Ekoznakowanie towarów w Polsce i Unii Europejskiej i inne znaki

Opracowali:
dr Mariusz Sołtysik
mgr Violetta Sołtysik
3. Ekoznakowanie towarów w Polsce i Unii Europejskiej i inne znaki informacyjne
dla konsumenta
Scenariusz do wykorzystania na lekcjach geografii, biologii, chemii, przyrody, w trakcie
realizacji ścieżek między-przedmiotowych, godzinie wychowawczej
Cele:
przekazanie informacji na temat eko- znaków i znaków informacyjnych
przekazanie informacji na temat zasad świadomego dokonywania wyboru
towarów podczas zakupów
Cele kształcenia w kategoriach operacyjnych:
Uczeń zapamiętuje:
pojęcie produktu ekologicznego
informacje na temat eko- znaków i innych znaków informacyjnych
Uczeń rozumie:
potrzebę dokonywania świadomych wyborów podczas robienia zakupów
zasady wyboru produktów ekologicznych i system znakowania ekologicznego
Uczeń umie:
precyzować sensowne wnioski,
współpracować w grupie rówieśniczej, szanuje zdanie innych
Postawy:
Uczeń:
doskonali umiejętność pracy w grupie
chce chronić środowisko,
rozwija umiejętność analizowania i interpretowania faktów,
jest wrażliwy na środowisko przyrodnicze
Metody i formy pracy:
pokaz i opis, interpretacja, elementy wykładu
Materiały potrzebne do realizacji lekcji:
różne rodzaje opakowań ze znakami informacyjnymi i eko- znakami
Przebieg zajęć:
1. Dyskusja z klasą na temat produktów kupowanych przez nich i ich rodziny. Kto
dokonuje najczęściej zakupów? Rodzic? Rodzeństwo? Na co zwraca uwagę przy
zakupie towaru? Na cenę, jakość, producenta?
2. Zapoznanie uczniów z pojęciem produktu ekologicznego. Czy mogą podać przykłady
towarów, które według nich są bardziej ekologiczne niż inne?
3. Wprowadzenie przez nauczyciela pojęcia eko-znaku. Pokazanie przykładowych ekoznaków dla Polski, Niemiec, Unii Europejskiej, innych krajów.
4. Pokaz i opis – pokaz przyniesionych na lekcję przez nauczyciela opakowań towarów
zawierających przykłady eko-znaków i innych znaków informacyjnych.
5. Zadanie domowe: wycieczka się do sklepu samoobsługowego i znalezienie tam
przykładów towarów zawierających eko- znaki i znaki informacyjne. Zapisz, jaki to
towar, kto jest producentem, rok produkcji, jaki znak zawiera produkt.
Materiał dla nauczyciela:
Co to jest produkt ekologiczny:
Jest to towar, którego negatywne oddziaływanie na środowisko jest maksymalnie ograniczone
lub całkowicie zlikwidowane.
Cechy produktu ekologicznego:
ilość surowców użyta do jego wytworzenia została znacznie ograniczona lub
też surowce pochodzą z recyklingu
sam proces wytwarzania nie jest szkodliwy dla środowiska
surowce użyte do produkcji są nietoksyczne
produkt i jego składniki nie są testowane na zwierzętach
opakowanie jest ograniczone do minimum lub w ogóle z niego zrezygnowano
opakowanie może zostać ponownie wykorzystane
zużycie energii na każdym etapie produkcji i użytkowania produktu jest
zminimalizowane
istnieje system zbierania produktów wyeksploatowanych lub ich części
istnieje możliwość ponownego wykorzystania w całości lub w części zużytego
produktu
unika się sztucznego przyspieszania starzenia się fizycznego lub moralnego
produktu (np. poprzez reklamę nowszych typów danego towaru).
Dlaczego lepiej kupować jest produkty z eko-znakiem?
Wybór produktu z eko-znakiem jest bezpośrednim działaniem na rzecz ochrony
środowiska
Konsument ma ogromny wpływ na to, czy produkt został wytworzony z troską o
środowisko, gdyż może go kupić lub wybrać inny
Dokonując tego wyboru dbamy o zachowanie lasów tropikalnych, siedliska ptaków,
czyste rzeki
Ekoznakowanie to oznaczanie produktów ekologicznymi znakami towarowymi i tym samym
sposób wywierania wpływu na rynek.
Ekoznaki, wskazując produkty, które spełniają wymagania ochrony środowiska, pomagają w
wyborze podczas zakupów w sklepie. Klient, świadomie wybierając ekoznakowane produkty,
kształtuje popyt i zaczyna mieć wpływ na podaż określonych towarów, a jednocześnie
poprzez wybór towarów z ekoznakami wpływa na poprawę stanu środowiska. Producent
widząc, że przyjazne dla środowiska towary sprzedają się lepiej, w dalszym ciągu doskonali
technologię produkcji, aby sprzedać więcej swoich produktów i być lepszym od konkurencji.
