WYROK UZASADNIENIE - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w

Sygn. akt V U 1462/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 stycznia 2014 r.
Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie :
Przewodniczący SSO Marzena Głuchowska
Protokolant Barbara Wypych
po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2014 r. w Kaliszu
odwołania J. N.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
z dnia 11 października 2013 r. Nr (...)
w sprawie J. N.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
o emeryturę
1. Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 11
października 2013 r., znak (...), w ten sposób, że przyznaje odwołującej J. N. emeryturę poczynając
od dnia 1 września 2013 r.
2. Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz odwołującej J. N. kwotę
120,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
UZASADNIENIE
W dniu 23.09.2013 r. r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., został złożony wniosek o przyznanie
prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach dla J. N..
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., decyzją z dnia 11.10.2013 r., w sprawie (...), odmówił J. N.prawa do
emerytury. Zdaniem ZUS w O.odwołująca nie spełnia przesłanek wskazanych w art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. 2004 r., nr 39, poz. 353 ze zm.) tj. nie wykazała
15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach.
Od tej decyzji w dniu 12. 11. 2013 r. J. N.wniosła odwołanie, w którym podniosła, iż wykonywana przez nią praca
w okresie od 01.08.1978 r. do 31.08.1983 r. na stanowisku psychologa w Pogotowiu Opiekuńczym w K.i w okresie
od 01.09.1983 r. do 31.12.1998 r. i nadal na stanowisku psychologa i dyrektora w Domu Dziecka w K., na których
to stanowiskach wykonywała pracę stale, jest pracą na stanowiskach wymienionych w wykazie A do rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych
warunkach lub w szczególnym charakterze, co uprawnia ją do uzyskania wcześniejszego świadczenia emerytalnego.
W odpowiedzi na odwołanie ZUS w O. podtrzymał argumentację wcześniej przedstawioną w zaskarżonej decyzji,
podniósł, iż odwołująca nie udowodniła 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach oraz wniósł o oddalenie
odwołania J. N..
Sąd Okręgowy / Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu ustalił następujący stan faktyczny:
Odwołująca urodziła się dnia (...)Wykazała staż pracy na dzień 01.01.1999 r. wynoszący 25 lat 3 miesiące i 8 dni.
Organ rentowy nie uznał odwołującej okresu pracy w szczególnych warunkach od 01.08.1978 r. do 31.08.1983 r. na
stanowisku psychologa w Pogotowiu Opiekuńczym w K.i okresu od 01.09.1983 r. do nadal na stanowisku psychologa
i dyrektora w Domu Dziecka w K.
Odwołująca nie należy do OFE. Odwołująca posiadła status pracownika. Odwołująca obecnie pracuje zawodowo.
W niniejszej sprawie odwołująca zmierzała do wykazania okresu pracy w warunkach szczególnych od 01.08.1978 r.
do 31.08.1983 r. na stanowisku psychologa w Pogotowiu Opiekuńczym w K.i okresu od 01.09.1983 r. do nadal na
stanowisku psychologa i dyrektora w Domu Dziecka w K..
Odwołująca J. N.w okresie od 01.08.1978 r. do 31.08.1983 r. pracowała w Państwowym Pogotowiu Opiekuńczym
w K.na stanowisku psychologa. W angażu z dnia 26.07.1978 r. określono stanowisko odwołującej jako psycholog
w Pogotowiu Opiekuńczym. Co do wynagrodzenia odwołano się do przepisów rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 27.04.1972 r. w sprawie uposażenia nauczycieli i nauczycieli akademickich oraz przepisów ustawy z
dnia 27.04.1972 r. Karta praw i obowiązków nauczycieli. W angażu dotyczącym mianowania z dnia 26.07.1978
r. także wskazano przepisy ustawy Karta praw i obowiązków nauczycieli lub nowej ustawy Karta Nauczyciela
oraz przepisy do niej wykonawcze. Podobnie w angażu z dnia 02.10.1978 r., 27.12.1978 r., 01.08.1979 r.,
22.09.1980 r., 19.12.1980 r., 17.09.1981 r., 08.10.1981 r., 03.09.1982 r., 22.04.1983 r., 01.09.1984 r., 01.09.1985 r.,
01.09.1986 r., 31.08.1987 r., 30.08.1988 r., 15.03.1989 r., 10.09.1989 r., 15.11.1989 r., 05.02.1990 r., 05.05.1990
r., 11.03.1990 r., 17.07.1990r., 23.10.1990 r., 22.07.1992 r., 26.05.1993 r., 16.08.1993 r., 08.02.1994 r., 30.05.1994
r. 29.08.1994 r., 28.12.1994 r., 24.01.1995 r., 23.06.1995r., 25.10.1995 r., 01.07.1996 r., 01.04.1997 r., 31.03.1998
r., 15.04.1999 r. Podobnie było w późniejszych angażach. Zakres obowiązków odwołującej z dnia 01.08.1978 r.
