Limnologia 3 ćwiczenia

Limnologia
3 ćwiczenia
I. Zbiorowiska roślinne
a. Amfifity – rośliny dwuśrodowiskowe, mogą rosnąć na terenach podmokłych i suchych,
występują na bagnach.
Mchy z rodzaju: Bryum, Cuillergon, Drepanocladus – związane z podmokłymi terenami ale
mogą występować na suchych terenach, na łąkach.
Rośliny kwiatowe: czermień błotna (Calla palustris), babka wodna (Alisma plutego-aquatica),
rzęse (Callitriche), ponikło igłowate (Heleocharis acicularis), rdest ziemnowodny (Polygonum
amphibium)-może występować bezpośrednio w wodzie, brzeżyca jednokwiatowa (Litorella
uniflora).
Rośliny wilgociolubne: jaskier leżący, niezapominajka błotna, szalej jadowity (Cicuta Virosa)roślina błotnolubna, roślina trująca, turzyce (Carem spp)-tworzące kępy na łąkach podmokłych,
bagniskach.
b. Helofity – roślinność wynurzona
Szuwary – bliżej lądu, terenów podmokłych, bagiennych, rosnących przy samym brzegu
(mulisty) gdzie nie ma bezpośredniego oddziaływania fal.
Mchy: Sphagnum - tworzy zbiorowiska (torfowiska) jednogatunkowe, nie mają kolanek, w
przekroju trójkątna w przekroju.
Turzyce: T. sztywna (Carex stricte), T. zaostrzona (C. gracills), T. nitkowata (C. lasiocarpa),
T. dziubkowata (C. rostrata).
Sity – łodyga w przekroju okrągła, wypełniona tkanką o konsystencji watki.
Ponikła – rośliny twardolistne, P. błotne (Heleocharis palustris) - kwiatostany na szczycie,
P. igłowate (H. acicularis).
Kosaciec żółty (Irys pseudoacarus) - charakterystyczna roślina, kwiaty żółte.
Łączeń baldaszkowaty (Butomus umbellatus) – kwiaty różowe, duża roślina, może rosnąć
głębiej.
Żabieniec babka-wodna (Alisma plantago-aquatica) – liście podobne do babkowatych
Strzałka wodna (Sagittaria sagittifolia) – może mieć 3 rodzaje liści, liście wynurzona w
kształcie strzałki, pływające na powierzchni wody kształtu owalnego, natomiast zanurzone
mają kształt wstęgowaty.
Tatarak zwyczajny (Acorus calamus) – rozmnaża się w naszym klimacie wegetatywnie.
Czermień błotna (Calla palustris), Wełnianki (Eriophorum)
Oczerety – rośliny które występują na dnie, na łagodnym stoku, gdzie jest możliwość
zakorzeniania się, rośliny zawsze zakorzenione a górna część wynurzona nad powierzchnię.
Turzyce – niektóre gatunki zaliczane do łąk.
Pałka wąskolistna (Typha angustifolia) – ma męskie liście, nad kwiatostanem żeńskim ma
męski i oddzielone są, a u szerokolistnej bezpośrednio przylega, Pałka szerokolistna (Typha
latifolia).
Trzcina pospolita (Phragmites australis) - tworzy zbite roślinności przybrzeżne.
Oczeret jeziorny (Schoenoplectus lacustris) – gruby pęd, kłącza, rośnie najdalej od brzegu.
Jeżogłówka gałęzista (Sparganium erectum) – najerzone główki, nieduża, występuje bliżej
brzegu, kwiatostany zebrane w zbite główki.
Manna mielec (Glyceria aquatica)
Łączeń baldaszkowaty (Butomus umbellatus)
Kropidło wodne (Oenanthe aquatica)
c. Nimfeidy – nazwa pochodzi od Nimfea alba, rośliny zakorzenione w dnie o liściach
pływających, tam gdzie nie ma dużego oddziaływania fal.
d.
e.
f.
g.
h.
Grzybienie białe (Nymphaea alba), grzybieńczyk wodny (Nymphoides peltata), rdestnica
pływająca (Potamogeton natans), Grążel żółty (Nuphar luteum), rdest ziemnowodny (Polygonum
amphibium), kotewka orzech wodny (Trapa natans)
Elodeidy – Pędów wegetatywnych nie wystawiają ponad wodę, całkowicie zanurzone, na
powierzchnię mogą być wystawiane kwiaty.
Rdestnice: Rdestnica przeszyta (Potamogeton perfoliatus), R. połyskująca (P. lucens),
R. grzebieniasta (P. pectinatus), R. kędzierzawa (P. crispus), R. ścieśniona (P. compressus),
Rogatek sztywny (Ceratophylum demersum) – nie zakorzenia się w dnie, przybiera różne formy,
wygląda jak małe choinki zebrane w kilka tysięcy, zawsze zanurzone całkowicie pod wodą.
Wywłócznik kłosowy (Myriophyllum spicatum).
Moczarka kanadyjska (Elodea canadiensis) – rozmnaża się wyłącznie wegetatywnie.