W ten sposób zwykli ludzie wywierają wpływ na stan środowiska naturalnego. Okazuje się,
że normalnie żyjąc, robiąc zakupy, podejmując zwykłe codzienne decyzje, możemy
kształtować świat wokół nas.
Pierwszymi krajami, w których zastosowano ekoetykiety, były:
1) Niemcy (Błękitny Anioł, 1977),
Cel - wyróżnienie produktów, które są przyjazne środowisku. Promuje firmy tworzące
produkty bezpieczne zarówno dla środowiska jak i człowieka.
Kryteria: ekonomiczne używanie surowców, produkcja, stosowanie, trwałość użytkowania
oraz utylizacja
2) Kanada (Environmental Choice Label Scheme, 1988),
3) Kraje skandynawskie skupione w Radzie Nordyckiej (Biały Łabędź, 1989
4) Austria (Eko-znak, 1991)
5) Holandia (Eko-znak, 1992) - Milieukeur Ecolabel - znak ekologiczny dla żywności
ekologicznej i produktów konsumpcyjnych wprowadzony w Holandii. Symbol ekologiczny
można znaleźć na takich produktach jak: warzywa i ziemniaki, piwo, mięso wieprzowe,
drzewa i rośliny, farby, gaśnice, w myjniach samochodowych. Kryteria przyznania etykiety
ekologicznej dotyczą całego cyklu życia produktu, a przede wszystkim: surowców, energii i
wody, substancji szkodliwych, opakowań i odpadów. Jeśli produkt należy do kategorii
żywność ekologiczna powinien zawierać znikome ilości pestycydów i nawozów sztucznych, a
jego produkcja musi koncentrować się na dobrostanie zwierząt i ochronie przyrody. Od
momentu powstania certyfikat ekologiczny przyznano 339 produktom.
Polska
W Polsce przyznaje ten znak: Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A., od 1998 r.
Polska
Eko –znak - polski znak ekologiczny. Polskie Centrum Badań i Certyfikacji opracowało
zasady przyznawania krajowego ekoznaku w 1998 roku. Założenia ogólne stanowią, że polski
"Eko-znak" mogą otrzymywać wyroby krajowe i zagraniczne niepowodujące (w odniesieniu
do wcześniej ustalonego akceptowalnego poziomu) negatywnych skutków dla środowiska
oraz spełniające ustalone kryteria dotyczące ochrony zdrowia, środowiska i ekonomicznego
wykorzystania zasobów naturalnych w trakcie całego cyklu życia wyrobu. Zaznaczono
również, że polski system certyfikacji będzie dostosowany do systemu ekoznakowania
Wspólnoty Europejskiej. Podstawą certyfikacji na "Eko-znak" są wymagania dotyczące
aspektów ekologicznych i zdrowotnych ustanawiane przez Komitet ds. "Eko-znaku",
składający się z osób reprezentujących urzędy centralne, jednostki pozarządowe zajmujące się
ochroną środowiska, producentów, konsumentów oraz banki.
Ocena produktu obejmuje etapy: przed produkcją, produkcja, dystrybucja (w tym pakowanie),
użytkowanie, recykling, utylizacja, odpady. W czasie każdego z tych etapów oceniane są
aspekty: jakość powietrza, wody, gleby, ograniczenie ilości odpadów, oszczędność energii,
gospodarka zasobami naturalnymi, zapobieganie globalnemu ociepleniu, ochrona warstwy
ozonowej, bezpieczeństwo środowiska, hałas, ochrona ekosystemu. Dotychczas polski "Ekoznak" przyznano kilkudziesięciu wyrobom, głównie nawozom sztucznym i organicznym oraz
materiałom włókienniczym. Wciąż zbyt mało popularny w naszym kraju.
Inne znaki informacyjne:
Znaki oceniające podłoże społeczne i etyczne produkcji dla produktów importowanych z
krajów ubogich, gdzie oprócz środowiska trzeba chronić ludzi - robotników pracujących dla
międzynarodowych koncernów,
Brytyjski znak "Fairtrade" (1994) – kawa, herbata, sok pomarańczowy, kakao, miód, banany,
czekolada. Znaki uczciwego handlu - Holandia (1988), Niemcy - "Transfair" (1993)
Zielone Płuca Polski
Żywność Ekologiczna – Niemcy
Ekoland – Żywność ekologiczna, Polska
Produkcja ekologiczna i rolnictwo ekologiczne – Unia Europejska
Urządzenie podczas stanu spoczynku zużywa minimalną wielkość energii
Znaki na monitorach komputerów informujące o oszczędnym zużyciu energii i emisji
Oznacza, że opakowanie zostało wyprodukowane z surowców
pochodzących z recyklingu (na przykład z papieru z makulatury). W tym przypadku
udział surowców z recyklingu to 65%.
