Koleda 2014.indd - diecezja.Rzeszow.pl
Transkrypt
Koleda 2014.indd - diecezja.Rzeszow.pl
SŁOWO BISKUPA RZESZOWSKIEGO Umiłowani Diecezjanie! Z modlitwą i błogosławieństwem przychodzą do Waszych mieszkań duszpasterze, aby u progu nowego roku przekazać znak pokoju i wypraszać potrzebne łaski. Zostawiają też tę skromną książeczkę, w której znajdziecie zaproszenie do aktywnego przeżywania kolejnego Roku Kościelnego. Jego programem są słowa Pana Jezusa: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię!”. Chodzi o takie kształtowanie w sobie postawy nawrócenia, które zaowocuje jeszcze większym posłuszeństwem nauce Chrystusa i dojrzewaniem w wierze. Ten rok daje nam zatem szansę odkrycia na nowo sakramentu pokuty i pojednania, a przez to doświadczenia łaski Bożego miłosierdzia. Jednocześnie jest to Rok Życia Konsekrowanego, który z woli papieża Franciszka ma być okazją do dziękowania Panu Bogu za osoby zakonne – ojców, siostry i braci – a także czasem modlitwy o nowe powołania, ich gorliwość i świętość. Wreszcie będzie to czas bezpośredniego przygotowania do Światowych Dni Młodzieży, które będziemy przeżywać w lipcu 2016 roku zarówno w Krakowie, jak i w naszej diecezji. Stąd moja gorąca prośba o zaangażowanie i włączenie się w przygotowanie naszych domów i parafii na przyjęcie młodych pielgrzymów. Ostatnie strony tego zeszytu zawierają podstawowe informacje o tym ważnym dla Kościoła wydarzeniu, jak również o patronach, których wstawiennictwu powierzamy ten nowy czas łaski. Niech św. Jan Bosko, św. Ojciec Pio i św. Teresa Wielka wyproszą nam obfitość Bożych darów i pomogą owocnie przeżyć nadchodzące dni. Z modlitwą i pasterskim błogosławieństwem 2 •I• „NAWRACAJCIE SIĘ I WIERZCIE W EWANGELIĘ” PROGRAM DUSZPASTERSKI NA ROK 2014/2015 Nowy rok duszpasterski, który rozpoczęliśmy w pierwszą niedzielę Adwentu, zaprasza nas do refleksji nad rzeczywistością nawrócenia, odejścia od grzechu, skorzystania z miłosierdzia Bożego w sakramencie pokuty i pojednania oraz życia w przyjaźni z Bogiem i bliźnimi. Kościół w Polsce pragnie w obecObecny rok daje nam szansę nym roku duszpasterskim zwrócić odkrycia na nowo roli sakraszczególną uwagę na proces nawrómentu pokuty i pojednania cenia, otwarcia się na działanie łaski w osobistym nawróceniu oraz Bożej tak, aby mogła dokonać się ma dopomóc doświadczyć w nas prawdziwa przemiana życia, łaski Bożego miłosierdzia. myślenia i działania. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA ROKU DUSZPASTERSKIEGO 1. Obecny rok daje nam szansę odkrycia na nowo roli sakramentu pokuty i pojednania w osobistym nawróceniu oraz ma dopomóc doświadczyć łaski Bożego Miłosierdzia. Jest to więc wezwanie do kapłanów, by sami mając głębokie doświadczenie spotkania z Miłosiernym Bogiem, z nową gorliwością podejmowali posługę w konfesjonale. 3 Ma się to ujawnić w wyczekiwaniu na penitentów oraz w ochotnej służbie i szafowaniu sakramentu pokuty i pojednania. Rok ten ma także pomóc w związaniu posługi konfesjonału z głoszeniem słowa Bożego, w samym celebrowaniu tego sakramentu jak i poprzez organizowanie nabożeństw pokutnych połączonych z indywidualną spowiedzią. Istotną sprawą będzie omówienie w kazaniach warunków dobrej spowiedzi, podkreślenie potrzeby pokuty i wynagrodzenia za popełnione grzechy, czy też przypomnienie Orędzia Matki Bożej z Fatimy przy okazji pierwszych sobót miesiąca. Warto także przywoływać inne akty pokutne, umacniające w nas ducha wyrzeczenia, jak choćby pielgrzymki i różne formy postu. Warto pamiętać o ważnym akcie pokutnym, jakim jest znak krzyża czyniony wodą święconą z kropielnicy w kościele czy w domu. Istotą obecnego roku duszpa2. Do nawrócenia zachęca nas sterskiego będzie nasze osobiPapież Franciszek w adhortacji aposte nawrócenie i dojrzewanie stolskiej „Evangelii gaudium”. Warw wierze. to przeczytać ten dokument. Ojciec Święty apeluje, by rozbudzić nowy entuzjazm wiary, nowe ewangelizacyjne otwarcie Kościoła. Nie można zatrzymywać się na tym, co robiliśmy dotychczas, ale trzeba ciągle poszukiwać nowych dróg dotarcia do ludzi żyjących na marginesie Kościoła czy poza nim. Będzie to możliwe, jeśli dokona się nasze nawrócenie osobiste i wspólnotowe, by objawiał się w nas duch misyjny, apostolski i ewangelizacyjny. Papież napisał: „Wolę raczej Kościół poturbowany, poraniony, brudny, który wyszedł na ulicę, niż Kościół chory z powodu zamknięcia się i wygody, przywiązania do własnego bezpieczeństwa. Nie chcę Kościoła troszczącego się o to, by stanowić centrum, który w końcu zamyka się w gąszczu obsesji i procedur”. (EG 49) Istotą obecnego roku duszpasterskiego będzie więc nasze osobiste nawrócenie i dojrzewanie w wierze. W tym procesie istotną rolę odgrywa ciągłe nawracanie się po to, by głębiej uwierzyć w Ewangelię, rozbudzić nowy zapał misyjny, by umacniać wiarę tych, którzy wierzą, i docierać do tych, którzy żyją na peryferiach naszych wspólnot. Nie możemy być uczniami Jezusa, nie będąc jednocześnie misjonarzami. 