półka nowości

WYDAWNICTWO UJ
Narracja. Teoria i praktyka
pod redakcją Bernadetty Janusz,
Katarzyny Gdowskiej,
Bogdana de Barbaro
„Narracja” – słowo to coraz częściej
pojawia się w środkach masowego przekazu czy w potocznym języku. Gdy jakieś
pojęcie staje się słowem kluczem, może
być łatwo nadużywane i stracić swój
pierwotny sens. Prezentowana publikacja pozwala zrozumieć narrację jako
kategorię ważną, niezbędną do opisu istotnych
zjawisk i procesów. A skoro autorami tej książki są filolodzy,
psycholodzy, językoznawcy, psychiatrzy i psychoterapeuci, wybitni
teoretycy i praktycy z tych dziedzin, przystępując do lektury, czytelnik
tej pracy słusznie może oczekiwać, że wiele z zagadnień dotyczących
narracji zostanie wyjaśnionych. Można też mieć nadzieję, że powstanie
wiele nowych pytań...
Bogdan de Barbaro
Karty z dziejów Naukowego Koła Chemików Uniwersytetu Jagiellońskiego
pod redakcją
Elżbiety Szczepaniec-Cięciak
i Krystyny Łopaty
Książka poświęcona jednemu z najbardziej zasłużonych kół naukowych,
działającemu na Uniwersytecie Jagiellońskim już ponad jedno stulecie.
Załączone wspomnienia studentów
i absolwentów chemii są nie tylko
znakomitym dopełnieniem pierwszego
tomu Złotej Księgi Wydziału Chemii (Kraków 2000),
lecz także cennym świadectwem żywotności Naukowego Koła
Chemików Studentów Krakowskiej Almae Matris oraz odzwierciedleniem atmosfery naukowej i towarzyskiej panującej wśród kilku pokoleń
studentów chemii.
[...] Publikacja pokazuje, jak wielu z działających członków koła
z lat 1904–2007 zapisało się złotymi zgłoskami jako znakomici uczeni,
organizatorzy nauki, dziekani i rektorzy wyższych uczelni, zasłużeni
pracownicy instytutów badawczych, nauczyciele w szkołach średnich,
pracownicy przemysłu chemicznego i eksperci, a także jako działacze
polityczni, społeczni czy pracownicy w służbie dyplomatycznej.
[...] Należy pogratulować redaktorkom tego, że potrafiły zgromadzić
tak liczne i ważne dla zobrazowania działalności koła i krakowskiego
środowiska naukowego relacje absolwentów chemii Uniwersytetu
Jagiellońskiego.
Z recenzji Andrzeja Banacha
Farmakologia bez tajemnic
pod redakcją Ryszarda Korbuta
Podejmujemy w podręczniku wyzwanie
odsłonięcia fragmentów najnowszej wiedzy
„tajemnej” o wielu zagadnieniach związanych z mechanizmami działania leków
i współczesnej farmakoterapii. Jest to
nadal ciąg dalszy i zarazem ważne
uzupełnienie poprzedniego wydania
podręcznika Farmakologia po prostu.
Tym razem, aby wskazać studentom
kierunków medycznych możliwie najciekawsze
problemy współczesnej farmakologii, posługujemy się formą
pytań i odpowiedzi, uwzględniając dokonujący się niemal każdego dnia
ogromny postęp wiedzy w dziedzinie biologii molekularnej, fizjologii,
genetyki i immunologii.
Autorzy
Podstawy serologii grup krwi
pod redakcją Bogdana Solnicy
Zadaniem serologii grup krwi (immunohematologii) jest dobór właściwej,
zgodnej grupowo krwi lub produktu
krwiopochodnego dla biorcy. Innymi słowy, immunohematologia ma
zapewnić bezpieczeństwo leczenia
krwią. Głównym obszarem diagnostyki immunohematologicznej jest
identyfikacja antygenów grupowych
krwinek czerwonych oraz wykrywanie
przeciwciał skierowanych przeciwko tym antygenom.
Immunohematologia, poza odrębną metodyką badań, cechuje się
specyficznymi, ścisłymi przepisami regulującymi kwalifikacje zawodowe pracowników laboratoriów, sposób i organizację wykonywania
badań oraz zasady prowadzenia ich dokumentacji.
