Untitled - Sklep WSiP - Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne

Autorkà cz´Êci I jest Katarzyna Zieliƒska, cz´Êci II Katarzyna B∏achowska
Ok∏adk´ i stron´ tytu∏owà projektowa∏a Ewa Szyd∏owska
Koncepcja graficzna Andrzej Ozi´b∏o
Redaktor inicjujàcy projektu Danuta Rogowska
Redaktorzy merytoryczni Wojciech Chmielewski (cz´Êç I), ¸ukasz Marks (cz´Êç II)
Redaktor kartograficzny Jerzy Domosud i Zespó∏
Redaktorzy techniczni Danuta Hutkowska, Monika Rudnik-Kulikowska
Recenzent dr Ma∏gorzata Macha∏ek
Autorów tekstów êród∏owych i t∏umaczeƒ, do których Wydawnictwu nie uda∏o si´ dotrzeç,
prosimy o zg∏oszenie si´ do WSiP-u.
ISBN 83-02-08868-4
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spó∏ka Akcyjna
Warszawa 2004
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spó∏ka Akcyjna
02–305 Warszawa, Al. Jerozolimskie 136
Adres do korespondencji: 00–965 Warszawa, P. poczt. nr 9
www.wsip.com.pl
Wydanie drugie
Arkuszy drukarskich: 30,5
Sk∏ad i ∏amanie: Monika Rudnik-Kulikowska/ Studio DTP WSiP S.A.
Wydrukowano na papierze produkcji International Paper – Kwidzyn S.A.
Druk i oprawa: Zak∏ady Graficzne im. KEN SA, Bydgoszcz
SPIS TREÂCI
Od autorek
...............................................................
4
Historia. Poziom podstawowy
Staro˝ytnoÊç – test I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
Staro˝ytnoÊç – test I B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Staro˝ytnoÊç – test II A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Staro˝ytnoÊç – test II B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Âredniowiecze – test I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Âredniowiecze – test I B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Âredniowiecze – test II A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Âredniowiecze – test II B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Nowo˝ytnoÊç – test I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Nowo˝ytnoÊç – test I B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Nowo˝ytnoÊç – test II A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Nowo˝ytnoÊç – test II B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Nowo˝ytnoÊç – test III A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Nowo˝ytnoÊç – test III B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
XIX–XX wiek – test I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
XIX–XX wiek – test I B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
XIX–XX wiek – test II A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
XIX–XX wiek – test II B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
XIX–XX wiek – test III A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
XIX–XX wiek – test III B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Historia. Poziom rozszerzony
Zadania zwiàzane z analizà êróde∏ wiedzy historycznej
Staro˝ytnoÊç – zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Staro˝ytnoÊç – zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Staro˝ytnoÊç – zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Staro˝ytnoÊç – zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . . .
Âredniowiecze – zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Âredniowiecze – zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Âredniowiecze – zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Âredniowiecze – zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . .
Nowo˝ytnoÊç – zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nowo˝ytnoÊç – zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nowo˝ytnoÊç – zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nowo˝ytnoÊç – zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . . .
XIX–XX wiek – zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XIX–XX wiek – zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . .
XIX–XX wiek – zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XIX–XX wiek – zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . .
126
131
136
140
146
151
156
161
167
172
177
183
189
195
201
207
Zadania rozszerzonej odpowiedzi
Uwagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
Zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
Zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
Zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
Przyk∏adowy arkusz egzaminacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
www.wsip.com.pl
3
 R E D N I O W I E C Z E
8.
–
T E S T
I I
A
Rozró˝nij cechy charakterystyczne Êredniowiecznej kultury ludowej i mieszczaƒskiej, uzupe∏niajàc
poni˝szà tabel´ odpowiednimi okreÊleniami.
Kultura ludowa
Kategorie porównawcze
Jakie czynniki wyznacza∏y 1.
rytm g∏ównych zaj´ç?
Jakie umiej´tnoÊci by∏y
potrzebne w ˝yciu?
Kultura mieszczaƒska
1. rytm zaj´ç by∏ cz´Êciowo
tylko zale˝ny od pór roku, ale
zale˝ny od pór dnia; czas wolny
wyznacza∏y Êwi´ta koÊcielne
2. znajomoÊç roÊlin i zwierzàt, topografii okolicy,
2.