4 3. Rok duszpasterski 2014/2015 to też czas intensywnego przygotowania do Światowych Dni Młodzieży w 2016 roku w Krakowie. O tym wydarzeniu przeczytamy na kolejnych stronach broszury. Ten rok to również Rok Życia Konsekrowanego. W 2015 roku przypadają bowiem dwie wielki rocznice: 500. rocznica urodzin św. Teresy z Avilla, hiszpańskiej karmelitanki oraz 200. rocznica urodzin św. Jana Bosko, założyciela Salezjanów. Będziemy dziękować Bogu za dar osób konsekrowanych i prosić o nowe i święte powołania do życia zakonnego. REALIZACJA PROGRAMU 1. Cele roku duszpasterskiego Podstawowym celem programu jest troska o ukształtowanie w sobie postawy nawrócenia, wynikającej z łaski chrztu świętego, która owocuje posłuszeństwem Chrystusowi i postępowaniem według Jego woli. Realizacja programu ma prowadzić do dojrzałej wiary i pogłębienia osobistej relacji z Bogiem. Ma wzywać do ciągłego nawracania się i życia w wolności dzieci Bożych. Mamy uświadomić sobie, że najpierw trzeba Realizacja programu ma prozapłakać nad własną grzesznością, wadzić do dojrzałej wiary i poaby móc doświadczyć prawdziwej głębienia osobistej relacji z Boradości z Bożego przebaczenia. giem. 2. Propozycje konkretnych działań Przedstawiamy propozycje do osobistego, rodzinnego i parafialnego podjęcia w czasie nowego roku duszpasterskiego. a. Nawrócenie przez słuchanie Słowa Bożego W ramach obecnego roku tematyka przepowiadania dotyczyć będzie nawrócenia i pojednania. Będziemy chcieli odkrywać konsekwen5 cje przyjętego chrztu świętego, odsłaniać tajemnicę grzechu i nawrócenia, oraz ukazać przykłady mocy Słowa Bożego, które przemienia człowieka. Ważnym tematem powinno być także zagadnienie duszpasterskiego nawrócenia, zarówno duchownych, jak i świeckich. W ramach słuchania i czytania Słowa Bożego, modlitwy oraz spotkań grupowych warto poruszyć tematy: • moje osobiste spotkanie z Jezusem, budowanie i pogłębianie relacji z Bogiem, • odkrywanie łaski chrztu świętego, która owocuje zaangażowaniem w życie wspólnoty i świadectwem życia chrześcijańskiego, • nawrócenie, które winno łączyć się z osobistym świadectwem wiary, • zrozumienie sensu postu, pokuty i jałmużny, • pogłębienie rozumienia i przeżywania spowiedzi św., • rola uczestnictwa w nabożeństwach pokutnych, • działania pokutne i wynagradzające w moim życiu, • głoszenie Ewangelii osobom oddalonym od Boga, • odkrywanie tajemnicy grzechu, • doświadczanie tajemnicy Bożego Miłosierdzia, • odkrywanie w Bogu prawdziwego źródła radości i nadziei, • udział w parafialnych rekolekcjach ewangelizacyjnych jako najlepszej drodze prowadzącej do nawrócenia, • osobista lektura Pisma św. i prasy katolickiej, • dobre korzystanie z homilii niedzielnych i kazań tematycznych w IV niedzielę miesiąca, poruszających temat sakramentu pokuty i pojednania, a zwłaszcza 5 warunków dobrej spowiedzi. b. Uświęcanie przez udział w liturgii • • • • • 6 dobre przygotowanie dzieci i rodziny do sakramentów inicjacji chrześcijańskiej (chrzest święty, bierzmowanie, Eucharystia), towarzyszenie dzieciom na drodze wiary po przyjęciu sakramentów, troska o niedzielną Eucharystię i świętowanie Dnia Pańskiego, nowy zapał w korzystaniu z sakramentu pojednania i pokuty, troska o właściwe przeprowadzenie rachunku sumienia, • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • głębsze zrozumienie i przeżywanie 5 warunków dobrej spowiedzi, pogłębienie rozumienia postu i pokutnego charakteru piątku, udział w nabożeństwach pierwszych piątków i pierwszych sobót miesiąca (fatimskie wezwanie do nawrócenia), znalezienie stałego spowiednika i korzystanie z jego kierownictwa, ożywienie udziału w nabożeństwach pasyjnych w czasie Wielkiego Postu: Droga Krzyżowa, Gorzkie Żale, odprawianie Drogi Krzyżowej nie tylko w okresie Wielkiego Postu, dobre przeżycie rekolekcji parafialnych, połączonych z odbyciem owocnej spowiedzi, udział w parafialnych nabożeństwach pokutnych przed spowiedzią, praktyki pokutne i wynagradzające za grzechy, np. pielgrzymka, post, jałmużna, udział w uroczystej celebrze Triduum Paschalnego, przyjęcie do swego życia znaczenia obrzędu obmycia nóg w Wielki Czwartek (służba), dłuższa adoracja krzyża Pana Jezusa w Wielki Piątek, udział w obrzędach Wigilii Paschalnej z odnowieniem przyrzeczeń chrzcielnych, uroczyste przeżywanie tygodnia modlitw przed Zesłaniem Ducha Świętego, przygotowanie do bardziej pogłębionego przeżycia Święta Podwyższenia Krzyża Świętego, błogosławienie dzieci wychodzących z domu znakiem krzyża przez rodziców, wprowadzenie zwyczaju żegnania się wodą święconą z kropielnicy w kościele i w domu, dobre korzystanie z adoracji Najświętszego Sakramentu w pierwsze niedziele miesiąca, udział w liturgicznych przygotowaniach do Światowych Dni Młodzieży: Niedziela Palmowa – spotkanie młodych, peregrynacja Krzyża ŚDM i Ikony Matki Bożej w diecezji – 1 do 11 VI 2015, modlitwa za osoby konsekrowane i o nowe powołania do życia konsekrowanego. 7 c. Posługa miłości jako owoc nawrócenia i pojednania • • • • • • • • • • • • troska o krzyż, znak naszej wiary: na piersi, w domu, szkole, przy drodze czy na cmentarzu, wspieranie modlitwą i pomocą małżeństw i rodzin, troska o życie nienarodzonych przez podjęcie Duchowej Adopcji, zaangażowanie w organizację rekolekcji ewangelizacyjnych (zespół: kapłan, osoby życia konsekrowanego, wierni świeccy), udział i wsparcie przygotowania diecezji i parafii do ŚDM, tworzenie wspólnot młodzieżowych odpowiedzialnych za przygotowanie do ŚDM i przyjęcie w tygodniu misyjnym młodych ze świata, podjęcie inicjatywy „Bilet dla brata” – pomoc młodzieży z ubogich krajów, by mogła przyjechać do Polski w 2016 roku, ożywienie działalności istniejących i tworzenie nowych Parafialnych Zespołów Caritas, udział młodych w działalności Szkolnych Kół Caritas, udział w spotkaniach z osobami życia konsekrowanego i poznawanie tej formy powołania w Kościele, pomoc modlitewna i materialna misjonarzom diecezji rzeszowskiej pracujących na misjach, poznawanie tematyki misyjnej, prenumerata czasopism, spotkania z misjonarzami i udział w działalności grupy misyjnej w parafii. 