Zdolności koordynacyjne dzieci zdrowych i niesłyszących

230
Probl Hig Epidemiol 2008, 89(2): 230-234
Zdolności koordynacyjne dzieci zdrowych i niesłyszących
Coordination capabilities in healthy and hearing-impaired children
MARTA WIECZOREK, MARTA ZAJĄC
Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
Wstęp. Przedmiotem niniejszej pracy jest potencjalna stron a
motoryczności w zakresie koordynacyjnych zdolności motorycznych.
Podmiot niniejszej pracy to dziewczęta i chłopcy niesłyszący. Utrata
słuchu, z racji integracji z systemem nerwowym i kanałami półkolistymi,
może oddziaływać na zdolności motoryczne (równowaga, szybkość
i dokładność ruchów). Również sam fakt nie odbierania z otoczenia
żadnych dźwięków powoduje, że ruchy wykonywane przez niesłyszących
są zbyt gwałtowne i nieskoordynowane.
Introduction. This study is devoted to potential motoricity as related
to motor coordination capabilities. This study is devoted to hearingimpaired girls and boys. The hearing loss could influence motor
capabilities (balance, speed and movements precision) since it is
integrated with nervous system and semicircular channels. Also the fact
that hearing-impaired person does not receive any sound-stimuli from
environment, makes his/her movements too sudden and not
coordinated.
C e l p racy. R o z po z n a n i e i po równ a n i e po z i omu z d ol n o ś c i
koordynacyjnych dziewcząt i chłopców niesłyszących i słyszących.
Aim. To identify and compare motor coordination capabilities in deaf
and hearing boys and girls. We made a hypothetical assumption in the
study that hearing-impaired children were characterised by lower level
of coordination capabilities than the healthy ones and that girls had
different coordination capabilities than boys.
Materiał i metoda. W pracy hipotetycznie założono, że dzieci niesłyszące
charakteryzują się niższym poziomem zdolności koordynacyjnych niż
słyszące oraz, że dziewczęta różnią się od chłopców poziomem zdolności
koordynacyjnych. W badaniach wykorzystano także wyniki grupy
kontrolnej, to znaczy dzieci słyszących. Badania przeprowadzono wśród
osób w wieku 11-13 lat. Objęto nimi łącznie 120 osób. Wykorzystano
testy opisane przez Raczka. Określono poziom siedmiu zdolności
koordynacyjnych (kinestetyczne różnicowanie, orientacja przestrzenna,
szybkość reakcji, równowaga, rytmizacja, sprzężenie ruchów, częstotliwość
ruchów).
Wyniki. Wykazano, że badani chłopcy głusi różnią się poziomem
zdolności koordynacyjnych od chłopców słyszących jedynie w zakresie
dwóch zdolności. Badane dziewczęta głuche natomiast różnią się od
dziewcząt słyszących aż w pięciu zdolnościach. Porównanie dziewcząt
z chłopcami w poszczególnych grupach badawczych, wykazało, że różnice
dymorficzne występują jedynie w zakresie połowy badanych zdolności
koordynacyjnych.
Wnioski. Dziewczęta i chłopcy niesłyszący charakteryzują się niższym
poziomem zdolności koordynacyjnych niż ich słyszący rówieśnicy.
Konieczne jest zatem rozwijanie zdolności koordynacyjnych w tej grupie
dzieci poprzez celową i systematyczną działalność dydaktyczną.
Material and method. Results obtained for a control group, i.e. for
healthy children, aged 11-13 years, were used in the study. The study
included the total of 120 children. During the investigations tests
described by Raczek were applied. Seven coordination capabilities –
kinetic differentiation, spatial orientation, reactions' speed, balance,
rhytmisation, sensory integration, and movements' frequency were
determined.
Results. The results showed that the examined hearing-impaired boys
differed from healthy boys only in case of two capabilities. On the
otherb hand, the examined hearing-impaired girls differed from healthy
ones in as many as by five capabilities. Comparison between boys and
girls from individual groups showed that dimorphic differences were
observed only in half of coordination capabilities.
