the dynamic dead roee rosen - Centrum Sztuki Współczesnej Zamek

THE DYNAMIC DEAD ROEE ROSEN
Galeria 2, CSW Zamek Ujazdowski
Otwarcie: środa 20 kwietnia 2011, g. 18.00
Wystawa: 21 kwietnia – 03 lipca 2011
Kurator: Stach Szabłowski
Trzy nielegalne emigrantki opętane przez izraelskiego artystę. Ostatnie dni Trzeciej
Rzeszy widziane oczyma kochanki Adolfa Hitlera. Dziecko zmienione w marionetkę
przez diabolicznego ojca. Belgijska surrealistka, której nigdy nie było. Tragiczne żarty,
ostateczne wyznania, misterne mistyfikacje i świat widziany zza grobu przez
„dynamicznego umarłego”. Za tym wszystkim stoi Roee Rosen – malarz, pisarz,
filmowiec, laureat nagrody Orizzonti na 67. Festiwalu Filmowym w Wenecji w 2010
roku, cieszący się zasłużoną sławą najbardziej prowokacyjnego intelektualnie
współczesnego artysty w Izraelu.
Wystawa The Dynamic Dead Roee Rosen jest prezentacją kluczowych projektów z
dorobku artysty i podsumowaniem dwóch dekad jego wytężonej pracy na polu tyleż
ryzykowanych, co inspirujących idei.
Świat sztuki zwrócił uwagę na Roee Rosena w 1997 roku, kiedy w pracy Live and Die as Eva
Braun (Żyć i umrzeć jako Eva Braun) zaproponował odbiorcom wcielenie się w kochankę
Adolfa Hitlera i przyjęcie jej punktu widzenia ze wszystkimi tego politycznymi, etycznymi i
erotycznymi konsekwencjami. Literacko-malarska instalacja pokazywana była w Muzeum
Izraela w Jerozolimie i na głośnej wystawie Mirroring Evil w nowojorskim Muzeum
Żydowskim. W Warszawie obok Evy Braun Rosen przedstawia dwie kolejne narracje
rozgrywające się na pograniczu fikcji i rzeczywistości: Justine Frank 1900-1943 i
Confessions (Wyznania). W pierwszym z projektów Rosen kreuje postać (a także dzieło)
fikcyjnej międzywojennej surrealistki, belgijskiej Żydówki nazwiskiem Justine Frank.
Confessions to swoista spowiedź artysty, „kamień milowy w historii deprawacji i czystego
zła”, ostateczne wyznanie, które Rosen wkłada w usta trzech kobiet, nielegalnie
przebywających w Izraelu emigrantek.
Czwartym projektem prezentowanym w ramach warszawskiej wystawy Roee Rosena, jest
film Hilarious, zrealizowany w konwencji telewizyjnego show typu stand-up comedy
eksperyment w dziedzinie posuniętego za daleko żartu i tragicznego komizmu.
1
Materiały prasowe Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski
Uzupełnieniem prezentacji są cykle malarskie Frosted Self Portraits (Autoporety Oszronione)
i Martyr paintings (Obrazy Męczennika) oraz The Funeral Paintings (Obrazy pogrzebowe),
w których jesteśmy zaproszeni do spojrzenia z punktu widzenia martwego artysty – leżącego
w grobie Roee Rosena, „dynamicznego umarłego”.
Intelektualna prowokacja jest ulubioną przez Roee Rosena metodą inicjowania dyskusji; sam
artysta zajmuje w debacie dwuznaczne moralnie stanowiska i proponuje najbardziej
karkołomne punkty widzenia. Twórczość Rosena to ryzykowna gra, prowadzona z
publicznością przez artystę, który przedstawia się jako rozmiłowany w transgresyjnych
gestach notoryczny obrazoburca, ostentacyjnie (i nie bez perwersyjnej przyjemności) łamiący
zasady przyzwoitości i poprawności politycznej. Do kluczowych posunięć w tej grze należą
manipulacje pojęciem osobowości – odgrywanie ról, kreowanie fikcyjnych postaci i
przywłaszczanie sobie cudzych tożsamości. Bohaterkami i przedmiotami tych demonicznych
operacji są najczęściej kobiety – żeńskie sobowtóry, alter ego i wcielenia artysty, które stają
się medium parateatralnych performance’ów, ale także ofiarami symbolicznego opętania.
Spektakl twórczości Rosena rozgrywa się na skrzyżowaniu sztuk wizualnych, literatury i kina,
spełnia się zaś w rozbudowanych narracjach z pogranicza fikcji i rzeczywistości, w
ryzykownych maskaradach i prowokacyjnych mistyfikacjach.
Tematem, który Rosen rozwija między wierszami swoich artystycznych scenariuszy, jest
śmierć, rozumiana w prywatnym, fizycznym sensie, ale również jako miejsce w przeszłości,
pamięci i historii. Przeszczepione w teraźniejszość, śmierć i historia stają się przedmiotami
manipulacji, politycznych polemik i pożądania, otwartym polem do awanturniczych
spekulacji; Roee Rosen jest aż nazbyt chętny, aby takie spekulacje prowadzić.
