prawno-administracyjne instrumenty ochrony środowiska

PRAWNO-ADMINISTRACYJNE
INSTRUMENTY OCHRONY
ŚRODOWISKA
Prawo ochrony środowiska
dr Tomasz Poskrobko
KLASYFIKACJA INSTRUMENTÓW PRAWNOADMINISTRACYJNYCH
normy (standardy) emisji
ograniczenia i zakazy
normy produktowe
normy (standardy) imisji
pozwolenia prawno-administracyjne
pozwolenia zintegrowane
NORMY EMISJI
Norma emisji
określenie ilości zanieczyszczenia dopuszczalnego do emisji w
odniesieniu do jednostki czasu oraz instalacji lub urządzenia.
Emisja – wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku
działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi:
substancji (pierwiastki chemiczne oraz ich związki, mieszaniny lub
roztwory występujące w środowisku lub powstałe w wyniku
działalności człowieka)
energii (ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne)
NORMY EMISJI
Zanieczyszczenie - emisja, która moŜe:
Instalacja
być szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska,
powodować szkodę w dobrach materialnych,
pogarszać walory estetyczne środowiska
kolidować z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze
środowiska
stacjonarne urządzenie techniczne,
zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych
technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam
podmiot i połoŜonych na terenie jednego zakładu,
budowle niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami,
których eksploatacja moŜe spowodować emisję
Urządzenie:
niestacjonarne urządzenie techniczne, w tym środki transportu
NORMY EMISJI
lista substancji zanieczyszczających, dopuszczalne wartości stęŜeń
tych substancji w powietrzu oraz czas ich obowiązywania
dopuszczalne do wprowadzania do powietrza ilości dwutlenku siarki
(SO2), tlenków azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu (NO2), pyłu i
tlenku węgla (CO), ze spalania paliw w źródłach, do których
uŜytkowania przystąpiono po dniu 28 marca 1990 r.,
dopuszczalne do wprowadzania do powietrza ilości substancji
zanieczyszczających ze spalania paliw w źródłach, do których
uŜytkowania przystąpiono przed dniem 29 marca 1990 r.
najwyŜsze dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń w
ściekach wprowadzanych do wód i do ziemi
dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach
przemysłowych wprowadzanych do komunalnych urządzeń
kanalizacyjnych
NORMY PRODUKTOWE
określają proekologiczne cechy lub parametry produktu, którego
zuŜycie lub uŜycie moŜe być uciąŜliwe dla człowieka lub środowiska.
Normy produktowe w szczególności określają:
fizyczny lub chemiczny skład produktu,
procedury postępowania z produktem, jego pakowania i
oznakowania,
ilości zanieczyszczeń, które mogą zostać uwolnione w czasie
uŜytkowania.
OGRANICZENIA I ZAKAZY
Jeśli produkt, działalność lub proces niesie z sobą duŜe ryzyko
szkody środowiskowej, wówczas stosuje się inne metody niŜ
normowanie, poprzez:
Utworzenie listy produktów, procesów i rodzajów działalności, które
są albo zakazane albo podlegają określonym ograniczeniom.
Strefowanie - stosowane w planowaniu przestrzennym w celu
odpowiedniego rozmieszczenia działalności szkodliwych dla
środowiska i zdrowia i Ŝycia ludzi - tak, aby ryzyko szkody było jak
najmniejsze.
Zakazy i ograniczenia dotyczące handlu lub wywozu - zarówno
okresowe jak i na stałe.
NORMY IMISJI
wymagania, które muszą być spełnione w określonym czasie przez
środowisko lub jego główne elementy na określonym obszarze oraz
w określonym przedziale czasu.
Normy imisji określają maksymalne, dopuszczalne stęŜenia
substancji zanieczyszczających w:
Normy imisji określają dopuszczalne poziomy:
powietrzu,
wodzie,
glebie.
hałasu,
promieniowania.
Normy imisji mogą zróŜnicowane w zaleŜności od obszarów. W
Polsce na terenie całego kraju obowiązują jednolite normy z
wyłączeniem:
obszarów parków narodowych
obszarów o statucie uzdrowisk
POZWOLENIA PRAWNO-ADMINISTRACYJNE
WyróŜnia się dwie grupy pozwoleń:
pozwolenia emisyjne,
pozwolenia eksploatacyjno-reglamentacyjne
Korzystanie ze środowiska wykraczające poza ramy korzystania
powszechnego moŜe być, w drodze ustawy, obwarowane
obowiązkiem uzyskania pozwolenia, ustalającego w szczególności
zakres i warunki tego korzystania, wydanego przez właściwy organ
ochrony środowiska.
(POŚ, art. 4, ust. 2)
POZWOLENIA EMISYJNE
Pozwolenia wymaga eksploatacja instalacji i urządzeń
powodujących:
wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
wytwarzanie odpadów,
(POŚ, art. 180)
Pozwolenia emisyjne wydaje się dla instalacji na wniosek
prowadzącego tę instalację.
