PRZESTRZEGANIE PRAWA PRACY W SUPERMARKETACH i

Transkrypt

PRZESTRZEGANIE PRAWA PRACY
W SUPERMARKETACH i HIPERMARKETACH
Państwowa Inspekcja Pracy kontroluje supermarkety i hipermarkety od 7 lat. W
latach 2001–2003 systematycznym kontrolom i rekontrolom poddano ponad 260 placówek.
W ub. r. przedmiotem zainteresowania inspektorów pracy były głównie supermarkety nie
kontrolowane wcześniej - sprawdzono 66 placówek należących do 38 sieci handlowych. Na
skutek interwencji inspektorów pracy, w latach 1999-2004 ponad 19 tys. 300 osób
odzyskało ponad 3,2 mln zł niewypłaconych lub zaniżonych świadczeń ze stosunku pracy.
Wskutek przeprowadzonych w roku 2004 kontroli w sklepach należących do sieci
BIEDRONKA i LIDL blisko 7 tys. osób otrzymało ponad 1,1 mln zł zaległych należności.
Wyniki kontroli w 2004 r.
Najczęstsze nieprawidłowości:

nieudzielanie urlopów wypoczynkowych w roku, w którym pracownicy nabyli
do nich prawo - 67% skontrolowanych placówek

naruszenia przepisów o czasie pracy, np. nieprawidłowe prowadzenie
ewidencji czasu pracy – 52,5%, nieudzielanie należnego odpoczynku – 46%,
nieprzestrzeganie przepisów o pięciodniowym tygodniu pracy – 29,5%

niewypłacanie należnych świadczeń, w szczególności wynagrodzenia za
godziny nadliczbowe - 47,5% skontrolowanych jednostek. Kwota świadczeń
należnych
pracownikom,
a
nie
wypłaconych
przez
placówki
wielkopowierzchniowe, przekracza 236 tys. zł

nieprawidłowe zapisy w umowach o pracę - 56% skontrolowanych placówek

nieprawidłowe zapisy w świadectwach pracy - 28%

nieprawidłowe opracowanie regulaminów pracy - 56% oraz regulaminów
zakładowego funduszu świadczeń socjalnych - 20%
W zakresie bhp nieprawidłowości dotyczyły głównie:

organizacji i wyposażenia pomieszczeń higienicznosanitarnych - 45%

magazynowania towarów - 46% skontrolowanych placówek

ładu i porządku w ciągach komunikacyjnych - 58%

organizacji stanowisk pracy, wyposażenia pracowników w odzież i obuwie
robocze oraz w środki ochrony indywidualnej - ok. 30%
1

blokowanie dostępu do wyjść awaryjnych składowanym towarem, trwałe
zamykanie drzwi ewakuacyjnych - 27% skontrolowanych supermarketów

niedostateczne oświetlenie stanowisk pracy światłem dziennym – 25 %

dopuszczenie
do
pracy
pracowników
nieposiadających
uprawnień
kwalifikacyjnych (głównie do prowadzenia wózków z napędem silnikowym), a
w ponad jednej trzeciej – nieprzeszkolonych w zakresie bhp - w prawie co
trzecim skontrolowanym supermarkecie
Najważniejsze efekty kontroli:

wypłacenie 2 266 pracownikom należnych świadczeń na kwotę ponad 670 tys. zł

usunięcie błędnych zapisów z regulaminów pracy i wynagradzania

udzielenie 554 pracownikom zaległych urlopów wypoczynkowych (łącznie 3 728 dni)

założenie dla 1 221 pracowników ewidencji czasu pracy

założenie i uporządkowanie akt osobowych

wyposażenie 143 pracowników w środki ochrony indywidualnej, m.in. w okulary
ochronne i rękawice gumowe przy stosowaniu preparatów niebezpiecznych, w buty
ochronne przy obsłudze wózków silnikowych