Conclusions. Hearing-impaired girls and boys had lower level motor
coordination capabilities than healthy girls and boys.
Key words: motoricity, coordination capabilities, healthy, deafness,
children
Słowa kluczowe: motoryczność, zdolności koordynacyjne, zdrowie,
głuchota, dzieci
© Probl Hig Epidemiol 2008, 89(2): 230-234
www.phie.pl
Nadesłano: 18.04.2008
Zakwalifikowano do druku: 28.05.2008
Wstęp
W piśmiennictwie można spotkać różne definicje motoryczności. Jedna z nich opisuje motorykę jako
całokształt czynności ruchowych człowieka, inaczej
– sferę ruchowej aktywności, czyli to wszystko co do-
Adres do korespondencji / Address for correspondence
dr n. kult. fiz. Marta Wieczorek
ul. Skibowa 11, 52-210 Wrocław
tel. 0-602-534-298, e-mail: [email protected]
tyczy poruszania się człowieka w przestrzeni na skutek zmian położenia całego ciała lub poszczególnych
jego części względem siebie [1].
Współcześnie wyróżnia się dwie strony motoryczności:
Wieczorek M, Zając M. Zdolności koordynacyjne dzieci zdrowych i niesłyszących
a. potencjalną – odzwierciedla ona możliwości wewnętrzne, czyli predyspozycje, zdolności i umiejętności ruchowe
b. efektywną – stanowiąca wynik danej czynności
ruchowej [2].
Przedmiotem niniejszej pracy są zdolności motoryczne, które możemy opisać jako „kompleksy indywidualnych właściwości psychofizycznych rozwijających się na podłożu wrodzonych zadatków genetycznych, które warunkują jakość przebiegu i efekt
końcowy czynności ruchowych” [3, s. 11]. Raczek
wyróżnia trzy grupy zdolności motorycznych:
– zdolności kondycyjne (energetyczne) – składają
się na nie predyspozycje energetyczne i morfofunkcjonalne
– zdolności koordynacyjne (informacyjne) –
tworzą je w przewadze predyspozycje neuro-sensoryczne i psychiczne.
– zdolności kompleksowe (hybrydowe) – w ich
przypadku nie występuje wyraźna dominanta [3].
Przedmiot zainteresowań niniejszej pracy został
ograniczony do zdolności koordynacyjnych, do których zaliczamy: zdolność kinestetycznego różnicowania, orientację czasowo-przestrzenną, zdolność
rytmizacji ruchów, zachowanie równowagi, szybkość
reakcji, zdolność sprzężenia (łączenia) ruchów, zdolność dostosowania motorycznego. Koordynacja motoryczna rozumiana „jako proces, czyli funkcjonalny system sterowania i regulacji organizacji informacji czynności ruchowej” [3, s. 12] związana jest głównie z funkcjonowaniem centralnego układu nerwowego. Nie bez znaczenia jest także funkcjonowanie
narządów zmysłu. Szczególnie wzrok i słuch mają
ogromne znaczenie w organizacji naszych działań
a ich brak lub uszkodzenia znacząco ograniczają
funkcjonowanie człowieka. W związku z powyższym
ciekawy jest fakt, jakim jest poziom zdolności koordynacyjnych osób z dysfunkcjami sensorycznymi.
Podmiotem badań stały się dzieci niesłyszące. W piśmiennictwie można spotkać wiele definicji głuchoty. Jedną z nich przedstawia Sękowska [4] pisząc, że
głuchy to człowiek, któremu utrata lub znaczne upośledzenie analizatora uniemożliwiają rozumienie
mowy ludzkiej przez słuch i dla którego w pracy
i wszelkich zadaniach życia słuch nie ma praktycznego zastosowania. Według UNESCO głusi to osoby, u których spontaniczny rozwój mowy i języka pozostaje bardzo opóźniony lub też został całkowicie
zahamowany z powodu znacznego uszkodzenia słuchu, braku oddziaływań wychowawczych i nie zastosowania protezy [5].
