Karta wystawowa - Phila

Podręcznik tematyka (5)
Ryszard Prange
Karta wystawowa
Jak przygotować eksponat tematyczny, aby zyskał pełne uznanie widzów i jurorów
na wystawie? Prócz względów merytorycznych niezwykle ważny jest wygląd poszczególnych
kart wystawowych i eksponatu, jako całości.
Rozpocząć należy od wyboru wielkości, koloru i sztywności karty wystawowej.
Asortyment rodzajów kart używanych na wystawach jest bardzo szeroki. Obok typowych kart
formatu ”Schaubeck”, coraz częściej zauważyć można karty wielkości A-4, a na wystawach
europejskich i światowych nawet A-3 lub różne kombinacje wielkości, pasujące do rozmiarów
używanych ekranów. Polecenia godne wydają się karty A-4, jako wygodne do drukowania
na drukarkach w warunkach domowych.
Wskazane jest używanie kart jasnego koloru, białych lub kolorowych o bardzo stonowanym
nasyceniu koloru. Zbyt intensywna barwa kart odwraca uwagę od ich merytorycznej
zawartości. Można spróbować dostosować kolor kart do charakteru eksponatu np. kolor
niebieski dla tematów związanych z wodą, czy kolor zielony dla tematów botanicznych.
Przy obecnych możliwościach technicznych, anachronicznie wyglądają eksponaty
opisane ręcznie lub przy pomocy maszyn do pisania. Użycie komputera do przygotowania
kart wystawowych zapewnia nie tylko bardziej estetyczny wygląd, ale także umożliwia
stosowanie różnych wielkości, kolorów i typów czcionek dla różnych rodzajów opisów – tekst
filatelistyczny powinien mieć czcionkę mniejszą od wielkości czcionek użytych dla tekstu
tematycznego, winien różnić się kolorem lub być np. pochylony (kursywa). Można też
zróżnicować czcionki stosowane do opisów tematycznych z użytymi dla prowadzenia
narracji. Komponowanie układu strony (rozmieszczenie walorów i opisów), przy użyciu
przesuwnych pól tekstowych w różnych programach komputerowych (np. Word czy Corell)
pozwala łatwo osiągnąć pożądany wygląd całej strony. Bardzo łatwa i szybka jest też
ewentualna korekta wyglądu na pliku zapisanym dla każdej karty wystawowej.
Eksponat wystawiany na wystawach europejskich i światowych musi mieć tytuł i plan
(o ile występuje, to także wprowadzenie) przedstawione w jednym z języków obowiązujących
w FIP – angielskim, niemieckim, francuskim lub hiszpańskim. Wskazane, choć
nie obowiązkowe, jest przedstawienie tekstu tematycznego i filatelistycznego także w tym
języku. Zdarzają się eksponaty, w których wystawca zamieszcza tytuł i plan w dwóch
językach.
Strona tytułowa eksponatu może zawierać ilustrację, rysunek uzupełniający tytuł,
ale ważne jest, żeby nie był on dominujący i nie odwracał uwagi od merytorycznego
znaczenia tytułu i planu. Plan eksponatu powinien zmieścić się na stronie tytułowej, ale jeżeli
jest on bardzo rozbudowany i obok niego jest jeszcze tekst wprowadzający, można
(wyjątkowo) przeznaczyć na to maksymalnie dwie karty.
Zmieniły się zasady rozmieszczania walorów na karcie wystawowej. W związku
ze zmianą filozofii filatelistyki tematycznej, w eksponacie obowiązuje priorytet kolejności
narracyjnej opowiadania nad wyglądem strony. Nie obowiązują już dawne zasady symetrii
oraz „ciężkości walorów” (wielkości - np. przesyłki na dole karty, znaczki wyżej). Każdy walor
powinien być umieszczony tam, gdzie zachodzi taka tematyczna potrzeba. Tekst tematyczny
i filatelistyczny muszą znajdować się w bezpośredniej bliskości waloru, którego dotyczą.
Karta wystawowa nie musi być ograniczona ramką, stanowiącą ograniczenie pola
do eksponowania walorów. Pozorną ramkę stanowią same obrysy walorów oraz tekstów.
Spotyka się nieraz na kartach cienką linię oddzielającą nagłówek z tytułem rozdziału
(i/lub podrozdziału) opowiadania i niekiedy też z tytułem eksponatu, co ułatwia zrozumienie
rozwinięcia.