POZWOLENIA EMISYJNE
Wniosek o wydanie pozwolenia powinien zawierać:
STAN FORMALNO-PRAWNY
informację o tytule prawnym do instalacji,
informację o rodzaju prowadzonej działalności,
TECHNOLOGIA I STAN TECHNICZNY
informacje o rodzaju instalacji, stosowanych urządzeniach i
technologiach oraz charakterystykę techniczną źródeł powstawania i
miejsc emisji,
ocenę stanu technicznego instalacji,
opis moŜliwych wariantów funkcjonowania instalacji,
bilans masowy i rodzaje wykorzystywanych materiałów, surowców i
paliw, wraz ze schematem technologicznym,
POZWOLENIA EMISYJNE
EMISJE
informację o energii wykorzystywanej lub wytwarzanej przez instalację,
wielkość i źródła powstawania albo miejsca emisji - aktualnych i
proponowanych - w trakcie normalnej eksploatacji instalacji oraz w
warunkach odbiegających od normalnych, w szczególności takich jak:
rozruch, awaria, wyłączenia,
informację o planowanych okresach funkcjonowania instalacji w
warunkach odbiegających od normalnych,
wyniki pomiarów wielkości emisji z istniejącej instalacji,
zmiany wielkości emisji, jakie nastąpiły po wydaniu ostatniego
pozwolenia dla istniejącej instalacji,
ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO
informację o istniejącym lub przewidywanym oddziaływaniu emisji na
środowisko,
planowane działania, w tym przewidywane środki techniczne mające na
celu zapobieganie lub ograniczanie emisji
MONITORING
proponowane procedury monitorowania procesów technologicznych, w
szczególności pomiaru lub ewidencjonowania wielkości emisji,
przewidywany sposób zakończenia eksploatacji instalacji niestwarzający
zagroŜenia dla środowiska,
POZWOLENIA EMISYJNE
Wydawanie pozwoleń:
starosta
wojewoda w odniesieniu do:
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla
których obowiązek sporządzania raportu o oddziaływaniu
przedsięwzięcia na środowisko wynika z przepisów o ochronie
środowiska;
eksploatacji instalacji na terenach zakładów zaliczanych do tych
przedsięwzięć;
dla przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zamkniętych
Pozwolenie wydawane jest na czas oznaczony, nie dłuŜszy niŜ 10 lat.
POZWOLENIA EMISYJNE
Pozwolenie powinno określać między innymi:
wielkość dopuszczalnej emisji w warunkach normalnego
funkcjonowania instalacji,
maksymalny dopuszczalny czas utrzymywania się uzasadnionych
technologicznie warunków eksploatacyjnych odbiegających od
normalnych,
zakres i sposób monitorowania procesów technologicznych i
sposób postępowania w przypadku uszkodzenia aparatury
pomiarowej,
sposób i częstotliwość przekazywania informacji i danych organowi
wydającemu pozwolenie.
POZWOLENIA EMISYJNE
Cofnięcie pozwolenia
bez odszkodowania:
nienaleŜyta eksploatacja instalacji grozi pogorszeniem stanu
środowiska lub Ŝycia albo zdrowia ludzi,
zmieniły się przepisy,
za odszkodowaniem:
przemawiają za tym względy ochrony środowiska.
Przeniesienie pozwolenia
Pozwolenie jest decyzją administracyjną i nie moŜe być sprzedane
lub przeniesione poprzez zawarcie umowy o jego przeniesieniu
Ustawa POŚ dopuszcza jednak przeniesienia pozwolenia:
Zainteresowany nabyciem tytułu prawnego do całej instalacji moŜe
złoŜyć wniosek o przeniesienie na niego praw i obowiązków
wynikających z pozwoleń dotyczących tej instalacji
(POŚ art. 190 ust. 1)
POZWOLENIA EKSPLOATACYJNOREGLAMENTACYJNE
Pozwolenia eksploatacyjno-reglamentacyjne dotyczą uŜytkowania
środowiska.
Są to:
koncesje na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóŜ,
koncesje na wydobywanie kopalin ze złóŜ,
koncesje na bezzbiornikowe magazynowanie substancji oraz
składowanie odpadów w górotworze,
pozwolenie wodnoprawne w zakresie: wykonywania urządzeń
wodnych, poboru wód, rolniczego wykorzystania ścieków,
pozwolenia na wycinanie drzew i krzewów.
decyzje ustalające warunki regulacji cieków wodnych, budowy
wałów przeciwpowodziowych, robót melioracyjnych, odwodnień
budowlanych oraz innych robót ziemnych,
decyzje o zamianie lasu na uŜytek rolny,
decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
POZWOLENIA ZINTEGROWANE
Pozwolenie zintegrowane wymagane jest dla prowadzenia instalacji,
której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w
niej działalności, moŜe powodować znaczne zanieczyszczenie
poszczególnych elementów przyrodniczych, albo środowiska jako
całości.
