Pobierz - Transprojekt Gdański
Transkrypt
Pobierz - Transprojekt Gdański
Praca zbiorowa pod redakcją Stefana Filipiuka BUDOWA mostu Kwidzyna przez Wisłę koło I P R O J E K TA N T N W W Y KO NAWC A E S T O R NADZÓR 1 Praca zbiorowa pod redakcją Stefana Filipiuka BUDOWA mostu Kwidzyna przez Wisłę koło I N W E S T O R 2 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna P R O J E K TA N T W Y KO NAWC A NADZÓR 3 Praca zbiorowa pod redakcją Stefana Filipiuka BUDOWA mostu Praca zbiorowa pod redakcją Stefana Filipiuka Autorzy: Paweł Dampc, Stefan Filipiuk, Andrzej Kapusta, Edward Kowalczyk, Mariusz Łucki, Jarosław Pająkowski, Tadeusz Stefanowski, Grzegorz Sznerr, Maciej Wojciechowski Zdjęcia z archiwum firm: Budimex SA, Transprojekt Gdański Sp. z o.o., ZBM Inwestor Zastępczy SA, KBP Krzysztof Żółtowski, BPBK w Gdańsku oraz Nasze Miasto strona internetowa Kwidzyna — autor zdjęć: Aleksander Łubiński, MostyPolskie.Pl — Katarzyna Janikowska Opracowanie graficzne i redakcja techniczna: Katarzyna Janikowska Korekta: Marta Laudańska Wydawca: Manufaktura Janikowska Druk: Drukarnia Księży Werbistów Bydgoszcz 2013 r. ISBN: 978-83-923475-6-9 Kwidzyna przez Wisłę koło I N W E S T O R 4 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna P R O J E K TA N T W Y KO NAWC A NADZÓR 5 6 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 0. Wstęp 9 1. Historia 19 2. Projektowanie 27 3. Budowa 59 4. Zarządzanie i Nadzór 87 5. Ochrona środowiska 107 6. Nadzór Naukowy i próbne obciążenie 119 7. Otwarcie mostu 141 7 0 Wstęp 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 8 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Słowo Dyrektora GDDKiA Oddział w Gdańsku 10 Słowo Burmistrza Kwidzyna 11 Słowo Dyrektora Transprojektu Gdańskiego, byłego kwidzynianina 12 Kamień węgielny 14 Ustalenia KOPI przy Generalnym Dyrektorze DKiA 15 Największe mosty extradosed 16 Słowo wstępne redaktora prowadzącego publikację 17 9 10 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 11 12 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 13 0.4. Kamień węgielny 14 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 0.5. Ustalenia KOPI przy Generalnym Dyrektorze DKiA 15 0.6. Największe mosty extradosed 0.7. Słowo wstępne redaktora prowadzącego Nazwa mostu Państwo Długość [m] 1. Kiso Gawa Bridge Japonia 275 2. Ibi Gawa Bridge Japonia 271,5 3. Golden Ears Bridge Kanada 242 4. Tokunoyamahattoku Bridge Japonia 220 5. Most przez Wisłę w Kwidzynie Polska 204 Bangladesz 200 7. Sannohe-Boukyo Bridge Japonia 200 8. Second Mactan-Mandaue Bridge Filipiny 185 9. Tsukuhara Bridge Japonia 180 10. North Arm Bridge Kanada 180 11. Calafat-Vidin Bridge Bułgaria 180 6. Karnaphuli Bridge Monografia mostu przez Wisłę koło Kwidzyna ma na celu pokazać proces budowy tego nowoczesnego obiektu, uhonorować firmy, które przyczyniły się do jego powstania, i osoby, które były zaangażowane na wszystkich etapach realizacji tej inwestycji. Gdy zgłosiłem inicjatywę wydania monografii nie byłem pewien sukcesu z uwagi na trudną sytuację finansową. Udało się jednak zagwarantować odpowiednie fundusze i w imieniu mostowców, a głównie osób pracujących na rzecz tej budowy, dziękuję firmom, które finansują monografię. A są to: Budimex SA Transprojekt Gdański Sp. z o. o. ZBM Inwestor Zastępczy SA. Dziękuję autorom tekstów i zdjęć zamieszczonych w monografii. Koordynacji przy opracowaniu monografii podjąłem się z wielkim zadowoleniem z wielu powodów. Po pierwsze i najważniejsze jest to most wyjątkowy ze względu na konstrukcję extradosed z przęsłami o największej rozpiętości w Europie i piąty na świecie. Most był oczekiwany przez mieszkańców części województwa pomorskiego od bardzo dawna, a szczególnie od wybudowania autostrady A1. Jest to również ósmy most przez Wisłę zaprojektowany całkowicie (5 obiektów) lub częściowo (3 obiekty) przez firmę, z którą jestem związany od 58 lat. Wniosłem też bardzo niewielki wkład jako weryfikator projektu budowlanego i przy wyborze koncepcji. Projektantom, Wykonawcom i Nadzorowi należą się gratulacje i uznanie za zrealizowanie tego obiektu. Stefan Filipiuk 16 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 17 1 Historia 1.1 Opis przepraw mostowych 1.2 Stały most z 1909 roku 1.3 Mosty wojenne 1.4 Wizualizacja projektu gdańskiego BPBK 1.5 Most zrealizowany 18 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 20 21 21 22 24 19 19 1 1.1. Opis przepraw mostowych Wstęp Położenie Kwidzyna w pobliżu Wisły wymagało komunikacji z terenami lewobrzeżnymi. Przeprawy łodziami nie wystarczały dla przewozu dużych ilości towarów, a szczególnie dla celów 3 wojskowych. Budowano więc mosty tymczasowe na łodziach, rzadziej na palach. Mosty te nie przetrzymywały ani wielkich powodzi, ani wiosennych spływów kry, a ich żywot kończył się w ciągu jednego sezonu. Trwalsze były mosty wykonywane dla potrzeb wojskowych przez Prusaków i przez Francuzów podczas kampanii napoleońskiej. Ale te mosty nie istniały długo, ponieważ nie wytrzymywały naporu żywiołu, jakim była „dzika” Wisła. Pierwszy stały most przez Wisłę koło Kwidzyna zbudowano w 1909 roku. 1.2. Stały most z 1909 roku 2 Budowę mostu stałego rozpoczęto w 1905 roku; w 1909 r. został oddany do użytku. Most nie wymaga opisu, ponieważ zamieszczone zdjęcia i rysunek pokazują jak wyglądał, a w naturze można obejrzeć go w Toruniu, gdzie służy w 104. roku „żywota”. Przez most przechodziła jednotorowa linia wąskotorowej kolei oraz jezdnia drogowa. Zmiany po zakończeniu I wojny światowej spowodowały, że na lewym brzegu była Polska, a na prawym Prusy niemieckie. Ruch zamarł i most stał się niepotrzebny. Podjęto decyzję o rozbiórce i przeniesieniu go do Torunia, gdzie wykorzystano pięć dużych przęseł oraz trzy małe. Z dwóch małych przęseł zbudowano most w Koninie, który stoi do dzisiaj. 1.3.Mosty wojenne Podczas wojny Niemcy wybudowali most tymczasowy, który był użytkowany, oraz rozpoczęli budowę mostu stałego. Przed nadejściem Armii Czerwonej obydwa mosty zostały wysadzone. Most 20 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna tymczasowy nie był całkowicie zniszczony i został przez Sowietów odbudowany, ale zniszczyła go kra w zimie 1945—1946. W 1946 roku został odbudowany i był użytkowany do czasu odbudowy mostu w Tczewie. Został rozebrany w 1948 roku. 4 1. Zespół zamkowo-katedralny w Kwidzynie Na pierwszym planie gdanisko — średniowieczna latryna [most], który przetrwał 670 lat 2. Widok i rysunek mostu 3. Brama wjazdowa — widoczne okna strzelnicze 4. Nitowanie konstrukcji 21 1 2 1.4.Wizualizacja projektu gdańskiego Biura Projektów Budownictwa Komunalnego Projekt uznany przez GDDKiA za zbyt kosztowny. 