W piśmiennictwie i środowisku surdopedagogów istnieje wiele podziałów głuchoty. Spowodowane jest to stosowaniem różnorodnych kryteriów. Dla
potrzeb pracy pedagogicznej najbardziej przydatna
wydaje się klasyfikacja funkcjonalna. Wyróżnia ona
231
osoby: niesłyszące (głuche) – z uszkodzonym słuchem w stopniu uniemożliwiającym w sposób naturalny odbieranie mowy za pomocą słuchu; cechą charakterystyczną jest niemożność opanowania mowy
ustnej drogą naturalną oraz słabosłyszące (niedosłyszące) – z uszkodzonym słuchem w stopniu ograniczającym odbiór mowy drogą słuchową; słabosłyszący może opanować mowę dźwiękową w sposób naturalny za pośrednictwem słuchu [4].
Utrata słuchu, z racji integracji z systemem nerwowym i kanałami półkolistymi, może oddziaływać
na zdolności motoryczne (równowaga, szybkość i dokładność ruchów). Również sam fakt nie odbierania
z otoczenia żadnych dźwięków powoduje, że ruchy
wykonywane przez niesłyszących są zbyt gwałtowne
i nieskoordynowane. W piśmiennictwie znajdujemy
niewiele opracowań dotyczących dzieci niesłyszących
w zakresie poruszanego problemu badawczego. Nieliczne opracowania traktują temat wybiórczo i dowodzą jedynie o niskim poziomie równowagi, koordynacji i szybkości ruchów głuchych [5]. Istniejące
badania rozwoju fizyczno-motorycznego głuchych
dotyczą głównie parametrów rozwoju morfologicznego oraz zdolności kondycyjnych. Reprezentatywne i najobszerniejsze badania nad rozwojem i sprawnością fizyczną całej populacji dzieci głuchych w Polsce przeprowadził Maszczak [6]. Uzyskane wyniki
można ująć następująco: średnie wartości wysokości
i masy ciała dzieci niesłyszących są niższe od tych
parametrów u słyszących rówieśników; obwód klatki piersiowej dzieci głuchych jest większy w porównaniu z obwodem klatki piersiowej dzieci słyszących;
różnice w rozwoju fizycznym i motorycznym dziewcząt głuchych w stosunku do słyszących są mniejsze
niż w przypadku analogicznych grup chłopców; najbardziej rozwiniętymi cechami motorycznymi dzieci głuchych są: zwinność i wytrzymałość, najsłabiej siła i moc; sprawność fizyczna dzieci głuchych kształtuje się na poziomie średniej sprawności dzieci słyszących. W konkluzji swoich badań Maszczak napisał, że głuchota nie determinuje w sposób istotny
możliwości rozwoju fizycznego i sprawności fizycznej dzieci, określa natomiast dłuższą drogę do osiągnięcia tych samych efektów, co u dzieci słyszących.
Przedstawione wyniki badań wskazują, że rozpoznanie opisywanych zagadnień jest niewystarczające.
Fakt ten wynika zarówno ze starości istniejących badań jak i stosowanych metod oraz parametrów oceny
rozwoju dziecka. Konieczne jest prowadzenie badań
wśród współczesnych dzieci i młodzieży w zakresie
ich rozwoju morfologicznego i motorycznego. Poziom
rozwoju fizyczno-motorycznego jest bowiem jednym
z najistotniejszych czynników wpływających na skuteczne działanie człowieka w środowisku. We współczesnym świecie wiele mówi się i pisze o konieczności
zrównania szans edukacyjnych dzieci ze specjalnymi
232
potrzebami edukacyjnymi. Abyśmy mogli tego dokonać musimy najpierw rozpoznać istniejący stan rozwoju dzieci specjalnej troski a następnie próbować go
stymulować w sposób celowy i zaplanowany.
Cele pracy
Z powyższych zagadnień wynikają cele pracy.