Obowiązkiem uzyskania pozwolenia zintegrowanego są instalacje
wymienione w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 26 lipca
2002 roku w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować
znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów
przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz. U. Nr 122 z 2002
roku, poz. 1055)
Jest to szereg instalacji :
w przemyśle energetycznym do spalania paliw o mocy nominalnej
ponad 50 MWt
w hutnictwie i przemyśle metalurgicznym
w przemyśle mineralnym
w gospodarce odpadami
i inne
POZWOLENIA ZINTEGROWANE
pozwolenie zintegrowane zastępuje następujące pozwolenia na:
wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza
wodnoprawne na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi
na wytwarzanie odpadów
na emitowanie hałasu do środowiska
na emitowanie pól elektromagnetycznych
pozwolenie wodnoprawne na pobór wody
Dwa przejawy integracji:
jedno pozwolenie określa warunki emisji dla wszystkich instalacji
połoŜonych na terenie zakładu,
pozwolenie zintegrowane określa warunki emisji gazów i pyłów do
powietrza oraz zasady postępowania z odpadami nawet gdyby
pozwolenia cząstkowe w tym zakresie nie były wymagane
POZWOLENIA ZINTEGROWANE
Instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego powinny
spełniać wymagania wynikające z najlepszej dostępnej techniki, w
tym nie mogą powodować przekroczenia granicznych wielkości
emisyjnych
Nieprzekraczanie granicznych wielkości emisji nie zwalnia z
obowiązku dotrzymania standardów jakości środowiska
POZWOLENIA ZINTEGROWANE
Najlepsza dostępna technika (BAT) to najbardziej efektywny oraz
zaawansowany poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia
danej działalności, wykorzystywany jako podstawa ustalania
granicznych wielkości emisyjnych, z tym Ŝe pojęcie:
“technika” oznacza zarówno stosowaną technologię, jak i sposób, w
jaki dana instalacja jest projektowana, wykonywana, eksploatowana
oraz likwidowana,
“dostępne techniki” oznacza techniki o takim stopniu rozwoju, który
umoŜliwia ich praktyczne zastosowanie w danej dziedzinie
przemysłu, z uwzględnieniem warunków ekonomicznych i
technicznych oraz rachunku kosztów inwestycyjnych i korzyści dla
środowiska, a które to techniki prowadzący daną działalność moŜe
uzyskać,
“najlepsza technika” oznacza najbardziej efektywną technikę w
osiąganiu wysokiego ogólnego poziomu ochrony środowiska jako
całości
POZWOLENIA ZINTEGROWANE
Źródłami informacji o (BAT) mogą być:
dokumenty referencyjne BAT (tzw. BREF-y) opracowywane przez
Europejskie Biuro IPPC w Sewilli;
poradniki branŜowe opracowywane na zlecenie Ministerstwa
Środowiska
dokumenty referencyjne narodowych agencji ochrony środowiska,
Banku Światowego, OECD, stowarzyszeń branŜowych
opracowania i publikacje naukowo-techniczne;
ekspertyzy
POZWOLENIA ZINTEGROWANE
Działania prowadzące do uzyskania pozwolenia zintegrowanego
przez prowadzącego instalację:
Określenie instalacji,
identyfikacja aspektów środowiskowych
identyfikacja wymagań najlepszej dostępnej techniki
opracowanie wniosku spełniającego wymagania prawne;
ustalenie i wniesienie opłaty rejestracyjnej;
przedłoŜenie 2 egzemplarzy wniosku właściwemu terytorialnie i
kompetencyjnie organowi ochrony środowiska;
POZWOLENIA ZINTEGROWANE
Działania organu ochrony środowiska:
weryfikacja formalnej poprawności wniosku przez właściwy organ;
przekazanie przez organ 1 egzemplarza wniosku do rejestracji i
analizy w Ministerstwie Środowiska;
podanie do publicznej wiadomości informacji o złoŜeniu wniosku i
miejscu jego udostępnienia
analiza merytorycznej zawartości wniosku
analiza zastrzeŜeń i opinii do wniosku przedłoŜonych przez
społecznych uczestników postępowania
rozprawa administracyjna otwarta dla społeczeństwa, z udziałem
zainteresowanych stron (opcjonalnie)
wydanie decyzji w sprawie pozwolenia zintegrowanego
rozpatrzenie ewentualnych zastrzeŜeń, protestów i opinii odnośnie
decyzji
POZWOLENIA ZINTEGROWANE
Warunkiem rozpatrzenia wniosku jest wniesienie opłaty
Wysokość opłaty ustalona została w rozporządzeniu Ministra
Środowiska z dnia 4 listopada 2002r. w sprawie wysokości opłat
rejestracyjnych (Dz. U. Nr 190, poz. 1591)