Niniejszy podręcznik, przeznaczony dla studentów oddziałów analityki medycznej, zawiera informacje niezbędne do nabycia umiejętności samodzielnego wykonywania badań immunohematologicznych
oraz zrozumienia ich znaczenia klinicznego. Podstawową jego część
stanowi szczegółowe omówienie metodyki wykonywania badań immunohematologicznych, oznaczania grup krwi w układzie AB0 i Rh,
wykrywania przeciwciał układów grupowych, wykonywania próby
zgodności biorca–dawca, diagnostyki choroby hemolitycznej płodu
i noworodka oraz badań związanych z przeszczepianiem krwiotwórczych komórek macierzystych. Przedstawiono również problematykę
doboru krwi do przetoczeń oraz zasady prowadzenia dokumentacji
w pracowni serologii grup krwi zgodnie z obowiązującymi przepisami. Ponadto w książce omówiono biochemię układów grupowych
krwi, opisano stosowane w lecznictwie produkty krwiopochodne
i przedstawiono problematykę powikłań poprzetoczeniowych oraz
diagnostykę niedokrwistości autoimmunohemolitycznych.
ALMA MATER
73
Andrzej Nowosad
Władza i media w Bułgarii
Książka jest poświęcona kształtowaniu
się systemu medialnego Bułgarii w szerokim aspekcie wydarzeń politycznych
i społecznych w tym kraju od pierwszej
połowy XIX do początku XXI wieku.
Szczegółowo omówiono w niej:
powstanie i rozwój pierwszej prasy
bułgarskiej w XIX wieku; kształtowanie sfery medialnej Księstwa
Bułgarii w szerokim kontekście doktryny konstytucyjnej z 1878 roku; prasę okresu carstwa Bułgarii
z uwzględnieniem różnorodnych zamachów władzy politycznej na
wolność słowa w systemach dyktatury wojskowej, faszyzmu, komunizmu; uwarunkowania polityczne przy kształtowaniu sfery medialnej
Bułgarii w okresie instalowania demokracji w tym kraju i tuż przed
przystąpieniem Bułgarii do Unii Europejskiej.
Książkę zamyka panorama krajowych, regionalnych i etnicznych
mediów w Bułgarii.
Ilona Woronow
Romantyczna idea korespondencji sztuk.
Stendhal, Hoffmann, Baudelaire, Norwid
Niniejszy tom jest studium bardzo
trudnego zagadnienia, jakim jest kwestia
romantycznej idei korespondencji sztuk,
kwestia nierozstrzygnięta do tej pory, a podejmowana w przeszłości wyrywkowo
i powierzchownie.
W książce przedstawione zostały
zarówno dzieje, źródła, założenia
i konteksty korespondencji sztuk, jak i sposoby
realizowania tej idei tak w dziedzinach artystycznych, jak
rozprawach teoretycznych romantyków. W szczególnie precyzyjny
sposób została ona przestudiowana w odniesieniu do wypowiedzi czterech twórców epoki romantyzmu: Stendhala, Hoffmanna, Baudelaire’a
i Norwida, przynosząc zaskakujące niekiedy (i często sprzeczne z potoczną wiedzą na ten temat) rozstrzygnięcia.
Romantyczna korespondencja sztuk stanowi i stanowić będzie
źródło wielu idei i pomysłów, rozwijających temat korespondencji
sztuk okresu romantyzmu, a także doskonały punkt wyjścia do dalszych
badań, dotyczących zarówno romantyzmu, jak czasów późniejszych,
oraz innych twórców i myślicieli zajmujących się tym zagadnieniem.
Będzie przydatna tak badaczom literatury, jak historykom sztuki, a nawet
muzykologom, i to zarówno badaczom zaawansowanym, jak i początkującym, także studentom.
Ewa Wilczek-Rużyczka
Wypalenie zawodowe a empatia
u lekarzy i pielęgniarek
Autorka przeprowadziła badania dotyczące wypalenia zawodowego i empatii
w grupie lekarzy i pielęgniarek pracujących w specjalnościach zabiegowej,
niezabiegowej i podstawowej opieki
zdrowotnej.