wskazuje na obowiązki: prowadzenie badań psychologicznych i pedagogicznych, wykrywanie przyczyn niepowodzeń
szkolnych, ukierunkowanie obserwacji wychowanków prowadzonej przez nauczycieli i wychowawców, sprawowanie
indywidualnej opieki psycho-pedagogicznej nad wychowankami sprawiającymi szczególne trudności, opracowywanie
orzeczeń psychologiczno- pedagogicznych, doskonalenie metod pracy w zakresie badań i obserwacji, udział w pracach
zespołu diagnostycznego, prowadzenie z wychowankami zajęć grupowych o charakterze psycho-terapeutycznym,
prowadzenie zajęć korekcyjnych w wymiarze 4-6 godzin tygodniowo, inne czynności zlecone. W angażach z dnia
15.03.1989 r., 10.09.1989 r. 05.02.1989 r. stanowisko odwołującej określono jako nauczyciel- psycholog. W dniu
29.05.1990 r. odwołująca otrzymała akt mianowania w oparciu o przepisy ustawy Karta Nauczyciela na stanowisko
wychowawcy w Państwowym Domu Dziecka w K.. W dniu 06.04.2000 r. odwołującej nadano tytuł nauczyciela
dyplomowanego. Od dnia 09.01.2007 r. odwołującej powierzono pełnienie obowiązków dyrektora Domu Dziecka w
K., a od dnia 10.05.2007 r. odwołującej powierzono obowiązki dyrektora tej placówki.
W okresie od 01.09.1983 r. do 31.12.1998 r. i nadal odwołująca zatrudniona była w Domu Dziecka w K.na stanowisku
psychologa. W okresie zatrudnienia w Domu Dziecka w K.w latach 01.09.1983 r. do 31.12.1998 r. odwołująca była
traktowana jako nauczyciel zatrudniony w charakterze wychowawcy. Powyższe wynika z oceny pracy sporządzonej w
1986 r. a dotyczącej okresu od 1983 r. Co do okresu wcześniejszego zatrudnienia odwołującej od 1978 r. wskazano
iż pracuje w placówkach opiekuńczo wychowawczych. Podobnie stwierdzono we wniosku o nagrodę z 10.06.1986
r. We wniosku o ubezpieczenie z 09.1984 r. stanowisko odwołującej określono jako wychowawca. W informacji o
pracy pedagogicznej nauczyciela stwierdzono, iż odwołująca wykonuje taką pracę w latach 1983/1984 i 1984/1985.
Co do lat 1990/1991 stwierdzono, iż odwołująca wykonuje pracę psychologa w wymiarze 1/2 etatu i pracę pedagoga
w 1/2 wymiaru czasu pracy. Co do lat 1987/1988 1988/1989, 1990 stwierdzono iż odwołująca wykonuje pracę
wychowawcy. W piśmie z dnia 14.10.1994 r. dotyczącym udzielenia odwołującej nagrody wskazano iż w Domu Dziecka
w K.odwołująca pracuje jako pedagog.
W okresie zatrudnienia w Pogotowiu Opiekuńczym i w Domu Dziecka w K.odwołująca wykonywała pracę
polegającą na pracy socjalizującej, wychowawczej i opiekuńczej wobec wychowanków obu placówek opiekuńczowychowawczych. Nie była to praca diagnozująca. Odwołująca pracowała z grupami wychowanków lub z
wychowankami indywidualnie nad ich poczuciem wartości, ustaleniem deficytów, działaniami zmierzającymi do
usunięcia trudności szkolnych, opracowywaniem planu co do działań środowiskowych dzieci, prowadziła zajęcia
psychoterapeutyczne, zajęcia korekcyjne. Wykonywała pracę w wymiarze czasu pracy określonym w przepisach Karty
Nauczyciela – 20 godzin.
(dowód: zeznania odwołującej, akta osobowe odwołującej)
Jako praca w szczególnych warunkach wymieniona została w § 15 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
08.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze, praca nauczycieli, wychowawców lub innych pracowników pedagogicznych wykonujących
pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 punkt 1-7 ustawy z dnia 26.01.1982 r. – Karta Nauczyciela, określoną w tej
ustawie jako praca zaliczana do I kategorii i dającą prawo do emerytury wcześniejszej na warunkach określonych w
§ 4 rozporządzenia.
W art. 1 ust 1 cyt ustawy Karta Nauczyciela z dnia 26.01.1982 r. ustawie podlegają nauczyciele, wychowawcy,
pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz zakładach i
placówkach doskonalenia nauczycieli działających na podstawie ustawy z dnia 07.09.1991 r. o systemie oświaty.
W okresie od obowiązywania ustawy Karta Nauczyciela do 2003 r. przepisy określały, iż ustawie podlegali
także nauczyciele i wychowawczy oraz inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni także w placówkach opiekuńczowychowawczych. Takimi placówkami są Pogotowie Opiekuńcze i Dom Dziecka. Podobne uregulowanie zawarte było
w art. 1 ust 1 ustawy z dnia 27.04.1972 r. karta praw i obowiązków nauczycieli.
Zgodnie z art. 2 ustawy dnia 07.09.1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 2011 Nr 205 poz. 1206) system oświaty obejmuje
placówki oświatowo- wychowawcze. Natomiast w okresie obowiązywania ustawy w brzmieniu nadanym do 2003 r. w
systemie oświaty wymieniano także placówki opiekuńczo- wychowawcze. Podobnie w art. 25 ustawy z dnia 15.07.1961
r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania (Dz. U. Nr 32poz. 160).
