plantacji rzepaku

P L A N TAC JA W O L N A O D C H O R Ó B
Robert Smorawski, Paweł Talbierz
CHEMIROL
CHOROBY GRZYBOWE
U
PLANTACJI RZEPAKU
biegły sezon ze względu na niezwykle
ciężką zimę, okazał się mniej sprzyjający do uprawy rzepaku. Mimo to na
plantacjach, które przezimowały w wystarczającym stopniu, dochodowość utrzymała się
na bardzo wysokim poziomie. Mając na uwadze
wysokie ceny zbytu oraz potencjał plonotwórczy
tej rośliny wielu rolników zdecydowało się na ponowny zasiew w bieżącym sezonie. Jednocześnie
aby uzyskać wysokie plony trzeba pamiętać, że
rzepak wymaga najwyższej dbałości i dużej wiedzy z zakresu agrotechniki, kompletnej ochrony
oraz pielęgnacji.
Coraz częstsze uproszczenia w uprawie oraz
większy udział w płodozmianie powodują wzrost
zagrożenia porażeniem plantacji rzepaku przez
grzyby chorobotwórcze. Zagrożenie to jest dodatkowo potęgowane przez zmiany klimatyczne.
Głównym czynnikiem, który może sprzyjać rozwojowi patogenów chorobotwórczych to przede
wszystkim wysoka wilgotność wiosną i wczesnym
latem. Straty w okresie wegetacji rzepaku bywają
bardzo duże, i na plantacjach niechronionych
przed chorobami grzybowymi mogą dochodzić
nawet do kilkudziesięciu procent. Rozwój poszczególnych grzybów zależny jest od przebiegu
pogody, podatności odmian, agrotechniki oraz
mikroklimatu w rejonie uprawy. Trudno określić,
która z chorób stanowi największe zagrożenie
dla plantacji rzepaku. W okresie wczesnej wiosny
(czasami już jesienią) zagrożenie stanowią: sucha
zgnilizna (objawy na szyjce korzeniowej i liściach),
czerń krzyżowych oraz cylindrosporioza . W okresie
od fazy kwitnienia do fazy dojrzewania łuszczyn
najistotniejszymi chorobami są: zgnilizna twardzikowa , czerń krzyżowych i szara pleśń .
Tak duże zagrożenie chorobami grzybowymi
w ostatnich latach zdeterminowało wykonanie co
najmniej jednego zabiegu fungicydowego w okresie jesiennym oraz dwóch zabiegów w terminie
wiosennym. Korzystając z wiedzy naukowców,
doradców oraz zdobytych przez lata doświadczeń
przygotowaliśmy dla Państwa system ochrony
plantacji rzepaku przed chorobami grzybowymi,
w skład którego wchodzą produkty charakteryzujące się wysoką skutecznością i atrakcyjną ceną.
72
W I O S N A /2 0 1 3
Pierwszy wiosenny zabieg należy dostosować
do stanu rozety liściowej. W przypadku plantacji
na których rośliny w trakcie zimy nie straciły zbyt
dużo liści, w pierwszej kolejności wykonujemy
zabieg fungicydowy preparatem Brasifun 250 EC .
Jest to fungicyd z grupy triazoli, zawierający jako
substancję aktywną tebukonazol. Zabieg należy
wykonać po ruszeniu wegetacji, w dawce 1,0 l/ha.
Należy pamiętać, aby podczas wykonywania zabiegu temperatura przekraczała 12°C (lepsze
działanie preparatu). W przypadku plantacji rzepaku, które gorzej przezimowały podstawą jest
wykonanie zabiegu fungicydowego preparatem
nie wpływającym na regulację roślin. Dobrym
rozwiązaniem jest zastosowanie fungicydu Siarkol ,
który zawiera siarkę oraz karbendazym. Wpływa
on zapobiegawczo na polepszenie zdrowotności
roślin, a także interwencyjnie w chwili wystąpienia
patogenów chorobotwórczych. Po odbudowaniu
przez rzepak rozety liściowej wskazane jest wykonanie zabiegu fungicydem triazolowym (Brasifun
250 EC).
W fazie opadania pierwszych płatków kwiatowych należy wykonać zabieg grzybobójczy przeciwko zgniliźnie twardzikowej i czerni krzyżowych.
Do tego zabiegu zaleca się zwiększyć ilość wody
na ha w opryskiwaczu, w celu zwiększenia skuteczności fungicydowej i dotarcia cieczy do miejsc
rozwoju choroby. Dobre działanie lecznicze i długi
okres ochronny zapewni mieszanina fungicydu
Brasifun 250 EC w dawce 1,0 l/ha z fungicydem
zawierającym azoksystrobinę (np. Golden Azzox)
w dawce 0,4-0,5 l/ha. W każdym z zabiegów warto
pamiętać o dodatku adiuwanta Asystent+, który
polepsza rozmieszczenie cieczy roboczej na blaszkach liściowych i łodygach chronionego rzepaku,
a tym samym zwiększa skuteczność wykonywanych zabiegów.
[ CZERŃ KRZYŻOWYCH ]
(Alternaria brassicae)
Jest najbardziej rozpowszechnioną chorobą z występujących na rzepaku w Polsce. Źródłem pierwotnego zakażenia są resztki pożniwne z zimującą grzybnią i nasiona, do których łupiny wrosła
grzybnia lub, na których znajdują się zarodniki.
Objawy występują na różnych częściach roślin i we
wszystkich stadiach rozwojowych rzepaku. Pierwsze objawy występowania tej choroby możemy
dostrzec już jesienią. Na siewkach pojawiają się
ciemnobrunatne plamy w części podliścieniowej.