1., 2., 5. Wizualizacje mostu BPBK w Gdańsku 3. Przekrój podporowy 4. Przekrój przęsłowy 22 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 3 4 5 23 1.5. Most zrealizowany 24 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 25 2 Projekt 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 26 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Uczestnicy procesu projektowania 28 Trasa drogowa 29 Ogólny opis mostu 39 Most extradosed 40 Estakady E1, E2, E3 51 Wykaz podstawowych materiałów 56 27 2.1. Uczestnicy procesu projektowania Dyrektorzy Transprojektu: Andrzej Pawlaczyk (do 03.2011) Marek Rytlewski (od 04.2011) Mosty Projekt budowlany: Mariusz Łucki, Adam Nadolny 2.2. Trasa drogowa Parametry i opis trasy drogowej W ramach opracowań wykonanych przez Transprojekt Gdański dla przedmiotowej trasy wykonano następujące etapy dokumentacji: I. Koncepcja i Projekt Budowlany wykonane w latach 2006—2009 II.Projekty Wykonawcze wraz z Materiałami Przetargowymi wykonane w I kwartale 2010 roku. Weryfikator projektu budowlanego: Stefan Filipiuk Projekt wykonawczy mostu extradosed: Tadeusz Stefanowski, Maciej Basek, Łukasz Kłosowski, Damian Stefanowski, Jakub Świderski Projekt budowlany i wykonawczy estakad E1, E2, i E3: Mariusz Łucki, Marcin Krasiński, Tomasz Niestoruk, Michał Stalmirski, Marcin Wierzchowski Weryfikator projektu wykonawczego: Wiesław Zawada Drogi: Edward Kowalczyk, Mariusz Gawroński, Łukasz Klebus, Łukasz Lewandowski, Łukasz Stepnowski Weryfikator: Krzysztof Jankowski Instalacje: Wioletta Śliwińska, Ewelina Pudlińska Weryfikator: Marcin Piechocki Energetyka: Michał Sajenko, Krzysztof Katyński Włodzimierz Nowosielski (konsultacje) Janusz Pik (sygnalizacja) Justyna Martyniuk (iluminacja) Tadeusz Martyniuk (iluminacja) Weryfikatorzy: Zbigniew Sowiński, Leszek Wiśniewski, Janusz Filipek Telekomunikacja: Piotr Niewiadomski Weryfikator: Jacek Szymczak Ochrona środowiska: Dagmara Andrzejewska, Monika Kosecka Hydrotechnika: Bolesław Janicki Weryfikator: Hanna Wiśniewska Zieleń: Lilianna Hilsberg Wizualizacje: Marek Ptaszyński 28 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Uwarunkowania decydujące o przebiegu trasy Nowa trasa mostowa została usytuowana na nowym przebiegu drogi krajowej nr 90 o długości 12 km poprzez połączenie dróg krajowych nr 91 z nr 55. Przebieg trasy drogi krajowej nr 90 na odcinku nowej przeprawy przez rz. Wisłę w rejonie Kwidzyna zaprojektowano z uwzględnieniem następujących uwarunkowań: 1. zgodność ze Studium Komunikacyjnym 2. dążenie do maksymalnego skrócenia przejścia trasy i obiektu mostowego przez teren zalewowy rzeki Wisły, zachowanie optymalnego kąta przecięcia koryta rzeki Wisły 3. uwarunkowania ekologiczne rozwinięte w oddzielnym opracowaniu pt. Analiza środowiskowa; dotyczą one w szczególności przecięcia obszarów Natura 2000, gdzie przeanalizowano dodatkowe warianty przebiegu trasy 4. potrzeba maksymalnego oddalenia jezdni od istniejącej zabudowy 5. maksymalne wykorzystanie gruntów dotychczas wykupionych pod budowę trasy 6. ograniczenie liczby koniecznych wyburzeń budynków mieszkalnych i gospodarczych 7. możliwość ograniczenia budowy obiektów inżynierskich — uwarunkowania geologiczne 8. zapewnienie dojazdów do przyległej zabudowy i gruntów ornych 9. ograniczenie zajęcia pod pas drogowy powierzchni leśnych 10. potrzeba prawidłowego powiązania pod względem geometrycznym i ruchowym skrzyżowań i węzłów 11. optymalne i bezpieczne przeprowadzenie ruchu pieszego i rowerowego 12. maksymalne zabezpieczenie sąsiadującej zabudowy przed oddziaływaniem hałasu i spalin 13. zastosowanie rozwiązań geometrycznych minimalizujących koszty budowy trasy 14. zastosowanie technologii i rozwiązań zapewniających wysoką jakość robót przy maksymalnym dążeniu do ujednolicenia rozwiązań szczegółowych. 29 Dostępność do powiatu kwidzyńskiego — Kwidzyn most — średni czas dojazdu do Kwidzyna 2020 [min.] — W0 Dostępność do powiatu kwidzyńskiego — Kwidzyn most — średni czas dojazdu do Kwidzyna 2020 [min.] — W1 — 4 POPRZEDNI UKŁAD DROGOWY UKŁAD DROGOWY PO WYBUDOWANIU TRASY Z MOSTEM PRZEZ WISŁĘ Czas dojazdu Prognozy ruchu Dla celów niniejszego projektu przygotowano oddzielne opracowanie zawierające prognozy ruchu wraz z analizami warunków i bezpieczeństwa ruchu. Zostało ono sporządzone przez Biuro Konsultacyjno-Projektowe Inżynierii Drogowej „Trafik”. Jedną z wielu ciekawych analiz jest porównanie dostępności do powiatu kwidzyńskiego od zachodniej części województwa pomorskiego: Dane techniczne trasy drogowej. 30 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Czas dojazdu 5 minut 10 minut 15 minut 20 minut 25 minut 30 minut 45 minut 1 godzina 1,5 godziny Przekrój normalny drogi krajowej nr 90 na odcinku nowej przeprawy przez rzekę Wisłę zaprojektowano z uwzględnieniem następujących uwarunkowań (wymagania wg „Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie”): 1. Przyjęto prędkość projektową Vp=70 km/h [„Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie”, §12 ust.1]. Dla Vo=70 km/h oraz Vo=70 km/h (największa dopuszczalna prędkość 5 minut 10 minut 15 minut 20 minut 25 minut 30 minut 45 minut 1 godzina 1,5 godziny samochodów osobowych na drodze, ograniczona znakiem lub dopuszczona przepisami), prędkość miarodajna wynosi: Vm=80 km/h na terenie zabudowanym [§13 ust. 3] oraz Vm=90 km/h na terenie niezabudowanym [§13 ust.1]. 2. Szerokość pasa ruchu 3,5 m zgodnie z §15 ust.1. 3. Pochylenie poprzeczne jezdni wynosi 2% [§17 ust. 1], na odcinku zalewowym, gdzie niweletę zaprojektowano ze spadkiem 0,0% przyjęto pochylenie poprzeczne 2,5%. 4. W przekroju szlakowym zastosowano opaskę szerokości 0,70 m [§38 ust. 2]. 5. Pochylenie skarp nasypu i wykopu 1:1,5 w przypadku wysokiego nasypu lub wykopu [§42 ust. 3], w przypadku przejścia przez teren zalewowy zmniejszenie pochylenia do 1:2 [§42 ust.4 pkt. 5]. 6. Szerokość ciągu pieszo-rowerowego wynosi 2,5 m [§47 ust. 2]. 7. Pochylenie poprzeczne ciągu pieszo-rowerowego wynosi 2% [§45 ust. 8]. 8. W przekroju przy obiekcie ciągi pieszo-rowerowe znajdują się przy jezdni [§43 ust. 3]. Szerokość ciągu pieszo-rowerowego 2,7 m [§47 ust. 1, załącznik 1 pkt. 5]. 