Problemy wynikające z obowiązujących przepisów ustawy o

Załącznik Nr 1
do projektu stanowiska Zgromadzenia Ogólnego
Śląskiego Związku Gmin i Powiatów
z dnia 6 czerwca 2014 r.
Rekomendacje
w zakresie rozwiązywania problemu
dot. usuwania odpadów z miejsc nieprzeznaczonych
do ich składowania lub magazynowania,
a także w sytuacji prowadzenia działalności
niezgodnie z otrzymaną decyzją z zakresu gospodarki odpadami
I.
Rekomendacje
Uwaga: ilekroć w niniejszym dokumencie następuje odniesienie do ustawy o odpadach, to mowa jest o ustawie o odpadach z dn. 14
grudnia 2012 r. (Dz.U.2013. nr 21).
L.p.
1.
Opis problemu wraz z przykładem
Proponowane rozwiązanie
W obecnym stanie prawnym decyzja dot. przetwarzania odpadów
nie musi zostać zaopiniowana przez wójta, burmistrza, prezydenta
właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności.
W związku z tym marszałek lub starosta wydaje decyzję na
przetwarzanie odpadów, podczas gdy wójt, burmistrz, prezydent
właściwy ze względu na miejsce prowadzenia działalności, nie
posiada możliwości wypowiedzenia się w tej sprawie (nie wydaje
opinii na temat planowanej działalności i nie jest uznany jako strona
w przedmiotowym postępowaniu).
W ustawie o odpadach należy dodać w art. 41 ust. 4a o następującym
brzmieniu:
1) marszałek województwa, regionalny dyrektor ochrony środowiska,
starosta wydaje zezwolenie na zbieranie odpadów i zezwolenie na
przetwarzanie odpadów po zasięgnięciu opinii wójta, burmistrza lub
prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce zbierania lub
przetwarzania odpadów;
2) wymóg zasięgnięcia opinii prezydenta miasta, o której mowa w pkt 1
nie dotyczy prezydenta miasta na prawach powiatu;
3) w przypadku nie wydania opinii w terminie określonym w art. 106 par.
3 ustawy KPA przyjmuje się że wydano opinię pozytywną;
4) na powyższe postanowienie nie służy zażalenie.
1
2.
3.
W obecnym stanie prawnym występuje brak powiązania pomiędzy
decyzją nakazującą usunięcie odpadów z miejsc nieprzeznaczonych
do ich składowania i magazynowania, a decyzją dot. przetwarzania
czy zbierania odpadów. W rezultacie można mówić o braku prawnej
możliwości odmowy wydania decyzji na przetwarzanie lub zbieranie
odpadów ze względu na toczące się postępowanie prowadzone przez
prezydenta miasta
w/s usunięcia odpadów z miejsc
nieprzeznaczonych. Tytułem przykładu strona otrzymała decyzję
marszałka na przetwarzanie odpadów pomimo, że toczy się
postępowanie w/s usunięcia odpadów. Następnie strona odwołuje się
od wydanej decyzji na usunięcie odpadów, więc decyzja nie jest
ostateczna. Wydana decyzja na przetwarzanie odpadów jest niejako
zalegalizowaniem aktualnego stanu, czyli de facto nielegalnego
składowania odpadów (bez żadnych decyzji z zakresu gospodarki
odpadami).
W art. 46 ust. 1 ustawy o odpadach należy dodać pkt 4 o następującym
brzmieniu:
W obecnym stanie prawnym w decyzjach zezwalających na
przetwarzanie odpadów, polegające na wypełnianiu terenów
niekorzystnie przekształconych, dopuszcza się do wykorzystywania
m.in. odpad będący przesiewką po sortowaniu odpadów
komunalnych, tj. odpad o kodzie 19 12 09 – minerały (np. piasek,
kamienie). Niniejszy odpad został dopuszczony w Rozporządzeniu
Ministra Środowiska z dn. 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub
unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami
(Dz.U.2006 Nr 49 poz. 356), który zezwolił na jego wykorzystanie
w procesie wypełniania terenów niekorzystnie przekształconych.