Oznacza, że druk na opakowaniu jest przyjazny dla środowiska. Nie
oznacza on jednak, że całe opakowanie jest ekologiczne.
Znak, który często mylony jest z eko-znakiem. W rzeczywistości nie ma on
znaczenia ekologicznego, a zamieszczany jest na towarach, by zachęcić konsumenta swą
pozornie „zieloną” etykietą.
Przykłady eko-znaków z różnych krajów:
Czechy
Austria
Francja
Chorwacja
kraje skandynawskie
Bardziej znane eko-znaki spotykane w Polsce:
Błękitny Anioł
- stosowany od 1977 r., Niemcy. W Polsce spotykany na
papierze do ksero, papierze toaletowym, chusteczkach higienicznych itp.
Cel - wyróżnienie produktów, które są przyjazne środowisku. Promuje firmy tworzące
produkty bezpieczne zarówno dla środowiska jak i człowieka.
Kryteria:
ekonomiczne
używanie
użytkowania oraz utylizacja
Rezultat - rywalizacja firm,
75 grup produktów, 4.000 produktów,
Logo składa się z 3 elementów:
surowców,
produkcja,
stosowanie,
trwałość
- środowiskowy symbol Narodów Zjednoczonych w formie niebieskiego koła z
laurowym wieńcem i niebieską figurką z rozpostartymi ramionami w środku,
- tekst na krawędzi koła, który dotyczy cech indywidualnego produktu np.
produkt wykonany jest z papieru pochodzącego w 100% z recyklingu,
- odniesienie do niezależnej komisji "Environmental Label" jury
Wyniki badań na ten temat:
- 53% mieszkańców Niemiec korzysta ze znaku „Błękitny Anioł" jako
podpowiedzi podczas zakupów
- 51% zauważa pozytywny wpływ znaku na rozwój "proekologicznych"
technologii
- 44% dostrzega marketingowy wpływ znaku na konkurencyjny rynek
produktów przemysłowych
- 56% ocenia zakupy robione z uwzględnieniem ekologicznych znaków
towarowych jako formę ochrony środowiska w życiu codziennym
„Margerytka” z Unii Europejskiej
Europejski znak ekologiczny, Eco-label. Od 1992r., główne oficjalne europejskie wyróżnienie
przyznawane wyrobom spełniającym wyższe normy środowiskowe.
Podstawą przyznawania oznakowania jest Rozporządzenie 1980/2000/WE oraz Decyzje
Komisji w sprawie ustanowienia kryteriów ekologicznych dla poszczególnych grup wyrobów.
Wyroby są mniej szkodliwe dla środowiska niż inne podobne wyroby, ponieważ spełniają
opublikowane kryteria środowiskowe UE.
Przyznawany przez EUEB (European Union Eco-labelling Board)
- 21 kategorii wyrobów
- pralki, maszyny do mycia naczyń, lodówki, farby, polepszacze gleby, papier toaletowy,
papier do kserokopiarki, środki do mycia naczyń, proszki i detergenty do prania, lampy
oświetleniowe, tekstylia, materace, komputery PC, uniwersalne środki czyszczące i
sanitarne, detergenty do ręcznego mycia naczyń, telewizory, twarde pokrycia podłogowe,
usługi turystyczne, odkurzacze
Przyznawana na podstawie analizy cyklu życia produktu. Na każdym z tych etapów oceniane
są aspekty:
- produkcja odpadów,
- zanieczyszczenia gleby, wody i powietrza,
- hałas,
- zużycie zasobów naturalnych i energii,
- wpływ na ekosystemy
W Polsce przyznaje ten znak: Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A.
polski znak ekologiczny. Przyznawany przez Polskie Centrum Badań i
Certyfikacji S.A., od 1998r. Mogą go otrzymać wyroby krajowe i zagraniczne nie
powodujące negatywnych skutków dla środowiska oraz spełniające ustalone kryteria
dotyczące ochrony zdrowia, środowiska i ekonomicznego wykorzystania zasobów
naturalnych w trakcie całego życia wyrobu, np. wyroby elektryczne, chemiczne
Dodatkowe źródła informacji:
J. Leśniak, Ekologiczne znaki towarowe w ochronie środowiska przyrodniczego, "Ekonomia i
Środowisko" 1995, nr 1
S. Bukowiecka, Znakowanie ekologiczne, "Wspólnoty Europejskie" 1996, nr 3
http://www.biokurier.pl
http://ec.europa.eu/agriculture/organic/home_pl
http://www.earth-conservation.org
http://www.eco-label.com
http://zieloneznaki.pl/