Celem poznawczym pracy jest rozpoznanie i porównanie poziomu zdolności koordynacyjnych dziewcząt
i chłopców niesłyszących oraz porównanie uzyskanych wyników do słyszących rówieśników. Celem
praktycznym jest wzbogacenie wiedzy na temat zdolności motorycznych dzieci niesłyszących. Postanowiono zweryfikować hipotezę, iż dzieci niesłyszące
charakteryzują się niższym poziomem zdolności koordynacyjnych od dzieci słyszących. Badania zostały
uzupełnione o analizę dymorfizmu płciowego badanych dzieci w zakresie zdolności koordynacyjnych.
Jest to zadanie niezwykle istotne i ważne dla
wszystkich, którzy pracują z osobami głuchymi w tym
oczywiście dla nauczycieli wychowania fizycznego.
Wysoki poziom zdolności koordynacyjnych wpływa
istotnie na skuteczność i ekonomię działania człowieka a tym samym na jego zdrowie i jakość życia.
Zagadnienie to nabiera szczególnego znaczenia w odniesieniu do dzieci specjalnej troski. Celowa i systematyczna praca w zakresie szeroko rozumianej kultury fizycznej w szkole specjalnej pozwala dzieciom
i młodzieży z różnego rodzaju dysfunkcjami na
wszechstronniejszy rozwój fizyczny i motoryczny.
Kultura fizyczna jest środkiem stymulowania nie tylko rozwoju psychomotorycznego, ale także, z racji
swoich treści, rozwoju społecznego. We współczesnym świecie wiele mówi się i pisze o konieczności
zrównania szans edukacyjnych dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Abyśmy mogli tego
dokonać musimy najpierw rozpoznać istniejący stan
rozwoju dzieci specjalnej troski a następnie próbować go stymulować w sposób celowy i zaplanowany.
Materiał i metody badawcze
Badaniami objęto 120 uczniów w przedziale wiekowym 11-13 lat, w tym: 30 chłopców i 30 dziewcząt
niesłyszących, oraz 30 chłopców i 30 dziewcząt słyszących. Główną grupę badawczą stanowiły dzieci
niesłyszące – uczniowie ze Specjalnego Ośrodka
Szkolno-Wychowawczego dla Niesłyszących we
Wrocławiu, oraz Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Niesłyszących i Słabosłyszących
w Poznaniu. Dzieci słyszące, stanowiące grupę porównawczą, to uczniowie Szkoły Podstawowej nr 3
w Trzebnicy. Dla dokładniejszej charakterystyki badanych dzieci dokonano oceny podstawowych parametrów morfologicznych (tab. I).
Probl Hig Epidemiol 2008, 89(2): 230-234
Tabela I. Podstawowe parametry morfologiczne badanych dzieci
Table I. Basic morphological parameters of studied children
Grupa badawcza
/Studied group
Grupa
/Group
Wysokość ciała
Masa ciała
/Body height /Body weight
[cm]
[kg]
Dzieci słyszące
Dziewczęta/Girls
/Hearing children Chłopcy/Boys
148,4
154,6
39,85
44,20
Dzieci niesłyszące Dziewczęta/Girls
/Deaf children
Chłopcy/Boys
147,14
152,26
39,21
43,30
Metodą badawczą wykorzystaną w pracy był zestaw testów motorycznych opisanych przez Raczka
[3]. Biorąc pod uwagę upośledzenie słuchu warunkujące możliwość wykonania prób testowych, warunki potrzebne do wykonania testu oraz bezpieczeństwo dzieci, wybrano następujące próby – po jednej
dla każdej zdolności koordynacyjnej:
1. Zdolność kinestetycznego różnicowania – „rzut
piłeczką do celu stojąc tyłem” [pkt]
2. Zdolność orientacji przestrzennej – „bieg do piłek” [s]
3. Zdolność szybkiej reakcji – „chwyt pałeczki Ditricha” [cm]
4. Zdolność zachowania równowagi dynamicznej
i statycznej – „test Flaminga” – utrzymanie równowagi w pozycji flaminga [ilość]
5. Zdolność rytmizacji – „rytmiczne bębnienie kończynami górnymi” [ilość]
6. Zdolność sprzężenia ruchów – „trzy przewroty
w przód” [s]
7. Zdolność wysokiej częstotliwości ruchów – „tapping płaski (stukanie w krążki)” [s].
Uzyskane wyniki badań zostały poddane statystycznemu opracowaniu programem Statistica. Zostały obliczone średnie arytmetyczne i odchylenia
standardowe dla badanych zdolności koordynacyjnych. Określono także wartość testu t-Studenta dla
ukazania statystycznych różnic między badanymi
grupami młodzieży.