31 Trasa drogi krajowej nr 90 stanowiąca dojazd do nowego mostu na Wiśle posiada niżej wymienione parametry techniczne: •klasa drogi •prędkość projektowa •szerokość pasów ruchu •szerokość jezdni •szerokość pasa dzielącego dla przekroju 3-pasowego •szerokość opasek GP 80 km/h 3,50 m 7,0÷14,45 m 1,60÷4,00 m 2×0,70 m — zewnętrzne 2×0,50 m — wewnętrzne 2×1,40 m — utwardzone płytami ażurowymi •szerokość poboczy 2×1,50 m — utwardzone kruszywem łamanym stabilizowanym mechanicznie 2÷3,00 m •szerokość chodników i ciągu pieszo-rowerowego 3,50 m •szerokość pasa wyłączenia KR5 •kategoria ruchu •dopuszczalny nacisk osi pojazdu115 kN 4,70 m •wysokość skrajni pionowej 32 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 33 Przekrój zaprojektowano przy założeniu przeniesienia ruchu pieszych i rowerzystów na dwukierunkową ścieżkę rowerową szer. 2,0 m i chodnik szer. 1,0 m po stronie północnej mostu. Jezdnia jak w wariancie pierwszym 1,0+3,5+3,5+1,0 m. Przekrój jezdni ma jednostronne pochylenie poprzeczne w kierunku chodnika. Całkowita szerokość pomostu wynosi 13,85 m. Zalety tego rozwiązania: jezdnia na moście i na drodze ma ten sam przekrój, ruch pieszych i rowerzystów odbywa się po wydzielonych ciągach: rowerowym dwukierunkowym i niezależnym pieszym za barierami ochronnymi, ekonomiczna szerokość mostu. Bezpieczeństwo ruchu W szczególności elementy bezpieczeństwa zastosowano przez: •analizę zakresu rozwiązań, analizę rozwiązań wariantowych, w tym analizę przyjętego systemu i zakresu oznakowania poziomego, pionowego i urządzeń bezpieczeństwa ruchu •stworzenie pełnego i kompletnego systemu komunikacyjnego na rozpatrywanym obszarze •wszechstronne wdrożenie rozwiązań segregacji ruchu dla poszczególnych uczestników ruchu drogowego: kierowców, rowerzystów, pieszych, w tym osób niepełnosprawnych •zastosowanie odpowiednich rozwiązań i wyposażenia do zastosowanych prędkości na poszczególnych elementach trasy •uwzględnienie dotychczasowych działań, szczególnie władz i społeczności lokalnych w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego •jednolite i powszechne zastosowanie wybranych, dobrych i sprawdzonych rozwiązań przygotowanych dla tej trasy i uzgodnionych z Inwestorem •w kolejnych etapach projektowania wdrożenie standardów i objęcie wszystkich projektowanych robót szczegółowymi specyfikacjami technicznymi. Bezpieczeństwo osób niepełnosprawnych Dla zapewnienia udogodnień dla osób niepełnosprawnych w opracowanej dokumentacji przewidziano: •obniżone krawężniki na przejściach dla pieszych •płynne profile chodników poprzez dostosowanie rzędnych wjazdów do rzędnych chodników •zastosowanie rzędu płyt chodnikowych „z wypustkami” na dojściach do przejść dla pieszych (w odległości od krawężnika) oraz wzdłuż linii bezpieczeństwa na ewentualnych przystankach autobusowych •budowę na wszystkich ciągach pieszych pochylni o szerokości min. 2,0 m o spadkach < 6% (wyjątkowo 8%), na długościach co 9 m wykonanie spoczników o długości 1,40 m, wykonanie poręczy o wysokości 0,90 m •uszorstnienie nawierzchni pochylni •wyposażenie sygnalizacji świetlnej w odpowiednie urządzenia dźwiękowe oraz sterowanie akomodacyjne. 34 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 35 Przebieg trasy drogowej w planie Początek drogi nr 90 przyjęto na nowym skrzyżowaniu z drogą krajową nr 91 w km 0+000, w sąsiedztwie zabudowań m. Jeleń, na lewym brzegu Wisły, dalej trasa kieruje się w kierunku Wisły przechodząc w sąsiedztwie m. Jaźwiska i Alpinki. Droga omija wszelką zabudowę wsi Opalenie i dużymi łukami o promieniach R=600-800 m została poprowadzona po terenach zalewowych, przecina dwukrotnie obwałowania, w km 4+080 przy Kanale Struga Młyńska i w km 4+700 dochodząc do rzeki Wisły, którą przekracza długą prostą prawie pod kątem prostym w stosunku do osi rzeki. Przekroczenie rzeki Wisły jest zlokalizowane w km 868,25 rzeki Wisły w odległości około 0,9 km na północ od istniejącej przeprawy promowej w m. Korzeniewo. W stosunku do wcześniejszego projektu, opracowanego w latach 2001—2002 przez Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego w Gdańsku, skorygowano kąt przecięcia rzeki Wisły z 73,9° do 84,6°. W związku z tym na odcinku 3,5 km zaszła konieczność dokonania korekty linii rozgraniczających i dostosowania wywłaszczeń gruntów do nowych potrzeb. Następnie trasa drogi krajowej w km 5+820 przechodzi ponad wschodnim wałem przeciwpowodziowym, po przekroczeniu którego wchodzi na grunty orne. Dalej przebiega dużymi łukami o promieniach R=1000-2300 m w sąsiedztwie zabudowań miejscowości Lipianki i Mareza. Przekroczenie terenów zalewowych i samej Wisły wymaga budowy następujących obiektów inżynierskich: mostu przez Strugę Młyńską, estakady E1, estakady E2, estakady E3 oraz mostu M4. Koniec trasy przyjęto na nowym skrzyżowaniu typu rondo w km 11+928 w sąsiedztwie Baldramu. W ciągu projektowanej trasy drogi krajowej zaprojektowano następujące skrzyżowania z drogami sieci głównej i układu lokalnego: a) skrzyżowanie skanalizowane sterowane sygnalizacją świetlną z drogą krajową nr 1 w miejscowości Jeleń, b) skrzyżowanie skanalizowane na kierunku drogi krajowej nr 90 z drogami lokalnymi Jeleń—Rakowiec, Jaźwiska—Alpinki, c) skrzyżowanie skanalizowane na kierunku drogi krajowej nr 90 z drogą powiatową Jaźwiska—Opalenie, d) 2-poziomowe skrzyżowanie drogi krajowej nr 90 z drogą gminną Janowo, Gniewskie Pole—Korzeniewo, długość łącznic: południowa — 0,325 km, północna — 0,222 km, 36 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna e) skrzyżowanie typu rondo na drodze krajowej nr 55 relacji Malbork—Grudziądz (w miejscowości Baldram), z bezpośrednim podłączeniem poza rondem prawoskrętu dla relacji most przez Wisłę—Kwidzyn. Przebieg trasy drogowej w profilu: Przebieg niwelety drogi krajowej nr 90 na odcinku od skrzyżowania z drogą krajową nr 1 do skrzyżowania z drogą krajową nr 55 zaprojektowano z uwzględnieniem następujących punktów stałych i warunków: •maksymalne dopasowanie proj. niwelety do istniejącego terenu, tym samym ograniczenie ilości robót ziemnych •usytuowanie dużych przejść dla zwierząt wyznaczonych na etapie oddzielnej procedury w ramach przedsięwzięć chroniących środowisko naturalne •zachowanie odpowiedniego układu wysokościowego projektowanych niwelet dróg, dostosowując je do istniejących rzędnych przecinanych dróg lokalnych •ograniczenie skutków oddziaływania drogi na przyległą zabudowę poprzez prowadzenie niwelety w wykopie •zachowanie warunków koordynacji planu i profilu trasy •zachowanie warunków widoczności na zatrzymanie i wyprzedzanie. Zastosowano łuki pionowe, w tym: promienie łuków wypukłych wynoszą R= 5 000—15 000 m, łuków wklęsłych wynoszą R= 6 000— —10 000 m. Spadki zawierają się w przedziale od 0,00% do 6,0%. Przebieg niwelet dróg lokalnych i zbiorczych zaprojektowano z uwzględnieniem zachowania odpowiedniego układu wysokościowego istniejących dróg. Na całym odcinku trasy uwzględniono podniesienia niwelety dla budowy w wyznaczonych miejscach bezkolizyjnych przejazdów rolniczych, dużych przejść dla zwierząt oraz przepustów skrzynkowych lub rur stalowych z półkami przełazowymi dla drobnej zwierzyny. Melioracje Na lewym brzegu Wisły trasa drogowa przecina trzy nieoczyszczone i nieuregulowane ciągi rowów o kierunku poprzecznym do projektowanej trasy: w km 0+216, w km 1+177 i km 1+251 prowadzących wody w kierunku jeziora Jeleń. Z rowami tymi były związane także drenaże podziemne. Na prawym brzegu Wisły w pasie pomiędzy rzekami Wisłą i Liwą projektowana DK 90 przecina liczne kanały melioracyjne. 