3. Realizacja programu w parafii Zachęcamy, by każda parafia przygotowała swój własny plan pastoralny dla wiernych. Powinno się w nim znaleźć szczególne miejsce dla członków wspólnot zakonnych, osób życia konsekrowanego, członków ruchów i stowarzyszeń katolickich, grup duszpasterskich oraz wszystkich ludzi dobrej woli, którzy pragną odpowiedzieć na zaproszenie do nawrócenia serca i wspólnego działania na chwałę Boga i pożytek ludzi. Opracowano na podstawie Programu duszpasterskiego na rok 2014/2015 i ustaleń Komisji Duszpasterskiej Diecezji Rzeszowskiej. 8 • II • SAKRAMENT POKUTY I JEGO SYMBOLE Katechizm Kościoła Katolickiego w następujący sposób wyjaśnia, czym jest sakrament pokuty i jakie skutki wywołuje w życiu chrześcijanina: „Ci zaś, którzy przystępują do sakramentu pokuty, otrzymują od miłosierdzia Bożego przebaczenie zniewagi wyrządzonej Bogu i równocześnie dostępują pojednania z Kościołem, któremu, grzesząc, zadali ranę, a który przyczynia się do ich nawrócenia miłością, przykładem i modlitwą”. (KKK 1422) Aby odnowić w sobie moc sakramentu pokuty, dobrze jest zwrócić uwagę na jego symbolikę ukazującą piękno nawrócenia, pojednania z Bogiem i Kościołem oraz życia w łasce. W sakramencie pokuty kapłan Za każdym razem, gdy przystępujemy jest zawsze znakiem Chrystusa. do spowiedzi, spotykamy się kilkoma bardzo wyraźnymi znakami. Pierwszym znakiem w sakramencie pokuty jest osoba kapłana – spowiednika. W sakramencie pokuty kapłan jest zawsze znakiem Chrystusa, a poprzez jego posługę spełniają się słowa wypowiedziane przez Zmartwychwstałego Jezusa do Apostołów: „Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane” (J 20, 22-23). Stąd też w kapłanie możemy odkryć obraz Jezusa Dobrego Pasterza, który poszukuje każdej 9 zagubionej owcy; miłosiernego Samarytanina opatrującego rany zadane przez grzech; Ojca, który z radością przyjmuje wracającego z tułaczki marnotrawnego syna; sprawiedliwego sędziego, który oceni postępowanie każdego według zasad Ewangelii. Kapłan nigdy nie jest i nie może być panem sakramentu pokuty, ale tylko i wyłącznie jego sługą, gdyż działa w imieniu Kościoła realizującego w świecie misję Chrystusa. W czasie spowiedzi kapłan zwykle przyjmuje postawę siedzącą, co jeszcze wyraźniej podkreśla jego służebną rolę w nawiązaniu relacji pomiędzy skruszonym człowiekiem i miłosiernym Bogiem. To sam Chrystus poprzez posługę spowiednika najpierw przyjmuje grzesznika i wyznanie jego win, a później przebacza każdy jego grzech. Jeśli w kapłanie rzeczywiście zobaczymy Chrystusa Dobrego Pasterza i Miłosiernego Sędziego, to łatwiej będzie nam pokonać lęk przed spowiedzią Chrystus poprzez posługę spoi skrępowanie wobec spowiednika. wiednika najpierw przyjmuTo zaś doprowadzi nas do koniecznej je grzesznika i wyznanie jego dla sakramentu prawdy o nas samych win, a później przebacza każdy oraz do szczerości serca w wyznawajego grzech. niu naszych grzechów. Sakrament pokuty w normalnych warunkach odbywa się w konfesjonałach ustawionych w nawie kościoła lub w kaplicach bocznych. Konfesjonał z jednej strony umożliwia najdalej posuniętą dyskrecję konieczną do wyznania grzechów i otrzymania rozgrzeszenia, a z drugiej – podkreśla indywidualny i osobisty charakter sakramentu pokuty. Dla wiernych znak konfesjonału to przypomnienie o miłosierdziu Bożym i przebaczeniu, które zawsze dotyka człowieka indywidualnie i dokonuje się w przestrzeni ludzkiego serca i duszy. 10 Wyznając grzechy i otrzymując Pan odpuścił Ci grzechy. Idź przebaczenie penitent zwykle klęw pokoju. Owocem przebaczeczy. Jest to postawa nawracającego się nia grzechów oraz pojednania grzesznika, świadomego siebie i swosię z Bogiem i Kościołem jest ich grzechów. Pismo św. mówi, że to zawsze pokój serca. właśnie taki człowiek jest szczególnie miły Panu Bogu (por. Łk 15, 7). Szczere, pokorne i prawdziwe wyznanie grzechów potwierdza tylko prawdę o wielkości Bożego miłosierdzia. W czasie wypowiadania słów rozgrzeszenia kapłan wykonuje gest nałożenia rąk na penitenta lub przynajmniej wyciąga prawą rękę w jego stronę. Jest to starożytny i bardzo ważny gest, który zawsze wyrażał pojednanie z Bogiem i Kościołem. Kapłan w tym momencie działa jako przedstawiciel Kościoła i poprzez nałożenie rąk na głowę penitenta wskazuje, że zarówno grzech, jak i samo pojednanie mają charakter społeczny i dotyczą całej wspólnoty Kościoła. Grzech zawsze uderza w cały Kościół i rani całe Ciało Chrystusa. Dlatego, aby mogło nastąpić pojednanie, Kościół w osobie swojego kapłana i w geście nałożonych na głowę penitenta rąk wybacza mu zadaną przez grzech krzywdę. W momencie wypowiadania formuły rozgrzeszenia kapłan kreśli znak krzyża nad głową żałującego grzesznika i w ten sposób wyraźnie wskazuje mu fundament naszego odkupienia. To Krew Chrystusa spływająca po krzyżu ustawionym w Wielki Piątek na Golgocie wyjednała nam odpuszczenie wszystkich grzechów. Każdy sakrament ma swoje korzenie w męce, śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa, czyli w Jego misterium paschalnym. To dzięki tym zbawczym wydarzeniom, których symbolem i znakiem jest chwalebny krzyż Chrystusa, otrzymaliśmy pełnię Bożego miłosierdzia najgłębiej objawiającą się właśnie w sakramencie pokuty i pojednania. Kończąc sakrament pokuty kapłan wypowiada słowa: Pan odpuścił Ci grzechy. Idź w pokoju. Owocem przebaczenia grzechów oraz pojednania się z Bogiem i Kościołem jest zawsze pokój serca. Moc przebaczenia oraz głębię nawrócenia zawsze sprawdza i weryfikuje nasze codzienne życie. Pokój Boży natomiast, otrzymany w sakramencie pokuty, daje ogromną siłę do odważnego i pokornego kroczenia drogami naszej codzienności. 