The War on Words - konferencja IPI

The War on Words - konferencja IPI
Środa, 07 Październik 2009 13:27
W dniach 5-6 października 2009 r. w Wiedniu odbyła się konferencja pt. The War on Words
(Wojna o słowa) zorganizowana przez International Press Institute. Uczestnicy konferencji
zastanawiali się nad możliwościami wprowadzania ograniczeń wolności słowa ze względu na
walkę z terroryzmem. W konferencji wzięło udział 130 uczestników z 28 państw.
Konferencja była podzielona na pięć paneli, w których dyskutowano na temat walki z
terroryzmem i jej wpływu na erozję praw podstawowych jednostki, reakcji mediów na
stosowanie tortur wobec potencjalnych zamachowców, roli mediów jako „watchdoga” oraz
nawoływaniu do nienawiści po wydarzeniach z 11 września 2001, na podstawie sprawy
duńskich karykatur. Logika tortur – jak raportowały o terroryzmie i torturach media?
Manfred Nowak (Profesor prawa konstytucyjnego, Specjalny Przedstawiciel do spraw tortur) w
swoim wystąpieniu wskazał, iż rola mediów w informowaniu społeczeństwa o zamachach i
metodach stosowanych w więzieniu Guantanamo była z reguły spóźniona i nie przyczyniła się
na ewolucję i zmianę polityki Stanów Zjednoczonych. Profesor podkreślił, że dużo większą rolę
w zmianie polityki Stanów Zjednoczonych odgrywają państwa europejskie oraz organizacje
pozarządowe.
Gudrun Herrer (Redaktor Der Standard) podkreślił, że obiektywne raportowanie o wydarzeniach
z Nowego Jorku, Madrytu i Londynu nie było możliwe. Dziennikarzom i redakcjom raportującym
o wydarzeniach natychmiast przypisywano bycie anty-amerykańskim lub wręcz przeciwnie
zanadto pro.
Joanne Mariner (Human Rights Watch w Nowym Jorku) odniosła się do języka używanego
przez media oraz brakiem precyzyjności i rzetelności w raportach. Jako przykład podała
unikanie przez media używania pojęcia „tortur”, które zastępowane jest pojęciami takimi jak:
ciężkie metody przesłuchań, pogłębione techniki przesłuchań itp.
Z kolei Philip Zelikow (Były przewodniczący amerykańskiej Komisji ds. ataków terrorystycznych)
1/4
The War on Words - konferencja IPI
Środa, 07 Październik 2009 13:27
wskazywał na odmienną odpowiedzialność mediów i rządów za informowanie społeczeństwa o
akcjach terrorystycznych.
Media jako „watchdog” w walce z terroryzmem
Paneliści podczas tej sesji dyskutowali na temat granicy pomiędzy redakcyjną niezależnością a
odpowiedzialnością redakcji za bezpieczeństwo publiczne.
Raphael Perl (OBWE) podkreślił jak ważna jest współpraca pomiędzy rządami a mediami
rządami w informacji społeczeństwa. Najlepsze wynika według paneli sty można uzyskać
poprzez samo-regulację środowiska dziennikarskiego i kształtowanie poczucia
odpowiedzialności za słowa. Odniósł się on również do nowego wyzwania, jakim jest Internet i
możliwość rozpowszechniania w nim informacji przez terrorystów.
Elmar Thevessen (ZDF German Television) podkreślił iż rolą dziennikarza nie jest suche
przedstawianie faktów ale wpływanie na kształtowanie opinii i dokonywanie analizy tychże
wydarzeń. Z tego względu media muszą być bardzo ostrożne w raportowaniu o aktach
terroryzmu tak żeby nie prowokować społecznej paniki ani nie podsycać wzajemnych animozji i
nietolerancji.
Nikolai Sintsov (Anty-terrorystyczny Komitet Narodowy, Rosja) w swoim wystąpieniu
przedstawił rządowy program szkoleń mających na celu wskazanie standardów raportowania o
wydarzeniach związanych z terroryzmem. Plan przedstawiony przez N. Sintsova wzbudził
ożywioną dyskusję i krytykę ze strony dziennikarzy, którzy ocenili, że jest to kolejna forma
cenzury wprowadzana w Rosji.
