Kontrole legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej w

Kontrole legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej w pierwszym
półroczu 2009 r. przeprowadzone przez inspektorów pracy OIP w
Katowicach
Jak ustalono, w trakcie kontroli pracę bez pisemnej umowy wykonywało 125 obywateli polskich. Jeszcze więcej, bo
aż 160 osób nie zostało zgłoszonych do ubezpieczenia społecznego mimo istnienia takiego obowiązku. W 101
przypadkach pracodawcy jeszcze w trakcie kontroli potwierdzili pracownikom zatrudnienie na piśmie, pozostałe
przypadki zostały objęte środkami prawnymi.
W trakcie kontroli firmy sprzątającej z siedzibą w Sosnowcu stwierdzono w czasie kontroli 19 przypadków
niezgłoszenia do ubezpieczenia społecznego osób świadczących pracę. Kolejne czynności kontrolne ujawniły
dalsze 52 przypadki nieterminowego zgłoszenia do ZUS. W toku prowadzonych czynności kontrolnych
przedsiębiorca zalegalizował zatrudnienie tych osób, potwierdzając zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego
zgodnie z zawartymi umowami zlecenia.
W ciągu pierwszego półrocza 2009 r. inspektorzy pracy zakwestionowali umowy zlecenia lub umowy o dzieło w
odniesieniu do 285 osób, z którymi zgodnie z warunkami wykonywania pracy powinny zostać zawarte umowy o
pracę. Należy przy tym odnotować wzrost ilości skontrolowanych umów zlecenia i umów o dzieło – 1.665, wobec
1.307 w 2008r. Jest to efekt zwrócenia szczególnej uwagi na to zagadnienie przez inspektorów pracy ze względu
na to, że pracodawcy często zawierają „tańsze” umowy – zlecenia lub o dzieło – zamiast umów o pracę.
Oszczędzają w ten nieprawidłowy sposób dzięki niezgłoszeniu osób do ZUS, nieprzestrzeganiu płacy minimalnej i
terminów wypłat czy nieudzielaniu urlopów wypoczynkowych (w przypadku umów zlecenia i umów o dzieło nie
obowiązują przepisy Kodeksu pracy, a w przypadku umów o dzieło nie jest wymagane opłacanie składek ZUS).
Wyniki kontroli inspektorów pracy oraz dokonane obserwacje potwierdzają tendencję do uciekania przedsiębiorców
w jak najtańsze formy zatrudnienia, niekoniecznie zgodnie z prawem - blisko 20% skontrolowanych umów
cywilnoprawnych zawieranych jest z naruszeniem prawa.
W szczególności dotyczy to budownictwa (wykonywanie prac niebezpiecznych) oraz ochrony obiektów
(dozorowanie).
Działania kontrolne inspektorów pracy pokazują, że w 2009 r. już co piąty skontrolowany pracownik był zatrudniony
w sposób nieprawidłowy, podczas gdy w 2008 r. co ósmy.
Ujawnione zaległości w odprowadzaniu składek na Fundusz Pracy osiągnęły kwotę 531.129 zł i dotyczyły 11,4 %
skontrolowanych pracodawców, wobec 7,3 % w 2008 r. W trakcie kontroli przeprowadzonych w br. przez
inspektorów pracy pracodawcy opłacili zaległe składki na Fundusz Pracy oraz ubezpieczenie społeczne w łącznej
kwocie 68.113 zł.
Kontrole dotyczące legalności zatrudnienia cudzoziemców ujawniły 38 przypadków świadczenia pracy bez
zezwolenia lub z naruszeniem jego postanowień (wobec 33 w całym 2008 r.). W 19 przypadkach (50%) dotyczyło to
obywateli Ukrainy, w 7 przypadkach obywateli Maroka, a w 4 przypadkach obywateli Chińskiej Republiki Ludowej.
Wyniki kontroli pozwalają stwierdzić, że inspektorzy pracy ujawniają coraz większą liczbę cudzoziemców
wykonujących pracę nielegalnie. Najliczniejszą grupę stanowią przy tym obywatele Ukrainy, którzy korzystają,
często jednak w sposób nieprawidłowy, z uproszczonych procedur legalizacji zatrudnienia. Jest to także efekt
nadużyć w pośrednictwie zatrudnienia pomiędzy przedsiębiorcami ukraińskimi a polskimi.
Wśród przykładowych kontroli legalności zatrudnienia należy wskazać kontrolę w dwóch sklepach z odzieżą
chińską należących do spółki, której właścicielem jest obywatel Chińskiej Republiki Ludowej.
Podczas czynności kontrolnych uzyskano informacje o zatrudnianiu pracowników bez umów o pracę lub
jakichkolwiek umów na tzw. okres próbny, trwający od kilku tygodni do kilku miesięcy. Ujawniono także przypadki,
gdzie pracodawca w ogóle nie potwierdził na piśmie zatrudnienia. W efekcie działań kontrolnych stwierdzono, że w
okresie jednego roku działalności firmy 17 pracownikom nie potwierdzono na piśmie umowy o pracę, a dalszych 17
osób nie zgłoszono do ubezpieczenia społecznego. Kontrola wykazała również liczne nieprawidłowości z zakresu
czasu pracy, wynagrodzeń za pracę oraz badań lekarskich i szkoleń bhp. Stwierdzono również pracę 2
cudzoziemców - obywateli Chińskiej Republiki Ludowej, niezgodnie z zezwoleniem.
Z uwagi na skalę naruszeń przepisów oraz okres, w jakim dochodziło do nieprawidłowości inspektorzy pracy
skierowali do prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa złośliwego lub uporczywego
naruszenia praw pracowniczych (art. 218 § 1 K.k.).
W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami dotyczącymi legalności zatrudnienia obywateli polskich i
cudzoziemców inspektorzy pracy nałożyli mandaty karne na łączną kwotę 70.900 zł oraz skierowali do sądu 123
wnioski o ukaranie.
Poza działalnością kontrolną inspektorów pracy na uwagę zasługuje rozszerzenie współpracy z innymi organami
uprawnionymi do kontroli legalności zatrudnienia oraz publicznymi służbami zatrudnieniami, tj. ze Strażą Graniczną,
Służbą Celną i Policją, a także urzędami pracy. W pierwszym półroczu br. przeprowadzono 34 kontrole na wniosek
tych instytucji. W 15 przypadkach podjęto wspólne działania z Policją lub Strażą Graniczną, w tym wspólnie
przeprowadzono 10 kontroli. W 169 przypadkach o ustaleniach poczynionych przez inspektorów pracy
poinformowano inne urzędy i instytucje.