11 • IiI • RACHUNEK SUMIENIA DROGĄ DO NAWRÓCENIA SERCA Błogosławiony Paweł VI, papież, wyjaśnił kiedyś istotę nawrócenia. Powiedział: Cel pożądany – nawrócenie – nie zostanie osiągnięty, jeśli nie dokona się w nas swego rodzaju zerwanie. Chodzi o radykalne zerwanie z grzechem kryjącym się pod różnymi postaciami: pycha, egoizm, złe przyzwyczajenia, nałogi, itd. Zerwanie ze złem jest trudnym Cel pożądany – nawrócenie – i bolesnym procesem. Jego początnie zostanie osiągnięty, jeśli nie kiem jest refleksja nad swoim życiem dokona się w nas swego rodzai rozpoznanie swoich win w rachunju zerwanie. ku sumienia. Poniżej proponujemy RACHUNEK SUMIENIA w oparciu o Modlitwę Pańską. Prośmy Ducha Świętego o światło, abyśmy umieli dostrzec zło w naszym życiu i szczerze się nawrócić. O Stworzycielu, Duchu przyjdź, Nawiedź dusz wiernych Tobie krąg, Niebieską łaskę zesłać racz, Sercom, co dziełem są Twych rąk. Ojcze nasz, któryś jest w niebie… Czy zwracam się do Boga jak do Ojca, Tatusia i czy jest On w moim życiu najważniejszy? Czy rozmawiam z Nim nie tylko rano, wieczo12 rem, ale i w ciągu dnia? Jak się modlę: uważnie, a może w pośpiechu, niedbale? Ile czasu poświęcam Bogu? Czy uczestniczę w niedziele i święta we Mszy świętej? Jak usłyszane Słowo Boże przemienia moje życie? Czy uświadamiam sobie, że moje ciało jest Świątynią Ducha Świętego? Czy nie zasmucam Boga niewłaściwymi myślami lub czynami przeciwko czystości? Oglądanie pornografii, współżycie przedmałżeńskie, antykoncepcja, masturbacja niszczy prawdziwą miłość. Czy wypowiadam walkę nałogom niszczącym moje zdrowie i życie? święć się imię Twoje… Czy nie wymawiam imienia Pana Boga nadaremnie, bez potrzeby: w żartach, w rozmowach, w przekleństwach? Czy o innych mówię dobrze? Czy nie kłamię swoich bliźnich? Imieniem Boga jest Miłość. Czy potrafię nie tylko słowem, ale też czynem mówić o miłości? Czy pomagam swoim bliźnim w pracach, o które mnie poproszą? Czy mam dla innych czas? przyjdź królestwo Twoje… Czy tam, gdzie mieszkam, pracuję i uczę się nie zakładam swego własnego królestwa zła? Jaki jestem dla innych? Mam budować wokół siebie królestwo dobra, pokoju i miłości, aby wszystkim wokół było dobrze. Jak wygląda moja niedziela? Czy prawdziwie odpoczywam, relaksuję się, a może nie szanuję tego dnia ciężko pracując czy robiąc zakupy? Czy troszczę się o swoją wiarę pogłębiając relację z Bogiem, czytając Biblię, czasopisma i książki katolickie? Czy nie ulegam przesądom i wróżbom? bądź wola Twoja jako w niebie, tak i na ziemi... Nie z woli Bożej są na ziemi ubodzy, opuszczeni, pokrzywdzeni. Czy z mojej woli ktoś płacze, może kogoś skrzywdziłem? Czy nikomu nie sprawiam przykrości kłamiąc, obmawiając, plotkując, zniesławiając dobre imię? Jakim jestem rodzicem i jak troszczę się o katolickie wychowanie dzieci i dawanie dobrego przykładu? Czy swoją postawą nie gorszę innych? Czy będąc kierowcą przestrzegam przepisów drogowych? 13 chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj… Czy umiem dzielić się chlebem, jaki Bóg mi daje? Tym wszystkim, co posiadam, z tymi, co mają mniej niż ja sam? Czy szanuję chleb, nie wyrzucam go do kosza? Czy przyjmowaną Komunią świętą dzielę się z ludźmi promieniując Chrystusem, który jest Miłością? Jeśli jestem uczniem, studentem – czy potrafię sumiennie się uczyć, studiować, odrabiać zadania? Czy nie oszukuję przełożonych? i odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom… Czy się nie gniewam na innych zbyt długo? Czy umiem przebaczać, pierwszy wyciągać rękę na pojednanie? A może pielęgnuję urazę i żal do kogoś? Czy modlę się za winowajców? Czy umiem przyjąć przebaczenie od Boga i ludzi? Czy nie zapominam o Bogu w chwilach swojego szczęścia i powodzenia? i nie wódź nas na pokuszenie… Pokuszenie to inaczej doświadczenie. Czy modlę się tylko po to, aby Pan Bóg zachował mnie od doświadczeń, czy proszę o coś więcej; bym umiał po chrześcijańsku dźwigać krzyż, jaki przyszło mi nieść: chorobę, cierpienie, czy inne niepowodzenie w domu, pracy czy szkole? Jak zachowuję się w chwilach pokus? Mam silną wolę? Czy pracuję uczciwie i sumiennie? Czy uczciwie płacę podatki? ale nas zbaw ode złego… Czy proszę o zbawienie nie tylko od zła jawnego, lecz także tego ukrytego, które jest w moim sercu? Czy szanuję własność innych ludzi, wspólną i osobistą? Czy nie kradnę i nie przywłaszczam sobie nie swoich rzeczy? Czy potrafię przyznać się do winy? Czy przezwyciężam w sobie pychę, lenistwo, chciwość, zazdrość i inne grzechy główne? Amen Czy wypowiadając „Amen” podczas przyjęcia Komunii św., zgadzam się na to, aby żyć życiem Jezusa, którego przyjmuję do serca? Czy naprawdę Nim żyję? Swoją postawą mówię Mu „tak” czy „nie”? 