami i sponsorami, które umożliwią realizację ambitnego programu. Zdradzi pan, jak artyści festiwalu zmienią gotycką Starówkę? Toruńskie Stare Miasto to niezwykle piękna sceneria przypominająca teatralną dekorację. To przestrzeń, z którą mieszkańcy czują się związani. Ona ich reprezentuje. W chwili gdy ulice wypełniają się tłumem widzów, pojawia się inny rodzaj piękna. Podczas festiwalu niektóre prace ożywają dopiero w obecności publiczności, inne całkowicie zmieniają codzienne oblicze ulic, kolejne kreują intymną przestrzeń funkcjonującą jedynie przez chwilę, jeszcze inne są niezwykle spektakularne. Do przestrzeni Starego Miasta podchodzimy z wyczuciem, nie zapominając, że jest to architektura w dużej mierze sakralna, wymagająca szacunku. Podczas Skywaya gotyckie cegły ożywają w nieprzewidywalny sposób. Które instalacje, projekcje i interwencje świetlne poleca pan szczególnie? Wszystkie! Istotą festiwalu jest „ulotny świetlny plan”, który zabiera widzów w podróż z jednego miejsca w drugie. Instalacje korespondują ze sobą, wchodzą we wzajemny dialog, który je wzbogaca. Dlatego powinniśmy docenić zarówno prezentacje widowiskowe, spektakularne, jak i te kameralne, ulotne. Skyway charakteryzuje różnorodność propozycji, kreowanie różnych światów, tym bardziej interesujących, im bardziej jesteśmy ciekawi ich najgłębszego sensu. 4 Wtorek | 21 sierpnia 2012 SKYWAY 2012 rp .pl ◊