plik PDF

12
TEMAT NUMERU
Aneta Góra
POMIARY I KONSTRUKCJE
BEZ CYRKLA I LINIJKI
Przybory geometryczne, używane na lekcjach
matematyki nie cieszą się takim zainteresowaniem, jak byśmy chcieli. Często uczniowie zapominają przynieść potrzebne cyrkle, linijki, gubią
je, a tzw. lekcje o konstrukcjach geometrycznych
stają się zmorą i dla uczniów, i nauczycieli. Zachęcam do stworzenia nowych, własnych przyrządów do kreślenia i mierzenia, a w końcu do
przeprowadzenia zajęć na ten temat.
Lekcję taką proponuję zacząć od kilku pytań, np. takich:
Jak narysować prostą, gdy nie mamy do
dyspozycji linijki?
Przy sprawdzaniu poziomu pomocny okaże się na przykład przedmiot, który można
toczyć, taki jak: piłka, kulka, ołówek. Wystarczy położyć go na płaskiej powierzchni.
Można też postawić na niej szklankę z wodą
i obserwować jej powierzchnię. Pion można
zaś sprawdzić nitką, którą czymś obciążymy.
Zachęćmy uczniów, żeby wykorzystali znane
sobie sposoby do sprawdzenia, czy blaty stolików w klasie są wypoziomowane oraz czy
nogi stolików (albo drzwi, okno, tablica) są
ustawione pionowo (o ile jest to możliwe do
wykonania). Takie sposoby mogą się przydać
przy ustawianiu pralki, lodówki czy innych
sprzętów w domu.
Jak narysować okrąg (koło) bez użycia
cyrkla?
Inaczej mówiąc, proponuję zapytać, jak
uczniowie radzą sobie, gdy nie mają przyborów na geometrii lub muszą podkreślić
temat w zeszycie.
Jakich przyrządów używają w domu Wasi
rodzice, znajomi, gdy trzeba coś zmierzyć
czy narysować?
Czy te przyrządy mierzą tak samo? Z jaką
dokładnością?
Jak zmierzyć obwód koła? Z jaką dokładnością da się to zrobić?
Czy kołem można zmierzyć długość? Odpowiedź uzasadnij.
Jak sprawdzić, czy dana płaszczyzna jest
pozioma?
Jak sprawdzić, czy coś jest pionowe?
BLACK
Warto przynieść na lekcję kilka takich przedmiotów, jak centymetr krawiecki, metrówka, taśma miernicza, suwmiarka, mikrometr,
poziomica, zerownik, skalówka, krzywik,
Gazeta str. 12
13
TEMAT NUMERU
i poprosić uczniów o to, żeby sprawdzili, jak i co można
nimi zmierzyć albo narysować (niekiedy będzie potrzebna pomoc nauczyciela). Potem niech uczniowie krótko zaprezentują
efekty swojej pracy. Niech spróbują też coś zmierzyć lub narysować za pomocą tych przyrządów. Ich pomysły mogą być
trafione i bardzo odkrywcze.
Potem proponuję zbudowanie tak zwanego koła mierniczego1 . Można je zrobić następująco. Z kartonu wycinamy pasek
o takiej długości, żeby można nim było okleić jakiś okrągły
przedmiot, na przykład zakrętkę do słoika (obwód zakrętki
do małego słoika to około 21 cm). Zamiast okrągłego przedmiotu można wziąć samodzielnie zrobione koło z kartonu.
Na zakrętce czy kartonowym kole rysujemy promień i podpisujemy go „start”. Przed przyklejeniem paska należy na
nim narysować podziałkę (najlepiej co pół centymetra). Pasek
przyklejamy tak, żeby zero na podziałce pokrywało się z linią
podpisaną „start” na kole. Na koniec robimy otwór w środku koła i umieszczamy w nim ołówek, patyczek itp. Przyrząd
gotowy. Pozostaje już tylko zmierzyć różne przedmioty w klasie. Po tej twórczej pracy zaproponujmy następującą pracę
domową:
Zaprojektuj inne przyrządy do mierzenia lub kreślenia.
Jeszcze na lekcji podyskutujmy o pracy domowej. Zapytajmy
uczniów, jakie mają pomysły. Możemy im też podsunąć kilka własnych pomysłów, na przykład pasek z dziurkami do
kreślenia okręgów czy podobną metodę ze sznurkiem. Nie wymagajmy, żeby uczniowie wykonali zadanie domowe już na
następną lekcję – pamiętajmy o tym, że muszą mieć wystarczająco dużo czasu na przygotowanie swojego przyrządu.
Po takiej lekcji uczniowie doceniają wartość tych najprostszych przyborów, jakimi są linijka, ekierka, cyrkiel. Życzę
wielu nowatorskich pomysłów, udanych eksperymentów i radości przy rozwiązywaniu tego typu problemów.
Jeżeli spodoba się Państwu lekcja na temat przyrządów, to
proponuję poświęcić jeszcze jedną godzinę, żeby zainteresować uczniów takimi znanymi przyrządami, dostępnymi w sklepach, jak cyrkolex czy półkwadrat. Myślę, że żadnemu matematykowi nie trzeba tłumaczyć, jak je wykorzystać, a nasi
uczniowie bardzo chętnie użyją tego typu narzędzi, trzeba im
tylko pokazać, w jaki sposób to zrobić.
1
Pomysł zaczerpnięty z książki Janice VanCleave Matematyka dla każdego dziecka, W-wa 1993, s. 55.
BLACK
Gazeta str. 13