14 Z jakich błędów i wad udało mi się poprawić, a co jeszcze muszę zmienić, aby bardziej kochać Pana Boga? Jakie postanowienie uczynię z tej spowiedzi? Może wreszcie nazwę grzech po imieniu i wypowiem walkę konkretnym wadom głównym? Niech każdy zastanowi się nad tym przez chwilę... Rachunek sumienia jest pierwszym warunkiem dobrej spowiedzi. Nie zapominajmy o wypełnieniu kolejnych, którymi są: – żal za grzechy, – mocne postanowienie poprawy, – szczera spowiedź, – zadośćuczynienie Panu Bogu i bliźniemu. *** Każdy kto przystępuje do Eucharystycznego Stołu powinien być pojednany z Bogiem i bliźnimi. Dobrze uczyniony rachunek sumienia, żal za grzechy wzbudzony z miłości do Zbawiciela, konkretne postanowienie, które pomoże unikać mi grzechu, szczere wyznanie win przed kapłanem – zastępcą Chrystusa oraz zadośćuczynienie, czyli naprawienie popełnionego zła umożliwi nam postęp duchowy. Nie bójmy się świętości! Rozwijajmy osobistą relację z Bogiem, ufnie powierzając mu swoje życie. Owocna spowiedź przyniesie pokój serca i wewnętrzną radość z otrzymanego przebaczenia. Święty Ojciec Pio zadawał swoim penitentom do odmawiania następującą modlitwę: „Przeszłość moją, o Panie, polecam Twemu miłosierdziu. Teraźniejszość moją polecam Twojej miłości. A moją przyszłość oddaję w ręce Twojej Opatrzności”. 15 • IV • SAKRAMENT POKUTY I POJEDNANIA W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH SAKRAMENT POKUTY CZY SPOWIEDZI? Spotkałem się z różnymi nazwami, którymi określana jest spowiedź święta jak „sakrament spowiedzi” lub „sakrament pokuty”. Czy te nazwy można używać zamiennie, a jeśli nie, to która jest poprawna? Sobór Watykański II w konsytuacji Apostolskiej „Lumen gentium” mówiąc o sakramencie pokuty podkreślił, iż poprzez niego penitenci otrzymują od Bożego Miłosierdzia przebaczenie zniewagi wyrządzonej Bogu i równocześnie dostępują pojednania z Kościołem, któremu grzesząc zadali ranę, a który przyczynia się do ich nawrócenia miłością, przykładem i modlitwą (LG, 11). Widzimy więc, że ten sakrament, który zaliczany jest wraz z sakramentem namaszczenia chorych do sakramentów uzdrowienia, ma wiele aspektów i odniesień. Dlatego też sakrament ten był różnie nazywany. Katechizm Kościoła Katolickiego (KKK, 1423-1424) podaje kilka nazw: sakrament nawrócenia, sakrament pokuty, sakrament spowiedzi, sakrament przebaczenia, sakrament pojednania. Katechizm podaje także uzasadnienie dla tych nazw. Sakrament ten nazywa sakramentem nawrócenia, ponieważ urzeczywistnia w sposób sakramentalny wezwanie Jezusa do nawrócenia, drogę powrotu do Ojca, od którego człowiek oddalił się przez grzech. Nazywa się go sakramentem pokuty, 16 ponieważ ukazuje osobistą i eklezjalną drogę nawrócenia, skruchy i zadośćuczynienia ze strony grzesznego chrześcijanina. Nazywa się go sakramentem spowiedzi, ponieważ oskarżenie – spowiedź z grzechów przed kapłanem jest istotnym elementem tego sakramentu. Sakrament ten jest również „wyznaniem”, uznaniem i uwielbieniem świętości Boga oraz Jego miłosierdzia wobec grzesznego człowieka. Nazywa się go sakramentem przebaczenia, ponieważ przez sakramentalne rozgrzeszenie wypowiedziane słowami kapłana Bóg udziela penitentowi „przebaKatechizm nie narzuca jednej czenia i pokoju”. Nazywa się go sanazwy. Można więc stosować kramentem pojednania, ponieważ zamiennie wymienione nazwy. udziela grzesznikowi miłości Boga przynoszącej pojednanie: „Pojednajcie się z Bogiem” (2 Kor 5, 20). Ten, kto żyje miłosierną miłością Boga, jest gotowy odpowiedzieć na wezwanie Pana: „Najpierw idź i pojednaj się z bratem swoim” (Mt 5, 24). Katechizm nie narzuca jednej nazwy. Można więc stosować zamiennie wymienione nazwy. Najpełniej zdaje się wyrażać treść tego sakramentu nazwa „sakrament pokuty i pojednania”. Wskazuje bowiem nie tylko na pozbycie się ciężaru grzechów i przywrócenie stanu łaski uświęcającej, ale także wskazuje na konieczny element podjęcia pojednania z Bogiem i wspólnotą Kościoła, której także zadaliśmy rany naszymi grzechami. 17 RACHUNEK SUMIENIA Dawno nie byłem do spowiedzi. Jak mam zrobić rachunek sumienia, aby niczego nie pominąć? Rachunek sumienia jest pierwszym z pięciu warunków dobrej spowiedzi. Od sposobu jego przeprowadzenia i naszej postawy zależy potem ważność i owocność sakramentu pokuty i pojednania. Rachunek sumienia należy rozpocząć modlitwą do Ducha Świętego o Jego światło. Katechizm Kościoła Katolickiego przypomina, iż „do przyjęcia sakramentu pokuty należy przygotować się przez rachunek sumienia, przeprowadzony w świetle Słowa Bożego. Najbardziej nadają się do tego teksty, których należy szukać w Dekalogu i w katechezie moralnej Ewangelii i Listów Apostolskich: w Kazaniu na Górze i pouczeniach apostolskich” (KKK, 1454). W dobrym przeprowadzeniu raW dobrym przeprowadzeniu chunku sumienia pomocą mogą słurachunku sumienia pomożyć gotowe już rachunki sumienia, cą mogą służyć gotowe już zawarte w książeczkach do modlirachunki sumienia, zawarte twy czy specjalnych książeczkach w książeczkach do modlitwy. przygotowanych jako pomoc do spowiedzi. Sięgając po taką pomoc należy zwrócić uwagę, aby był to rachunek odpowiedni