marszowice - Kocmyrzów

MARSZOWICE
{multithumb}
W zachowanych dokumentach źródłowych miejscowość Marszowice pojawia się po raz pierwszy w 1229
roku. Jej nazwa pochodzi od nazwy patronimicznej wywodzącej się od nazwy osobowej – Marsz
lub Mars.
W XIII wieku jak informuje Jan Długosz w swoim „Liber beneficiorum...” były Marszowice
własnością rycerską. Wśród ówczesnych właścicieli znajdujemy imiona rycerzy Rodgera , Falisława z
Marszowic oraz Piotra z Zagórzyc. Z przekazu Długosza można również wysnuć wniosek, iż miejscowość
ta była wówczas terenem intensywnej kolonizacji, a wśród osadników byli także koloniści niemieccy.
Prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV stulecia Marszowice były w całości własnością biskupów
krakowskich. Zaliczane były wówczas do bardzo dochodowego tzw. klucza luborzyckiego. Była tu
wówczas karczma oraz zabudowania dworskie. Nie można jednak wykluczyć, iż część Marszowic nadal
pozostała własnością rycerską. Zdaje się o tym świadczyć, cytowany przez księdza J. Wiśniowskiego
dokument sprzedaży przez niejakiego Jana Belcza części ziemi w Marszowicach od strony Goszczy na
rzecz Kapituły Krakowskiej , zatwierdzony przez króla Władysława Łokietka w 1328 r.
Kolejne podziały i zmiany właścicieli ziemi doprowadziły do ukształtowania się w Marszowicach
skomplikowanej i specyficznej sytuacji własnościowej zupełnie wyjątkowej na tle innych miejscowości
tworzących dzisiejszą Gminę Kocmyrzów-Luborzyca. Specyfika ta polegała w głównej mierze na podziale
ziemi w Marszowicach pomiędzy trzech właścicieli. Pierwszym z nich było biskupstwo krakowskie, drugim
wikariusze kościoła katedralnego, z kolei trzecia część Marszowic stanowiła własność szlachecką. Wśród
szlacheckich właścicieli ziemskich Marszowic wymienić można niejakiego Spytka zwanego Polutopel (1425
r.) oraz Stanisława Marszowskiego (1538 r.).
W siedemnastym stuleciu szlachecka część Marszowic znalazła się w posiadaniu „książąt
Ostrogskich”. W okresie tym tytuł ten przynależał do rodziny Zasławskich w imieniu której
szlachecką częścią Marszowic zarządzali dzierżawcy. Podobnie rzecz przedstawiła się w pozostałych,
należących do instytucji duchownych częściach Marszowic. Warto może jeszcze wspomnieć,iż szlacheccy
dzierżawcy Marszowic przysparzali przez niemałą część XVII wieku licznych trosk luborzycki proboszczom,
którym odmawiali płacenia należnej im dziesięciny.
Podobnie jak i pozostałe miejscowości dzisiejszej Gminy Kocmyrzów-Luborzyca także Marszowice padły
na początku XVIII stulecia ofiarą epidemii cholery , której pozostałością był istniejący jeszcze w XIX
wieku kopiec ziemny pod którym prawdopodobnie pochowane zostały jej ofiary.
Po upadku I Rzeczypospolitej, znalazły się Marszowice pod zaborem rosyjskim. W 1827 roku Marszowice
liczyły 28 domostw i 199 mieszkańców. Na przestrzeni XIX stulecia władze państwowe stopniowo
przejmowały ziemie należące najpierw do instytucji duchownych a później i osób prywatnych. Znaczna
część przejętej ziemi została przez władze rosyjskie rozparcelowana, zwłaszcza po reformie
uwłaszczeniowej 1864 roku. Najdłużej w rękach prywatnych właścicieli ziemskich należał las marszowicki,
który jeszcze około 1874 roku należał do Bogusława Kleszczyńskiego, właściciela majątku w
Skrzeszowicach.
Wraz z reformą uwłaszczeniową władze carskie wprowadziły w życie w 1864 roku reformę samorządowa,
która powołała do życia Gminę Luborzyca do której włączono również Marszowice. Pierwszym Wójtem
luborzyckim został Kajetan Pałetko gospodarz z Marszowic, który położył znaczne zasługi dla rozwoju
ziem tworzących ówczesną Gminę Luborzyca.
