Przygotowanie do rozmowy na trudne tematy i rozmowa o

Transkrypt

Przygotowanie do rozmowy na trudne tematy
i rozmowa o uchodźcach w Polsce
- propozycja cyklu dwóch zajęć Proponowane cele nauczycielskie dla cyklu lekcji:
Umożliwienie młodym ludziom poznania zagadnienia uchodźców w Polsce, włączenia się
w dyskusję na temat rozwiązania tego problemu w sposób zgodny z ich wartościami
i poglądami. Ograniczanie polaryzacji poglądów w tej sprawie i presji przyjmowania punktu
widzenia innych osób.
Proponowane cele w języku uczniów:
Przygotowanie do rozmowy na trudne tematy. Zapoznanie się z faktami na temat uchodźców
w Polsce. Stworzenie zasad bezpiecznej i szanującej poglądy innych rozmowy na trudny
temat. Zastosowanie ich w trakcie rozmowy na temat uchodźców w Polsce.
Ogólny opis zajęć
Pierwsza lekcja ma dwie części. Pierwsza poświęcona jest wypracowaniu przez uczniów
zasad, które będą stosowane podczas następnych zajęć, w trakcie rozmowy o uchodźcach
w Polsce. Możesz rozważyć, czy warto w przyszłości przeprowadzić takie zajęcia niezależnie
od problemu uchodźców, ale w związku z innym kontrowersyjnym tematem. Druga część lekcji
poświęcona jest przygotowaniu się uczniów (w grupach) do rozmowy na temat uchodźców.
Rozmowa ta będzie przedmiotem drugiej lekcji. Proponujemy, żeby część przygotowań
odbyło się pomiędzy lekcjami – jako praca domowa uczniów.
Materiały:




Materiał pomocniczy nr 1 – Zasady dobrej rozmowy (materiał ewentualnie
uzupełniany o zasady stworzone przez uczniów).
Materiał pomocniczy nr 2 – Fakty na temat kryzysu uchodźczego (każdy uczeń
otrzyma kopię jednej z pięciu kart z faktami, które składają się na materiał
pomocniczy)
Materiał pomocniczy nr 3 – Pytania do rozmowy na temat uchodźców w Polsce (dla
każdego ucznia)
Materiał pomocniczy nr 4 „Uchodźcy w Polsce. Więcej wiedzy, mniej strachu” Maciej
Czarnecki, Mariusz Jałoszewski, Tomasz Kwaśniewski (dostępny
http://www.ceo.org.pl/pl/migracje/news/wiecej-wiedzy-mniej-strachu)
„Jak rozmawiać o uchodźcach w Polsce?” ceo.org.pl/migracje
O ile nie jest stwierdzone inaczej, prawa do materiału posiada Centrum Edukacji Obywatelskiej.
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjneBez
utworów zależnych 3.0 Polska. Licencja nie obejmuje zdjęć i materiałów graficznych.
1
Scenariusz 1.
Temat: Jak rozmawiać na trudne tematy?
Cele (w języku nauczyciela):



Wypracowanie przez uczniów zasad rozmowy prowadzącej do wzajemnego
zrozumienia się.
Rozpoznanie przez uczniów zachowań pomagających podjąć i przeprowadzić
rozmowę na trudny temat, dotyczący osobistych wartości, budzący kontrowersje
i mocne emocje.
Przygotowanie do rozmowy o uchodźcach w Polsce.
Cele (w języku uczniów):