Jak i gdzie kszta∏cono po- 3.
trzebne umiej´tnoÊci?
3. przez szko∏´ i praktyk´
w kantorze kupieckim i warsztacie rzemieÊlniczym
Jakie idea∏y i cnoty cenio- 4. osiad∏oÊç, podporzàdkowanie
wspólnocie, poszanowanie i podno najwy˝ej?
porzàdkowanie tradycji
4.
(4 pkt.)
9.
Po∏àcz nazwy typów wi´zi wyst´pujàcych w Êredniowieczu z odpowiednimi przyk∏adami.
1. wi´ê terytorialna
2. wi´ê prawna
3. wi´ê religijna
4. wi´ê krewniacza
a) stan rycerski
b) cech szewców
c) ród Spytka z Melsztyna
d) bractwo Êw. Rocha
e) mieszkaƒcy Krakowa
1/........... 2/. . . . . . . . . . 3/. . . . . . . . . . 4/. . . . . . . . . .
(4 pkt.)
10. Rozró˝nij poj´cia z dziedziny kultury Êredniowiecznej, dopisujàc obok informacji w tabeli odpowiednio: prawda, fa∏sz.
A. Scholastyka to filozofia wyk∏adana na Êredniowiecznych uniwersytetach.
B. Teologia to nauka o dobrych i z∏ych uczynkach.
C. Tryptyk to dzie∏o sztuki sk∏adajàce si´ z trzech cz´Êci.
D. Baka∏arz to kupiec handlujàcy skórami.
(4 pkt.)
www.wsip.com.pl
43
POZIOM PODSTAWOWY
11. Przyporzàdkuj podane fakty historyczne zwiàzane z etapami kszta∏towania si´ polskiej ÊwiadomoÊci paƒstwowej i narodowej. Wpisz oznaczajàce je litery w odpowiednie przedzia∏y czasowe.
a) kanonizacja Êw. Stanis∏awa – patrona Polski
b) procesy polsko-krzy˝ackie demonstracjà polskiej ÊwiadomoÊci narodowej i paƒstwowej
c) obalenie zasady senioratu
d) odbudowa w∏adztwa dynastii piastowskiej przez Kazimierza Odnowiciela po buncie poddanych
X w.
XI w.
XII w.
XIII w.
XIV w.
XV w.
(4 pkt.)
12. Przeczytaj fragment Kroniki polskiej Galla Anonima i odpowiedz na trzy pytania:
„Nigdy bowiem s∏owa i rycerskie czyny Rzymian czy Gallów nie by∏yby tak powszechnie znane po
ca∏ym Êwiecie, gdyby pisane Êwiadectwa nie przechowa∏y ich ku pami´ci i naÊladowaniu potomnych. Równie˝ ogromna Troja, jakkolwiek opustosza∏a leg∏a w gruzach, wieczystej pami´ci jednak
przekazanà zosta∏a w dzie∏ach poetów [...]. Troja i jej [zamek] s∏ynne sà wsz´dzie dzi´ki g∏osowi
martwych liter, a o Hektorze i Priamie cz´Êciej si´ mówi dziÊ, gdy le˝à w prochu, ni˝ [za ich ˝ycia].
Po có˝ jeszcze mam wymieniaç Aleksandra Wielkiego, Antiocha, królów Medów i Persów, czy barbarzyƒskich tyranów.”
(Gall Anonim Kronika polska Wroc∏aw–Warszawa 1975)
A . Które dzie∏o literatury staro˝ytnej ma na myÊli kronikarz, piszàc „przekazanà zosta∏a w dzie∏ach
poetów”?
.................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................................................................................................
B . Kim by∏ Aleksander Wielki (podaj dwie funkcje i jedno osiàgni´cie)?
.................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................................................................................................
.................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................................................................................................
C . Jakimi jeszcze rodzajami Êwiadectw do poznania losów Troi, oprócz wymienionych przez kro-
nikarza, dysponujemy?
................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................................................................................................
................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................................................................................................
(3 pkt.)
44
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA
SCHEMAT PUNKTOWANIA
MODEL
ODPOWIEDZI
NR
Zasady
przyznawania
punktów
Punkty
za ca∏e zadanie
A – misja Cyryla i Metodego
B – utworzenie Uniwersytetu w Krakowie
1 pkt
1 pkt
2 pkt.
