Krakow: Kazimierz - Ciekawe Miejsca.net

www.ciekawe-miejsca.net
UNESCO: Kraków cz. 4
Kazimierz – żydowska dzielnica
Krakowa
Krakowski Kazimierz, dziś kojarzony głównie jako dawna dzielnica żydowska, założony został jako samodzielne miasto przez
króla Kazimierza Wielkiego w roku 1335 na obszarze kilku osad,
których początki sięgają jeszcze XI stulecia.
wany w części do dnia dzisiejszego.
Otoczone było również murami obronnymi. W końcu XV wieku po wygnaniu
ludności żydowskiej z Krakowa, powstało w rejonie ulicy Szerokiej specyficzne
miasto żydowskie, dynamicznie rozwijające się w ciągu następnych kilku stuleci. Okres świetności Kazimierza przypadł na stulecia XV i XVI. Od połowy
XVII wieku następował powolny upadek
miasta. Ostatecznie włączono go do
Krakowa na początku XIX Wieku. Przed
II wojną światową cały teren dawnego
miasta Kazimierza zamieszkiwało kilkadziesiąt tysięcy ludności żydowskiej,
tworząc w ten sposób specyficzną dzielnicę o wyjątkowej atmosferze i niespotykanej już dziś kolorystyce. Wszystko to
niestety zostało bezpowrotnie zniszczone przez hitlerowców. Pozostały jedynie
niektóre zabytki będące świadkami życia oraz pamiątkami kultury i tradycji
dawnych mieszkańców Kazimierza.
Dawny ratusz miejski na placu Wolnica
Miasto lokowane na prawie niemieckim posiadało okazały rynek o wymiarach 195 x 195 m oraz charakterystyczny, szachownicowy układ ulic, zacho-
Spacer po Kazimierzu najlepiej rozpocząć na Placu Wolnica, zajmującym
dziś część obszaru dawnego rynku kazi1
nr 9 (18), Wrzesień 2008
www.ciekawe-miejsca.net
UNESCO: Kraków cz. 4
mierskiego. Na placu wznosi się dawny
ratusz miejski, zbudowany w pierwotnej formie w XV stuleciu, wielokrotnie
przebudowywany między innymi w XVII
i XIX wieku. Obecnie budynek ten mieści okazałe zbiory krakowskiego Muzeum Etnograficznego.
wnątrz świątyni spoczywają między innymi bł. Stanisław Kazimierczyk, żyjący
w XV wieku zakonnik tutejszego klasztoru, oraz twórca Kaplicy Zygmuntowskiej,
obywatel Kazimierza, Bartłomiej Berecci.
...i jego wnętrze
Kościół Bożego Ciała...
Drugą gotycką świątynią dawnego
Kazimierza, równie wartą uwagi, jest
znajdujący się u zbiegu ulic Skałecznej i Augustiańskiej kościół ŚŚ. Katarzyny i Małgorzaty, również ufundowany przez Kazimierza Wielkiego w połowie XIV wieku. W krużgankach klasztoru OO. Augustianów godne uwagi
są liczne malowidła ścienne, których
część pochodzi jeszcze ze średniowiecza. Tam również mieści się konfesja
Izajasza Bonera zwanego błogosławionym, miejscowego zakonnika, czczonego w tutejszym kościele od XV stulecia.
W północno-wschodnim narożniku
dawnego rynku stoi od XIV stulecia
główny kościół parafialny Kazimierza –
bazylika Bożego Ciała, ufundowana
przez króla Kazimierza Wielkiego. Ta
okazała budowla, należąca od początku XV wieku do Kanoników Regularnych
Laterańskich jest jednym z najwybitniejszych przykładów krakowskiego gotyku.
Wewnątrz zwraca uwagę okazały, barokowy ołtarz główny, a także piękne stalle z XVII wieku, należące do najwspanialszych dzieł tego typu w Polsce. We2
nr 9 (18), Wrzesień 2008
www.ciekawe-miejsca.net
UNESCO: Kraków cz. 4
Kościół na Skałce od strony Wisły
Pod koniec XIX stulecia w podziemiach kościoła urządzono słynną
kryptę zasłużonych Polaków.
Fresk z kaplicy Matki Boskiej Pocieszenia w kościele św. Katarzyny
Urokliwą ulicą Skałeczną podążamy w kierunku malowniczej, barokowej
świątyni ŚŚ. Michała i Stanisława, na
Skałkę, miejsce męczeńskiej śmierci biskupa Stanisława ze Szczepanowa, zamordowanego w 1079 roku przez króla Bolesława Śmiałego. Pierwotna, romańska świątynia stała w tym miejscu
już w XI stuleciu. W XIV wieku wzniesiono gotycki kościół, nad którym w 2 połowie XV stulecia opiekę przejęli Paulini,
sprowadzeni tu przez Jana Długosza.
Obecną świątynię wzniesiono w XVIII
wieku w stylu późnego baroku. W okazałym, barokowym wnętrzu szczególnie
warto zobaczyć drewnianą kłodę, według legendy zroszoną krwią św. Stanisława, a także resztki kamiennych stopni ołtarza, przy którym miał zostać zamordowany.