Wypracujemy zasady pomagające przeprowadzić rozmowę na trudny temat.
Przygotujemy się do rozmowy na temat uchodźców w Polsce.
Uwaga metodyczna
Na początku warto zastanowić się nad celem, jaki chce nauczyciel osiągnąć. Przejrzyj
zaproponowane cele i dostosuj je do potrzeb uczniów i własnych; sformułuj je tak, aby Twoi
uczniowie je zrozumieli. Na początku zajęć przedstaw cele uczniom. Dzięki temu uczniowie
staną się współodpowiedzialni za przebieg lekcji. Jest to szczególnie ważne przy temacie,
który budzi bardzo silne emocje, w tym też lęk, i jest ukształtowany przez przekaz medialny.
Cele przedstawione przez nas mają być pomocą dla Ciebie.
Prześledź proponowany scenariusz i zastanów się, jak go dostosować do potrzeb Twoich
uczniów. Zwracamy uwagę na stwarzanie warunków „dobrej rozmowy”. Zastanów się jakie
warunki muszą być spełnione, aby Twoi uczniowie wysłuchali się wzajemnie.
Obecnie w Polsce sposób przedstawiania w mediach kryzysu uchodźczego (sensacyjność
i koncentracja na antagonizowaniu polskiej opinii publicznej) nie tworzy klimatu szacunku
i wzajemnego słuchania się. Dlatego ważne jest, aby podczas zajęć stworzyć w klasie
odpowiednią atmosferę i bezpieczny klimat rozmowy. Warto o tym w trakcie zajęć otwarcie
z młodzieżą rozmawiać.
Zastanów się nad swoją rolą jako moderatora – osoby pilnującej zasad, czasu i formy
rozmowy. Twoim celem powinno być, aby każdy z uczniów mógł wypowiedzieć swoją
perspektywę. Nie oceniaj uczniów, szczególnie jeżeli mają inne poglądy niż Twoje.
Przebieg zajęć
Część 1: Uczniowie, pracując w grupach, wypracują listę zasad dobrej rozmowy, które
mają pomóc im w trakcie drugich zajęć.
1. Przedstaw uczniom cel zajęć.
2
2. Poproś uczniów, aby w parach porozmawiali na temat oglądanej w mediach dyskusji (np.
w TV), gdzie rozmówcy nie mogli się porozumieć i wyglądało na to, że nie starają się
zrozumieć siebie nawzajem. Poproś, aby zapisali na kartce – jakie zachowania powodowały,
że rozmówcy, nie mogli się porozumieć. Wysłuchaj kilku wypowiedzi uczniów, ale poproś, aby
nie przytaczali nazwisk rozmówców, tylko to, co utrudniało porozumienie się. Możesz zapisać
hasłowo wypowiedzi na tablicy. (4 minuty)
3. Zapowiedz uczniom, że będą teraz w czteroosobowych zespołach pracować nad zasadami
dobrej rozmowy. Podziel uczniów. Rekomendujemy podział losowy, gdyż rozmowy z osobami,
z którymi na co dzień się nie rozmawia, są same w sobie wartością i równocześnie skutkują
lepszą analizą problemu i wzajemnym poznaniem się, jak też większym zaangażowaniem
uczniów. (2 minuty)
4. Poproś uczniów w zespołach o wypracowanie i spisanie na kartce zasad, które pomagają
w rozmowie i we wzajemnym zrozumieniu się rozmówców. Możesz zasugerować im, aby
zastanowili się nad zachowaniami, które pomagają rozmawiać, a potem przeszli do zasad.
Pomocne może być przypomnienie sobie przez uczniów dobrych rozmów, w których udało się
uczestnikom wypowiedzieć swoje opinie i zostać zrozumianymi. Przykładem mogą być
rozmowy z koleżankami i kolegami, pomiędzy przyjaciółmi lub przyjaciółkami, w rodzinie.
Może widzieli lub słyszeli dobrze poprowadzoną rozmowę w mediach. Poproś uczniów, aby
pracując w zespole zadbali o to, aby każda uczennica i każdy uczeń mogli się wypowiedzieć.
Jeśli uczniowie będą mieli problem z pracą nad zasadami, możecie wspólnie określić kilka
zasad, np. kontakt wzrokowy rozmówców, nieprzerywanie wypowiedzi itp. (7 minut).
5. Na forum klasy poproś o podawanie przez każdy zespół jednej zasady i zapisuj je na tablicy.
Każdy zespół dokłada zasadę, która jeszcze nie była wypowiedziana. Ty również możesz na
koniec dołożyć zasady, które nie zostały zgłoszone, a uważasz je za ważne. Zgłaszając je na