1
2
3
4
5
1 pkt
1 pkt
Bizancjum: a, f, g
Rzym: b, c, d, e
1 pkt
1 pkt
2 pkt.
A/4
B/5
C/1
D/3
1
1
1
1
pkt
pkt
pkt
pkt
4 pkt.
A/5
B/2
C/4
D/3
1
1
1
1
pkt
pkt
pkt
pkt
4 pkt.
Prusowie
Pomorzanie
Litwini
Jaçwingowie
1
1
1
1
pkt
pkt
pkt
pkt
4 pkt.
a. 1, 3
b. 2, 4
c. 5, 6
1 pkt
1 pkt
1 pkt
3 pkt.
ZADANIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
–
–
–
–
–
Mieszko I
Grzegorz VII
Jakub Âwinka
Êw. Jadwiga Andegaweƒska
Pawe∏ W∏odkowic
1. rytm zajàç u∏o˝ony (zgodny) ze zjawiskami przyrody
i cyklem wegetacji roÊlinnej;
2. znajomoÊç pisma i rachunkowoÊci (ew. te˝ znajomoÊç
dróg i miast);
3. poprzez uczestnictwo w pracy doros∏ych oraz
ceremoniach rodzinnych i koÊcielnych;
4. swoboda osobista, zdolnoÊç ponoszenia ryzyka,
kalkulowania zysków i strat, znajomoÊç Êwiata
po 1 pkt.
za ka˝dà
poprawnà
odpowiedê
4 pkt.
1/e
2/a
3/d
4/c
1
1
1
1
pkt
pkt
pkt
pkt
4 pkt.
A – prawda
B – fa∏sz
C – prawda
D – fa∏sz
1
1
1
1
pkt
pkt
pkt
pkt
4 pkt.
a) XIII w.
b) XIV w.
c) XII w.
d) XI w.
1
1
1
1
pkt
pkt
pkt
pkt
4 pkt.
A. Iliada,
B. Aleksander Wlk.= król Macedonii, wódz grecki, zdobywca Bliskiego Wschodu
C. Rzeêbami, obiektami architektury, ceramikà, bi˝uterià,
czyli tym, co pochodzi z wykopalisk archeologicznych.
1 pkt
1 pkt
1 pkt
3 pkt.
www.wsip.com.pl
45
POZIOM PODSTAWOWY
… ÂREDNIOWIECZE – TEST II B
1.
WÊród wymienionych wydarzeƒ wska˝ to, które chronologicznie jest pierwsze i to, które jest ostatnie (wpisz w tabeli liter´ A obok wydarzenia pierwszego, a liter´ B obok ostatniego).
upadek ostatniego paƒstwa krzy˝owców w Ziemi Âwi´tej
powstanie kroniki Galla Anonima
utworzenie uniwersytetu w Pradze
misja biskupa Wojciecha do Prusów
spisanie relacji Marco Polo z wyprawy do Chin
(2 pkt.)
2.
Uporzàdkuj chronologicznie podane postacie, wpisujàc je w odpowiednie wiersze poni˝szej tabeli:
Wincenty Kad∏ubek, Êw. Jadwiga Andegaweƒska, Boles∏aw I Chrobry, Grzegorz I Wielki, Pawe∏
W∏odkowic
1.
2.
3.
4.
5.
(1 pkt)
3.
WÊród wymienionych poni˝ej krajów Europy Ârodkowo-Wschodniej i Po∏udniowej wska˝ te, które
ostatecznie przyj´∏y chrzeÊcijaƒstwo z Bizancjum oraz te, które przyj´∏y je z Rzymu, wpisujàc ich
oznaczenia literowe w odpowiednie kolumny tabeli.
a) W´gry, b) Serbia, c) Czechy, d) Polska, e) Bu∏garia, f) Litwa, g) RuÊ
Bizancjum
Rzym
(2 pkt.)
4.
Poni˝ej zamieszczono cztery fotografie przedstawiajàce Êwiàtynie ró˝nych religii i wyznaƒ
obecnych w Êredniowiecznej Europie. Przyporzàdkuj tym rysunkom w∏aÊciwe opisy, umieszczajàc
odpowiednie cyfry pod ilustracjami.