Fasada kościoła paulinów na Skałce
To właśnie na Skałce znaleźli miejsce wiecznego spoczynku między innymi Jan Długosz, Stanisław Wyspiański, Adam Asnyk, Henryk Siemiradzki,
3
nr 9 (18), Wrzesień 2008
www.ciekawe-miejsca.net
UNESCO: Kraków cz. 4
Karol Szymanowski, czy Czesław Miłosz. Na dziedzińcu przykościelnym dostrzegamy malowniczą sadzawkę z figurą św. Stanisława. Według tradycji woda z tej sadzawki ma mieć właściwości lecznicze. Z tego miejsca rozpościera się efektowny widok w kierunku kościoła Św. Katarzyny. Od strony ulicy
Paulińskiej widoczny jest fragment średniowiecznych murów obronnych Kazimierza.
zrekonstruowanego fragmentu murów
obronnych dawnego Kazimierza.
Jedyną czynną bożnicą pozostaje
dziś słynna synagoga Remuh (ul. Szeroka 40), ufundowana w połowie XVI
wieku przez bogatego Żyda, Izraela Isserlesa Auerbacha dla syna, wybitnego rabina Mojżesza Isserlesa, zwanego Remuh. W skromnym wnętrzu zobaczyć można centralnie położoną bimę,
a na wschodniej ścianie renesansową
szafę ołtarzową, tzw. aron ha-kodesz.
Do synagogi przylega jeden z najstarszych w Polsce cmentarzy żydowskich, zniszczony niestety w dużym
stopniu przez hitlerowców, w ostatnich
czasach pieczołowicie uporządkowany
i restaurowany.
Widok na Synagogę Wysoką od ulicy Wąskiej
Zwiedzanie dawnej dzielnicy żydowskiej najlepiej rozpocząć w jej centrum, tj. przy ulicy Szerokiej. To właśnie na tym placu, od kilkunastu lat,
początkiem lipca odbywa się koncert
finałowy Festiwalu Kultury Żydowskiej – Szalom na Szerokiej. Pierwszą
i najważniejszą synagogą wzniesioną
na Kazimierzu w XV stuleciu (prawdopodobnie w 1407 roku) jest Stara Synagoga stojąca przy ul. Szerokiej u wylotu
ul. Józefa. Wielokrotnie przebudowywana, dzisiejszy kształt zawdzięcza odbudowie z lat 50. XX wieku. Obecnie
wewnątrz mieści się oddział Muzeum
Historycznego Miasta Krakowa prezentujący zabytki z zakresu historii i kultury
Żydów. Budynek synagogi przylega do
Synagoga Stara
Wśród pozostałych synagog i domów
modlitwy zachowanych do dnia dzisiejszego na krakowskim Kazimierzu warto
zwrócić uwagę na niewielką synagogę
Poppera, pochodzącą z 1. połowy XVII
wieku (ul. Szeroka 16), bożnicę Wysoką, z salą modlitw na piętrze wzniesioną w XVI stuleciu (ul. Józefa 38), synagogę Izaaka, fundowaną w XVII wieku
przez bogatego kupca Izaaka Jakubowi4
nr 9 (18), Wrzesień 2008
www.ciekawe-miejsca.net
UNESCO: Kraków cz. 4
cza (ul., Jakuba 25), a także siedemnastowieczną bożnicę Kupa, przylegającą
do fragmentu średniowiecznego muru
Kazimierza (ul. Warschauera 8). Szczególnie warta uwagi jest wzniesiona w 2.
połowie XIX stulecia dla żydów postępowych synagoga Tempel, ze szczególnie efektownym wystrojem wnętrza oraz
jedynymi zachowanymi w Polsce witrażami synagogalnymi z XIX i XX wieku
(ul. Miodowa 24).
W ramach krótkiego 4-odcinkowego
cyklu artykułów staraliśmy się przedstawić najważniejsze miejsca Krakowa,
o których możnaby napisać opasłe tomy. Zachęcamy więc do kompleksowego odkrywania Podwawelskiego Grodu
na własną rękę, a także miejsc nieobecnych w większości przewodników, o których napiszemy wkrótce.
Tekst: Leszek Zaraska;
zdjęcia: Ewa Perlińska
Atmosfera przedwojennej dzielnicy żydowskiej –
szyldy sklepów na ulicy Szerokiej
Warto przez dłuższą chwilę pospacerować po pełnych uroku uliczkach Kazimierza, by chociaż częściowo poczuć
pozostałości atmosfery przedwojennej
dzielnicy żydowskiej. Chętni mogą zasiąść i odpocząć w licznych, klimatycznych knajpkach, a miłośnicy zabytków
techniki odwiedzić Muzeum Inżynierii
Miejskiej (ul. Św. Wawrzyńca 15) zajmujące pomieszczenia dawnych zajezdni tramwajowych z początku XX stulecia.
Zniszczona kamienica, nadal częsty widok na
Kazimierzu
5
nr 9 (18), Wrzesień 2008