Za co te punkty? - Phila

Za co te punkty?
O filatelistyce tematycznej pisano w ostatnim okresie na łamach FILATELISTY bardzo dużo. To chyba dobrze.
Powstanie w ciągu ostatniego kilku lat nowych rodzimych eksponatów tematycznych, które dzielnie spisują się na
licznych wystawach europejskich i światowych, jest bardzo pozytywnym zjawiskiem. Odnotowujemy także rozwój
w eksponatach tematycznych prezentowanych na arenie krajowej. Problemem, który zakłóca tą - zdawałoby się –
sielankę, jest poruszany przez kilku publicystów temat sędziowania eksponatów w klasie tematycznej.
Na czym opierają się zatem jurorzy podczas swojej pracy? Na znanej nam wszystkim punktacji: za tytuł, plan
i rozwinięcie, wiedzę, stan i rzadkość walorów oraz ich prezentację. Razem maksimum 100 punktów. Jak rozdzielić zatem
punkty w poszczególnych kategoriach, aby zbliżyć ocenę eksponatu do tej magicznej liczby? Tu leży chyba sedno
naszych wszystkich problemów, zarówno u wystawców, jak i u sędziów.
Najlepszym pomocnikiem w ustalaniu odpowiedniej oceny jest bez wątpienia doświadczenie, zarówno wystawców, jak
i jurorów. Poparciem słuszności tej tezy są wyniki grupy kolegów, która od kilku lat jeździ regularnie na poważne
wystawy zagraniczne (np. na coroczne Europejskie Mistrzostwa w Filatelistyce Tematycznej w Essen). Oglądane
wspólnie eksponaty i wielogodzinne dyskusje i krytyki, najlepszych nawet prezentowanych tam dokonań, odbiły się
szybko na indywidualnych wynikach uczestników tych wyjazdów. Zarówno w ich roli jako wystawców, jak
i sędziów wystaw krajowych. Nic tak nie pomaga w życiu, jak uczenie się od najlepszych i naśladowanie sprawdzonych
i uznanych wzorców.
Innym źródłem pogłębiania wiedzy mogą być szkolenia. Warunkiem koniecznym jest jednak wysoki poziom
merytoryczny, zarówno prowadzących i dyskutowanego materiału. Jest to szczególnie ważne w filatelistyce tematycznej,
która podlega ciągłemu procesowi ewolucji. Nie dorobiliśmy się jeszcze jednolitego ogólnokrajowego systemu szkoleń,
opartego na aktualnych materiałach. Tym bardziej godnymi uznania są serie artykułów poświęconych różnym aspektom
filatelistyki tematycznej ukazujące się na łamach naszego czasopisma.1) Nieodzownym poradnikiem dla każdego
wystawcy pozostaną także niezmiennie „Zasady wystawiennictwa...” z zawartym tam m.in. Regulaminem Oceny
Eksponatów Tematycznych.2)
A jak radzą sobie filateliści w innych krajach? W moich poszukiwaniach natrafiłem na materiał szkoleniowy,
przeznaczony dla średnio zaawansowanych filatelistów-tematyków (!), którego częścią jest zestawienie kryteriów, jakie
spełniać powinien każdy eksponat w powiązaniu z ilością punktów, jakie może za to otrzymać na wystawie
filatelistycznej. Prezentuję ten ciekawy i pouczający materiał, który bez żadnych większych adaptacji można zastosować
do każdego eksponatu tematycznego:
Kryteria oceny
Punkty
Opracowanie i rozwinięcie (do osiągnięcia max. 35 punktów)
Tytuł
A.
B.
C.
Prosty (skromny) tytuł.
Wyraźna próba oddania w tytule zawartości planu.
Oryginalny / kreatywny tytuł pokazujący czego można się spodziewać w planie.
1
2
3
Plan
A.
B.
C.
D.
E.
F.
G.
H.
Całkowity brak planu lub tylko jego namiastka.
Prosty plan z wieloma usterkami (nie logiczny, nie rzetelny naukowo, nie pełny, nie zrównoważony, nie spójny).
Powierzchownie opracowany plan z kilkoma usterkami.
Dopracowany głębiej plan, w którym widać nić przewodnią eksponatu.
Dobrze dopracowany plan z systematycznym podziałem. Brak wad lub sporadyczne wady.
Zauważalna kreatywność i /lub oryginalność.
Logicznie dopracowany plan, wielokrotnie nawiązujący do tytułu eksponatu. Systematyczny
i wyważony. Dostrzegalna nić przewodnia. Spora kreatywność i/lub oryginalność.
