Kazachstan: zatrzymania działaczy i przeszukania w przeddzień

Fundacja Otwarty Dialog
Al. J. Ch. Szucha 11a/21
00-580 Warszawa
T: +48 22 307 11 22
Kazachstan: zatrzymania działaczy i
przeszukania w przeddzień
wręczenia nagrody "Wolność"
Ceremonia wręczenia dorocznej nagrody "Wolność" nie odbyło z powodu przeszkód
czynionych przez władze. Kazachstańska prokuratura uważa, że to wydarzenie jest związane
ze zdelegalizowaną partią "Alga!", a zatem jest niezgodne z prawem. W biurach organizacji
pozarządowych "Arka Suyeu" i "Balga" przeprowadzono przeszukania.
Wręczenie nagród "Wolność" zaplanowano na Dzień Pamięci Ofiar Represji Politycznych 31.05.2013 r. W dniach 29 i 30 maja 2013 r. pracownicy prokuratury miasta Almaty próbowali
wręczyć członkom komitetu organizacyjnego nagrody "Wolność" ostrzeżenia o konsekwencjach
łamania prawa w związku z przeprowadzeniem tego wydarzenia. Takie ostrzeżenia zostały
dostarczone Mikhailowi Sizovowi, Maratowi Zhanuzakovowi i Sergeyowi Duvanovowi. W
ostrzeżeniu napisano, że ceremonia wręczenia nagród "Wolność" jest niezgodna z prawem,
ponieważ jest ona bezpośrednio związana z zakazaną partią "Alga!". Takie wnioski prokuratura
wyciągnęła tylko na podstawie faktu, iż pomysłodawcą nagrody jest ruch "Demokratyczny
Wybór Kazachstanu". "W artykułach, opublikowanych na stronie internetowej nagrody "Wolność"
oraz jego społeczności internetowej w portal społecznościowym "VKontakte", napisano, że ta
nagroda została ustanowiona przez organizację "Demokratyczny Wybór Kazachstanu", a później
kontynuowana była przez następcę tej organizacji – niezarejestrowane stowarzyszenie
obywatelskie "Partia Ludowa Alga!". Tak więc, nagroda "Wolność" jest nierozerwalnie związana z
niezarejestrowaną organizacją obywatelską "Partia Ludowa Alga", której zakazano wszelkiej
działalności na terenie Republiki Kazachstanu,"- czytamy w ostrzeżeniu.
Obrońcy praw człowieka Yevgeniyowi Zhovtisowi również próbowano wręczyć takie ostrzeżenie, ponieważ jest on członkiem Komitetu Organizacyjnego nagrody. Według obrońcy praw człowieka,
działania prokuratury nie wpisują się w ramy prawa. "Logika jest dość dziwna. Polega ona na tym,
że kiedyś nagroda "Wolność" została ustanowiona przez ruch "Demokratyczny Wybór
Kazachstanu", a następcą tego ruchu stała się partia "Alga!", która została uznana za
ekstremistyczną. I że rzekomo ta nagroda jest fundowana z kradzionych środków. A ja pytam:
"Czy macie jakieś dowody na to, że nagroda jest związana z partią i że pieniądze są kradzione?".
Oczywiście, że nie ma żadnych dowodów. Jestem powiązany z komitetem organizacyjnym
nagrody, ale nie mam i nigdy nie miałem nic wspólnego z partią "Alga!",- oświadczył Yevgeniy
Zhovtis.
Prokuratura miasta Almaty wyraziła przekonanie, że nagrodę "Wolność" finansuje osobiście
Mukhtar Ablyazov, wobec którego Kazachstan wydał międzynarodowy nakaz aresztowania w
związku z zarzutami dokonania przestępstw finansowych. Jednocześnie, w wyroku przeciwko
politykowi opozycyjnemu Vladimirowi Kozlovowi, Mukhtar Ablyazov jest określony jako jeden z
współinicjatorów "obalenia ustroju konstytucyjnego w Kazachstanie", "...Wykorzystując ustrój
konstytucyjny, Ablyazov, Ketebayev i Kozlov próbowali zniszczyć ten właśnie ustrój
konstytucyjny".
W prokuraturze wyjaśniono, że jednym z powodów przeprowadzenia przeszukań i aresztowań
działaczy komitetu organizacyjnego nagrody "Wolność" były słowa byłego szefa Pawłodarskiego
oddziału regionalnego partii "Alga!", Perizat Kasimovej. W dniu 29.05.2013 r., podczas konferencji
prasowej Perizat Kasimova oświadczyła, że wydarzenia związane z wręczeniem nagrody
"Wolność" są finansowane przez Mukhtara Ablyazova. Zdaniem samego M. Ablyazova,
konferencja prasowa Perizat Kasimovej została zorganizowana pod kontrolą służb specjalnych
Kazachstanu i jest wynikiem wywierania presji na Perizat i jej rodzinę.
Warto zauważyć, że przyznanie nagrody "Wolność" nie jest związane z przekazaniem żadnych
korzyści finansowych, a jedynie zakład a wręczenie statuetki i dyplomu.