Odwołująca w okresie zatrudnienia w Pogotowiu Opiekuńczym i w Domu Dziecka pracowała jako pracownik
pedagogiczny w placówce opiekuńczo- wychowawczej, wchodzącej wtedy w skład systemu oświaty i znajdowały do jej
sytuacji zastosowanie przepisy art. 1 ustawy Karta Nauczyciela. Odwołująca pracowała w tym charakterze w pełnym
wymiarze czasu pracy właściwym dla danego stanowiska w okresie od 1978 r. do 31.12.1998 r.
Przepisy Rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. weszły w życie z mocą od dnia 01.01.1983 r. Dopiero w tym
rozporządzeniu pojawiło się stanowisko nauczyciela jako praca w szczególnych warunkach. W poprzednich
przepisach: Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 17.07.1954 r. w sprawie zaliczenia pracowników do kategorii
zatrudnienia (DZ. U. 35 poz. 140) i Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 04.05.1979 r. w sprawie I kategorii
zatrudnienia (Dz. U. Nr 39 poz. 176) nie wskazano stanowiska nauczycieli jako pracy w szczególnych warunkach.
Jednakże w § 19 Rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. przewidziano, iż przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych
warunkach uwzględnia się okresy takiej pracy wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia (gdyby
nie treść § 19 okres od daty początkowej obowiązywania omawianego rozporządzenia, w którym wymieniono pracę
nauczycieli jako pracę w szczególnych warunkach do dnia 31.12.1998 r. stanowi i tak okres 15-letni).
Możliwość uzyskania emerytury przez mężczyzn i kobiety przed ukończeniem 65 i 60 roku życia przewidywał
do 31.12.2008 r. przepis art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych(Dz. U. nr 39, poz.353 ze zmianami). Obecnie osoby urodzone po 31.12.1948 r., które osiągnęły
wiek wymieniony w art. 32 i pracowały w szczególnych warunkach mogą przejść na emeryturę na warunkach
przewidzianych w art. 184 wymienionej ustawy. Muszą, m.in. spełniać warunek wykazania stażu pracy 20 lat dla kobiet
i 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 01.01.1999 r. oraz wiek co do kobiet 55 lat. Przepis ten wymagał
także dla spełnienia warunków do świadczenia, rozwiązania stosunku pracy i braku przynależności do OFE. Od dnia
01.01.2013 r. warunek rozwiązania stosunku pracy nie obowiązuje.
Dla celów ustalenia uprawnień do wcześniejszej emerytury za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu
uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub
otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.
Wiek emerytalny takich osób, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom przysługuje
prawo do emerytury, ustala się na podstawie ustawy oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w
sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zmianami), a także na podstawie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie
wymienionych aktów.
Pierwszym z warunków jest brak przynależności do OFE i odwołująca ten warunek spełnia. Kolejnym warunkiem jest
ukończenie 55 roku życia. Odwołująca osiągnęła wymagany przez przepisy wiek w dniu (...). Następnym warunkiem
jest przepracowanie wymaganego okresu zatrudnienia tj. co najmniej 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych.
Odwołująca wykazała okresy składkowe i nieskładkowe za okres ponad 25 lat na dzień 01.01.1999 r. Ostatnim
warunkiem uzyskania prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych jest przepracowanie co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze na dzień 01.01.1999 r.
Aby wykonywaną pracę można było zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, musi
to być rodzaj pracy wskazanej w załączniku A do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Praca ta,
zgodnie z brzmieniem § 2 ust 1 wymienionego rozporządzenia musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu
pracy wymaganym na danym stanowisku. Stosownie do ustępu 2 § 2 w/w rozporządzenia okresy pracy w szczególnych
warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w
szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego przedmiotem postępowania w sprawie o wcześniejszą emeryturę jest
ustalenie tego świadczenia z uwagi na warunki pracy, co oznacza konieczność poczynienia ustaleń dotyczących rodzaju
i wymiaru zatrudnienia w warunkach szczególnych.
Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż odwołująca wykonywała pracę w szczególnych warunkach
jako nauczyciel, wychowawca, inny pracownik pedagogiczny wykonujący pracę pedagogiczną w placówce opiekuńczowychowawczej w okresach 01.08.1978 r. do 31.08.1983 r. na stanowisku psychologa w Pogotowiu Opiekuńczym w K.i
od 01.09.1983 r. 31.12.1998 r. na stanowisku psychologa w Domu Dziecka w K..
Odwołująca wykazała okres ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach.
Odwołująca spełniła zatem warunki wymienione w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych.
Okoliczność, iż w obecnym stanie prawnym pogotowia opiekuńcze i domy dziecka nie mieszczą się w systemie oświaty
i osoby w nich zatrudnione nie są wymienione w przepisach Karty Nauczyciela, nie zmienia oceny charakteru pracy
odwołującej w latach 1978-1998.
Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. Sąd uwzględnił odwołanie. O kosztach orzeczono w myśl
art. 98 k.p.c.