1. cerkiew
2. meczet
3. chram
4. synagoga
5. koÊció∏
46
A ........
B ........
POZIOM PODSTAWOWY
A . Nazwij zjawisko spo∏eczne skomentowane przez poet´.
..................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................
B . Nazwij zjawisko gospodarcze, które by∏o przyczynà przemian spo∏ecznych.
..................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................
C . Wymieƒ nowe zaj´cia rycerstwa.
..................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................
(3 pkt.)
10. Porównaj zestawienia wartoÊci walut polskiej i tureckiej oraz amerykaƒskiej w II po∏. XVIII wieku
i obecnie, a nast´pnie wykonaj zadania A i B.
Zestawienie wartoÊci kruszcowej najwa˝niejszych jednostek pieni´˝nych w II po∏. XVIII w.
Kraj
Nazwa pieniàdza
Polska
z∏oty polski
(30 groszy srebrnych)
Turcja
piastr
ZawartoÊç czystego
srebra w gramach
WielokrotnoÊç wartoÊci
kruszcowej z∏p
3
1
ok. 20
ok. 7
24
8
Stany
dolar (amerykaƒski i talar)
Zjednoczone
[èród∏o: E. Rostworowski, Historia powszechna. Wiek XVIII., Warszawa 1994]
Kursy walut w Narodowym Banku Polskim z lutego 2004 roku
Kraj
Waluta
Kurs Êredni
Turcja
milion lirów tureckich
1,1
USA
1 dolar
3,7
A . Oceƒ, kiedy import do Polski a) z Turcji b) z USA by∏ bardziej op∏acalny dla polskich konsu-
mentów, w XVIII czy w poczàtku XXI wieku? W tym celu porównaj wielokrotnoÊç wartoÊci
kruszcowej z kursem Êrednim.
a) ................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................
b) ................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................
B . Wymieƒ dwie ró˝nice pomi´dzy gospodarkà walutowà krajów europejskich i USA w XVIII
wieku i w poczàtkach XXI wieku.
.................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................
.................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................
(4 pkt.)
72
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA
SCHEMAT PUNKTOWANIA
MODEL
ODPOWIEDZI
NR
ZADANIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Zasady
przyznawania
punktów
Punkty
za ca∏e zadanie
Polityczne – b, f
Gospodarcze – e, g
Spo∏eczne – a
Kulturowe – c, d
1
1
1
1
pkt
pkt
pkt
pkt
4 pkt.
A. W handlu ba∏tyckim g∏ównà rol´ odgrywali Holendrzy.
B. Banki centralne zajmowa∏y si´ równie˝ emisjà pieni´dzy.
C. G∏ównà rol´ w org. handlu odgrywa∏y kompanie handlowe i gie∏dy.
D. Zasady gospodarcze by∏y oparte na zasadach merkantylizmu propagowanych przez Colberta.
1 pkt
4 pkt.
B
1 pkt
1 pkt
A. 37 miesi´cy (czyli ponad trzy lata)
B. 15 miesi´cy (czyli ponad rok)
C. porcelan´, wyroby z laki, tkaniny jedwabne, herbat´
(ew. równie˝ korzenie azjatyckie dostarczone do Chin
z krajów Dalekiego Wschodu)
1 pkt
1 pkt
1 pkt
3 pkt.
A.– prawda
B.– prawda
C.– fa∏sz
1 pkt
1 pkt
1 pkt
3 pkt.
... ˝yjàcy w Wielkiej Brytanii w XVIII wieku. Twierdzi∏ on,
˝e êród∏em bogactwa paƒstwa jest wolnoÊç produkcji
i handlu, a produkcja jest wtedy wartoÊciowa, gdy wk∏ada si´ w nià prac´ i wysokie kwalifikacje.
2 pkt.
2 pkt.
A. W latach 1775–1785.
B. Skutki wojny ze zbuntowanymi koloniami amerykaƒskimi.
C. Niepodleg∏oÊç kolonii (powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki).
1 pkt
1 pkt
3 pkt.
S
S
P
S
S
P
1
1
1
1
1
1
pkt
pkt
pkt
pkt
pkt
pkt
6 pkt.
