10-09-02 40 Dialog demokracja.indd

Kazimiera Wódz
Piotr Kulas
Od redaktorów
Problematyka dialogu obywatelskiego to ważny temat w debacie poświęconej demokracji. W Polsce zajmuje on szczególne miejsce ze względu
na transformację systemową po 1989 roku. W tym czasie polskie społeczeństwo przyjmowało nowe rozwiązania prawne i ustrojowe, polityczne
i społeczne, ale także starało się przyswajać zasady obywatelskiego dialogowania, bez których akceptacja społeczna dla wielu tych zmian byłaby z pewnością trudniejsza. Pod wieloma względami mamy już dzisiaj do
czynienia z sytuacją lepszą niż parę lat temu, mimo to dialog obywatelski
wymaga pogłębionej refleksji. Wciąż jest obok demokracji czymś, czego
należy się uczyć. Zwłaszcza na poziomie lokalnym i regionalnym, gdzie
przez długi czas obywatele byli pozbawieni samorządności, a zarazem możliwości decydowania o sobie.
Tymczasem trudno wyobrazić sobie społeczeństwo obywatelskie bez
możliwości publicznej debaty, bez dialogu obywatelskiego właśnie. Dialog
obywatelski jest nie tylko najlepszym sposobem komunikowania władzy
publicznej z obywatelami, ale także prezentowania na forum publicznym
spraw o spornym i dyskusyjnym charakterze, wzajemnego przekonywania
i dochodzenia do konsensusu, a przynajmniej do zawierania kompromisów.
Na trwałe wpisał się on już w nasze wyobrażenia na temat demokratycznego
współrządzenia (governance1). Nie ulega wątpliwości, że dialog obywatelski jest niezbędnym elementem obywatelskiego zaangażowania, sposobem
rozwiązywania problemów i konfliktów społecznych bez niepotrzebnych
emocji i napięć; w sposób racjonalny.
***
Książka, którą oddajemy w ręce czytelników, jest efektem badań nad
różnymi obszarami komunikacji społecznej i politycznej prowadzonych
1
Por. Negocjowana demokracja – czyli europejskie „governance” po polsku, K. Wódz
(red.). Wyd. Scholar, Warszawa 2007.
7
Wstęp
od kilku lat przez Katedrę Socjologii Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie
Górniczej2. Badania, których rezultaty prezentujemy w obecnym tomie zostały poświęcone wybranym aktorom i stronom dialogu obywatelskiego na
poziomie regionalnym i lokalnym.
W tekście otwierającym tom, Jacek Wódz i Kazimiera Wódz opisują proces budowania dialogu obywatelskiego na poziomie lokalnym przez
podmioty, które wyłoniły swoją reprezentację po przełomie, jaki nastąpił
w 1989 roku. Andrzej Niesporek zajmuje się kondycją III sektora w Polsce
i jego rolą w tworzeniu rozwiązań prawnych i instytucjonalnych, dzięki
którym dialog obywatelski staje się możliwy.
W kolejnych rozdziałach zostały zaprezentowane wyniki badań nad
wybranymi obszarami dialogu obywatelskiego w województwie śląskim:
Witold Mandrysz zajmuje się dialogiem związanym z restrukturyzacją regionu, Daniela Dzienniak-Pulina i Krystyna Faliszek przyglądają się zawartości stron internetowych samorządów i ich wykorzystaniu w dialogu
z obywatelami, Jolanta Klimczak-Ziółek bada rolę mediów regionalnych
i lokalnych w kształtowaniu dialogu obywatelskiego, a Maciej Witkowski przedstawia wyniki badań opinii przedstawicieli organizacji trzeciego
sektora na temat kondycji lokalnego społeczeństwa obywatelskiego. Dwa
ostatnie rozdziały o charakterze teoretycznym poruszają bardziej ogólne
zagadnienia: stosunek obywatelstwa wobec państwa i społeczeństwa obywatelskiego (Paweł Ćwikła) oraz zaangażowania jednostki w życie społeczne i związki pomiędzy sferą prywatną a publiczną (Piotr Kulas).
Mamy nadzieję, że książka zainteresuje szeroki krąg odbiorców, nie
tylko tych, którzy zajmują się problematyką dialogu obywatelskiego na
poziomie regionalnym i lokalnym. Do jej lektury zachęcamy badaczy oraz
studentów nauk społecznych i politycznych, a także dziennikarzy, przedstawicieli trzeciego sektora, wreszcie samych polityków. Wszystkich tych, którzy interesują się problematyką obywatelskiego uczestnictwa w demokracji
oraz komunikacją społeczno-polityczną.
2
8
Kampanie wyborcze z perspektywy lokalnej. Szkice z socjologii komunikacji politycznej,
red. Kazimiera Wódz i Daniela Dzienniak-Pulina, Dąbrowa Górnicza 2008. Młodzież
z dwóch stron Brynicy. Wartości obywatelskie a stosunek do mniejszości etnicznych, red.
Kazimiera Wódz i Maciej Witkowski, Dąbrowa Górnicza 2007. Płeć w zwierciadle massmediów, red. Kazimiera Wódz, Dąbrowa Górnicza 2004, Restrukturyzacja ekonomiczna
a sytuacja kobiet w Województwie Śląskim, red. Kazimiera Wódz, Jolanta KlimczakZiółek, Dąbrowa Górnicza 2004. Funkcje komunikacji społecznej, red. Kazimiera Wódz,
Jacek Wódz, Dąbrowa Górnicza 2003.