Włosienicznik (Batrachium) – może mieć liście pływające.
Ramienice: Chara tomentosa (nie są roślinami kwiatowymi, są prymitywne i tworzą spore łąki
podwodne), Chara contraria, Nitella mucronata, Nitella flexilis, Nitella opaca, Nitellopsis
optusa
Isoetidy – całkowicie zanurzone w wodzie, nie wystawiają kwiatów nad powierzchnię, rośliny
dosyć prymitywne rośliny zarodnikowe (paprotniki), tworzy spore łany na dnie, mogą zajmować
spore przestrzenie.
Poryblin jeziorny (Isoetes lacustris) – gatunek wskaźnikowy dla jezior …, są one bardzo czyste,
określamy jako oligo- i mezotroficzne, występują również na jeziorach północnej Polski.
Jezierze (Najas) – roślina tkankowa
Chara aspera
Chara delicatula
Nitella gracilis
Brzeżyca jednokwiatowa (Littorella uniflora)
Pleuston – są to rośliny o liściach pływających, nie zakorzenione na dnie.
Wątrobowce (krewni mszaków, unoszące się na powierzchni wody), Ricciocarpus natous,
Raccia fluitans
Paprocie: Salwinia pływająca (Salwinia natans), Aldrowanda pęcherzykowata (Aldrovanda
vesiculosa), Pływacz (Utricularia) – posiadają narządy pułapkowe dla planktonu, roślina
mięsożerna, Żabiściek pływający (Hydrocharis morsus-ranae) – liście sercowate, nad
powierzchnią wody wystają kwiaty,
Rzęsowate: Lamna, Spirodella, Wolffia – całkowicie pozbawione korzonka.
Zielenice (Chlorophyta): Spirogyra, Zygnema, Morgeotia - glony nitkowate które zalegają na
dnie tworząc herpon, gdy duża jest emisja światła, wydalają gaz a on umieszczony między
nitkami unosi je na powierzchnię wody.
Gałęzatka (Cladophora) – może występować w peryfitonie, dzięki przylgą przytwierdza się do
podłoża
Hydrodictyon
Herpon – proste rośliny nie naczyniowe (m.in. bakterie), tkankowe, tworzą zbiorowiska na
powierzchni dna, często sinice.
Sinice (Cyanobacteria)
Okrzemki (Bacillariophyceae) – są glonami, charakterystyczne dla planktonu, rodzaj Melosika
sp. tworzy nitkowate kolonie składające się z kilkunastu osobników, nad dnem zalegają,
powoduje zjawisko skoku tlenowego; Pierzaste, Bacillariales.
Zielenice (Chlorophyta): Zygnema, Mougeotia, Cladophora
Peryfiton – rośliny porastają w pewnej odległości od dna, np. kamienie, m. in. glony.
Sinice (Cyanobacteria)
Okrzemki (Bacillariophyceae): Pierzaste, Bacillariales.
Zielenice (Chlorophyta): Zygnema, Mougeotia, Cladophora, Bulbochaete, Oetogonium.
i. Plankton – glony, sinice, rośliny drobne czasami kolonijne unoszące się w wodzie biernie,
związane z tonią wody.
Sinice (Cyanobacteria)
Okrzemki (Bacillariophyceae): Promieniste (Biddulphiales)
Zielenice (Chlorophyta)
II. Typy litoralu
a. Fitolitoral – dość ubodi, nie ma roślinności wynurzonej, kamieniste w jeziorach górskich
b. Psammolitoral – nieco bogaty, w dużych jeziorach, dno piaszczyste, bez mułu, narażone na
falowanie wody.
c. Psammolitoral z helofitami wielkojeziornymi – bardzo długo strefa płytkiej wody, gdzie robi
się głębiej kmogą się zakorzeniać rośliny wystające nad wodą a dalej elodeidy
d. Fitolitoral wielkojeziorny – prawie wszystkie strefy roślinności, często urozmaicone i
wypłacone, strefa przybrzeżna, przy samym brzegu strefa roślinności wynurzonej, strefa
elodeidów i dalej gdzie głębiej są helofity.
e. Fitolitoral śródjeziorny – (jezioro Niegocin) na środku jeziora płytko, strefa oczeretów,
elodeidów, narażone na falowanie, na stokach mogą rozwijać się isoetidy.
f. Fitolitoral małojeziorny – w małych jeziorach, w zatokach wypłaconych, charakteryzuje się
tym iż helofity porastają wypłycenia.
g. Fitolitoral stawowy – nie ogranicza się do samych stawów, stoki muszą być w miarę łagodne,
dno muliste oraz osłonięcie od wiatru, w stawach światło dociera do dna na całej długości,
oddziaływanie wiatru jest nieskuteczne, wszystkie zbiorowiska roślinne mogą się rozwijać, w
wyniku sukcesji naturalnej przekształca się w bagna.
h. Fitolitoral bagienny – roślinność umacnia dno.
i. Fitolitoral zanikający j. Fitolitoral sztucznie zmieniony – jest jeszcze przestrzeń wodna ale zaczyna powoli zarastać.