końcu, nie odbierasz inicjatywy uczniom, a jednocześnie pokazujesz, że temat jest ważny
również dla Ciebie. Upewnij się, że na waszej wspólnej liście znalazło się odniesienie do
zagadnień, które przedstawimy poniżej w materiale pomocniczym. Zasady opisane w nim
potraktuj jako przykłady. Te zasady jako autorzy scenariusza uważamy za szczególnie istotne.
(10 minut)
Materiał pomocniczy nr 1
Zasady dobrej rozmowy
Zasady, które pomagają rozmawiać w klimacie ułatwiającym wypowiadanie się i wzajemne
zrozumienie. Szczególnie istotne, gdy poruszane są tematy osobiste, trudne lub
kontrowersyjne. Pomagają w ujawnianiu ważnych dla nas wartości i potrzeb oraz ułatwiają
wzajemne zrozumienie.
●
Odnosimy się do siebie wzajemnie z szacunkiem – nawet wtedy, gdy mamy inne
poglądy i nie zgadzamy się z sobą nawzajem.
●
Słuchanie z szacunkiem to m.in. patrzenie na osobę mówiącą. Niedeprecjonowanie
tego, co ta osoba mówi, nieatakowanie i niekrytykowanie poglądów.
●
Każdy otrzymuje równą możliwość mówienia i bycia przez innych uważnie
słuchanym.
●
Nie przerywamy sobie nawzajem.
3
●
Warunkiem owocnej rozmowy jest opieranie się na faktach i rzetelnej wiedzy
pochodzącej z zaufanych źródeł.
●
Dążenie nie do przekonania drugiej osoby, ale do zrozumienia jej punktu widzenia.
Część 2. Przygotowujemy się do rozmowy opartej o rzetelne informacje
Druga cześć zajęć poświęcona jest przygotowaniu do zebrania faktów, które pomogą
prowadzić rozmowę o uchodźcach w Polsce, której będzie poświęcona druga lekcja w cyklu.
1. Przypomnij klasie, że koniecznym warunkiem owocnej rozmowy jest opieranie się na
faktach i rzetelnej wiedzy pochodzącej z zaufanych źródeł. Zakres tej wiedzy jest
bardzo szeroki, dlatego podziel uczniów na grupy i przydziel im części materiałów do
zapoznania się (poszczególne karty z materiału pomocniczego nr 2). Dzięki temu
podczas rozmowy na kolejnej lekcji w klasie będą grupy “ekspertów” od określonych
tematów. Możesz zmienić składy zespołów lub pozostawić te same. W zespole nie
powinno być mniej niż trzy osoby, a nie więcej niż pięć. (2 minuty)
2. Przedstaw klasie zakresy tematyczne, którymi zajmą się poszczególne grupy.
(3 minuty)
o Grupa 1 – Kto jest uchodźcą?
o Grupa 2 – Kryzys uchodźczy
o Grupa 3 – Uchodźcy w Polsce
o Grupa 4 – Relokacje i przesiedlenia uchodźców w Unii Europejskiej
o Grupa 5 – Integracja uchodźców
3. Zapytaj, czy uczniowie sami nie dodaliby własnego tematu. Jeśli tak, uwzględnij go
w przydziale zadań dla zespołów. Każdej osobie rozdaj jedną kartę z faktami
z materiału pomocniczego nr 2 (zależnie od tematu, którym ma się zająć). Powiedz
klasie, że zadaniem każdej z grup jest zapoznanie się z tematem (przy wykorzystaniu
rozdanego materiału, oraz materiałów opublikowanych na stronie internetowej CEO
www.ceo.org.pl/migracje, a w czasie kolejnej lekcji zostaną poproszeni
o zaprezentowanie go osobom, które czytały inne teksty. (2 minuty)
Uwaga metodyczna
Zwróć uwagę uczniów, że temat uchodźców w Polsce stał się ostatnio bardzo kontrowersyjny
i przez to zbieranie wyważonych informacji na nieznanych stronach internetowych lub przez
media społecznościowe może być mało rzetelne i trudne, dlatego nie polecasz takiej drogi
uczniom.
Materiałem uzupełniającym może być dla uczniów w szczególności informator Uchodźcy
w Polsce, więcej wiedzy, mniej strachu (materiał pomocniczy nr 4) przygotowany z pomocą
i pod patronatem Urzędu ds. Cudzoziemców w ramach wspólnej akcji informacyjnej polskich
mediów (18 września 2015). Materiał można pobrać ze strony CEO.
4. Poproś uczniów o wstępne przejrzenie rozdanych materiałów. Wyjaśnij wątpliwości,
które ewentualnie zgłaszają uczniowie. (10 minut)