Ich wyniki mogą być przydatne
w rozwoju i doskonaleniu empatii,
w docenieniu jej znaczenia w relacjach pomagania, mogą także wpłynąć na uświadomienie sobie
zagrożenia syndromem wypalenia zawodowego pracowników, całej
instytucji oraz społeczeństwa. Rozwój empatii dojrzałej oraz umiejętność kontrolowania wrażliwości empatycznej w kontaktach z pacjentem
mogą chronić lekarzy i pielęgniarki przed objawami zespołu wypalenia
zawodowego.
W książce cytowane są wyniki badań dużej grupy pracowników
ochrony zdrowia w Polsce, które wymieniają empatię jako zmienną
pośredniczącą, a nawet moderującą o charakterze ochronnym w relacji
do wypalenia zawodowego.
Monografia jest skierowana do szerokiego kręgu odbiorców, przede
wszystkim do lekarzy i pielęgniarek różnych specjalności, a także studentów wybranych kierunków, jak również innych osób zainteresowanych
tą problematyką.
WYDZIAŁ CHEMII UJ
Jak kształcić studentów chemii
i kierunków pokrewnych?
Podręcznik nauczyciela akademickiego
pod redakcją Iwony Maciejowskiej
Na Wydziale Chemii UJ, przy współpracy UG, UMCS, UAM, opracowany
został podręcznik dla nauczycieli
akademickich kształcących studentów
chemii.
Publikacja całościowo traktuje
zadanie przygotowania nowego pracownika do roli nauczyciela akademickiego,
omawiając szerokie spectrum problemów, z jakimi
może się zetknąć doktorant na praktyce pedagogicznej oraz nowo
zatrudniony nauczyciel akademicki w swojej pracy. Należą do nich zarówno
typowe tematy metodyczne: sposób określania celów kursu i przedmiotu,
metody nauczania stosowane w szkolnictwie wyższym, pomiar dydaktyczny, środki dydaktyczne, e-learning i blended learning, przygotowanie
do zajęć, jak i elementy psychologii oraz pedagogiki: sposób uczenia się
74
ALMA MATER
osób dorosłych, zasady pracy grupowej, style nauczania i style uczenia się
(psychologia kształcenia), zasady komunikacji. W podręczniku zawarto
także, niespotykane w innych publikacjach metodycznych, omówienie
obowiązujących na wyższych uczelniach uregulowań prawnych (w tym:
BHP, prawo autorskie, kodeks etyczny), rady pozwalające przystosować
studia do potrzeb osób niepełnosprawnych, propozycje współpracy ze
szkołami średnimi (pozyskiwanie nowych studentów i promocja
nauk przyrodniczych), współpracy dydaktycznej pomiędzy wydziałami
chemicznymi w kraju i zagranicą.
Studenci opisali swój udział w optymalizacji procesu kształcenia.
W części końcowej podano liczne przykłady zajęć prowadzonych metodami problemowymi oraz opisy kursów interdyscyplinarnych.
Publikacja może przyczynić się do poprawienia jakości kształcenia na
kierunkach przyrodniczych szkół wyższych, a jednocześnie wspiera budowanie wizerunku Uniwersytetu Jagiellońskiego jako uczelni nowoczesnej, kształcącej swoją kadrę dydaktyczną, dbającej o poziom nauczania.
Nie jest to przedsięwzięcie komercyjne. Wersja elektroniczna podręcznika
jest dostępna bezpłatnie na stronie internetowej http://www.chemia.uj.edu.
pl/dydaktyka_a/dydaktyka_a.html, z której można wydrukować zarówno
poszczególne rozdziały, jak i całą książkę.
COLLEGIUM COLUMBINUM
Dorota Samborska-Kukuć
Polski Inflantczyk: Kazimierz Bujnicki
(1788–1878)
Dzieło Kazimierza Bujnickiego zamknięte jest w minionej epoce, ograniczone
do terenu, na którym tworzył, adresowane
do współziomków-Polaków, by nie zapomnieli wiary ojców, historii swej krainy,
języka przodków; dzieło skierowane do
poszukujących w literaturze zwyczajnej
ludzkiej mądrości, moralnego wsparcia,
wytchnienia. Sam autor, zdający sobie sprawę ze
skromności swoich pisarskich przedsięwzięć i ich podstawowego, dydaktycznego celu, wyznaje w jednym z listów do Adama
Zawadzkiego: [...] pragnąłbym dzielić zasługę z tymi autorami, których
dzieła każde kółko rodzinne może brać śmiało do głośnego czytania.