zainstalowanie wentylacji i oświetlenia w pomieszczeniu ładowania akumulatorów
wózków jezdniowych

uzupełnienie ubytków nawierzchni dróg, przejść

wyposażenie pomieszczeń higienicznosanitarnych w niezbędne urządzenia
Skargi na placówki wielkopowierzchniowe
2004 r.
Do PIP wpłynęły 242 skargi na działalność placówek należących do największych i
najbardziej znanych sieci supermarketów. Połowę z nich zgłosili pracownicy, 38% - byli
pracownicy, 2% - organizacje związkowe. Pozostałe 10% skarg zostało złożonych przez inne
podmioty, 3 przez Rzecznika Praw Obywatelskich, 2 przez społecznych inspektorów pracy.
Zakres tematyczny skarg:

czas pracy, w tym prowadzenie ewidencji czasu pracy

wynagrodzenie za pracę, głównie za godziny nadliczbowe

zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę

warunki pracy
2
66% skarg uznano w pełni za zasadne, 4% - za częściowo zasadne, 14% - za
całkowicie niezasadnione. W 2% przypadków niemożliwe okazało się potwierdzenie
zarzutów skarżących i sprawy te rozpatrzy sąd. 5% spraw nadal jest rozpatrywanych, zaś 7%,
ze względu na właściwość miejscową, musi zostać rozpatrzonych przez inny okręgowy
inspektorat pracy. 4 skargi zostały wycofane ze względu na polubowne załatwienie sprawy
przez pracodawcę.
Na skutek działań podjętych przez inspektorów pracy 122 osoby otrzymały ponad
46 tys. zł tytułem zaległych wynagrodzeń i świadczeń ze stosunku pracy.
PODSUMOWANIE
Najczęściej stwierdzane przez inspektorów pracy nieprawidłowości dotyczyły
nieudzielania zaległych urlopów wypoczynkowych, nieprowadzenia lub nieprawidłowego
prowadzenia ewidencji czasu pracy, niewypłacania lub zaniżania wynagrodzenia i innych
świadczeń ze stosunku pracy, nieprawidłowego prowadzenia akt osobowych.
Nieprawidłowości w zakresie warunków pracy polegały przede wszystkim na:
niewłaściwej organizacji składowania i magazynowania towarów oraz ich przemieszczania w
obiektach i pomieszczeniach handlowych, nieprawidłowej organizacji i wyposażeniu
pomieszczeń higienicznosanitarnych, niewłaściwej eksploatacji maszyn i urządzeń oraz
środków transportowych, braku kwalifikacji pracowników do ich obsługi.
Ujawnienie wszystkich nieprawidłowości (nie wszystkie można ujawnić na podstawie
dowodów materialnych, np. dokumentów) utrudnia lub czasem uniemożliwia brak
współpracy lub nawet sprzeciw pracowników, którzy obawiając się utraty pracy lub kłopotów
z uzyskaniem nowej pracy nie są zainteresowani udzieleniem niezbędnych informacji. W tej
sytuacji, w sieciach zatrudniających znaczną liczbę pracowników, istotną rolę mają do
odegrania związki zawodowe.
Analiza wyników kontroli wskazuje m.in. na potrzebę zaostrzenia sankcji
stosowanych wobec pracodawców łamiących prawa pracownicze.
Spotkania z przedstawicielami zarządów Jeronimo Martins Dystrybucja Sp. z o.o.
oraz LIDL Polska Sp. z o.o., podczas których omówiono wyniki kontroli w tych sieciach,
pozwalają przypuszczać, że zagraniczni właściciele nie mają pełnej wiedzy o sytuacji w
placówkach polskich. Główny Inspektor Pracy jako zasadę przyjął, że o wynikach kontroli
Państwowa Inspekcja Pracy będzie informować także właściciela sieci. Informacje takie
skierowano dotychczas do właścicieli sieci: BIEDRONKA, LIDL, KAUFLAND.
3