czynnosc-blednika-i

CZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA,
MECHANORECEPTORÓW I BÓL
ADRIANA SCHETZ
NARZĄD CORTIEGO
RZĘSKI ZEWNĘTRZNA KOMÓREK SŁUCHOWYCH
JORASZ, U., WYKŁADY Z PSYCHOAKUSTYKI, WYDAWNICTWO NAUKOWE UAM, POZNAŃ 1998
ZABURZENIA NARZĄDU RÓWNOWAGI
Efekt ciągu obrotów w danym kierunku
Ciekawostka: dlaczego niektórzy nie mają zawrotów głowy po piruecie?
Kilka czynników:
1.
Habituacja (ale na poziomie interpretacji mózgowej);
2.
Spryt (fiksacja na jednym punkcie)
zapalenie błędnika – przejściowe zaburzenia równowagi wywołane stanem zapalnym.
uszkodzenie błony bębenkowej
choroba Ménière'a – zaburzona regulacja poziomu śródchłonki w błędniku skutkująca najczęściej zaburzeniami
równowagi, nudnościami, uczuciem dzwonienia w uszach, a nawet utratą słuchu.
wędrujące otolity – położeniowe zawroty głowy w stanach: zwieszania głowy, szybkiego wstawania, przekręcania
się z boku na bok w czasie leżenia.
Ciekawostka: dolegliwości te wywołane są przemieszczaniem się pokruszonych otolitów (najczęściej u ludzi w
wieku starczym) w po błonie kamyczkowej pobudzając błędnik.
nerwiak nerwu słuchowego
NARZĄD OTOLITOWY
STATOCYSTA Z KULISTYM OTOLITEM
U BEZKRĘGOWCA
CZUCIE EKSTEROCEPTYWNE
To czucie:
1. Smaku;
2. Dotyku
3. Ucisku
4. Temperatury (ciepła, zimna)
5. Bólu powierzchownego
CZUCIE EKSTEROCEPTYWNE
Ciekawostka: czucie skórne (dotyku, ucisku, temperatury) możliwe jest dzięki
wyspecjalizowanym narządom odbiorczym. Jedynie czucie bólu jest odbierane
nagimi zakończeniami nerwowymi (zmielinizowanymi lub niezmielinizowanymi).
CZUCIE BÓLU
Ból może być zaliczany do eksterocepcji, gdy dotyczy uszkodzenia
powierzchniowego, bądź do interocepcji w przypadku uszkodzenia
narządów wewnętrznych.
Ból jest definiowany w terminach doznań subiektywnego dyskomfortu
wywołanego aktualnym, potencjalnym lub oczekiwanym uszkodzeniem
ciała (B. Sadowski).
Ogólny mechanizm powstawania bólu: Algogeny, czyli substancje
wytwarzane podczas uszkodzenia tkanek, podrażniają zakończenia
nerwów (nocyreceptorów), skąd sygnał przenoszony jest do tylnych
rogów rdzenia kręgowego, a następnie stamtąd do kory mózgowej
Ciekawostka: Dlaczego na mapie funkcji mózgu nie wyróżnia się pola lub płatu
odpowiedzialnego za odczuwanie bólu?
Odpowiedź: Ból jest zjawiskiem złożonym, które powstaje przy udziale wielu struktur
mózgowych, głównie:
•
Kory sensorycznej (ból jako doznanie)
•
Układu limbicznego (ból jako doznanie o określonej wartości emocjonalnej)
•
Płata czołowego (ból jako doznanie pewnego typu o określonej roli poznwaczej)
ANTONIO DAMASIO
Ból jako marker somatyczny
Istotna dla podmiotu komponenta bólu, jaką jest ocena emocjonalna, powstaje przy
aktywności układu brzuszno-przyśrodkowego kory przedczołowej (VMPFC).
Nazywana jest ona markerem somatycznym, gdyż obok funkcji oceny emocjonalnej
bodźca (markowania), pełni funkcję poznawczą polegającą na ocenie stopnia
uszkodzenia ciała („poznanie somatyczne”).
Ciekawostka: Hipoteza Damasio potwierdzona?
Zadanie hazardowe (Iowa Gambling Test: Damasio i in.): spopularyzowany w „
WŁÓKNA TYPU C I AΔ (A DELTA)
Istnieją dwa rodzaje włókien nerwowych odpowiedzialnych za odczuwanie bólu: C i A
delta.
•
Włókna C – bez osłonki mielinowej
•
A delta – zmielinizowane
MECHANIZMY PRZEWODZENIA BÓLU. ROLA UKŁADU
ODPORNOŚCIOWEGO W REGULACJI ODCZUWANIA BÓLU, IWONA FILIPCZAK-BRYNIARSKA,
ANESTEZJOLOGIA I RATOWNICTWO 2010; 4: 500-509
Nocyceptory są rozmieszczone na wolnych zakończeniach
nerwowych znajdujących się w skórze, tkance podskórnej,
okostnej, mięśniach, stawach, trzewiach (związane z układem
współczulnym), a macierzysta komórka nerwowa znajduje się w
zwoju rdzeniowym (DRG) lub zwojach nerwów czaszkowych (V, VII,
IX, X). Te wolne zakończenia nerwowe są pierwszymi aferentnymi
nerwami, które odpowiadają na bodźce drażniące.
MECHANIZMY PRZEWODZENIA BÓLU. ROLA UKŁADU
ODPORNOŚCIOWEGO W REGULACJI ODCZUWANIA BÓLU, IWONA FILIPCZAK-BRYNIARSKA,
ANESTEZJOLOGIA I RATOWNICTWO 2010; 4: 500-509
Rodzaje bólu:
1. Receptorowy czyli nocyceptywny
2. Niereceptorowy czyli neuropatyczny
MECHANIZMY PRZEWODZENIA BÓLU. ROLA UKŁADU
ODPORNOŚCIOWEGO W REGULACJI ODCZUWANIA BÓLU, IWONA FILIPCZAK-BRYNIARSKA,
ANESTEZJOLOGIA I RATOWNICTWO 2010; 4: 500-509
Ból receptorowy (nocyceptywny)
 Somatyczny
 Trzewny
Ból niereceptorowy (neuropatyczny)
 Przewlekły ból spowodowany uszkodzeniem
obwodowego układu nerwowego
ośrodkowego i
 Psychogenny – nie towarzyszy mu uszkodzenie tkanek lub
nerwów
• Ból fizjologiczny: ból nocyceptywny bez uszkodzenia tkanek
• Ból kliniczny: efekt uszkodzenia tkanek
Odczuwanie bólu powstaje wedle schematu:
1. Transdukcja sensoryczna
2. Transmisja
3. Modulacja
4. Percepcja
TRANSMITERY ZWIĄZANE Z ODCZUCIAMI
BÓLOWYMI
Prostaglandyny
Substancje opioidowe
Ciekawostka 1: Czy ryby czują ból?
Tak. Uszkodzenia ciała powodują wydzielanie opioidów w dużych ilościach; a skoro
jest to mechanizm odpowiedzialny za łagodzenie bólu i stresu, to trzeba założyć,
że ulegają one bólowi i stresowi;
Ciekawostka 2: Czy owady odczuwają ból?
Nie: odcięcie odwłoka pszczole nie zmienia jej zachowania; potrafi jeść w
nieskończoność, bo nie czuje sytości!!
Tak: wykryto wiele substancji chemicznych obecnych u owadów w czasie ich zranienia,
które u innych gatunków są uważane za modulatory bólu!!