Logicznie dopracowany plan, całkowicie zgodny z tytułem eksponatu. Systematyczny, wyważony
i kompletny. Wyraźna nić przewodnia. Bardzo kreatywny i/lub oryginalny.
Znakomity plan.
Rozwinięcie
A. Całkowity brak lub namiastka rozwinięcia planu.
B. Rozwinięcie ograniczone do krótkich napomknięć, które i tak wynika z użytych walorów
filatelistycznych.
C. Poprawne, ale tylko pobieżne rozwinięcie planu, , bez wskazania wzajemnych powiązań.
D. Poprawne, ale proste rozwinięcie planu. Teksty (opisy) tematyczne są łatwo dostrzegalne.
Zauważalna nić przewodnia opowiadanej w eksponacie historii. Opracowania ważniejszych
aspektów tematu.
1
1–2
3–5
6
7
8–9
10
11
12
1–3
4–6
7
8–9
E.
F.
G.
H.
Poprawne i miejscami głębokie opracowania zagadnień. Widoczna nić przewodnia opowiadanej
w eksponacie historii. Wyważone proporcje między tekstem a walorami filatelistycznymi.
Zauważalna kreatywność i /lub oryginalność. Głębsze opracowania większości aspektów tematu.
Poprawne i głębokie opracowania zagadnień. Widoczna nić przewodnia opowiadanej w eksponacie historii. Wyważone proporcje między tekstem tematycznym a walorami filatelistycznymi.
Widoczna wielokrotnie kreatywność i /lub oryginalność. Głębsze opracowania prawie wszystkich
aspektów tematu.
Poprawne i bardzo głębokie opracowania zagadnień. Duża zgodność między tekstem tematycznym a walorami filatelistycznymi. Wielokrotnie zauważana kreatywność i /lub oryginalność
w badaniach tematycznych.
Znakomite rozwinięcie planu.
Innowacja
A. Brak innowacji (nowatorstwa) w porównaniu do innych opracowań tego tematu.
B. Nieliczne nowe aspekty oraz brak nowego materiału filatelistycznego dla tego tematu.
C. Kilka nowych aspektów i/lub nowe ujęcie niektórych zagadnień tematu, opracowane jednak
w prosty sposób. Sporadyczne wykorzystanie nowego materiału filatelistycznego dla tego tematu.
D. Nowatorskie ujęcie tematu filatelistycznego lub całkowicie nowy temat ciekawie opracowany.
Wykorzystanie sporej ilości nowego materiału filatelistycznego.
E. Całość opracowana jest kreatywnie i/lub oryginalnie z użyciem dużej ilości nowego dla danego
tematu materiału filatelistycznego.
Wiedza, osobiste studia i badania (do osiągnięcia max. 30 punktów)
Wiedza tematyczna
A. Powszechnie dostępna lub powierzchowna wiedza tematyczna. Użycie zbyt małej lub zbyt dużej
ilości tekstu, zamieszczanie tekstu tylko u góry lub u dołu kart wystawowych. Częsty brak
zgodności między tekstem a dość popularnym materiałem filatelistycznym. Wskazane użycie
innego materiału filatelistycznego dla tego tematu.
B. W niektórych miejscach zauważalne osobiste badania tematu. Na wielu kartach użycie niezbyt
odpowiedniego tekstu, zbyt małej lub zbyt dużej jego ilości, często skupionego w jednym bloku.
Za mała zgodność między tekstem a materiałem filatelistycznym i/lub wykorzystywanie zbyt
popularnego materiału dla tego tematu.
C. W wielu miejscach zauważalne osobiste badania tematu. Początki poprawnego wykorzystania
tekstu (odpowiedni tekst, we właściwym miejscu, w poprawnej ilości), czasami jednak błędne
wykorzystanie tekstu. Więcej uwagi poświęcić połączeniu tekstu z materiałem oraz doborowi
właściwego materiału filatelistycznego.
D. Osobiste studia i badania zaznaczone w aspektach tematu. Zasadniczo właściwe wykorzystanie
tekstu. Prawie przez cały eksponat właściwe połączenie tekstu i materiału. W większości
prawidłowy dobór materiału filatelistycznego.
E. Osobiste studia i badania w całym eksponacie. Właściwe wykorzystanie tekstu oraz połączenie go
z materiałem. Materiał odpowiada w zupełności użytemu tekstowi. Nowatorskie podejście
do wykorzystania niektórych walorów.