37 2.3. Ogólny opis mostu przez Wisłę Most M4, usytuowany nad korytem największej rzeki w Polsce — Wisły, jest nie tylko najważniejszym, ale i najbardziej efektownym — z uwagi na nowatorski ustrój niosący typu extradosed — elementem całego obiektu. Na tę przeprawę, która przy rozpiętościach przęseł 204,0 m jest obecnie największą w Europie i piątą na świecie, mieszkańcy regionu czekali 69 lat. Most o długości 1 862,5 m składa się z pięciu konstrukcji o następujących długościach: Estakada E1 144,6 m Estakada E2 474,0 m Estakada E3 410,0 m Most M4 808,7 m Most przez Strugę Młyńską 25,2 m. Transprojekt Gdański zrealizował dokumentację całej przeprawy na podstawie dwóch umów zawartych z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Gdańsku. Pierwsza umowa obejmowała Projekt Budowlany, a druga Projekt Wykonawczy mostu extradosed. Projekt Wykonawczy mostu extradosed opra- cował mgr inż. Tadeusz Stefanowski z zespołem. W Projekcie Wykonawczym wprowadzono dwukrotnie zmiany, które nie były zmianami istotnymi w rozumieniu Prawa Budowlanego, ponieważ nie uległy zmianie parametry eksploatacyjne i techniczne. Dodatkowe badanie podłoża gruntowego oraz szczegółowe obliczenia statyczno-wytrzymałościowe wykazały konieczność powiększenia średnic i długości pali, zwiększenia wymiarów fundamentów, zaprojektowania bardziej masywnych korpusów filarów, powiększenia grubości ścian i dolnej płyty konstrukcji oraz długości i ilości kabli sprężających. Została również zmieniona klasa betonu konstrukcji z B60 na B80. Na wniosek Wykonawcy w moście extradosed i estakadach E2 i E3 zaprojektowano nowe przekroje poprzeczne konstrukcji. Przekroje trójkomorowe zastąpiono przekrojami jednokomorowymi dostosowując je do urządzenia do wykonywania konstrukcji. Ostatnia zmiana, która wynikła z technologii budowy, to modyfikacja sprężenia, opracowana przez Ingenieurgesellschaft na zlecenie Wykonawcy. Na rysunku: schemat i widok mostu 38 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 39 2 2.4. Most extradosed M4 1 1. Fragment podporowy 2. Most extradosed nad korytem rzeki 3. Pierwsze segmenty konstrukcji extradosed. Filar — pierwszy etap wykonania. Po lewej: betonowa podpora montażowa 40 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Ustrój niosący Most nad korytem Wisły jest najbardziej efektowną konstrukcją przeprawy mostowej. Ustrój niosący typu extradosed został wybrany przez KOPI przy Generalnym Dyrektorze DKiA z kilku wariantów opracowanych przez projektantów. Konstrukcja extradosed jest optymalna pod względem ekonomicznym i wykonawczym dla założonych rozpiętości przęseł. Ustrój niosący o stałej wysokości wymaga mniejszej ilości betonu w porównaniu z konstrukcją belkową, a wyniesienie kabli na pylony nieznacznie zwiększa ich ilość przy niewielkich pochyleniach. Mniejszy ciężar konstrukcji wpływa również na koszt podpór i posadowienia. Most M4 jest sześcioprzęsłową belką ciągłą o rozpiętościach przęseł: 70,0+130,0+204,0+204,0+130,0+70,0 m i całkowitej długości 808,4 m. Konstrukcja o przekroju skrzynkowym z betonu B80 została sprężona kablami umieszczonymi w belkach i kablami podwieszenia. Pochyłe ściany o grubości 450 mm w przęsłach pogrubiono do 800 mm w przekrojach podporowych. Strefy pogrubień pokrywają się z przerwami kolejnych sekcji betonowania i sprężania konstrukcji. Na końcach wsporników podchodnikowych wykonane zostały krawędziowe belki, w których kotwione są kable zewnętrzne. Belki krawędziowe wspólnie z poprzecznicami przenoszą zewnętrzne sprężenie na konstrukcję. Pylony o przekrojach 3,0×2,2 m są elementami konstrukcji i są z nią scalone. 3 41 1 2 Przekroje mostu extradosed: 1. M4, przekrój poprzeczny przęsłowy; 2. M4, przekrój poprzeczny podporowy 42 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 43 System sprężenia Sprężenie konstrukcji zostało zrealizowane przez kable wewnętrzne i kable zewnętrzne. Kable wewnętrzne, zapewniające nośność konstrukcji w fazach budowy, umieszczono w środnikach i płytach przekroju, a nad podporami wewnątrz skrzyń. Kable zewnętrzne, przechodzące przez siodła na pylonach, są kotwione w krawędziowych belkach wsporników podchodnikowych. Kable zewnętrzne wykonano z siedmiodrukowych splotów o przekroju 150 mm2 i wytrzymałości 1 860 MPa. Zabezpieczenie antykorozyjne jest identyczne jak w mostach podwieszonych — galwanizowane druty, umieszczone w osłonie HDPE, a wolne przestrzenie są wypełnione woskiem. W każdym kablu jest 70 splotów. Kable sprężenia wewnętrznego, ze stali o parametrach jak zewnętrzne, są zainiektowane i składają się z 37, 31 i 19 splotów. 2 3 1 Podpory Most extradosed jest oparty na sześciu filarach i przyczółku od strony Kwidzyna. Filar numer 21 jest wspólny z estakadą E3. Filary brzegowe o numerach 23 i 25 oraz filar nurtowy numer 24 są znacznie szersze od pozostałych podpór mostu ze względu na oparcie na nich pylonów, usytuowanych poza gabarytem mostu. Szerokość filarów nurtowych jest większa o 10 metrów. Filary wykonano z betonu B40. Filary nurtowe, z uwagi na usytuowanie w korycie rzeki oraz duże obciążenia, posadowione są na palach wielkośrednicowych 1 800 mm długości 28,0 m. W celu zmniejszenia osiadań podpór, podstawy pali wzmocniono wiotką komorą iniekcyjną. Filary na terenie zalewów posadowiono na palach prefabrykowanych 400×400 mm z betonu B50. Kształt i wymiary filarów pokazano na rysunkach: 1. Bloki kotwiące: projekt i realizacja 2. Bloki kotwiące: widok z góry 4. Bloki kotwiące: widok z dołu 44 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 45 1 3 2 1. Zrealizowany filar mostu extradosed 2. Palowania filara mostu M4 3. Filary pośrednie i pylonowe 46 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 47 1 2 4 3 5 6 1., 2. Urządzenie MSS — wykonywanie mostu extradosed 3. Konstrukcja i filar w pierwszym etapie 4., 5. Dylatacje 6. Wnętrze skrzynki mostowej 48 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 49 1 5 2 3 4 2.5. Estakady E1, E2 i E3 Ustrój niosący W przedłużeniu mostu extradosed, nad lewobrzeżnym terenem zaprojektowano trzy estakady oznaczone symbolicznie E1, E2, i E3. Estakada E3 zaczyna się na wspólnym filarze z mostem M4 i kończy na wspólnym filarze z estakadą E2 nad wałem przeciwpowodziowym, estakady E2 i E1 przekraczają teren o dużych miąższościach bardzo słabych gruntów, które przy wysokich nasypach nie gwarantowały stabilności drogi. Ekonomiczna analiza zdecydowała o przekroczeniu tego terenu estakadami. Podział na trzy oddzielne obiekty i ich długości wynika z łuku poziomego trasy, który w całości usytuowano na estakadzie E2. Estakada E1 ma odmienną konstrukcję i mniejsze rozpiętości przęseł ze względu na znaczne obniżenie niwelety drogowej i konieczność zmniejszenia wysokości konstrukcji. Ustrój nośny jest kablobetonową, dwudźwigarową belką ciągłą o rozpiętościach przęsła 3×36,0+35,4 i długości 144,6 m. 1. Estakady 2. Fragment przekroju podłużnego przez estakadę E1 3. Przekrój poprzeczny mostu przez Strugę Młyńską (E1) 4. E1: przekrój poprzeczny 5. Fragment estakady E1 Konstrukcja estakady E3 jest siedmioprzęsłową, kablobetonową belką ciągłą o rozpiętościach przęseł 59,30+5×60,0+49,3 i całkowitej długości 410,0 m. Estakada E2 jest ośmioprzęsłową belką o rozpiętościach 53,3+ 6×60+59,3 m, co daje całkowitą długość 474,0 m. Obie estakady mają identyczny jednokomorowy przekrój skrzynkowy. 