Stosowanie odpadu o kodzie 19 12 09 - minerały (np. piasek,
kamienie), będącego najczęściej frakcją z procesu sortowania
odpadów komunalnych jest bardzo problematyczne z uwagi na
bardzo częstą obecność w tych odpadach części organicznych o
nieprzyjemnym zapachu odpadów komunalnych. Pod tym kodem
odpadu często przekazywane są odpady będące efektem źle
przeprowadzonego procesu sortowania lub w ogóle jego braku.
W Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dn. 21 marca 2006 r. w sprawie
odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami
(Dz.U.2006 Nr 49 poz. 356) w załączniku nr 1 do w/w rozporządzenia
należy dodać:
gdy teren planowanego przedsięwzięcia jest przedmiotem postępowania
prowadzonego na podstawie art. 26 ustawy o odpadach.
do odpadu o kodzie 19 12 09 – minerały (np. piasek, kamienie):
z wyjątkiem frakcji mineralnej pochodzącej z odpadów komunalnych.
w punkcie 1 w/w załącznika wykreślić słowo „będą”.
Obecne brzmienie pozwala na nieograniczoną interpretację planowanych
działań.
2
4.
W obecnym stanie prawnym trudno jest odmówić wydania decyzji
zezwalającej na zbieranie lub przetwarzanie odpadów. Zgodnie z art.
29 ust. 1 pkt 1 poprzedniej wersji ustawy o odpadach właściwy
organ mógł odmówić wydania zezwolenia, jeżeli zamierzony sposób
gospodarki odpadami był niezgodny z wymaganiami przepisów o
odpadach. Obecnie art. 46 ust. 1 ustawy o odpadach określa 3
przypadki, gdy organ odmawia wydania zezwolenia na zbieranie
odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów, jednakże nie
precyzuje czy należy je spełnić łącznie czy wystarczy, że nie spełnia
jednego z nich.
W art. 46 ust. 1 ustawy o odpadach dodać pkt 5 o następującym
brzmieniu:
jest niezgodny z wymaganiami przepisów o odpadach.
W związku z powyższym proponuje się następujące brzmienie art. 46 ust.
1:
Właściwy organ odmawia wydania zezwolenia na zbieranie odpadów lub
zezwolenia na przetwarzanie odpadów, w przypadku gdy zamierzony
sposób gospodarowania odpadami nie spełnia przynajmniej jednego z
poniższych punktów:
1) mógłby powodować zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub dla
środowiska;
2) jest niezgodny z planami gospodarki odpadami;
3) jest niezgodny z przepisami prawa miejscowego;
4) gdy teren planowanego przedsięwzięcia jest przedmiotem postępowania
prowadzonego na podstawie art. 26 ustawy o odpadach;
5) jest niezgodny z wymaganiami przepisów o odpadach.
5.
W obecnym stanie prawnym należy określać rodzaje odpadów w Art. 26 ust. 6 pkt 2 ustawy o odpadach powinien otrzymać następujące
decyzjach wydawanych na podstawie art. 26 ustawy o odpadach. brzmienie:
Odpady klasyfikuje się według źródła ich powstawania. W
przypadku porzuconych odpadów określenie rodzaju odpadów jest rodzaj odpadów, o ile jest możliwy do ustalenia.
niezwykle trudne (nawet dla biegłego), ponieważ nie jest znane ich
pochodzenie. W celu określenia rodzaju odpadów znajdujących się
w zamkniętych opakowaniach należy te opakowania otworzyć w
miejscu ich magazynowania - może to spowodować różne
zagrożenia.
6.