dla danej grupy wiekowej czy też specyficznego powołania, jakie realizujemy. Nieporozumieniem jest prowadzenie rachunku sumienia z książeczki dla dzieci pierwszokomunijnych przez osobę dorosłą. Posługując się gotowym rachunkiem sumienia należy zwrócić uwagę, czy schemat ten wyczerpuje wszystkie sprawy, jakimi obciąża nas sumienie. Musimy zawsze pamiętać, że schematy te są tylko pomocą i nie zawsze wyczerpują wszystkie nasze przewinienia, co nie świadczy, iż nie są one grzechem. Jeśli mamy do czynienia z grzechem ciężkim, należy zastanowić się nad liczbą tych grzechów oraz okolicznościami ich popełnienia. Jeśli precyzyjne wskazanie ilości przypadków sprawiałoby nam poważną trudność, należy o tym spowiednikowi powiedzieć i wyznać liczbę przybliżoną, oczywiście jasno to zaznaczając. Jeśli nie posiadamy sto18 sownej książeczki do modlitwy, można posłużyć się wymienionymi powyżej „Dziesięcioma przykazaniami”, „Przykazaniami kościelnymi”, „Ośmioma błogosławieństwami” oraz „Uczynkami miłosiernymi co do duszy i co do ciała”. Do tychże należy dołączyć także ocenę ostatniej dobrej spowiedzi, a wiec takiej, która według naszej oceny była odprawiona solidnie, z wyznaniem wszystkich pamiętanych grzechów oraz z odpowiednim żalem i zadośćuczynieniem. Jeśli ten okres był długi, tzn. przekraczający okres jednego roku, należy także zbadać okoliczności, dlaczego ten okres był tak długi. Jeśli, mimo dołożonej staranności przy rachunku sumienia zapomnimy jakiś grzech, spowiedź będzie ważna i godziwa, pamiętajmy jednak, by przy następnej spowiedzi wyznać ten grzech, jako zapomniany przy ostatniej dobrej spowiedzi. INTEGRALNOŚĆ SPOWIEDZI Czy jeżeli wydaje mi się, że podczas spowiedzi spowiednik nie zrozumiał co powiedziałam (bo mówiłam zbyt cicho, ale nie specjalnie żeby nie usłyszał, tylko po prostu bardzo się stresowałam), to czy powinnam wyspowiadać się z tych grzechów jeszcze raz? Wyznanie grzechów wobec kapłana stanowi istotną część sakramentu pokuty. Dlatego Katechizm przypomina, że „na spowiedzi penitenci powinni wyznać wszystkie grzechy śmiertelne, których są świadomi po dokładnym zbadaniu siebie, chociaż byłyby najbardziej skryte i popełnione tylko przeciw dwu ostatnim przykazaniom Dekalogu, ponieważ niekiedy ciężej ranią one duszę i są bardziej niebezpieczne niż popełnione jawnie”. Gdy wierni starają się wyznać wszystkie grzechy, które sobie przypominają, niewątpliwie przedstawiają je wszystkie Bożemu miłosierdziu. Ci, którzy postępują inaczej i świadomie ukrywają niektóre grzechy, nie przedkładają dobroci Bożej tego, co mogłaby ona odpuścić za pośrednictwem kapłana. „Jeśli bowiem chory wstydzi się odkryć ranę lekarzowi, sztuka lekarska tego nie uleczy, czego nie rozpozna”. (KKK 1456). Penitent jest więc zobowiązany wyznać swo19 je grzechy spowiednikowi tak, żeby on mógł je usłyszeć i zrozumieć. Trzeba więc starać się mówić jasno i jednoznacznie, by nie było jakichś niedomówień. Spowiednik, jeśli czegoś nie dosłyszy lub nie zrozumie, powinien dopytać, ale jest to bardzo niezręczne dla niego jak i dla penitenta. Dlatego cały ciężar wyznania grzechów spoczywa na penitencie. Jeżeli ktoś wyznaje grzechy tak, Jeżeli ktoś wyznaje grzechy tak, iż nie jest słyszany przez spowiedniiż nie jest słyszany przez spoka, nie ma tutaj wyznania grzechów, wiednika, nie ma tutaj wyznaa więc tak jakby spowiedzi nie było, nia grzechów, a więc tak jakby a jeżeli jest to zamierzone, mamy do spowiedzi nie było, a jeżeli jest czynienia ze świętokradztwem. Wteto zamierzone, mamy do czydy należy przy najbliższej spowiedzi nienia ze świętokradztwem. wyjawić tę sprawę i wyznać także grzechy od ostatniej dobrej spowiedzi. Jeśli nie mamy pewności, że spowiednik zrozumiał nas, zawsze możemy w czasie spowiedzi dopytać. Jeśli zaś takie wątpliwości zrodzą się po spowiedzi, a dochowaliśmy staranności w wyznaniu grzechów, spowiedź będzie ważna i godziwa, niemniej można przy następnej spowiedzi wyznać tę sprawę, by nie mieć wątpliwości co do integralności naszej spowiedzi. Trzeba nadmienić, że wątpliwości te muszą być poważne i mieć uzasadnienie, uświadomione dopiero po spowiedzi, np. poprzez analizę pouczenia spowiednika, z którego wynika, że spowiednik mógł nas nie zrozumieć. Jeśli wątpliwości powstają w czasie spowiedzi, należy tę sprawę wyjaśnić jeszcze w czasie spowiedzi. 20 SPOWIEDŹ WIELKANOCNA Przykazania kościelne nakazują raz w roku przestąpić do spowiedzi św. Jak należy rozumieć to przykazanie i kiedy trzeba ten obowiązek wypełnić. Obowiązek spowiadania się przynajmniej raz w roku przed własnym duszpasterzem i przyjęcia komunii w okresie wielkanocnym ustanowił w 1215 roku IV Sobór Laterański. Sobór Trydencki zarządził, by doroczna spowiedź odbywała się w Wielkim Poście, nie wspominając jednak o przymusie parafialnym. Wzrost liczebności spowiedzi i komunii poza okresem wielkanocnym w XVII-XVIII wieku świadczy, że część wiernych przystępowała do sakramentów nie tylko wskutek grożących im sankcji. Katechizm Kościoła Katolickiego z 1992 r. poucza, że przykazania kościelne odnoszą się do życia moralnego, które łączy się z życiem liturgicznym i czerpie z niego swoją moc. W Katechizmie znajdujemy pouczenie, że charakter obowiązujący tych przykazań jest potrzebny w tym celu, abyśmy mieli „zagwarantowane minimum ducha modlitwy