Wyniki badań
Porównanie uzyskanych wyników grupy chłopców niesłyszących i słyszących wykazało, że istotna statystycznie różnica w poziomie badanych zdolności koordynacyjnych na niekorzyść chłopców niesłyszących
występuje jedynie w zakresie kinestetycznego różnicowania i częstotliwości ruchów. Pozostałe zdolności
koordynacyjne nie różniły badanych grup chłopców
(tab. II). Porównanie grup dziewcząt wykazało, że
dziewczęta niesłyszącej nie różnią się istotnie statystycznie od dziewcząt słyszących jedynie w zakresie
szybkości reakcji i równowagi. Pozostałe zdolności
koordynacyjne wykazały różnicę istotną statystycznie
(tab. III). Wyniki wskazują, że najmocniej zdominowane głuchotą, w obu grupach, okazały się kinestetyczne różnicowanie i częstotliwość ruchów.
Wieczorek M, Zając M. Zdolności koordynacyjne dzieci zdrowych i niesłyszących
Kolejno dokonano, w celu określenia różnic dymorficznych, porównania dziewcząt i chłopcami
w każdej z grup. Okazało się, że dziewczęta niesłyszącej nie różnią się istotnie statystycznie, od chłopców niesłyszących, w zakresie zdolności rytmizacji,
równowagi i szybkości reakcji. Natomiast porówna-
233
nie dziewcząt i chłopców słyszących wykazało istotne różnice w zakresie zdolności orientacji przestrzennej, równowagi i rytmizacji (tab. IV). Wyniki ukazują, że zróżnicowanie dymorficzne badanych zdolności koordynacyjnych kształtuje się inaczej w grupie słyszących i niesłyszących. Jedynie dwie badane
Tabela II. Charakterystyka liczbowa wyników zdolności koordynacyjnych chłopców niesłyszących i słyszących
Table II. Values of coordination abilities in deaf and hearing boys
Badana zdolność/Ability of
Grupa/Group
Średnia/Mean Odchylenie/SD Test t-Studenta/Student's t test
Kinestetycznego różnicowania [pkt]/Kinesthetic differentiation [pts]
NS
S
7,03
5,07
3,09
2,87
0,013*
Orientacji przestrzennej /Spatial orientation [s]
NS
S
18,24
19,02
5,04
3,43
0,484
Szybkiej reakcji/Rapid reaction [cm]
NS
S
20,46
17,69
8,00
5,93
0,133
Zachowania równowagi [ilość]/Maintaining balance [amount]
NS
S
6,93
7,67
5,15
2,69
0,492
Rytmizacji [ilość]/Rhythmization [amount]
NS
S
4,23
5,40
2,25
2,58
0,067
Sprzężenia ruchów/Paired movements [s]
NS
S
5,41
5,20
2,14
1,38
0,645
Częstotliwości ruchów /Frequency of movements [s]
NS
S
18,31
16,17
4,71
2,32
0,029*
NS - niesłyszący/deaf, S - słyszący/hearing, * α = 0,05
Tabela III. Charakterystyka liczbowa wyników zdolności koordynacyjnych dziewcząt niesłyszących i słyszących
Table III. Values of coordination abilities in deaf and hearing girls
Badana zdolność/Tested ability of
Grupa/Group
Kinestetycznego różnicowania [pkt]/Kinesthetic differentiation [pts]
Orientacji przestrzennej /Spatial orientation[s]
Szybkiej reakcji/Rapid reaction [cm]
Zachowania równowagi [ilość]/Maintaining balance [amount]
Rytmizacji [ilość]/ Rhythmization [amount]
Sprzężenia ruchów [s]/Paired movements [s]