Jeśli będziesz mieć dodatkowy czas, możesz przeprowadzić któreś z ćwiczeń
dotyczących korzystania ze źródeł informacji.
4
5. Określ ponownie zadanie dla uczniów na następną lekcję. (2 minuty)
Waszym zadaniem jest zapoznanie się z materiałami i pełnienie funkcji ekspertów
w danym temacie na następnej lekcji, której tematem będzie rozmowa o uchodźcach
w Polsce.
6. Zastosuj metodę wyjściówek lub inną metodę podsumowującą lekcję. Poproś uczniów
np. o odpowiedź (anonimowo) na kartce na pytanie: Co było dla mnie ważne w tej
lekcji? Zbierz kartki, przeczytaj po lekcji i opracuj zestawienie, które przekażesz
uczniom na następnej lekcji. Jeśli uczniowie zobaczą, że uwzględniasz ich wyjściówki
w planowaniu następnych lekcji, tym chętniej będą brać odpowiedzialność za swoje
uczestnictwo w lekcji. (3 minuty)
5
Scenariusz 2.
Temat: Uchodźcy w Polsce – fakty i rozmowa o ważnych
dla nas wartościach.
Cele (w języku nauczyciela):
●
Uzyskanie przez uczniów podstawowych informacji na temat kryzysu uchodźczego
i przyjmowania uchodźców w Polsce.
●
Rozpoznanie własnych wartości, jakimi w sprawie uchodźców uczniowie chcą się
kierować, i zgodnie z którymi w tej sprawie w Polsce powinny być podejmowane
decyzje.
Doświadczenie rozmowy na kontrowersyjny temat w atmosferze wzajemnego
szacunku.
Zrozumienie wartości ważnych dla innych uczniów oraz perspektyw innych niż własna,
związanych z przyjmowaniem uchodźców w Polsce.
●
●
Cele (w języku ucznia):
● Dowiemy się więcej o sytuacji uchodźców, którzy mają przybyć do Polski.
● Przeprowadzimy rozmowę o uchodźcach w Polsce w atmosferze wzajemnego
zrozumienia wartości, które reprezentujemy.
Część 1. Nawiązanie do poprzedniej lekcji
1.
2.
W ramach nawiązania do poprzedniej lekcji, przedstaw uczniom podsumowanie
i wnioski z wyjściówek z poprzedniej lekcji. (3 minuty).
Powieś w widocznym miejscu wypracowane przez uczniów zasady z poprzedniej
lekcji. Przedstaw cele lekcji. (2 minuty)
Część 2. Poznanie informacji na temat uchodźców.
1. Poproś każdy z zespołów eksperckich stworzonych na poprzedniej lekcji
o przedstawienie głównych faktów wynikających z lektury materiałów. Poproś, aby
zespół wytypował przedstawiciela do przekazania informacji. Pozostaw uczniom
3 minuty na przygotowanie przedstawiciela. Przedstawiciel w krótkim czasie (2 minuty)
mówi on najważniejszych faktach. Reszta członków zespołu ma minutę na
dopowiedzenie czegoś od siebie, jeśli uznają to za konieczne. Pilnuj czasu prezentacji.
Możesz jednocześnie zapisywać na tablicy najważniejsze rzeczy. (15 minut)
Część 3. Dyskusja uczniowska.
1. W ramach wprowadzenia do dyskusji rozdaj uczniom powielone wcześniej karteczki
z pytaniami będącymi pomocą w trakcie indywidualnych wypowiedzi (materiał
pomocniczy nr 3). Zapowiedz, że każdy z uczniów będzie miał możliwość wyboru
jednego lub kilku spośród pytań, na które będzie odpowiadał podczas rozmowy
w grupie. Podziel uczniów na kilkuosobowe grupy, w miarę możliwości równoliczne.
Zastosuj metodę podziału, która najlepiej sprawdza się w Twojej klasie. (2 minuty)
6
Materiał pomocniczy nr 3
Pytania do rozmowy na temat uchodźców w Polsce
1. Jakie wartości są dla Ciebie ważne, gdy myślisz o przyjęciu w Polsce uchodźców
z Syrii? Wymień ich kilka, nawet gdy uważasz, że będzie je trudno spełnić (np.
solidarność, bezpieczeństwo, współczucie, naród).
2. Jakie masz obawy, oraz jakie szanse widzisz, związane z możliwością zamieszkania
w Polsce uchodźców?
3. Jak byś chciał, aby ludzie byli traktowani gdy ratując własne życie opuszczają
z rodzinami własne domy i własny kraj? Jak sam chciałbyś być traktowany,
gdybyś z rodziną musiał uciekać z terenów objętych wojną?