i wysiłku moralnego we wzrastaniu miłości Boga i bliźniego” (KKK 2041). Katechizm zamieszcza pięć przykazań kościelnych i krótko tłumaczy ich znaczenie dla nas. Nałożenie obowiązku, by przyDrugie przykazanie kościelne nastąpić do sakramentu pokuty kazuje „przynajmniej raz w roku i Eucharystii w okresie Wielkaprzystąpić do sakramentu pokunocnym, jest zachętą do pełnego ty”. W tym przykazaniu chodzi udziału chrześcijanina w misteo nasze przygotowanie się do pełneriach paschalnych, które stanogo udziału w Eucharystii przez przywią centrum naszej wiary, jęcie sakramentu pojednania, czyli przystąpienia do spowiedzi świętej tzw. wielkanocnej, którą możemy odbyć od Środy Popielcowej do uroczystości Trójcy Przenajświętszej włącznie. Obecnie ta uroczystość jest już poza okresem wielkanocnym. Do roku 1970 kończyła oktawę uroczystości Zesłania Ducha Świętego należącą jeszcze do okresu wielkanocnego. U nas w Polsce z tej tradycji w dalszym ciągu jeszcze korzystamy. 21 Nałożenie obowiązku, by przystąpić do sakramentu pokuty i Eucharystii w okresie Wielkanocnym, jest zachętą do pełnego udziału chrześcijanina w misteriach paschalnych, które stanowią centrum naszej wiary, ale jest także znakomitą okazją do mobilizacji człowieka do pracy nad sobą w realizacji chrześcijańskiego powołania. Wyznacza nam pewne minimum. Człowiek, który jednak pragnie wzrastać w życiu duchowym, winien znacznie częściej przystępować do spowiedzi św. Nie powinniśmy poprzestawać na minimum w tym względzie. SPOWIEDŹ NA ODLEGŁOŚĆ Co chwila pojawiają się w internecie informacje o możliwości spowiedzi przez Internet lub przez telefon. Czy rzeczywiście możliwe jest korzystanie z sakrament pokuty w ten sposób? Sakrament pokuty przez wieki był sprawowany w różnych formach, zawsze jednak konieczna była obecność spowiednika i penitenta. Kodeks Prawa Kanonicznego stwierdza, iż „miejscem właściwym przyjmowania spowiedzi jest kościół lub kaplica” (Kan. 964§1). Spowiedzi nie należy przyjmować poza konfesjonałem, z wyjątkiem uzasadnionej przyczyny (Kan. 964§3). Kodeks nie Wyznanie grzechów w sakrawspomina o możliwości spowiedzi mencie pokuty musi się dokoza pośrednictwem urządzeń technać osobiście przed kapłanem nicznych czy pełnomocnika. Pytanie i nie może przebiegać za poo możliwość udzielania sakramenśrednictwem kogoś trzeciego, tów na odległość nie jest w Kościelistów, telefonów itp. le pytaniem nowym. Już w połowie XIII w. św. Tomasz z Akwinu, stwierdził, że na odległość nie da się udzielić żadnego sakramentu. Stolica Apostolska – dekretami z 20 stycznia 1602 i 7 stycznia 1603 – stanowczo zakazała pojawiającej się praktyki spowiedzi za pośrednictwem listu, zwłaszcza w krajach protestanckich. Pytanie o możliwość spowiadania się na odległość powróciło po wynalezieniu telefonu. Jednak Penitencjara Apostolska 1 lipca 1884 r. nie wyraziła zgody. Papieska Rada ds. Środków Społecznego 22 Przekazu w dokumencie Kościół a Internet z 22 lutego 2002 zwróciła uwagę, że nie da się sakramentów udzielać przez Internet: „rzeczywistość wirtualna nie jest zamiennikiem Realnej Obecności Chrystusa w Eucharystii, sakramentalnej rzeczywistości i współudziału w kulcie sprawowanym w żywej wspólnocie. Jednocześnie plany duszpasterskie powinny uwzględniać, jak przeprowadzić ludzi z cyberprzestrzeni do prawdziwej wspólnoty i jak, poprzez nauczanie i katechezę, Internet może następnie być wykorzystany do podtrzymywania ich i umacniania w zaangażowaniu chrześcijańskim.” Wyznanie grzechów w sakramencie pokuty musi się dokonać osobiście przed kapłanem i nie może przebiegać za pośrednictwem kogoś trzeciego, listów, telefonów itp. Wszelkie próby udzielania sakramentu pokuty z użyciem środków komunikacji, bez bezpośredniego i obustronnego kontaktu spowiednika z penitentem, są z samej natury nieskuteczne i niegodziwe. Nawet zastosowanie specjalnych warunków technicznych, gdy kapłan i internauta widzą się za pośrednictwem kamery i słyszą się dzięki mikrofonom i głośnikom, nie spełnia tego podstawowego warunku, jakim jest osobisty kontakt ze spowiednikiem. W sakramencie pokuty i pojednania istotna jest międzyosobowa więź między wiernym, który chce oczyścić swoje sumienie, i kapłanem, który reprezentuje Chrystusa. Ponadto dopuszczenie takich środków wiązałoby się z wieloma problemami oraz stwarzałoby szerokie pole do nadużyć ze strony osób nieodpowiedzialnych. Pojawiające się oferty spowiedzi poprzez Internet czy telefon, nie tylko w Polsce, są potwierdzeniem, że zagrożenie takie jest realne. Pamiętajmy, że w sytuacjach niemożności odbycia spowiedzi, zwłaszcza w obliczu grożącej śmierci, pozostaje nam żal za grzechy, który trzeba często praktykować, by w takiej chwili umieć go należycie uczynić. 23 •V• POCZUJMY SIĘ WSZYSCY MŁODZI! ŚWIATOWE DNI MŁODZIEŻY – KRAKÓW 2016 Najbliższe Światowe Dni Młodzieży odbędą się w 2016 roku w Krakowie. Aby należycie przygotować to wydarzenie, potrzeba wielu otwartych serc i rąk gotowych do pomocy. Niech poniższe informacje pomogą nam zrozumieć istotę tego radosnego festiwalu młodych z całego świata, który będzie miał miejsce w naszej Ojczyźnie. Czym są ŚDM? Światowe Dni Młodzieży to międzynarodowe spotkanie młodych z całego świata, którzy razem ze swoimi Katechetami, Duszpasterzami, Biskupami i Papieżem gromadzą się w jednym miejscu, by wyznać wiarę w Jezusa Chrystusa. Czym są „Dni w Diecezji”? Struktura „Dni w Diecezjach” (DwD) zależy od charakterystyki i stylu goszczącej diecezji; jest to czas na wzajemne poznanie, integrację, poznanie kultury i topografii danego regionu. Na tym etapie nie brakuje wycieczek turystycznych, wspólnych zabaw, modlitwy, rozważania Słowa Bożego a także zaangażowania społecznego w różne dzieła i projekty przygotowane przez organizatorów. W diecezji rzeszowskiej przewidujemy ok. 10 tysięcy młodych z zagranicy. 