1
Ryc. 1. Przykłady kart wystawowych z tekstem tematycznym tylko u góry strony, a nie obok walorów.
Prawa karta zbudowana wg starych zasad układu walorów (symetria i ciężkość walorów).
Ryc. 2. „Ciężkość walorów” nie ma znaczenia. Ich ułożenie zdeterminowane jest tylko kolejnością
narracji. Tekst bezpośrednio w pobliżu walorów, których dotyczy.
2
Okiem sędziego
Wystawca może lepiej wykonać swój eksponat, gdy wczuje się w rolę sędziego,
gdy pozna jego sposób oceny, pozna kryteria sędziowania eksponatu.
Istotne jest pierwsze wrażenie - wtedy kształtuje się podstawa oceniania. Ogólna
estetyka, karta tytułowa z rozbudowanym planem, dobre walory umieszczone na pierwszym
ekranie na linii wzroku i sędzia zaczyna wgłębiać się w szczegóły eksponatu. Zaczyna
od planu i od niego biorą początek kolejne wrażenia. Po zbadaniu zgodności struktury planu
z określeniem zawartym w tytule i ewentualnym podtytule, logiki w kolejności rozdziałów
i ich zrównoważenia, zaczyna „czytać” następne karty. Sprawdza zgodność rozwinięcia
z tytułem i planem, zrównoważenie poszczególnych części eksponatu z uwzględnieniem
ich znaczenia dla tematu, konsekwencję w kolejnym i logicznym przedstawianiu
powiązanych ze sobą zagadnień. Sędzia ocenia zawartą w eksponacie wiedzę tematyczną
i filatelistyczną wystawcy, innowacyjność i nowoczesność. Zwraca uwagę na wykorzystane
walory filatelistyczne, analizując ich rzadkość (dostępność), sprawdza ewentualną obecność
rarytasów. Przyznaje punkty, biorąc pod uwagę także ocenę eksponatów o podobnej
tematyce oraz porównując z eksponatem „wzorcowym”. Sędzia stosuje zasadę, by nie karać
dwa razy za ten sam błąd - znalezione uchybienia skutkować powinny odjęciem punktów
tylko w jednym z kryteriów oceniania.
Warto przypomnieć obowiązującą punktację oceny eksponatów tematycznych.
Na maksymalną do uzyskania łączną ocenę 100 punktów składają się częściowe wartości
punktowe za:
tytuł i plan – 15
rozwiniecie – 15
innowację – 5
wiedzę tematyczną – 15
wiedzę filatelistyczną - 15
stan (walorów) – 10
rzadkość (walorów) – 20
prezentację – 5
Z analizy punktacji wynika kilka wniosków.
- Dobry pomysł, poparty wiedzą dotyczącą tematu, sporządzenie rozsądnego planu
i rozwinięcie go w dalszym ciągu eksponatu, nawet przy braku rarytasów filatelistycznych
i doświadczenia oraz pogłębionej wiedzy filatelistycznej, mogą dać w końcowym rezultacie
przyzwoitą ocenę punktową.
- Dominujące znaczenie dla punktacji ma wiedza tematyczna i umiejętne wykorzystanie
jej przy budowie struktury estetycznego eksponatu (teoretycznie można w ten sposób
otrzymać ponad połowę możliwych do zdobycia punktów).
- Pozornie mało punktów jest do zdobycia za wygląd eksponatu, za prezentację, ale nawet
jeden punkt więcej może zadecydować o wyższym wyróżnieniu (medale przyznaje się
za wysokość punktacji w przedziałach co 5 pkt). Ponadto warto pamiętać o uwagach
dotyczących pierwszego wrażenia.
Wcześniej omawiany wybór tematu i tytułu eksponatu ma swoje odbicie w punktacji
sędziowskiej nie tylko w pierwszym punkcie (tytuł i plan), ale także w ocenie za innowację.
Punkty można zdobyć za opracowanie nowego tematu, nowe opracowanie rozdziałów planu,
nową koncepcję rozwinięcia, nowe opracowanie pojedynczych aspektów oraz użycie
nowego materiału dla wsparcia rozwinięcia tematycznego (także walorów pozornie
nie pasujących do tematu). Nowy temat opracowany wg starego, powielanego schematu
nie ma nic wspólnego z innowacyjnością (nowa dyscyplina sportowa czy nowa rodzina
ptaków w stosowanym dotychczas ujęciu). Jednym zdaniem - innowacja to osobisty wkład
w opracowanie tematu, inne niż robiono to dotychczas.
3