2. Kiedy uczniowie i uczennice usiądą już w swoich grupach, odwołaj się do
wypracowanych na poprzednich zajęciach zasad i pożądanych zachowań w dobrej
rozmowie. Zasady mogą być wcześniej napisane na plakacie lub odbite w formie
materiału pomocniczego dla każdej grupy.
Poproś uczniów, aby w grupach czteroosobowych odpowiadali na wybrane przez
siebie pytanie z listy. Zapowiedz, że każdy z grupy będzie miał 2 minuty na swoją
wypowiedź. Możesz po upływie 2 minut sygnalizować zmianę lub zostawić pilnowanie
czasu uczniom w zespole.
Poproś, aby każdy z członków grupy po wystąpieniu każdego z wypowiadających się
uczniów dokończył zdanie: W tym co mówiłeś podobało mi się… Przypomnij, że nie
wypowiadamy żadnych opozycyjnych sądów do przedmówców.
Na dyskusję uczniów przeznacz 20 minut.
Część 4. Podsumowanie zajęć.
Uwaga metodyczna
Nie proponujemy „zbierania” tego, o czym uczniowie mówili w grupach. Celem poprzedniej
rozmowy w grupach było wzajemne zrozumienie wartości, jakie dla uczniów są ważne w
rozważaniu zagadnienia obecności uchodźców w Polsce.
Jednak podsumowanie mogłoby dać uczniom możliwość zauważenia, co dla nich ważnego
w trakcie lekcji się wydarzyło i czego się nauczyli. Mogliby też dać Ci informację, czy z tą
grupą uczniów dalej w podobnym zakresie tematycznym pracować i jak w przyszłości
modyfikować zajęcia.
1. Poproś uczniów, aby zasygnalizowali przy pomocy podniesionej ręki, czy ich zdaniem
udało się w rozmowie przestrzegać ustalonych wcześniej zasad. (minuta)
2. Poproś o rozmowę w parach (minuta) i wybór przez każdego ucznia jednej zasady
dobrej rozmowy, która jest dla niego najważniejsza. Wskaż zasadę na plakacie
i zapytaj, który z uczniów uznał ją za najważniejszą. Dzięki temu głosowaniu uczniowie
mogą zobaczyć, co sądzą na temat ważności zasad inni uczniowie. (2 minuty)
3. Podziękuj uczniom za owocną lekcję i zachęć ich do podziękowania sobie wzajemnie
za pracę w grupach. Możesz docenić ich wysiłek i otwartość oraz trzymanie się zasad.
7
Możesz zaznaczyć, że ich rozmowa różniła się zapewne od rozmów, które na temat
uchodźców oglądamy w TV – warto uświadomić uczniom, że pokazali, że można
rozmawiać inaczej.
Uwaga metodyczna
Po zajęciach zastanów się nad następującymi kwestiami:
●
Jak czuła/łem się w roli prowadzącego tego typu zajęcia?
●
Co mógłbym poprawić w prowadzeniu zajęć?
●
Czy uważam, że zasady dobrej rozmowy były przez uczniów przestrzegane?
●
Co mogłem zrobić lepiej, aby zasady były przestrzegane?
●
Czy klasa była gotowa na tę formę rozmowy? Czy następnym razem
potrzebowałaby dodatkowego przygotowania?
●
Czego nowego dowiedziałam/łem się z rozmowy o: uczniach, o sobie, o temacie
rozmowy?
Zespół trenerów i nauczycieli z CEO, którzy przygotowali ten scenariusz zajęć, bardzo prosi
nauczycielki i nauczycieli, którzy poprowadzili z jego pomocą zajęcia o sygnał „Jak poszło?”.
Wiemy, że prowadzenie zajęć na zaproponowany temat i w zaproponowanej formie nie jest
i nie może być łatwe. Chcielibyśmy wykorzystać Wasze doświadczenie i poprawić
proponowany w przyszłości szkołom i nauczycielom scenariusz.
Zachęcamy także do przesyłania relacji z przeprowadzonych zajęć, które znajdą się na
stronie internetowej CEO i będą stanowić inspirację dla innych nauczycieli do prowadzenia
podobnych zajęć z uwzględnieniem Waszych uwag.
8

Przygotowanie do rozmowy na trudne tematy i rozmowa o

Transkrypt

Podobne dokumenty

Bezpłatne konsultacje prawne dla uchodźców

Pomoc humanitarna dla uchodźców ze strefy ATO

Dlaczego tak dużo uchodźców?

Pozostało pytanie, czy model szwedzki zmarł zasztyletowany przez

Inicjatywy uczelni KRASP w sprawie przyjmowania uchodźców

„Rodzina Rodzinie”. - jmv

Ciche kryzysy uchodźcze