Wydawanie decyzji nakazującej usunięcie odpadów, które mogą W ustawie o odpadach należy dodać w art. 26 ust. 7 o następującym
powodować zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, niebezpieczeństwo brzmieniu:
powstania szkód majątkowych w znacznych rozmiarach lub
3
nieodwracalnych szkód w środowisku. Problemem w tym zakresie Organ właściwy do wydania decyzji, o której mowa w ust. 2 usuwa
jest brak jednoznacznie określonych organów stwierdzających takie niezwłocznie odpady z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub
zagrożenia.
magazynowania i gospodaruje nimi, jeżeli:
1) konieczne jest natychmiastowe usunięcie odpadów ze względu na
Art. 26 ustawy o odpadach traktuje wszystkie odpady jednakowo. W
zagrożenie życia, zdrowia, mienia oraz środowiska lub
przypadku braku możliwości ustalenia posiadacza odpadów, albo 2) konieczne jest natychmiastowe usunięcie odpadów ze względu na
bezskuteczności egzekucji gminy nie posiadają środków
możliwość nieodwracalnych szkód w środowisku.
umożliwiających usunięcie odpadów. W sytuacji, gdy na terenie
gminy znalazły się porzucone odpady niewiadomego pochodzenia W ustawie o odpadach należy dodać w art. 26 ust. 8 o następującym
(prawdopodobnie niebezpieczne) odpowiednie organy podejmują brzmieniu:
następujące działania:
Zagrożenie życia, zdrowia, mienia i środowiska potwierdzone musi być
 Państwowa Straż Pożarna nie stwierdza zagrożenia;
 prokurator i policja stwierdzają zagrożenie natychmiast po przez jednostkę Państwowej Straży Pożarnej.
zasięgnięciu informacji o magazynowaniu odpadów
W ustawie o odpadach należy dodać w art. 26 ust. 9 o następującym
niewiadomego pochodzenia;
 wojewódzki inspektor ochrony środowiska stwierdza brzmieniu:
zagrożenie dla zwierząt.
Możliwość nieodwracalnych szkód w środowisku musi być potwierdzone
Powyższe organy wskazują postępowanie zgodnie z art. 26 ustawy o przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska.
odpadach, choć według prokuratora, policji i WIOŚ zagrożenie
powodowane odpadami wymaga natychmiastowych działań. W W ustawie o odpadach należy dodać w art. 26 ust. 10 o następującym
rezultacie rozpoczyna się długie postępowanie administracyjne brzmieniu:
(badania, biegli, odwołania), a do czasu uprawomocnienia się
decyzji
nakazujących
usunięcie
odpadów
z
miejsc W przypadku o którym mowa w ust. 7, kiedy odpady porzucił nieznany
nieprzeznaczonych do składowania i magazynowania odpady cały sprawca, koszty usunięcia odpadów pokrywane są ze środków
finansowych wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki
czas zalegają i nikt ich nie usuwa.
wodnej.
7.
Art. 26 ust. 5 ustawy o odpadach brzmi następująco: Władającemu Należy rozszerzyć przepis art. 26 ust. 5 ustawy o odpadach o precyzyjne
powierzchnią ziemi przysługuje od posiadacza odpadów zasady ustalania wynagrodzenia.
wynagrodzenie za udostępnienie nieruchomości.
W związku z tym artykułem pojawia się problem w postaci sposobu
ustalenia powyższej kwoty – tj. czy powinna ona zostać ustalona za
4
pośrednictwem organu, czy poza nim. Ponadto należy także
zastanowić się, czy kwotę wynagrodzenia wliczyć w ewentualne
koszty egzekucyjne. W praktyce w tym zakresie wygląda to
następująco - przedsiębiorca kupił nieruchomość z odpadami, a w
tym czasie toczy się postępowanie egzekucyjne, którego
przedmiotem są odpady. Nowy właściciel żąda wynagrodzenia za
wstęp na jego teren w celu wykonania zastępczego, ale jednocześnie
nie jest możliwy kontakt z posiadaczem odpadów.
II.
Inne uwagi wymagające uregulowania w kontekście rozwiązywania problemu dot. usuwania odpadów z miejsc
nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania, a także w sytuacji prowadzenia działalności niezgodnie
z otrzymaną decyzją z zakresu gospodarki odpadami
a. Brak w obecnym systemie prawnym definicji „władającego powierzchnią ziemi”. Poprzednia ustawa o odpadach odsyłała w tym
zakresie do ustawy Prawo ochrony środowiska z dn. 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U.2013. nr 1232 j.t.), gdzie zdefiniowano „władającego
powierzchnią ziemi”. Pożądanym byłoby w art. 3 ust. 1 ustawy o odpadach dopisać definicję pojęcia „władającego powierzchnią
ziemi”.