24 Okażmy swą gościnność Staropolskie przysłowie brzmi: „Gość w dom, Bóg w dom”. ŚDM 2016 mogą stać się dla nas okazją, by to przysłowie nie było tylko pustym hasłem, ale wypełnione treścią poprzez przyjęcie Młodych Pielgrzymów z zagranicy chcących wyznawać wiarę w Jezusa Chrystusa podczas tego międzynarodowego spotkania. Otwórzmy drzwi naszych domów, by przyjmować Boga w drugim człowieku. Zapraszamy do zdeklarowania się i wypełnienia przygotowanego formularza z niezbędnymi informacjami, a następnie przekazania go ks. proboszczowi w parafii. Doświadczenie spotkania drugiego człowieka na pewno pozostawi Boży ślad w naszych domach, a przede wszystkim w naszych sercach. Diecezja Rzeszowska – TABOR Każda polska diecezja w ramach przygotowań do ŚDM 2016 wskazała biblijną nazwę, z którą się utożsamia, i która stanie się treścią duchowych przygotowań do uroczystości ŚDM w Krakowie. W ten sposób chciano pokazać, że Polska jest „przestrzenią miłosierdzia” (campus misericordiae) tak, jak była nią Ziemia Święta. Od I niedzieli Adwentu rozpoczęliśmy przeżywanie ŚDM w naszej diecezji. Chcemy, by ten czas, aż do finału w Krakowie 2016 był czasem słuchania Słowa w oparciu o wydarzenie z góry Tabor. Najważniejsze wydarzenia związane ze ŚDM w naszej Diecezji w najbliższych miesiącach: 15 lutego 2015 – Modlitwa Młodych za ŚDM 2016 – parafia pw. św. Jadwigi w Gorlicach. Niedziela Palmowa 2015 – Światowe Dni Młodzieży w łączności z Ojcem Świętym. 1-11 czerwca 2015 – Peregrynacja Symboli ŚDM w naszej diecezji. 5 czerwca 2015 – Rekolekcyjne spotkanie Młodzieży w ramach Festiwalu Wiary w hali na Podpromiu w Rzeszowie. Rzeszowskie godziny Taboru – Spotkania Młodzieży z Biskupem. Pasterz odpowiada na pytania młodych. 25 Wieczory Uwielbienia – Każdy III wtorek miesiąca o godz. 1800 w parafii pw. Chrystusa Króla w Rzeszowie. Katechezy tematyczne – błogosławieństwa. Zapraszamy młodzież do zaangażowania się w przygotowanie do Światowych Dni Młodzieży i pomoc poprzez udział w wolontariacie. Chętni zgłaszają się do Księdza Proboszcza. *** DIECEZJALNE CENTRUM ŚDM w Diecezji Rzeszowskiej: Dom Diecezjalny TABOR, ul. Połonińska 25; 35-082 Rzeszów Diecezjalny Koordynator ŚDM: ks. Daniel Drozd, tel.: 501 267 435; e-mail: [email protected] V-ce Koordynatorzy: ks. Paweł Tomoń, tel.: 604 051 775; e-mail: [email protected] ks. Paweł Pietrusiak, tel.: 17 871 24 00; e-mail: [email protected] Liderzy świeccy: Bogusław Biały, tel.: 883 667 337; e-mail: [email protected] Honorata Kiwała, tel.: 660 063 990; e-mail: [email protected] Sekretariat: s. Ewa Bielecka OV, tel.: 788 250 193; e-mail: [email protected] Koordynatorzy ŚDM Druk: Wydawnictwo i Drukarnia Diecezji Rzeszowskiej, www.bonusliber.pl; e-mail: [email protected] Redakcja: ks. dr J. Buczek, ks. dr T. Bać, ks. mgr D. Drozd, ks. dr J. Mucha, ks. dr J. Sądel. Grafika: M. Kurowski. Okładka: Krzyż i ikona Światowych Dni Młodzieży, fot. T. Poźniak ISBN 978-83-64519-49-9 Broszura jest pomocą duszpasterską, nieprzeznaczoną na sprzedaż. 26 PATRONI ROKU DUSZPASTERSKIEGO 2014/15 Św. JAN BOSKO (1815-1888), włoski kapłan, genialny wychowawca i nauczyciel. Całkowicie oddany pracy z młodzieżą opuszczoną i porzuconą. Stworzył styl wychowania nazywany systemem prewencyjnym bądź uprzedzającym. Założył oratorium, w którym chłopcy mogli się uczyć, bawić, znaleźć schronienie i otrzymać posiłek. Aby kontynuować swoje dzieło, założył Zgromadzenie Salezjanów. Głosił, że „szaleństwem jest szukanie szczęścia daleko od Boga”. Niósł wiarę, światło i pokój tam, gdzie samotność rodziła nędzę. Wspomnienie liturgiczne: 31 stycznia Św. PIO z Pietrelcina (1887-1968), włoski kapucyn, stygmatyk, założyciel nowoczesnego szpitala. Jako kapłan przez ponad 50 lat w pokorze i w ofiarnym cierpieniu służył Bogu i bliźnim. Każdego dnia tłumy ludzi garnęły do niego by skorzystać ze spowiedzi, uczestniczyć we Mszy świętej, czy zasięgnąć duchowej rady. Długie godziny spędzał na rozmowie z Bogiem ucząc, że „modlitwa jest kluczem, który otwiera Boże Serce”. Do San Giovanni Rotondo, gdzie żył, przybywają dziś tysiące wiernych z całego świata. Wspomnienie liturgiczne: 23 września Św. TERESA z Avilla (1515-1582), hiszpańska karmelitanka, mistyczka i doktor Kościoła. Bóg doświadczył ją wieloma cierpieniami fizycznymi i duchowymi. Nie przeszkodziło jej to jednak w reformie Karmelu, założeniu nowego zgromadzenia i w napisaniu wielu teologicznych dzieł, które są integralną częścią hiszpańskiej literatury i perłami chrześcijańskiego mistycyzmu i medytacji. W życiu kierowała się wielką ufnością do Boga wierząc, że „bez miłości wszystko jest niczym”. Choć urodziła się 500 lat temu, fascynuje gorliwością o sprawy Kościoła i jest wzorem kobiety, która angażuje się w jego życie. Wspomnienie liturgiczne: 15 października 27