Projekty na wystawie:
1. Żyć i umrzeć jako Eva Braun (Live and Die as Eva Braun)
Kochanka Hitlera, w berlińskim bunkrze i jeszcze dalej
Ilustrowany scenariusz przeżycia w rzeczywistości wirtualnej
Nie przeznaczony do realizacji
1995-1997
Żyć i umrzeć jako Eva Braun to literacko-wizualna instalacja składająca się oryginalnie z 66
prac malarskich na papierze, oraz podzielonego na dziesięć rozdziałów tekstu. Obrazy i teksty
układają się w scenariusz przeżycia w rzeczywistości wirtualnej. Zwracając się do widza jako
potencjalnego klienta, autor przedstawia owo przeżycie jako ostateczne doświadczenie
rozrywkowe: oglądanie oczyma kochanki Adolfa Hitlera ostatnich dni II Wojny Światowej w
bunkrze w podziemiach płonącego Berlina, intymna bliskość z dyktatorem, samobójstwo i
podróż do piekła.
2
Materiały prasowe Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski
Rosen opublikował Żyć i umrzeć jako Eva Braun w formie książki artystycznej. Jako
instalacja, projekt został premierowo pokazany w 1997 roku w Muzeum Izreala w
Jerozolimie. Wywołał wówczas skandal i burzliwą publiczną dyskusję. Członkowie
prawicowej partii MAFDAL zażądali usunięcia Evy Braun z Muzeum. Mimo kontrowersji,
instalacja Rosena została uznana za dzieło przełomowe w podejściu do reprezentacji
Holokaustu i była z powodzeniem wystawiana w Berlinie oraz w Nowym Jorku na głośnej
wystawie Mirroring Evil. Znana teoretyczka i badaczka sztuki współczesnej Linda Nochlin
napisała w Artforum, że wykreowane przez Roee Rosena „doświadczenie życia i śmierci jest
niezapomniane i nieporównywalne z niczym innym”.
2. Justine Frank 1900-1943 (1998 – 2005)
Ekspozycja prac malarskich i graficznych z towarzyszeniem filmów dokumentalnych i
archiwaliów. Justine Frank (1900 – 1943) to stworzona przez Roee Rosena fikcyjna artystka z
kręgu surrealizmu, belgijska Żydówka, rzekoma kochanka George’a Bataille’a. Po odrzuceniu
przez mizoginistyczne bractwo surrealistów, Frank wyjeżdża w latach 30. do Palestyny. Nie
odnajduje się w ruchu syjonistycznym, zmaga się ze swoją żydowską tożsamością i
mesjanistycznymi wizjami; obrazoburcza, przesycona seksualnością i mistyką surrealistyczna
twórczość Justine Frank nie znajduje akceptacji i popada w totalne zapomnienie.
Rosen stworzył kompletny dorobek malarski Justine Frank. Jest także autorem tekstów
krytycznych na jej temat oraz powieściowej „autobiografii erotycznej” Frank pt. Sweet Sweat
(Sternberg Press / Estra City, Berlin / Oslo, 2009). W towarzyszącym projektowi filmie wideo
Dwie kobiety i mężczyzna, artysta kreuje kolejną postać kobiecą, przyjmując tożsamość
Joanny Führer-Ha'sfari, fikcyjnej krytyczki kultury, badaczki twórczości Justine Frank i
tłumaczki jej książki na język hebrajski. Telewizyjny wywiad z Ha'sfari służy nie tylko
przybliżeniu widzom sztuki belgijskiej artystki, lecz również napiętnowaniu Roee Rosena,
jego manipulacji i prób zawłaszczenia spuścizny Justine Frank.
3. Wyznania Roee Rosena (Confessions of Roee Rosen), 2007-2008
Projekt filmowy w formie ostatecznego wyznania-spowiedzi artysty.
We wstępie do Wyznań Roee Rosen zapowiada swoją rychłą śmierć. Oświadcza, że stojąc nad
grobem pragnie rozliczyć się ze swej kariery, pełen kłamstw, skandali i fałszywych
tożsamości; artysta podąża tropem wielkiej konfesyjnej tradycji, prowadzącym od św.
Augustyna aż po amerykańską telewizję.
Głównym elementem Wyznań 60-minutowy film, w którym „spowiedż” Rosena
przedstawiają trzy kobiety – pracujące w Izraelu nielegalne emigrantki z Bułgarii, Indii i
Ghany. W kolejnych częściach filmu każda z kobiet przedstawia się jako Roee Rosen. Żadna
z nich nie zna hebrajskiego, języka, w którym składają „wyznanie” artysty.