A. podejmowanie dzia∏alnoÊci produkcyjno-handlowej
przez szlacht´ (przemiana rycerstwa w szlacht´-ziemian);
B. rewolucja cen (op∏acalnoÊç produkcji rolnej);
C. tworzenie folwarku (gospodarstwa produkcyjnego),
nadzorowanie robót ch∏opów paƒszczyênianych,
sprzedawanie surowców
1 pkt
3 pkt.
A. a) na pocz. XXI w.
b) na pocz. XXI w.
B. – obecnie nie oblicza si´ wartoÊci waluty na podstawie kruszcowej,
– powsta∏a Europejska Unia Gospodarczo-Walutowa,
której wspólna waluta – euro – jest bardzo silna
w stosunku do z∏otego i do dolara
1 pkt
1pkt
1 pkt
www.wsip.com.pl
1 pkt
1 pkt
1 pkt
1 pkt
1 pkt
1 pkt
4 pkt.
1 pkt
73
POZIOM PODSTAWOWY
† NOWO˚YTNOÂå – TEST III A
1.
W epoce nowo˝ytnej trwa∏ proces narzucania przez Turków swojej religii i kultury niektórym grupom spo∏ecznym i narodowym na Ba∏kanach. WÊród wymienionych poj´ç podkreÊl to, które okreÊla ten proces:
a) arabizacja b) chrystianizacja c) islamizacja d) europeizacja
2.
(1 pkt)
W podanym zestawie cztery poj´cia odnoszà si´ do chrzeÊcijaƒstwa wschodniego, a jedno do judaizmu, wypisz to poj´cie poni˝ej:
a) ihumen b) patriarchat c) monaster d) w∏adyka e) cadyk
............................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................................................
3.
(1 pkt)
Poni˝ej zamieszczono map´ Organizacja koÊcio∏ów w Polsce i na Litwie w 1500 roku. Wykorzystujàc informacje w niej zawarte oraz wiedz´ pozaêród∏owà wykonaj zadania A, B i C.
74
N O W O ˚ Y T N O Â å
–
T E S T
I I I
A
A . Wymieƒ przynajmniej trzy miasta, w których znajdowa∏y si´ siedziby zarówno diecezji katolic-
kich, jak i prawos∏awnych.
............... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................... . .
B . Wymieƒ te z powy˝szych, które obecnie znajdujà si´ na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
............... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................... . .
C . Nazwij dwa problemy, które mog∏o zrodziç to sàsiedztwo w epoce nowo˝ytnej.
............... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................... . .
............... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................... . .
(4 pkt.)
4.
Przeczytaj fragment pracy polskiego historyka Krzysztofa Pomiana, a nast´pnie wykonaj polecenie A.
„[...] kultura humanistyczna stanowi od XV do XIX wieku wspólne dobro elit europejskich [...] we
wszystkich krajach [...] przyczynia si´ do post´pu j´zyków rodzimych i rozwoju literatur narodowych, którym oferuje bogaty repertuar rodzajów literackich [...] oraz tematy, typy ludzkie i anegdoty, pochodzàce z literatury greckiej i rzymskiej. Powstanie kultury humanistycznej [...] z jednej
strony umacnia jednoÊç elit europejskich, wspierajàc jà uznaniem przez wszystkich uniwersalnej,
ponadczasowej i globalnej wartoÊci dziedzictwa staro˝ytnych, dzi´ki czemu ta jednoÊç przetrzyma
reformacj´, z drugiej zaÊ pog∏´bia ró˝nicowanie si´ tych elit, nobilitujàc przesz∏oÊç, j´zyk, literatur´ ka˝dego narodu z osobna”.
(èród∏o: Krzysztof Pomian Europa i jej narody, Warszawa 1992)
A . Na podstawie tekstu okreÊl dwojakie skutki upowszechnienia w Europie kultury humanistycznej.
1. ........... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................................................................... . .
............... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................... . .
2. ........... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................................................................... . .
(2 pkt.)
5.
Rozstrzygnij, czy podane informacje sà prawdziwe, czy fa∏szywe. Do punktów A, B, C dopisz obok
podanych informacji: prawda, fa∏sz.
A. Studia humanistyczne obejmowa∏y wykszta∏conà po upadku
Cesarstwa Rzymskiego ∏acin´, j´zyki narodowe
i odbywa∏y si´ na uniwersytetach.