Częstotliwości ruchów / Frequency of movements [s]
NS
S
NS
S
NS
S
NS
S
NS
S
NS
S
NS
S
Średnia/Mean Odchylenie/SD Test t-Studenta/Student's t test
4,31
6,13
20,64
17,46
21,57
19,14
6,90
5,48
3,86
7,29
7,34
5,14
22,13
18,31
1,92
3,15
4,24
2,30
6,75
6,51
3,36
2,52
2,09
2,87
1,94
1,04
3,96
1,59
0,009**
0,000***
0,160
0,060
0,000***
0,000***
0,000***
NS - niesłyszący/deaf, S - słyszący/hearing, * α = 0,05 ** α = 0,01 *** α = 0,001
Tabela IV. Porównanie wyników dziewcząt i chłopców
Table IV. Comparison of results obtained in girls and boys
Badana zdolność/Tested ability of
Wartość testu t-Studenta / Student's t test
DZ a CH niesłyszący/Deaf girls /vs deaf boys
Kinestetycznego różnicowania/Kinesthetic differentiation
Orientacji przestrzennej / Spatial orientation
*
DZ a CH słyszący/ Hearing girls/ vs hearing boys
0,000***
0,175
0,053*
0,040*
Szybkiej reakcji / Rapid reaction
0,566
0,360
Zachowania równowagi / Maintaining balance
0,974
0,001***
Rytmizacji /Rhythmization
0,515
0,009 **
Sprzężenia ruchów / Paired movements
***
0,000
0,830
Częstotliwości ruchów / Frequency of movements
0,001***
0,240
α = 0,05 ** α = 0,01 *** α = 0,001
DZ - dziewczęta, CH - chłopcy
234
zdolności wykazują identyczne wyniki. Są to: orientacja przestrzenna, która w obu grupach jest cechą
dymorficzną i szybkość reakcji, która w obu grupach
cechą dymorficzną nie jest.
Dyskusja
W piśmiennictwie znajdujemy niewiele opracowań dotyczących dzieci niesłyszących w zakresie
poruszanego problemu badawczego.
Hercen [7] na podstawie badań z 1967 roku wysunął stwierdzenia, że dzieci głuche są mniej sprawne od słyszących pod względem równowagi statycznej i dynamicznej, koordynacji, szybkości wykonywania ruchów oraz siły i mocy. Przyczynami takich zaburzeń są mniejsza socjalizacja społeczności niesłyszących, warunki socjalno-bytowe, a także czynniki
etiologiczne głuchoty oraz mechanizm powstawania.
Brunt i Brodhead [8] stwierdzili, że w próbach oceniających zdolności koordynacji wzrokowo-ruchowej dzieci niesłyszące wypadają dużo lepiej niż osoby
słyszące. Według Menela [9] zaburzenia statyki człowieka mogą być wywołane uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego lub kanałów półkolistych.
Na szybkość ruchów może mieć wpływ niemożliwość
odbierania bodźców dźwiękowych, trudności w zrozumieniu pojęcia szybkości, sama głuchota uniemożliwiająca docieranie dźwięków mowy z otoczenia.
Współczesne badania dzieci głuchych w Polsce prowadzone były przez Korzon [10], Zwierzchowską
i wsp. [11] oraz Wieczorek [12]. Korzon [10] badała zdolności motoryczne dzieci niesłyszących Skalą
Oziereckiego, w odniesieniu do etiologii głuchoty.
Najlepsze wyniki uzyskały dzieci z głuchotą dziedziczoną. Stwierdzono, że występuje związek pomiędzy
mechanizmem uszkodzenia słuchu a poziomem
równowagi, gibkości, oraz pomiędzy etiologią głuchoty a szybkością biegową i zdolnością szybkiej reakcji.