Dlatego niniejsza monografia daleka jest od silenia się na wymuszone
wyszukiwanie w dziele Kazimierza Bujnickiego wartości wysokoartystycznych czy stwarzania korzystnego kontekstu pisarstwu autora Starej
panny wobec dorobku jego pokoleniowych rówieśników lub też podkreślania domniemanej wyjątkowości myśli i pióra tegoż. Opracowanie chce
mieć przede wszystkim znaczenie materiałowe, poprzestając na oglądzie
całokształtu dorobku pisarza, omówieniu najważniejszych idei obecnych
w jego dziele, wskazaniu inspiracji patronujących poszczególnym tekstom i osadzeniu w najbliższym kontekście aksjologicznym.
Trzej poetyccy świadkowie
pierwszej Dymitriady
opracowanie Jacek Wójcicki
Przed ponad czterystu laty na wielkoksiążęcym tronie moskiewskim – przy
wydatnej pomocy wojsk polskich – zasiadł na krótko tajemniczy młodzieniec
pod imieniem Dymitra, jakoby cudem
ocalony z rąk zamachowców syn Iwana
Groźnego. Olśniewająca kariera i tragiczny koniec samozwańczego imperatora – od „objawienia się” przed kresowymi
magnatami w Rzeczypospolitej w 1603 roku i zwycięskiej
wyprawy po „dziedzictwo”, poprzez małżeństwo z ambitną Maryną
Mniszchówną, zawarte per procura w Krakowie, aż po huczne wesele
carskiej pary i rychłą „krwawą jutrznię” w Moskwie w maju roku 1606
– znalazły szeroki oddźwięk we współczesnej literaturze okolicznościowej. Jej twórcy w różny sposób podsycali nadzieje na rozliczne korzyści,
mające wypłynąć dla państwa polsko-litewskiego (a z czasem i dla
całego świata chrześcijańskiego) ze spodziewanego ścisłego związku
z potężnym i przychylnym władcą za wschodnią rubieżą. I nawet kaźń
pierwszego Samozwańca, śmierć wielu Polaków podczas moskiewskich
rozruchów, uwięzienie i zesłanie tych, którzy przeżyli – nadziei owych
nie odebrały. Nad Wisłą, Niemnem i Dnieprem chętnie słuchano wieści
o następnych wcieleniach „Dymitra”, a po ugaszonym właśnie rokoszu
sandomierskim (1609 r.) bardzo liczono na wygraną z „Moskwicinem” w wojnie pod wodzą samego króla Zygmunta III Wazy. Autorzy
utworów propagandowych i okolicznościowych z okresu pierwszej
Dymitriady – przypomnianych w niniejszym tomie w skromnym, acz
zapewne interesującym wyborze – nie zadawali sobie tych pytań, które
nurtowały i nurtują historyków: kim naprawdę był Samozwaniec, jakie
siły polityczne stały za nim, gdzie kierowały się rzeczywiste zamiary
jego mocodawców i dokąd sięgały zamysły samego władcy. Talenty swe
oddali w służbę snu o nowym ładzie. Tymczasem ponurą jawą Rosji była
tylko „epoka zamętu” – smuta.
WYDAWNICTWA ZAMKU KRÓLEWSKIEGO NA WAWELU
Maria Skubiszewska,
Kaziemierz Kuczman
Obrazy z kolekcji Lanckorońskich
z wieków XIV–XVI w zbiorach
Zamku Królewskiego na Wawelu
W ramach serii „Katalogi zbiorów” (nr 8) ukazała się książka prezentująca wyjątkową kolekcję dawnego malarstwa włoskiego. Czytelnik ma okazję obejrzeć zdjęcia
87 obrazów włoskich, gromadzonych
przez Karola Lanckorońskiego w Wiedniu na przełomie wieków XIX i XX. Jego córka, Karolina, przekazała
zbiór malowideł Zamkowi Królewskiemu na Wawelu w latach 1994
i 2000. Publikację opatrzono indeksami artystów i tematów ikonograficznych oraz obszerną bibliografią. W przygotowaniu jest wersja włoska
i angielska.