50 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 51 1 2 1. Filar pośredni, 2. Filar rozdzielczy między E3 i M4 52 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 53 1 2 3 Podpory estakad Dwusłupowe filary o znacznej różnicy wysokości są zbieżne ku fundamentom, a w poziomie łożysk spięte ryglami. Wszystkie podpory estakad posadowiono na wybijanych palach 40×40 cm z betonu B50. Filar numer dwa jest wspólny z mostem przez Strugę Młyńską o rozpiętości 24 m. 54 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 4 Sprężenie estakad Estakady E2 i E3 sprężono kablami wewnętrznymi w górnej i dolnej płycie oraz kablami zewnętrznymi umieszczonymi wewnątrz skrzyń. Lokalizacja kabli jest związana z technologią budowy. Konstrukcję estakady E1 sprężono kablami usytuowanymi w przekrojach betonowych. Sprężenie zrealizowano kablami 25 o ϕ 15,0 mm z siedmiodrutowych splotów. 1. Filary estakad 2. Fragment przekroju podłużnego przez estakadę E2 3. E2, E3: przekrój poprzeczny podporowy 4. E2, E3: przekrój poprzeczny przęsłowy 55 Zużycie materiałów na 1 m2 mostu: beton: stal zbrojeniowa: stal sprężająca: ~ ~ ~ 1,2 m3 217 kg 56 kg 1. Styk estakady E3 i mostu M4 2. Wnętrze przekroju skrzynkowego E2 2.6. Wykaz podstawowych materiałów 1 • F u nda m e n t y E1, E2, E3 Młynówka 2 • Po dp o r y • U strój • F u nda m e n t y szt. m 1 3 34 szt. 15 76 0 Beton B40 m 3 Pale ϕ 1 800 Pale 400×400 m 3 3 0 0 1 8 5 9 Beton B60 m 3 Beton B80 m 3 Stal zbrojeniowa kg Stal sprężająca kg 514 6 2 9 24 0 0 0 5 10 3 8 5 1 8 8 6 5 3 6 288 2 0 3 0 131 3 0 54 3 0 0 0 3 315 4 3 0 5 24 9 5 3 • Po dp o r y • U stró j 1 17 9 13 2 2 8 1 0 0 0 0 0 0 Łącznie 1 6 2 2 17 7 9 0 131 3 0 54 9 3 3 8 10 3 8 5 13 2 2 8 5 9 5 6 6 0 0 1 5 3 2 6 3 6 b eto n 3 2 9 51 m3 M4 7 6 8 3 Uwaga: ilość betonu bez podpór montażowych M4 56 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 57 3 Budowa 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 58 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Uczestnicy procesu budowy z ramienia Wykonawcy (Budimex SA) 60 Opis konstrukcji mostowych i systemów budowy 62 Wyposażenie obiektów mostowych 64 Fazy budowy mostu M4 66 Technologia budowy konstrukcji M4 na urządzeniu MSS 74 Wykonanie drogi i robót branżowych 79 Wykaz podwykonawców 84 59 3.1. Uczestnicy procesu budowy z ramienia Wykonawcy (Budimex SA) Dyrektor Kontraktu Dariusz Taraszkiewicz Z-ca Dyrektora Kontraktu Paweł Zawiła Kierownik Budowy Maciej Wojciechowski Dział techniczny Kierownik działu technicznego Inżynier budowy Inżynier budowy Inżynier budowy Specjalista ds. umów Specjalista ds. sprzętu Dział ekonomiczny Główny specjalista ds. ekonomicznych Główny specjalista ds. ekonomicznych Specjalista ds. ekonomicznych Specjalista ds. rozliczeń Roboty mostowe Kierownik robót mostowych (most M4) Kierownik robót mostowych (most M4) Kierownik robót mostowych (most M4) Kierownik robót mostowych (most M4) Kierownik robót mostowych (most M4) Kierownik robót mostowych (most M4) Kierownik robót mostowych (estakady) Kierownik robót mostowych (estakady) Kierownik robót mostowych (pozostałe) Inżynier budowy Inżynier budowy Inżynier budowy Inżynier budowy Inżynier budowy Inżynier budowy Inżynier budowy Inżynier budowy Majster ds. deskowań 60 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Robert Adaszkiewicz Paweł Dempc Martyna Janusiewicz Anna Napiórkowska Agnieszka Skoczyńska Mirosław Walas Dorota Walas Joanna Kaczyńska Iwona Orczykowska Anna Fiereck Piotr Mackoś Jacek Jaworski Tomasz Wikowski Mikołaj Gomuła Adam Barszcz Krzysztof Kaliniewicz Mariusz Sasin Marcin Bucki Piotr Wojtiuk Michał Bystrzyński Eryk Gadomski Tomasz Wierczyński Wojciech Toda Kamil Fortuna Marcin Zaręba Anna Jaworska Daniel Paliwoda Tomasz Jankowiak Majster Krzysztof Nowak Majster Tadeusz Gać Majster Tomasz Kopczyński Roboty drogowe Kierownik robót drogowych Kierownik robót drogowych Inżynier budowy Inżynier robót drogowych Inżynier robót drogowych Inżynier robót drogowych Inżynier robót drogowych Inżynier robót drogowych Majster robót drogowych Majster robót drogowych Roboty branżowe Kierownik robót branżowych Kierownik robót branżowych Kierownik robót branżowych Inżynier budowy — roboty branżowe Specjalista ds. BHP i środowiska Laboratorium Kierownik laboratorium Laborant Laborant Laborant Laborant Laborant Laborant Jarosław Dąbrowski Adam Harasimczuk Sylwia Dąbrowska Piotr Raubo Szymon Pietrzykowski Marek Pekar Olga Komorniak Łukasz Błaszków Tomasz Suchocki Dariusz Czyżycki Janusz Kupś Robert Anioł Aneta Wójcik Rafał Milewczyk Michał Bączyk Technolog Krzysztof Majewski Felicja Solecka Mirosław Sanol Halina Smolińska Sławomir Dziubek Wojciech Potaszyński Andrzej Kempa Konrad Wyrębski 61 3.2.Opis konstrukcji mostowych i systemu budowy Przeprawa mostowa składa się z pięciu sekcji oddzielonych dylatacjami (most przez Strugę Młyńską, estakada E1, estakada E2, estakada E3 oraz most przez Wisłę M4). Most przez Strugę Młyńską Jednoprzęsłowy kablobetonowy obiekt o przekroju belkowym długości 24,0 m. Obiekt jest posadowiony na dwóch podporach: na przyczółku P1 oraz na filarze P2. Obie podpory są oparte na palach prefabrykowanych długości 12 i 13 m. Most wykonywano metodą tradycyjną. Estakada E1 Czteroprzęsłowy kablobetonowy obiekt o przekroju belkowym długości 143,4 m (3×36,0 + 35,4 m). Obiekt rozpoczyna się od podpory P2 będącej filarem pośrednim z mostem przez Strugę Młyńską, a kończy podporą P6 pośrednią pomiędzy kolejną estakadą (E2). Każda z podpór oparta jest na palach prefabrykowanych wbijanych o długościach od 11,0 do 12,0 m. Obiekt wykonywano metodą tradycyjną w systemie szalunków PERI. Estakada E2 Ośmioprzęsłowy kablobetonowy obiekt o przekroju skrzynkowym długości 472,6 m (53,3+6×60,0+59,3 m). Obiekt rozpoczyna się od podpory P6 będącej filarem pośrednim z estakadą E1, a kończy podporą P14 pośrednią pomiędzy estakadą E3. Każda z podpór oparta jest na palach prefabrykowanych wbijanych o długościach od 11,0 do 14,0 m. Obiekt wykonywano metodą nasuwu podłużnego wraz z estakadą E3. Estakadę sprężono wewnętrznie i zewnętrznie. Estakada E3 Siedmioprzęsłowy kablobetonowy obiekt o przekroju skrzynkowym długości 408,6 m (59,3+5×60,0+49,3 m). Obiekt rozpoczyna się od podpory P14 będącej filarem pośrednim z estakadą E2, a kończy podporą P21 pośrednią pomiędzy mostem nurtowym M4. Każda z podpór oparta jest na palach prefabrykowanych wbijanych o długościach od 8,0 do 14,0 m. Obiekt wykonywano metodą nasuwu podłużnego wraz z estakadą E2. Estakadę sprężono wewnętrznie i zewnętrznie. 