b. Do tej pory w porządku prawnym nie pojawiło się nowe rozporządzenie w/s zdefiniowania ilości określonych rodzajów odpadów
przejmowanych od przedsiębiorcy. W praktyce oznacza to, iż zbieracze odpadów mogą przyjmować odpady do użycia na własne
cele właściwie bez ograniczeń. Pożądanym byłoby wydać jak najszybciej nowe rozporządzenie w tej kwestii.
c. Doświadczenia gmin wskazują, że przedsiębiorcy nie powiadamiają o zakończeniu prowadzenia działalności na danym terenie –
tytułem przykładu przedsiębiorca kończy prowadzić punkt skupu złomu, pozostawiając na terenie przedsiębiorstwa odpady. Po
pewnym czasie trudno zlokalizować przedsiębiorcę, ponieważ wyrejestrował swoją działalność. Dlatego też pożądanym byłoby w
ustawie o odpadach wprowadzić obowiązek zgłoszenia zaprzestania w/w działalności. Taki zapis występuje w ustawie o odpadach
w art. 42 ust. 1 pkt 9 i w art. 76 ust. 3 - w przypadku trwałego zaprzestania wykonywania działalności przedsiębiorca sporządza i
składa sprawozdania, o których mowa w art. 73 i art. 75, w terminie 7 dni od dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.
Jednak sprawozdania te są składane tylko marszałkowi. Dlatego też pożądanym byłoby dopisać w ustawie o odpadach, iż należy
również o tym fakcie poinformować właściwy organ ze względu na miejsce prowadzenia działalności.
5
d. Wiele wątpliwości budzi fakt, iż w obecnym stanie prawnym do wniosków na zbieranie i przetwarzanie odpadów dołącza się
decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dn. 3 października 2008 r. (Dz.U.2013
nr 1235 j.t.), o ile jest wymagana. Pojawia się jednak wątpliwość jak postąpić w sytuacji, gdy mamy kontynuację działalności, a
chcemy tę działalność rozszerzyć o odpady metalowe (złom)? W art. 42 ust. 4 ustawy o odpadach proponuje się dokonać zmiany
poprzez enumeratywne wyliczenie sytuacji, kiedy decyzja środowiskowa jest wymagana.
e. Ustawa o odpadach w sposób niejednoznaczny wskazuje, kiedy marszałek województwa jest organem właściwym do wydania
zezwolenia na zbieranie i przetwarzanie odpadów łącznie. Wobec powyższego pojawia się pytanie, czy w każdej sytuacji kiedy
należy wydać decyzję łączną na zbieranie i przetwarzanie odpadów organem właściwym jest marszałek województwa. Pożądanym
byłaby zmiana przepisu art. 41 ust. 6 ustawy o odpadach, który w sposób jednoznaczny i precyzyjny określi przypadki, dla których
właściwym organem jest marszałek, a dla których starosta.
f. Zastrzeżenia budzą orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach, które w swoich rozstrzygnięciach nie
bierze pod uwagę strony merytorycznej rozpatrywanej sprawy – orzeczenia odnoszą się głównie do uchybień formalnych, często
nakazując ustalenie informacji niemożliwych do ustalenia na drodze administracyjnej (np. sprawców nielegalnego składowania
odpadów, a co za tym idzie uchybienia w postaci zbyt wczesnego zastosowania domniemania posiadacza odpadów) lub też czasem
do kwestii nieistotnych z punktu widzenia wagi problemu związanego z nielegalnym składowaniem odpadów. Dlatego też do
Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach kierowany jest apel dot. uwzględnienia w swoich rozstrzygnięciach
skali problemów będących przedmiotem niniejszego dokumentu.
g. Pożądanym byłoby wzmocnić etatowo wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska celem umożliwienia prowadzenia przez ten
organ skuteczniejszego procesu kontroli.
Opracowanie: grupa robocza ds. opracowania rekomendacji w zakresie rozwiązywania problemu dot. usuwania odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania Śląskiego
Związku Gmin i Powiatów.
6