Dzięki darowi rodziny Lanckorońskich Zamek Królewski na Wawelu
stał się posiadaczem największej w Polsce kolekcji wczesnego malarstwa
włoskiego. Złożyły się na nią również dzieła z przedwojennej Fundacji
im. hr. Leona Pinińskiego. Jest godne podkreślenia, że przyjaźń obu wybitnych postaci – Karola Lanckorońskiego i Pinińskiego, występujących
kiedyś wspólnie w parlamencie wiedeńskim na rzecz opuszczenia Wawelu
przez wojsko austriackie, zaowocowała pośmiertnie, po latach, symbolicznym ich spotkaniem w wawelskim zamku królewskim. W Polsce trudno
byłoby znaleźć lepsze miejsce dla obrazów włoskich po Lanckorońskich
niż krakowski zamek Jagiellonów. Wzniesiony przez architektów włoskich,
kiedyś jedno z głównych w Europie centrów humanizmu, czerpiącego
siły żywotne z Italii, siedziba królowej Bony ze znakomitego, zasłużonego
dla kultury rodu Sforzów, otrzymał ozdobę malarską w skali, jaką nie
mógł się poszczycić w czasach swej największej świetności. Dar córki
Karola Lanckorońskiego jest najcenniejszą donacją w powojennych
dziejach polskiego muzealnictwa, największą w ogóle w odniesieniu do
malarstwa włoskiego, porównywalną z innymi wielkimi darami włoskich
obrazów za granicą.
Fragment książki
ALMA MATER
75
Joanna Winiewicz-Wolska,
Olgierd Mikołajski
Malarstwo angielskie w zbiorach
Zamku Królewskiego na Wawelu
British Painting in the Collections
of the Wawel Royal Castle
Publikacja towarzyszy stałej
wystawie obrazów z kolekcji
Leona Pinińskiego (1857–1938),
prezentowanej w zamku w Pieskowej
Skale. Zawiera krótkie omówienia 31 eksponowanych dzieł. Przeważają wśród nich portrety i pejzaże, a ich
chronologiczny układ pozwala, w ogólnych zarysach, prześledzić rozwój
malarstwa angielskiego od wieku XVII po wiek XIX. W notach katalogowych czytelnik znajdzie między innymi podstawowe informacje
dotyczące czasu i okoliczności powstania dzieła, dane służące identyfikacji przedstawionych na portretach postaci oraz dyskusję na temat
atrybucji. Autorzy książki podjęli próbę weryfikacji dotychczasowego
stanu badań, jakkolwiek jest to jedynie wstęp do szerszych badań, mających na celu opracowanie pełnego katalogu malarstwa angielskiego
w zbiorach wawelskich.
Pierwsza większa kolekcja brytyjskiego malarstwa w Polsce powstała
dopiero na początku wieku XX we Lwowie. Jej twórca, Leon Piniński
(1857–1938), był profesorem prawa rzymskiego i rektorem Uniwersytetu
Jana Kazimierza we Lwowie, znawcą sztuki i dyplomatą, namiestnikiem
Galicji, a zarazem jednym z głównych darczyńców Zamku Królewskiego
na Wawelu.
Utworzona przez niego fundacja objęła 332 dzieła sztuki, głównie
obrazy dawnych mistrzów włoskich, flamandzkich, holenderskich i niemieckich. W akcie Fundacji zapisano: Przyozdobienie Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie – tej znakomitej pamiątki historycznej
Narodu [...], podźwignięcie z upadku, w jaki wtrąciły ją rządy zaborcze,
i podniesienie do świetności były jednym z celów życiowych dr. Leona
Pinińskiego. [...]
Udostępniona w Pieskowej Skale Galeria Malarstwa Angielskiego
jest już trzecią prezentacją kolekcji. Obrazy są eksponowane w taki sposób, by przywoływały klimat angielskich galerii pałacowych. [...]
W twórczości mistrzów angielskich najbardziej doniosłe i najoryginalniejsze wydają się dokonania w dziedzinie portretu i pejzażu. Znalazło
to swoje odbicie również w kolekcji Leona Pinińskiego.