B. Kartezjanizm uznawa∏ rozum ludzki za jedyne wiarygodne
narz´dzie poznania, odrzucajàc Êwiadectwa zmys∏ów
i autorytet Objawienia.
C. Empiryzm i racjonalizm XVI–XVII wieku ró˝ni∏y si´ mi´dzy
sobà postawami metodologicznymi.
(3 pkt.)
6.
Przyporzàdkuj wymienionym osiàgni´ciom epoki renesansu nazwiska ich twórców:
1. kopu∏a katedry florenckiej
2. pierwszy atlas Êwiata
3. dzie∏o Pochwa∏a g∏upoty i przek∏ad
Biblii na odnowionà ∏acin´
4. portret Cecylii Gallerani znany
jako Dama z ∏asiczkà
1......., 2......., 3......., 4.......,
www.wsip.com.pl
a. Gerhard Kremer zw. Mercatorem
b. Leonardo da Vinci
c. Erazm z Rotterdamu
d. Rafael Santi
e. Filippo Brunelleschi
(4 pkt.)
75
POZIOM PODSTAWOWY
7.
W podanym zestawie trzy rysunki przedstawiajà widoki miast wyposa˝onych w nowo˝ytne systemy
obronne, a jeden przedstawia widok miasta ze Êredniowiecznym systemem obronnym. Na ich podstawie wykonaj zadania A i B.
A . Podpisz odpowiedni rysunek: Êredniowieczny system obronny
B . Uzasadnij wybór
.................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................
.................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................
A .........................................
B .........................................
C .........................................
76
N O W O ˚ Y T N O Â å
–
T E S T
I I I
A
D .................................. . .
(2 pkt.)
8.
Uporzàdkuj chronologicznie podane postaci, wpisujàc je w odpowiednie miejsca od najwczeÊniej
do najpóêniej ˝yjàcej:
Bartolomeo Berecci, Jan Gutenberg, Izaak Newton, Jan Zamoyski
1. ....................................................................................
2. ...................................................................................
3. ...................................................................................
4. ...................................................................................
9.
(1 pkt)
Poni˝ej zamieszczono teksty charakteryzujàce ró˝ne wyznania religijne obecne w Europie
XVI–XVII wieku. Przyporzàdkuj im odpowiednie nazwy wybrane spoÊród podanych poni˝ej.
A. Jego wyznawcy uznawali, ˝e jest jedna widoma g∏owa KoÊcio∏a, Tradycja obok Biblii jest êród∏em Objawienia, kap∏aƒstwo ma charakter sakralny i zwiàzane jest z celibatem, istnieje siedem
sakramentów, w tym komunia udzielana wiernym pod jednà postacià.
.........................................
B. Jego wyznawcy uznawali, ˝e król jest g∏owà koÊcio∏a, Biblia i Tradycja czterech pierwszych soborów stanowià podstaw´ wiary, istniejà tylko dwa sakramenty ustanowione przez Chrystusa, w tym
komunia przyjmowana przez wiernych pod dwiema postaciami, kap∏aƒstwo nie ma charakteru sakramentalnego, istnieje hierarchia biskupów, diakonów i ksi´˝y, którzy mogà si´ ˝eniç.
.........................................
C. Jego wyznawcy uznawali, ˝e wspólnota wiernych zorganizowana jest w niezale˝nych administracyjnie i hierarchicznie koÊcio∏ach ró˝nych krajów, Biblia i Tradycja sà elementami Objawienia, jednym z sakramentów jest komunia udzielana wiernym pod dwiema postaciami. Biskupi
wybierani sà spoÊród zakonników, a ksi´˝a mogà si´ ˝eniç.
.........................................
kalwinizm, prawos∏awie, anglikanizm, katolicyzm
(3 pkt.)
10. Poni˝ej zamieszczono map´ Podzia∏ wyznaniowy Europy w koƒcu XVI wieku. Wykorzystujàc informacje w niej zawarte oraz wiedz´ pozaêród∏owà, wykonaj zadania A, B i C.
A . Wymieƒ dwa paƒstwa/terytoria, które pozosta∏y jednolicie katolickie.
............... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................... . .
B. Wymieƒ paƒstwo/terytorium, gdzie miesza∏y si´: prawos∏awie, katolicyzm, luteranizm, kalwi-
nizm.
............... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................................................................... . .
www.wsip.com.pl
77