3
Materiały prasowe Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski
Rosen symbolicznie opętuje bohaterki, traktuje jako medium swojej spowiedzi: aktorki uczą
się tekstu fonetycznie, recytują „wyznanie”, które nie należy do nich i którego treści,
nawiasem mówiąc bardzo bulwersujących, nie rozumieją.
Wyznania zorganizowane są na wzór produktu z rynku kinematograficznego.
Pełnometrażowemu filmowi towarzyszą dodatki specjalne: montaż wyciętych sekwencji,
teledysk z oryginalną muzyką do filmu, a także zapowiadający cały projekt trailer, wideo
Confessions coming soon, w którym Rosen dokonuje kolejnego aktu „opętania”. Tym razem
jego „ofiarą” pada Hillel, dziewięcioletni syn artysty. Chłopiec, przemawia po angielsku – w
języku, którego nie rozumie - zapowiadając Wyznania jako kamień milowy „w historii
deprawacji i czystego zła”.
4. HILARIOUS (2010)
praca powstała dzięki hojności funduszu Outset
Premiera filmu Hilarious odbyła się w Tate Modern w Londynie w 2010 roku. Hilarious jest
inscenizacją tragedii w konwencji telewizyjnego programu rozrywkowego typu stand-up
comedian show. Hilarious to eksperyment w dziedzinie dysfunkcyjnego humoru, badanie
potencjału sytuacji, w której zmuszani jesteśmy do śmiechu, choć nie ma się z czego śmiać.
5. Obrazy pogrzebowe (The Funeral Paintings)
Pierwszy, drugi i trzeci pogrzeb Roee Rosena, pokazane z jego własnego punktu widzenia, po
pochowaniu w przezroczystej ziemi
2005, 2008, 2010
W 2006 roku Rosen namalował dyptyk przedstawiający jego własny pogrzeb, ukazany z
punktu widzenia martwego artysty, pochowanego w przeźroczystej ziemi
Rosen zapowiedział, że będzie przedstawiać swoje kolejne pogrzeby co dwa lata. To
chorobliwe i groteskowe prywatne biennale ma za każdym razem inną obsadę,
odzwierciedlającą aktualne zainteresowania i stan ducha artysty. Na przykład, wśród
żałobników na pogrzebie z 2006 roku widzimy stworzoną przez Rosena dysfunkcyjną
superbohaterkę Zionę, podczas gdy na uroczystości z roku 2008 goszczą kobiece wcielenia
artysty z projektu Wyznania. Pogrzeb z 2010 roku ma swój premierowy pokaz w Warszawie;
nie zabrakło w nim motywów nawiązujących do polskiej przygody Roee Rosena.
4
Materiały prasowe Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski
Roee Rosen (ur. 1963, mieszka i pracuje w Tel Awiwie) jest malarzem, pisarzem,
filmowcem i teoretykiem sztuki. W oczach międzynarodowych krytyków należy do
najważniejszych artystów działających dziś w Izraelu. Przełomem w karierze artysty była
projekt Live and Die as Eva Braun, zaprezentowany w Muzeum Izraela w Jerozolimie w
1997 roku. Rosen skonstruował wizualno-literacki scenariusz, pozwalający widzowi
wirtualnie wcielić się w tytułową Evę Braun, postać historyczną, kochankę Adolfa Hitlera i
zobaczyć świat jej oczyma w berlińskim bunkrze w ostatnich dniach II Wojny Światowej. W
tej pracy, podejmującej zasadniczy dla izraelskiej świadomości temat Holocaustu z
karkołomnej, niemal niemożliwej do przyjęcia perspektywy, obecne są zasadnicze rysy
strategii Rosena, malarza, muzyka, teoretyka, filmowca i pisarza, który w fascynujący
sposób łączy w swoich przedsięwzięciach kreacje wizualne i literackie. To wszechstronne
podejście jest kontynuowane w Justine Frank i The Confessions of Roee Rosen projektach, które, obok Evy Braun, należą do najważniejszych osiągnięć w twórczości
artysty. W obydwu pracach obecne są kluczowe elementy sztuki Rosena: badanie
intelektualnego potencjału transgresji i obrazoburczego gestu, manipulowanie pojęciem
tożsamości, pytanie o możliwości tworzenia fikcyjnych osób, zacieranie granicy między
świadomością widza, autora i przedstawionych postaci, akty wcielania się w Innego, który
staje się medium parateatralnego performance, ale również ofiarą symbolicznego opętania.
Zdjęcia są dostępne pod adresem:
ftp://cswd.home.net.pl
login: media
hasło: press
katalog: MEDIA
plik: ROEE ROSEN
Partner Strategiczny: SAMSUNG
Partnerzy: IAM, OUTSET, ARTIS
Patroni medialni CSW: Gazeta Wyborcza, Aktivist, Exklusiv, Stolica, Elle Decoration
Współpraca promocyjna: Chłodna 25, OSiR cycle culture cafe, Warszawa Powiśle
5