W dniu 30.05.2013r. policja finansowa przeprowadziła przeszukania w biurach organizacji
pozarządowych "Arka Suyeu" i "Balga". Liderami tych organizacji są byli członkowie partii "Alga!"
– odpowiednio Mikhail Sizov i Marat Zhanuzakov. Przeszukania dokonano także w mieszkaniu
Marata Zhanuzakova.
Do chwili obecnej nie wiadomo, co było przyczyną przeszukań. Pracownicy policji finansowej
poinformowali, że są one związane z dochodzeniem w sprawie przestępstw finansowych
Mukhtara Ablyazova. W wyniku przeszukania skonfiskowano dokumenty założycielskie FC
"Arka Suyeu", 8 laptopów, a także siedem statuetek, które miały być wręczone podczas
zbliżającej się ceremonii rozdania nagród "Wolność".
Aliya Turusbekova poinformowała, że w trakcie przeszukania pracownicy policji finansowej
skonfiskowali również rzeczy osobiste działaczy obywatelskich. Po zakończeniu przeszukania,
Mikhail Sizov, Marat Zhanuzakov, Aliya Turusbekova, Daniil Bekturganov, Stella Ogay, Stepan
Mityukov i Aisulu Kadyrbayeva zostali przewiezieni do komisariatu na przesłuchanie. Zostali oni
przesłuchani w wydziale ds. walki z religijnym ekstremizmem i terroryzmem. Nie jest
wykluczone, że jeśli ceremonia wręczenia nagród "Wolność" mimo wszystko odbędzie się, to
zostanie to potraktowane jako przejaw ekstremizmu ze strony opozycji. W dniu 31.05.2013 r.,
tj. w dniu wręczenia nagród "Wolność", działacze społeczni mieli ponownie stawić się na
przesłuchanie w komisariacie policji.
W dniu 31.05.2013 r., zamiast zaplanowanej ceremonii wręczenia nagrowy"Wolność"
odbyło się ustne ogłoszenie nazwisk jej laureatów. Miało ono miejsce na jednej z ulic w
centrum Almaty. Jeden z członków komitetu organizacyjnego nagrody "Wolność", Bolat Abilov,
ogłosił listę siedmiu laureatów:
Yelena Kostyuchenko - korespondentka rosyjskiej gazety "Novaya Gazeta";
Kanat Ibragimov - artysta, działacz obywatelski;
Roza Tuletayeva – aktywistka ruchu strajkowego robotników naftowych w Zhanaozenie;
Atabergen Duysekenov - mieszkaniec Zhanaozenu, który zginął podczas zamieszek w
mieście, jakie miały miejsce w dniach 16-17 grudnia 2011 roku;
Aleksandr Bozhenko - jeden ze świadków w sprawie "zamieszek w Zhanaozenie" (zmarł w
tajemniczych okolicznościach);
Vadim Kuramshin – działacz obywatelski;
Torebek Tolegenov - mieszkaniec obwodu mangistauskiego; zginął podczas wydarzeń na
stacji kolejowej Shetpe w dniu 17.11.2011 roku.
To zgromadzenie działaczy opozycji nie umknęło również uwadze funkcjonariuszy organów
ścigania. Dwóch członków komitetu organizacyjnego nagrody "Wolność" - Nurlana Zholdasova i
Gulzhan Lepesovą zawieziono na przesłuchanie do Wydziału Policji Finansowej.
Kilku innych działaczy opozycji (Zhasaral Kuanyshalin, Sagat Zhusip i Zhenis Doszhanov)
zostało zatrzymanych w trakcie składania wieńca pod pomnikiem ofiar represji politycznych.
Fundacja "Otwarty Dialog" wyraża zaniepokojenie w związku z przeszukaniami,
przeprowadzonymi w biurach organizacji obywatelskich oraz aresztowaniami działaczy
opozycyjnych. Domagamy się od właściwych organów (Prokuratury Generalnej Kazachstanu i
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych) oficjalnego wyjaśnienia w sprawie tych zajść.
Międzynarodowe organizacje obrony praw człowieka mogą składać pisma i formalne wnioski
na następujące adresy: Wydział ds. Zwalczania Przestępstw Gospodarczych i Korupcji (Policja Finansowa) miasta
Almaty - Republika Kazachstanu, Almaty, 050.002, Prospekt Zhibek Zholy 15, tel.: +727 27875-78, e-mail: [email protected], osoba odpowiedzialna – kierownik WZPGK Amanbayev
Amirkhan Tapashevich;
Prokuratura miasta Almaty – Republika Kazachstanu, Almaty, 050059, ul. Zheltoksan 189,
tel.: +727 265-03-01, faks: +727 263-05-68 osoba odpowiedzialna – Zastępca Prokuratora
miasta Almaty Umiraliyev Zhandos Zhanibekovich.
facebook.com/OpenDialogFoundation | [email protected] | www.odfoundation.eu