Buntowanie, wolność słowa i religijna tolerancja
Podstawą do niniejszego panelu była sprawa duńskich karykatur.
2/4
The War on Words - konferencja IPI
Środa, 07 Październik 2009 13:27
Michael Christiani Havemann (Adwokat, Haverman & Partners, Kopenhaga) przedstawił
chronologię wydarzeń związanych z publikacją karykatur. Był on osobiście zaangażowany w
sprawę ponieważ reprezentował grupy muzułmańskie. Jako pierwszy dwanaście karykatur,
opracowanych przez dwunastu różnych karykaturzystów, zamieścił duński dziennik
"Jyllands-Posten" 30 września 2005 roku w artykule Muhammeds ansigt (Twarz Mahometa).
Miały one charakter satyryczny i były dodatkiem do artykułu o wolności prasy. Niektóre rysunki
nawiązywały do terrorystycznej działalności organizacji islamistycznych. Ich zamieszczenie w
dzienniku przez Flemminga Rose’a było protestem wobec kłopotów, jakie miał duński pisarz i
dziennikarz Kåre Bluitgen, który bezskutecznie poszukiwał autorów ilustracji do książki dla
dzieci dotyczącej Mahometa. Odmawiano mu ze strachu przed reakcją wyznawców islamu,
którzy nie tolerują przedstawiania jego postaci w formie graficznej. W następnych tygodniach w
Danii przetoczyły się demonstracje tysięcy muzułmanów po tym jak prokurator umorzył wobec
autorów śledztwo. Po ogłoszeniu przez Premiera Danii informacji, że muzułmanom przysługuje
odwołanie od decyzji prokuratora skorzystali oni z takiej możliwości. Sąd nie uwzględnił
odwołania muzułmanów. Dnia 30 czerwca 2006 r. dziennik przeprosił muzułmanów za
publikację.
N.S. Mueen (Komitet Muzułmanów w Wielkiej Brytanii) zasugerował, że media skupiają się na
terroryzmie islamskim pomijając inne organizacje. Media skoncentrowały się na ekstremistach
islamskich, którzy zdecydowanie reprezentują mniejszość muzułmańską.
Endy Bayunii (Redaktor naczelny Jakarta Post) wskazał, że Indonezja jest krajem, który ciągle
doświadcza między-religijnych napięć. Z tego względu istotne jest promowanie wolności słowa,
niemniej jednak z drugiej strony niezbędne jest powstrzymywanie grup radykałów, którzy chcą
zawładnąć wiadomościami w celu promowania swojej działalności. E. Bayunii podkreślił, że
karykatury były w „złym guście” niemniej jednak bronił dziennikarzy, którzy nie powinni obawiać
się odpowiedzialności karnej za słowo.
Dyskusja skupiła się na obszarze wolności wypowiedzi jaką powinny gwarantować media. Tylko
wolność prasy i mediów gwarantuje swobodną wymianę wypowiedzi, wypowiedzi te powinny
odbywać się w duchu tolerancji i poszanowania różnic.
Deklaracja wiedeńska o terroryzmie, mediach i prawie
Ostatni panel konferencji został poświęcony redagowaniu deklaracji o „terroryzmie, mediach i
prawie”, w której uczestnicy konferencji nawołują do zmiany prawodawstwa w celu umożliwienia
3/4
The War on Words - konferencja IPI
Środa, 07 Październik 2009 13:27
swobodnego przepływu informacji i swobody wypowiedzi w kontekście terroryzmu. Standardy
rzetelności dziennikarskiej powinny opierać się na samo-regulacji. Wprowadzanie ustaw
mających na celu zwalczanie terroryzmu nie może ograniczać ani wpływać na wolność słowa.
Tekst deklaracji dostępny będzie na stronie konferencji po 12 października 2009 r.
W konferencji z ramienia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka uczestniczyła Dominika
Bychawska-Siniarska.
Więcej informacji na temat konferencji znajduje się na: http://www.freemedia.at/events/war-onwords/
4/4