Olgierd Mikołajski
Pod koniec ubiegłego roku 2008 pojawiła się seria „miniaturek wawelskich” (publikacji o niewielkim formacie – wymiary 13,5 na 14 cm), której
celem jest upowszechnianie wiedzy na temat eksponatów znajdujących
się na Wawelu i w jego oddziałach. Oprócz ciekawej oprawy graficznej
i głębokiej wiedzy merytorycznej jej zaletą jest niska cena. Pojawią się
również kolejne pozycje – dotyczące porcelany miśnieńskiej, flory i fauny
arrasów i inne. W serii ukazały się dotychczas:
Kazimierz Kuczman
Portrety polskich królów i królowych
w kolekcji Zamku na Wawelu
Prezentacja wawelskiej kolekcji
wizerunków monarchów i ich żon, od
Zygmunta I Starego po Stanisława
Augusta Poniatowskiego. Wśród 24
reprodukcji znajdują się dzieła wybitnych polskich malarzy, jak Marcin
Kober, Daniel Schultz czy Marceli Bacciarelli,
a także portret królewicza Władysława Zygmunta Wazy,
który mógł powstać w pracowni Rubensa lub w kręgu tego mistrza.
W przygotowaniu wersja angielska.
76
ALMA MATER
Kazimierz Kuczman
Portrety szlacheckie w zbiorach Zamku
Królewskiego na Wawelu
Wydawnictwo pokazuje konterfekty
polskich szlachciców i szlachcianek
(niektóre z nich można obejrzeć w oddziale wawelskiego muzeum w Pieskowej Skale). Wśród 20 podobizn
znajduje się najpiękniejszy staropolski wizerunek Stanisława Tęczyńskiego
oraz dzieła znanych artystów, jak Pieter Danckers de
Rij, Augustyn Mirys oraz Jan Chrzciciel Lampi.
Stanisława Link-Lenczowska
O jedną i niepodzielną Polskę.
Powstanie styczniowe oczami
rzeźbiarza Józefa Brzostowskiego
Publikacja prezentuje jeden z ciekawszych mebli znajdujących się
w zbiorach wawelskich, eksponowany obecnie w zamku w Pieskowej
Skale. Efektowny kabinet, zdobiony
rysunkami grawerowanymi na kości, jest dziełem
krakowskiego rzeźbiarza Józefa Korwin-Brzostowskiego
(1826–1900). Dekoracje na meblu inspirowane były dziełami Artura
Grottgera związanymi z powstaniem styczniowym. Jako pierwowzory
rytowanych na kości rysunków Brzostowskiemu służyły też przedstawienia bitew i portrety przywódców powstania zamieszczane w prasie
francuskiej, polskiej i utrwalone na fotografiach. Patriotyczną wymowę
kabinetu podkreślają melodie, wygrywane przez umieszczoną w cokole
pozytywkę.
Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu
z archiwaliów kapitulnych i kurialnych
krakowskich 1545–1550
Wybrał i opracował Bolesław
Przybyszewski
W serii naukowej „Źródła do Dziejów
Wawelu” ukazał się tom XII, cz. 4 nowych
Źródeł do dziejów... opracowanych przez
wybitnego badacza dziejów sztuki,
a także historii Kościoła. Teksty łacińskie dokumentów opatrzone zostały
obszernymi przypisami w języku polskim,
przybliżającymi świat rzemieślników różnych profesji,
z różnych miast, ich życie rodzinne, zawodowe, koligacje, toczone
spory, funkcjonowanie w społecznościach miejskich. Indeks do czterech
części tomu XII jest w przygotowaniu i ukaże się w osobnej książce
jako część piąta.
Wszystkie publikacje Zamku Królewskiego
na Wawelu prezentowane są na stronie internetowej:
http://www.wawel.krakow.pl/pl/index.php?op=67
Zamówienia można składać za pośrednictwem poczty
elektronicznej, faksem, telefonicznie lub listownie:
Artur Arnold
Zamek Królewski na Wawelu
Wawel 9
31-001 Kraków
tel. 012 421 73 26, 012 422 51 55 wew. 369