Swoistym świadectwem zamożności mieszkańców Marszowic przełomu XIX i XX wieku może być nie mała
http://www.kocmyrzow-luborzyca.ug.gov.pl
Kreator PDF
Utworzono 4 March, 2017, 02:44
liczba ufundowanych w tym czasie przez nich kapliczek i krzyży przydrożnych. Wśród fundatorów był
również wspomniany wcześniej Kajetan Pałetko.
Z kolei świadectwem ich patriotyzmu było powstanie w Marszowicach oddziału niepodległościowej Polskiej
Organizacji Wojskowej Józefa Piłsudskiego. Wyjątkowo liczna była również liczba mieszkańców tej
miejscowości, którzy walczyli w legionach Józefa Piłsudskiego. Byli wśród nich m.in. Franciszek Kułaga,
Franciszek Krzyżanowski, Stanisław Krzyżanowski, Stefan Doniec, Mikołaj Pałetko, Piotr Pałetko, Jan
Prusak, Jan Kułaga, Józef Łatko, Tomasz Broś, Paweł Bletek, Paweł Machnik.
Jesień 1914 roku okazała się wyjątkowo tragiczna dla Marszowic. Miejscowość ta podczas toczonej przez
Rosjan i Austriaków bitwy o Kraków została niemal całkowicie zniszczona, głównie wskutek prowadzonego
przez kilka miesięcy ostrzału artyleryjskiego.
Po odzyskaniu niepodległości Marszowice dzięki ofiarności swoich mieszkańców szybko podnosiły się ze
zniszczeń wojennych. Według danych statystycznych pochodzących z 1925 roku miejscowość ta liczyła
323 mieszkańców i 42 budynki mieszkalne.
W okresie II Rzeczypospolitej (1918 – 1939) stały się Marszowice jednym z lokalnych centrów
ruchu ludowego. Działało tu zarówno PSL „Piast”, PSL „Wyzwolenie” jak i w
latach 1927 – 1935 mocno lewicująca Niezależna Partia Chłopska. Działały tutaj także związane z
ruchem ludowym organizacje młodzieżowe ZMW „Siew” a potem ZMW
„Wici”.
Podczas dramatycznego okresu II wojny światowej Marszowice odegrały wyjątkową rolę w działalności
konspiracyjnej i partyzanckiej na ziemiach dzisiejszej Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. To tutaj działała od
1944 roku nielegalna drukarnia w której drukowano nielegalną prasę ludową: „Chłopi
walczą” i „Odwet”. Drukarnia ta mieściła się w piwnicy domu Stanisława
Krzyżanowskiego. To tutaj odbywały się tajne narady i odprawy dowództwa VI Okręgu Batalionów
Chłopskich. Wyjątkową rolę w działalności konspiracyjnej Marszowic pełnił dom rodziny Wójcików, gdzie
m.in. odbywały się wspomniane wcześniej odprawy i gdzie niejednokrotnie ukrywali się wyżsi oficerowie
Batalionów Chłopskich.
Przeżyły także Marszowice wielką wojenną tragedię, kiedy to 3 lipca 1943 r. karna ekspedycja
przeprowadzona przez okupanta hitlerowskiego zamordowała w tej miejscowości sześć osób. Byli to:
Konstanty Krzyżanowski, Jakub Krzyżanowski, Wojciech Machnik, Anna Machnik, Jan Knafel i Józef
Knafel. W miejscu ich śmierci 24 maja 1981 roku odsłonięta została pamiątkowa tablica.
Same Marszowice zostały w 1982 roku uhonorowane Krzyżem Partyzanckim za działalność jej
mieszkańców w walce z hitlerowskim najeźdźcą w latach II wojny światowej. Dzięki staraniom
mieszkańców Marszowic rok później w 1983 roku otwarty został Dom Batalionów Chłopskich.
Dziś w Marszowicach szczególną rolę w rozwijaniu lokalnej aktywności mieszkańców odgrywa utworzona
w połowie lat pięćdziesiątych XX wieku jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
http://www.kocmyrzow-luborzyca.ug.gov.pl
Kreator PDF
Utworzono 4 March, 2017, 02:44