62 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Most nurtowy przez Wisłę M4 Sześcioprzęsłowy obiekt typu extradosed o przekroju skrzynkowym długości 807,3 m (69,3+130,0+2×204,0+130+70,0 m). Obiekt rozpoczyna się od podpory P21 będącej filarem pośrednim z estakadą E3 (połączenie dylatacją palczastą), a kończy podporą P27 (przyczółek). Podpory lądowe mostu (P22, P26 i P27) są posadowione na palach prefabrykowanych o długościach od 8,0 do 12,0 m. Podpory brzegowe (P23, P25) oraz nurtowa P24 posadowione są na wielkośrednicowych palach wierconych w rurze obsadowej. Pale są średnicy 1 800 mm i długości 14,0 i 28,0 m. Obiekt podwieszony jest na 6 pylonach w osiach podpór nurtowych za pośrednictwem 108 lin systemu VSL. Most wykonywano w technologii rusztowania przestawnego MSS od podpory P27 do P23. Pozostały odcinek został wykonany metodą tradycyjną na wieżach ST-100 systemu PERI. 63 3.3. Wyposażenie obiektów mostowych Izolacje płyt na estakadach wykonano w systemie Servidek-Servipak firmy GRACE, natomiast izolację mostu M4 wykonano w technologii natryskowej typu MMA (system Eliminator firmy Stirling & Lloyd). Powierzchnie betonowe zabezpieczono poprzez hydrofobizację — system Aquaphob firmy SIKA oraz antygraffiti na podporach — system MC Bauchemie. 64 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Nawierzchnia — wykonano dwie warstwy: ścieralna — mastyks grysowy (SMA) gr. 4 cm, oraz warstwa wiążąca z betonu asfaltowego gr. 5 cm. Chodniki zabezpieczono nawierzchnią poliuretanowo-epoksydową firmy GEMIPREM. Łożyska — na estakadach zastosowano łożyska garnkowe firmy KPRM o nośności od 6,5 do 13,5 MN. Na moście nurtowym zasto- sowano łożyska soczewkowe firmy MAURER o nośności od 13,5 do 84,5 MN. Dylatacje — na estakadach zastosowano dylatacje modułowe KPRM. Na moście M4 wbudowano dylatacje palczaste firmy Reisner & Wolff o przesuwie do 600 mm. System sprężenia i podwieszenia — wykonano sprężenie wewnętrzne skrzynek obiektów, poprzeczne oraz zewnętrzne firmy Tecpresa. Podwieszenie obiektu wykonano w systemie SSI2000 firmy VSL. 65 1 1 2 1 1 1 3.4. Fazy budowy mostu M4 Most wznoszono w następujących etapach: 1. Wykonanie fundamentów głębokich — pale prefabrykowane na lądzie oraz ścianki szczelne i pale wielkośrednicowe na podporach nurtowych. 2. Wykonanie podpór żelbetowych na lądzie. 66 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 2 67 4 5 3 3 3 68 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 4 3. Wykonanie podpór tymczasowych na lądzie i montaż urządzenia formującego MSS przy podporze P27. 4. Wykonanie pierwszych segmentów ustroju nośnego z rusztowania przestawnego MSS. 5. Wykonanie kolejnych segmentów ustroju nośnego z rusztowania przestawnego. 69 5 9 9 8 8 6 7 11 9 6. Montaż rusztowań stacjonarnych przy podporze P23 do wykonania płyty pomostu (segmenty BA13—BA16). Wykonanie ustroju wraz ze sprężeniem wewnętrznym. 7. Wykonanie belek krawędziowych ustroju nośnego oraz poprzecznic i zakotwień wantowych — etap I i II. 70 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 8. Wykonywanie kolejnych etapów pylonów podpór P23, P24 i P25 — system deskowań samowznoszących — PERI. 9. Montaż sprężenia zewnętrznego mostu wewnątrz skrzynki. 10. Montaż łożysk soczewkowych. 11. Montaż want podwieszenia i pierwszy etap ich naciągu. 71 12 15 16. Wykonanie izolacji natryskowej w strefie jezdni wraz z wykonaniem izolacjo-nawierzchni żywicznej na kapach chodnikowych. 17. Montaż balustrad, barieroporęczy i latarni. 1 8. Antykorozja (hydrofobizacja i antygraffiti betonu). 19. Wykonanie warstw nawierzchni bitumicznych. 20. Obciążenie próbne mostu. Iniekcje siodeł i zakotwień wantowych. Montaż iluminacji i czujników sił w wantach. 15 1 2. Wykonanie ostatnich etapów zakotwień wantowych. 13. Wykonanie izolacji natryskowej płyty pomostu w rejonie kap chodnikowych. Montaż i betonowanie dylatacji palczastych na podporach P21 i P27. 18 20 13 17 19 14. Montaż zbrojenia, krawężników, desek gzymsowych wraz z betonowaniem kap chodnikowych. 15. Ostatni etap naciągu — regulacja want. Rozbiórka podpór tymczasowych. 14 72 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 20 73 3.5. Technologia budowy konstrukcji M4 na urządzeniu MSS 1. Typowy wygląd poprzeczny, 2. Wygląd ogólny rusztowania przestawnego Parametry rusztowania Wspornik: 9—11 m Rozpiętość przy betonowaniu: 49—51 m Szerokość płyty: 12,91 m Minimalny promień pionowy: 8000 m Minimalny promień poziomy: 1600 m 1 74 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 2 75 Rusztowanie przestawne ARTL było optymalnym rozwiązaniem wykonywania ustroju mostu nurtowego M4 ze względu na parametry geometryczne obiektu, gdyż dzięki temu można było nadać konstrukcji żądane podniesienie wykonawcze, czego nie możemy uzyskać stosując metodę nasuwania podłużnego. Elementy składowe urządzenia: • dwa dźwigary skrzynkowe długości 78,75 m każdy, skonstruowane jako konstrukcje blachowe o różnych grubościach blach stronach podpory tymczasowej są połączone ze sobą prętami sprężającymi o wymaganej sile sprężenia 485 kN (dla kompletnego cyklu pracy używa się 3 par konsol) • wózki przesuwu — 6 wózków stanowi komplet punktów, w których ślizga się i przesuwa rusztowanie (poprzecznie i podłużnie) • prasy — na przyczółku zastosowano 2 prasy 400-tonowe, na podporach pomocniczych — 2 prasy 600-tonowe, a na pomocniczej konstrukcji podporowej w 1 odcinku betonowania 2 prasy 600-tonowe 1 • balast — zbrojone bloki betonowe zamocowane bocznie po zewnętrznej stronie każdego dźwigara — gwarantują one stabilność podczas przesuwu • podpora przednia — znajdująca się na segmentach dźwigara głównego; dwie 600-tonowe prasy przymocowane poniżej podpory przedniej służą do ustawienia szalunku w pozycji do betonowania i do jego opuszczenia po zabetonowaniu • belka poprzeczna dla podwieszenia dźwigara na przęśle — tylna część dźwigara łączona jest z belką poprzeczną w przerwie technologicznej przy pomocy prętów sprężających, które prowadzone są przez otwory w zabetonowanym uprzednio segmencie • konsola podpory — służąca do przenoszenia obciążeń z dźwigarów głównych na filary i fundamenty filarów podczas betonowania, jak również podczas nasuwu; konsole po obu 76 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna ułożonymi profilami U), szalunku środników (poziome podwójne profile U) i szalunku wsporników (podłużne profile dwuteownikowe z poprzecznie leżącymi profilami U) • belka poprzeczna do podwieszenia dźwigara na przęśle — zbudowana z blachownicy podpartej na dwóch 400-tonowych prasach; dźwigar podparty jest bezpośrednio na środnikach ustroju • podpory i podpory pomocnicze — w czasie budowy przęsła ustrój nośny podparty jest na podporach stałych i pomocniczych w odległości od 49 do 51 m. Do wszystkich 2 • awenbeki — na każdym końcu dźwigara głównego znajduje się konstrukcja awenbeka, składająca się z połączonych poziomymi i ukośnymi zastrzałami dźwigarów wewnętrznych i zewnętrznych; całkowita długość awenbeka to 30,864 m • system dźwigarów poprzecznych — dźwigary przykręcone są w odstępach od 4,40 do 6,0 m do dźwigara głównego; każdy dźwigar główny w czterech miejscach służy jako podpora konstrukcji podpierającej szalunek płyty dolnej • platformy robocze — znajdują się na konsolach, wzdłuż i pomiędzy dźwigarami poprzecznymi, po zewnętrznej stronie awenbeka i dźwigarów głównych, wzdłuż szalunku ograniczającego powierzchnie boczne, w obszarze regulacji poziomej awenbeka • szalunek zewnętrzny — składa się z szalunku płyty dolnej (podłużnie ułożone profile dwuteownikowe z poprzecznie podpór podwieszane są konsole oparte na stalowych słupach, które to przenoszą obciążenia na fundamenty podpór. System podczas betonowania (przebieg prac dla odcinka regularnego): • ustawienie awenbeka w pozycji do betonowania • zsunięcie połówek rusztowania razem i przeprowadzenie sprzęglenia dźwigarów poprzecznych • przestawienie pras 2×600 t na przednią podporę • przestawienie belki poprzecznej i pras 2×400 t na uprzednio wykonany odcinek • montaż prętów sprężających ϕ 36 mm po 10 szt. na belkę poprzeczną • podniesienie rusztowania w etapach po 5 cm zamiennie przy pomocy pras 600 t na podporze i 400 t na dźwigarze do momentu dociśnięcia szalunku • ustawienie szalunku (podniesienia wykonawcze) • uzupełnienie szalowania na podporze • betonowanie odcinka w 2 etapach — koryto i płyta jezdna • rozbiórka szalunku na podporze • opuszczenie rusztowania • aktywacja hamulca na wózku przesuwu • montaż płyt zaciskowych na wózku przesuwu • osprzęglenie dźwigarów poprzecznych 3 • przesuw poprzeczny rusztowania o ok. 3,6 m • przełożenie konsol przed przesuwem wzdłużnym • synchroniczny przesuw wzdłużny dźwigarów głównych • przesuw wzdłużny urządzenia MSS do nowej pozycji do betonowania. 1., 3. Urządzenie MSS na budowie pod Kwidzynem 2. Widok ogólny konsoli 77 1 2 3 3.6. Wykonanie drogi 1., 3. Urządzenie MSS (fotopanorama: fot. Piotr J, http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Panorama_most_Kwidzyn_25-10-2011.jpg) 2. Etapy betonowania dwóch pierwszych segmentów Budowa przeprawy mostowej polegała również na budowie odcinka drogi krajowej nr 90 od skrzyżowania z drogą krajową nr 1 w rejonie m. Jeleń w km 0+000 do skrzyżowania z drogą krajową nr 55 w m. Baldram w km 11+927,57. Wykonano również przebudowę i budowę układów 17 tras dróg: powiatowych, gminnych, wewnętrznych i zjazdów do gospodarstw. Strona zachodnia rzeki Wisły Wykonana DK 90 oraz drogi serwisowe, obsługujące przyległy obszar, przebiegają przez teren o dużym zróżnicowaniu wysokościowym. Rzędne wysokościowe w rejonie drogi krajowej wyno- 78 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna szą 75,00 m n.p.m., a doliną Wisły w Aplinkach 21,00 m n.p.m. — rejon drogi powiatowej Opalenie—Jaźwiska. Trasa przebiega przez tereny rolne (pola orne i łąki); częściowo przebiega równolegle lub pokrywa się z istniejącym układem drogowym o nawierzchni bitumicznej lub gruntowej. Strona wschodnia rzeki Wisły Wykonana droga krajowa nr 90 oraz drogi gospodarcze, obsługujące przyległy obszar, przebiegają przez teren o dużym zróżnicowaniu wysokościowym. Pomiędzy rzekami Wisłą a Liwą rzędne terenu wahają się w granicach 10,70m÷13,00 m n.p.m. 79 Wykonana trasa przebiega przez tereny rolne (pola rolne i łąki) i przecina istniejące kanały i rowy melioracyjne, drogę powiatową, rzekę Liwę, drogi dojazdowe gruntowe i ciek. W ciągu trasy drogi krajowej wykonano następujące skrzyżowania z drogami sieci głównej i układu lokalnego: •skrzyżowanie skanalizowane (docelowo z sygnalizacją świetlną) z drogą krajową nr 1 w miejscowości Jeleń •skrzyżowanie skanalizowane na kierunku drogi krajowej nr 90 z drogami lokalnymi Jeleń—Rakowiec, Jaźwiska—Aplinki •skrzyżowanie skanalizowane na kierunku drogi krajowej nr 90 z drogą powiatową Jaźwiska—Opalenie •2-poziomowe skrzyżowanie drogi krajowej nr 90 z drogą gminną Janowo, Gniewskie Pole—Korzeniewo •skrzyżowanie dwupoziomowe (3 łącznice) z drogą gminną •skrzyżowanie typu rondo na drodze krajowej nr 55 relacji Malbork—Grudziądz (w miejscowości Baldram) z bezpośrednim podłączeniem poza rondem prawoskrętu dla relacji most przez Wisłę—Kwidzyn. Wzmocnienie podłoża Metoda I — wymiana gruntu Po stronie zachodniej w trasie DK 90 wykonano 5 podstawowych wymian gruntu oraz — po wykonaniu uszczegółowienia badań podłoża — jeszcze 5 dodatkowych. Po stronie wschodniej wykonano 1 wymianę podstawową i 4 stosunkowo niewielkie. Metoda II – kolumny dynamiczne i mikrowybuchy Ciekawym i czasochłonnym okazało się wzmocnienie podłoża na odcinku 5+940 — 10+915, które wykonano za pomocą metod opisanych w dalszej części tekstu. 1.—4. Prace drogowe — wymiana gruntu 1 80 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 2 3 4 81 1 4 6 2 5 7 nik” gruntów do tworzenia kolumn w trakcie prac strzałowych. Następnie wykonywano w podłożu otwory, w których umieszczano mikroładunki wybuchowe. W trakcie detonacji we wzmacnianym podłożu nastąpiła dynamiczna konsolidacja gruntów słabych oraz uformowała się kolumna z gruntu mineralnego. 3 1.—5. Wzmocnienie podłoża gruntowego metodą mikrowybuchów 1.—9. Wzmocnienie podłoża gruntowego metodą wymiany dynamicznej 10. Materac geosyntetyczny Wzmocnienie podłoża gruntowego metodą mikrowybuchów Wzmocnienie podłoża metodą mikrowybuchów polegało na formowaniu kolumn z gruntu niespoistego mineralnego we wzmacnianym podłożu zbudowanym z gruntów słabych, w tym organicznych (torfów, namułów, gytii). Mikrowybuchy prowadzono w celu przyspieszenia konsolidacji gruntów spoistych i organicznych lub zagęszczenia niespoistych gruntów luźnych. Ten sposób wzmacniania gruntu polegał na wykonaniu z niespoistych gruntów mineralnych platformy roboczej o miąższości do 2 m. Umożliwiała ona ruch maszyn budowlanych, stanowiąc jednocześnie „zasob- 82 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Wzmocnienie podłoża gruntowego metodą wymiany dynamicznej Po wykonaniu wzmocnienia mikrowybuchami organicznych gruntów słabonośnych, przypowierzchniową warstwę podłoża gruntowego wraz z platformą roboczą dogęszczano poprzez formowanie kolumn z kruszywa metodą dynamicznej wymiany. Formowanie kolumny rozpoczęto od wykonania w nasypie platformy roboczej punktowego wykopu do rzędnej ok. -1,0 m, licząc względem górnej krawędzi platformy roboczej. Następnie do wykopu podawano kruszywo mineralne. W wyniku oddziaływania swobodnie spadającego bijaka, kruszywo ulega zagęszczeniu z jednoczesnym przemieszczaniem się w głąb wzmacnianego podłoża gruntowego. Wraz z przemieszczaniem się kruszywa w miarę formowania kolumny, do utworzonego w pierwszej fazie wykopu i przegłębianego ubijakiem, dosypuje się materiał na kolumnę ponownie go dobijając. Czynność ta powtarzana jest aż do zaniku osiadań gruntu przy kolejnych uderzeniach do ok. 0,2 m oraz wyraźnym wypiętrzeniu gruntu wokół formowanej kolumny. Kształt i przekrój kolumny zależy od energii uderzeń bijaka, jego