Uszkodzenie przedsionkowe (trudności odbiorcze)
powoduje słabszy poziom równowagi. Według Korzon w testach motorycznych największe zaburzenia można zauważyć przy zdolnościach koordynacyj-
Probl Hig Epidemiol 2008, 89(2): 230-234
nych. Badania Zwierzchowskiej i wsp. [11], które
dotyczyły energetycznych i koordynacyjnych zdolności dzieci głuchych, wykazały, że występuje korelacja
miedzy mechanizmem uszkodzenia słuchu a poziomem takich zdolności motorycznych jak równowaga, gibkość oraz szybkość biegowa i zdolność szybkiej
reakcji. W testach motorycznych największe zaburzenia zaobserwowano w grupie zdolności koordynacyjnych. Nie stwierdzono korelacji miedzy stopniem utraty słuchu (dB) a wynikami testów motorycznych. Wieczorek [12] badała młodzież gimnazjalną głuchą oraz słyszącą w zakresie zdolności koordynacyjnych. Wyniki wykazały, że zarówno dziewczęta jak i chłopcy głusi różnią się, na swoją niekorzyść, istotnie statystycznie od słyszących rówieśników w zakresie wszystkich badanych zdolności koordynacyjnych. Wyjątek stanowiły kinestetyczne różnicowanie i zdolność dostosowania ruchów w grupie
dziewcząt.
Podsumowanie i wnioski
Przeprowadzone badania pozwoliły zrealizować
cele pracy. Dokonano rozpoznania i porównania poziomu zdolności koordynacyjnych u dziewcząt
i chłopców niesłyszących i słyszących w wieku 11-13
lat. Zweryfikowano postawioną hipotezę badawczą.
Potwierdziła się ona jedynie częściowo. Dziewczęta
niesłyszące różnią się istotnie poziomem zdolności
koordynacyjnych od swoich słyszących rówieśniczek.
Jedynie dwie z siedmiu badanych zdolności (szybkość
reakcji i równowaga) nie wykazały takich różnic. Różnice miedzy słyszącymi a niesłyszącymi chłopcami
zaznaczyły się już słabiej. Jedynie dwie zdolności (kinestetyczne różnicowanie i częstotliwość ruchów)
istotne różniły grupy chłopców. Poszukiwanie różnic w zakresie badanych zdolności między grupą
chłopców a dziewcząt wykazało, że dymorficzne różnice występują tylko w pojedynczych zdolnościach.
Uzyskane wyniki wskazują, iż konieczne jest rozwijanie zdolności koordynacyjnych wśród dzieci i młodzieży niesłyszącej.
Piśmiennictwo / References
1. Osiński W. Antropomotoryka. AWF w Poznaniu, 2003.
2. Szopa J i wsp. Podstawy antropomotoryki. PWN, Warszawa - Kraków 2000.
3. Raczek J i wsp. Kształtowanie i diagnozowanie koordynacyjnych zdolności motorycznych. AWF w Katowicach, 2003.
4. Sękowska Z. Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej.
Wyd. APS, Warszawa, 2001.
5. Zwierzchowska A, Gawlik K. Wychowanie fizyczne dzieci
i młodzieży niesłyszącej i słabosłyszącej. AWF w Katowicach, 2005.
6. Maszczak T. Wychowanie fizyczne i sport dzieci specjalnej troski, AWF Warszawa, 1994.
7. Frisina R. Zaburzenia słuchu. [w:] Metody pedagogiki
specjalnej. PWN Warszawa, 1973.
8. Brunt D, Broadhead GD. Motor proficiency traits of deaf
children. Research Quarterly 1982, 53: 236-238.
9. Meinel K. Motoryczność ludzka. SiT, Warszawa 1967.
10. Korzon A. Zaburzenia w rozwoju dzieci niesłyszących warunkowane etiologią głuchoty. WSP, Częstochowa 1995.
11. Zwierzchowska A, Gawlik K, Garbara M. Energetic and
coordination abilities of deaf children. Journal of Human
Kinetic 2004; V, 11: 83 -92.
12. Wieczorek M. Zdolności koordynacyjne dziewcząt i chłopców głuchych oraz słyszących. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin - Polonia 2006; vol. LXI,
supl. XVII, 867, Sectio D: 187-191.