Wiedza filatelistyczna
A. Użyty tylko współczesny materiał filatelistyczny o niskiej wartości tematycznej.
B. Prosty materiał filatelistyczny o ograniczonej różnorodności (ze wzglądu na rodzaje użytego
materiału, jego zakres czasowy i kraj pochodzenia).
C. Materiał o ograniczonej różnorodności.
D. Wykorzystanie różnorodnego materiału, nieomal bez popełnienia poważnych błędów.
E. Odpowiednia różnorodność wykorzystanego materiału. Niektóre walory na dobrym poziomie
filatelistycznym. W miejscach koniecznych użyte opisy filatelistyczne.
F. Duża różnorodność wykorzystywanego materiału w całym eksponacie. Niektóre walory na bardzo
wysokim poziomie filatelistycznym. Wykorzystanie ze zrozumieniem walorów, których użycie
nie od razu jest jasne. Elementy osobistych studiów i badań filatelistycznych. W miejscach
koniecznych użyte opisy filatelistyczne.
G. Zwracające uwagę szerokie opracowanie. Wysoki poziom całego eksponatu. Niespodziewane
znaczenie filatelistyczne. Wyraźne studia i badania filatelistyczne.
H. Znakomita wiedza filatelistyczna.
Stan i rzadkość (do osiągnięcia max. 30 punktów)
Stan
A. W wielu miejscach materiał o niskiej jakości – konieczność dokonania wielu zmian.
B. W wielu miejscach średni stan materiału.
C. Ogólnie poprawny stan materiału.
D. Ogólnie dobry stan materiału.
E. Wysoka jakość użytego materiału (zważywszy jego rodzaj).
2
10 – 11
12 – 13
14
15
1
2
3
4
5
1–3
4–6
7–9
10 – 12
13 – 15
1–3
4–6
7–8
9
10 – 11
12 – 13
14
15
1–2
3–4
5–6
7–8
9 – 10
Rzadkość
A. Brak w eksponacie materiału trudniejszego do zdobycia.
B. Użycie nieznacznej ilości trudniejszego materiału.
C. Głównie materiał pospolity, niektóre walory średnio-trudne.
D. Częściowo materiał średnio-trudny, prawie zupełny brak materiału trudnego.
E. Użycie materiału średnio-trudnego, zauważalne wykorzystanie kilku trudniejszych walorów.
F. Użycie głównie materiału średniego i trudniejszego. Kilka rzadkich pozycji.
G. Wielokrotne użycie rzadkiego i bardzo trudnego materiału.
H. Znakomity materiał filatelistyczny.
Prezentacja (do osiągnięcia max. 5 punktów)
A. Eksponat wykonany niechlujnie.
B. Prezentacja z widocznymi błędami i defektami.
C. Brak widocznych błędów, ale prezentacja wymaga poprawy.
D. Eksponat robi dobre i zadbane wrażenie.
E. Znakomita prezentacja.
1–4
5–8
9 – 10
11 – 12
13 – 14
15 – 17
18 – 19
20
1
2
3
4
5
Tabelę opracowałem dzięki lingwistycznej pomocy naszego Kolegi Hansa Vogelsa 3).
Każdy z wystawców-tematyków zebrał w swojej karierze różne doświadczenia w zakresie otrzymywanych ocen. Teraz
może stać się sam przez chwilę sędzią. Jako, że najtrudniej być nim w swojej własnej sprawie, dedykuję ten materiał
szczególnie moim kolegom jurorom i aspirantom. Nie zastąpi on w żadnej mierze wspomnianego już analizowania na
żywo najlepszych osiągnięć światowej filatelistyki tematycznej, ale zaszkodzić nie powinien nikomu.
Dla wszystkich wystawców-tematyków opracowanie to może stać się pomocą w rozwikłaniu licznych dylematów: jaki
materiał wybrać do eksponatu, jak go opisać, jak rozwinąć plan itd. Przede wszystkim zaś, jak zrobić dobry eksponat
i otrzymać za niego jak najwięcej punktów.
MAREK ZBIERSKI
Literatura:
1) m.in.R. Prange „Opowiedzieć historię – eksponat tematyczny“ – nr 1-11/2007 i 5, 6, 8-10/2008 oraz „Filatelistyka tematyczna w Polsce” nr 1-4/2010
2) „Zasady wystawiennictwa PZF dla wystaw konkursowych i do oceny eksponatów filatelistycznych” – BI PZF nr 4/124 z 2007 r.
3) fragment opracowania szkoleniowego NBFV, 2006 r.
------Artykuł ukazał się w nr 6/2010 Filatelisty
3