Katarzyna Maćkała Polski Ibsen. Inscenizacje dramatów Henrika

Katarzyna Maćkała
Polski Ibsen. Inscenizacje dramatów Henrika Ibsena w teatrze polskim w latach 1879-2006.
Tematem rozprawy są dzieje sceniczne dramatów Henrika Ibsena w Polsce od
początku jego obecności na polskich scenach, czyli od roku 1879 do czasów współczesnych,
a mianowicie do roku 2006. Przedstawienie recepcji teatralnej sztuk Ibsena na przestrzeni tak
wielu lat, ujętej w mocno zróżnicowanym kontekście historycznym, jest pierwszą próbą
całościowej analizy recepcji Ibsena w polskim teatrze. Dokładnie zbadany został dotychczas
jedynie okres obejmujący lata 1879-1918, przede wszystkim za sprawą ks. prof. Mariana
Lewki, a także prof. Jana Michalika. W niniejszej rozprawie wykorzystano jednak także
materiały przez nich nieprzytoczone, a ponadto po raz pierwszy podjęto próbę badań
całościowych nad okresem dwudziestolecia międzywojennego i czasami powojennymi, które
nigdy wcześniej nie zostały opisane ani zbadane.
Zakres historyczny rozprawy obejmuje ostatnie dekady XIX wieku oraz lata poprzedzające
pierwszą wojnę światową, czyli okres wzmożonej popularności sztuk Ibsena w polskich
teatrach, następnie XX-lecie międzywojenne, kiedy Ibsenowi nie poświęcano już tak wiele
uwagi, zarówno w Polsce, jak w innych krajach Europy, wreszcie powojenny renesans jego
twórczości zaistniały na polskich scenach. Różnorodny okres drugiej połowy XX wieku,
łącznie z latami dziewięćdziesiątymi i początkiem XXI stulecia został zwieńczony
symbolicznie rokiem 2006, kiedy to na całym świecie, więc także i w Polsce, obchodzono
setną rocznicę śmierci Ibsena. Ze względu na brak opracowań całościowych, główne źródło
wiedzy stanowiły recenzje teatralne, nieliczne sumaryczne informacje o przedstawieniach,
mające charakter spisów, oraz materiały archiwalne zachowane w zbiorach teatralnych
różnych instytucji, a także osobiste wspomnienia twórców, pojawiające się w pamiętnikach i
najróżniejszych opracowaniach.
Osobny rozdział poświęcono tłumaczeniom dramatów Ibsena na język polski od początku
jego obecności na polskich scenach po czasy współczesne. Podjęto w nim kwestię roli, jaką
spełniają przekłady w kształtowaniu całości recepcji Ibsena w Polsce oraz w tworzeniu
zaprezentowanych inscenizacji.
1
Ostatni ważny element pracy stanowi aneks, zawierający listę inscenizacji dramatów Ibsena
na polskich scenach od roku 1919 do roku 2006. Jest to pierwsza próba odtworzenia i
uporządkowania kalendarium scenicznego sztuk Ibsena w tym okresie.
Najważniejszą kwestią podnoszoną w rozprawie jest zagadnienie jakości recepcji teatralnej
dramatów Ibsena w naszym kraju. Ambicją autora pracy była próba możliwie
wyczerpującego omówienia rozmaitych realizacji teatralnych sztuk Ibsena, a także
wyjaśnienia powodów, dla których ich recepcja sceniczna pozostaje do dziś niezadowalająca.
2