Na porażonych liściach widoczne są charakterystyczne jasnobrunatne do brunatno-czarnych
plamy z widocznymi pierścieniami. Ciepła jesień
sprzyja rozwojowi grzyba na młodych roślinach.
Z liści choroba rozprzestrzenia się na pęd główny
i pędy boczne oraz na łuszczyny. Na łodygach,
ogonkach liściowych oraz łuszczynach występują
brunatno-czarne, owalne, wyraźnie odgraniczone, nieco zagłębione plamy. Jednak największe
zagrożenie patogen stanowi, gdy porażone są
łuszczyny. Rozwojowi choroby sprzyja duża wilgotność, utrzymująca się podczas zawiązywania
łuszczyn. Silnie porażone młode łuszczyny zamierają, w starszych nasiona są słabiej wykształcone,
drobniejsze, a łuszczyny mogą pękać powodując
osypywanie się nasion.
[ CYLINDROSPORIOZA ROŚLIN KAPUSTNYCH ]
(Pyrenopeziza brassicae, st. konidialne: Cylindrosporium concentricum)
Jesienią lub wiosną na porażonych liściach rzepaku ozimego pojawiają się chlorotyczne plamy.
Następuje pękanie kutikuli i odsłonięcie białych
skupień zarodników konidialnych ułożonych w postaci koncentrycznych pierścieni. Porażone liście
żółkną i przedwcześnie zamierają. Na powierzchni
łodyg początkowo pojawiają się 1–2 cm białoszare
podłużne plamy, często spiczasto zakończone
nieostrym brązowym przebarwieniem. Plamy
rozwijają się do kilkunastu cm długości, a na ich
obwodzie często znajdują się ciemne cętki. Staranne przyoranie resztek pożniwnych, unikanie zbyt
gęstego łanu oraz zabiegów mogących uszkodzić
skórkę liści zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby.
[ SZARA PLEŚŃ ]
(Botryotinia fuckeliana st. konidialne Botrytis
cinerea)
W warunkach podwyższonej wilgotności powietrza można zaobserwować charakterystyczny
dla tej choroby szary puszysty nalot. Występuje
on przede wszystkim na łodygach rzepaku, na
których pojawia się pylący nalot grzyba. Dzięki
temu rozpoznanie tej choroby jest stosunkowo
proste. Porażeniu ulegają jednak różne nadziemne
części roślin, które stają się brunatne i gniją. Silne
zainfekowanie łodygi powoduje zamieranie całych
roślin, a uzyskane nasiona są drobniejsze. Na
polu występuje placowo, powodując przedwczesne
dojrzewanie roślin.
FOT. 1. >> Sklerocja
FOT. 2. >> Czerń krzyżowych
FOT. 3. >> Sucha zgnilizna kapustnych
FOT. 4. >> Szara pleśń
FOT. 5. >> Zgnilizna twardzikowa
FOT. 5. >> Zgnilizna twardzikowa – silne porażenie
1
2
4
[ SUCHA ZGNILIZNA KAPUSTNYCH ]
(Leptosphaeria spp 75, st. konidialne Phoma lingam)
Jest jedną z najgroźniejszych chorób atakujących
rzepak. Pierwsze objawy porażenia możemy dostrzec już jesienią. Na liściach, łodygach, czasami
łuszczynach występują jasnobrunatne, owalne
plamy z wyraźną lub mniej wyraźną obwódką.
W środkowej części plamy widoczne są bardzo
charakterystyczne czarne punkciki (piknidia).
Silnie porażone liście przedwcześnie zamierają. Często dochodzi do zamierania całych roślin.
Nasiona zbierane z porażonych łuszczyn zwykle
też są porażone. Na siewkach wyrosłych z tych
nasion występują poczernienia, które powodują
obumieranie siewek (czarna nóżka). Jeżeli zauwa-
3
5
żymy porażenie roślin jesienią, należy wykonać
zabieg grzybobójczy jeszcze przed zimą, najlepiej
wybierając preparaty dobrze niszczące grzyby
i działające w niższych temperaturach, np. BRASIFUN 250 EC
[ ZGNILIZNA TWARDZIKOWA ]
(Sclerotinia sclerotiorum)
Choroba szczególnie groźna w rejonach silnej
koncentracji uprawy rzepaku. Rozwojowi tej choroby sprzyjają zły płodozmian oraz uproszczenia
w uprawie. Pierwsze objawy choroby pojawiają się
w okresie kwitnienia rzepaku. Pierwotnym źródłem
infekcji są sklerocja grzyba znajdujące się w glebie.
Kiełkujące z nich apotecja rozrzucają zarodniki,
które roznoszone przez wiatr zakażają rośliny.
6
Na porażonych liściach, łodygach widoczne są
brunatne plamy. Wewnątrz, a w warunkach dużej
wilgotności także na zewnątrz chorych łodyg rozwija się biała, obfita grzybnia, w której powstają
najpierw szare, a później czarne sklerocja. Chore
rośliny więdną i przedwcześnie zamierają. Przy
późnym wystąpieniu choroby na pędzie w górnych
partiach rośliny widoczne są przyblakłe przebarwienia obejmujące całą łodygę. Pędy i łuszczyny
powyżej miejsca porażenia żółkną i dojrzewają
przedwcześnie. Duży wpływ na zagrożenie tą
chorobą naszych pól mają warunki pogodowe.
Choroba jest zdecydowanie groźniejsza, kiedy
w terminie kiełkowania apotecji (koniec kwietnia
do połowy maja) jest wilgotno i umiarkowanie
ciepło. ◀
W I O S N A /2 0 1 3
73