rozmiarów oraz warunków gruntowo-wodnych w rejonie wzmocnienia. Przyjęto rozmieszczenie kolumn z kruszywa w siatce kwadratowej o boku 5×5 m, z przesunięciem względem siatki mikrowybuchów wykonanej również w siatce 5×5 m. Pod przepustami znajdującymi się w ciągu projektowanej drogi wykonano wzmocnienie podłoża kolumnami w rozstawie 2,5 m wzdłuż osi przepustu. Uśredniona długość kolumn wykonanych w technologii dynamicznej wymiany wyniosła 5 m. 9 8 Materac geosyntetyczny Po wykonaniu wszystkich kolumn, resztki platformy roboczej wyrównano do rzędnej posadowienia nasypu drogowego, pomniejszonej o grubość materaca wynoszącą 0,5 m, a następnie zagęszczono powierzchniowo. Wykonano materac o grubości 50 cm, który składa się z pospółki ułożonej w dwóch warstwach: dolnej — o grubości 20 cm, i górnej — o grubości 30 cm. Na spodzie materaca ułożono geowłókninę, a pomiędzy warstwami oraz nad nią ułożono dwie warstwy geosiatki o wytrzymałości na rozciąganie wzdłużne około 70 kN/m. 10 83 3.7. Kluczowi podwykonawcy Budimeksu SA Wykonanie pali prefabrykowanych wbijanych 40x40 cm na wszystkich obiektach mostowych. Wykonanie kolektorów odwadniających obiekty mostowe. Wykonanie izolacji natryskowej typu MMA mostu nurtowego M4. Wykonanie stabilizacji gruntu cementem. Wykonanie pali wielkośrednicowych mostu M4 (pale w nurcie Wisły) o długości 14 i 28 m oraz średnicy 1 800 mm. Obsługa geodezyjna kontraktu. Wyburzenia podpór tymczasowych na lądzie oraz w nurcie Wisły. Wynajem sprzętu pływającego (pontony poddźwigowe, barki, pchacze, most pontonowy). Wykonanie przepustów typu Multiplate. Wykonanie instalacji elektrycznych i oświetlenia. Wykonanie wzmocnienia gruntu metodą wymiany dynamicznej. Roboty hydrotechniczne, zieleń, umocnienia gabionami. Dostawa betonu mostowego do wykonania obiektów mostowych. Betony klasy: B15, B30, B40, B60, B80. Wykonanie nawierzchni epoksydowej chodników mostowych. Wykonanie dylatacji palczastych mostu przez Wisłę. Wykonanie projektów zamiennych i technologicznych — roboty mostowe. Dostawa stali zbrojeniowej klasy AIII-N — zbrojenie konstrukcji mostowych. Dostawa polimerobetonowych desek gzymsowych oraz elementów odwodnienia (wpusty mostowe, sączki). Dostawa łożysk soczewkowych dla mostu przez Wisłę. Ekspertyzy naukowe, opinie. Wykonanie pali typu Franki pod podpory tymczasowe mostu oraz estakad dojazdowych. Dostawa polimerobetonowych profili gzymsowych dla mostu M4 przez Wisłę. Wykonanie łożysk garnkowych oraz elastomerowych. Dostawa dylatacji modułowych. Dostarczenie mieszanki mineralno-asfaltowej do wykonania nawierzchni drogowych. Wykonanie wzmocnienia gruntu metodą mikrowybuchów oraz wymiany dynamicznej. Dostawa systemu izolacji mostowej Servidek/Servipak. Roboty ziemne (wykopy, nasypy, wymiana gruntu). Dostawa rusztowania przestawnego MSS do wykonania ustroju nośnego mostu przez Wisłę. Dostawa i montaż barier drogowych oraz barieroporęczy mostowych. Wykonanie balustrad szczeblinkowych na estakadach i na moście. Wykonanie ścianek szczelnych podpór mostowych (ścianki wykonywane w nurcie Wisły). Dostawa belek prefabrykowanych strunobetonowych typu KUJAN. Dostawa szalunków systemowych i rusztowań na potrzeby budowy obiektów mostowych. Dostawa zapraw typu PCC, podlewek pod krawężniki mostowe oraz izolacji powłokowej fundamentów. Roboty ciesielskie i betonowe podczas wykonywania obiektów mostowych (estakady dojazdowe, most przez Wisłę). Wynajem sprzętu pomocniczego. Wykonanie sprężenia wewnętrznego i zewnętrznego obiektów mostowych. Dostawa epoksydowych żywic naprawczych. Roboty zbrojarskie przy wykonywaniu obiektów mostowych. Dostawa sklejki szalunkowej do wykonywania ustrojów nośnych. Wykonanie podwieszenia mostu nurtowego M4. Dostawa podlewek podłożyskowych. Wykonanie kanalizacji deszczowej oraz przepustów żelbetowych, Multiplate i Helcor. Projekt iluminacji wraz z dostawą materiału. 84 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Przedsiębiorstwo Ogólnobudowlane ZORKA Ryszard Kwiatkowski PW MARSTAN sc 85 4 Zarządzanie i Nadzór 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 86 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Wyłonienie Nadzoru Inwestorskiego 88 Rozpoczęcie procesu inwestycyjnego 90 Organizacja i uczestnicy procesu inwestycyjnego 91 Działania Inżyniera w trakcie realizacji inwestycji 92 Rozliczenie finansowe kontraktu 98 Zakończenie kontraktu 99 Podsumowanie 100 Przykładowe dokumenty kontraktowe 101 87 4.1. Wyłonienie Nadzoru Inwestorskiego Zarządzanie kontraktem w imieniu Inwestora gdańskiego oddziału GDDKiA prowadziło Konsorcjum wyłonione w wyniku przetargu nieograniczonego, który został przeprowadzony w marcu 2010 roku. W skład Konsorcjum weszły następujące firmy: Lider — Zakłady Budownictwa Mostowego Inwestor Zastępczy SA Do sztandarowych realizacji obiektów mostowych, w których brała udział firma Zakłady Budownictwa Mostowego Inwestor Zastępczy SA, należą m.in.: • most Świętokrzyski w Warszawie przez rzekę Wisłę — konstrukcja podwieszona jednopylonowa o długości 475 m, zrealizowany w latach 10.1998—10.2000 • most Siekierkowski w Warszawie przez rzekę Wisłę — konstrukcja podwieszona dwupylonowa o długości 826,5 m, zrealizowany w latach 03.2000—12.2002 • most w Płocku przez rzekę Wisłę — konstrukcja podwieszona dwupylonowa o długości 1,200 m, zrealizowany w latach 06.2002—10.2005 • most imienia Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie przez rzekę Wisłę (Most Północny) zrealizowany w latach 2009— —2012 r. Partner — BAKS sp. z o.o. Zakłady Budownictwa Mostowego Inwestor Zastępczy SA obecnie uczestniczą w realizacji inwestycji: • przebudowa mostu gen. Stefana Grota-Roweckiego w Warszawie przez Wisłę • budowa mostu przez Wisłę w miejscowości Połaniec. Inżynierowie wchodzący w skład kadry ZBM IZ SA, o najwyższych kwalifikacjach, z wieloletnim doświadczeniem, jak również specjaliści w dziedzinie organizacyjno-prawnej, z chwilą podpisania umowy na zarządzanie kontraktem rozpoczęli proces organizacji działań Biura Inżyniera oraz wdrażania procedur kontraktowych. Firma Zakłady Budownictwa Mostowego Inwestor Zastępczy istnieje od 1998 roku. ZBM IZ SA posiada Certyfikat Systemu Jakości ISO 9001, a wszelkie procedury zgodne są ze standardami FIDIC. Firma uzyskała również Certyfikat Międzynarodowej Sieci Certyfikacji IQNet. Najważniejsze dokonania firmy związane były z zarządzaniem i nadzorem nad budową mostów i dróg. W roku 2008 otrzymaliśmy nagrodę Ministra Infrastruktury za najlepszą ofertę w kategorii „Drogi”. Firma jest nagrodzona przez Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej za wdrożenie nowych technologii realizacji mostów. Inwestycja „Budowa mostu przez rzekę Wisłę koło Kwidzyna, wraz z dojazdami, w ciągu drogi krajowej nr 90” wymagała od firmy zatrudnienia wielu specjalistów, nie tylko z dziedziny budowy infrastruktury drogowej. W skład zespołu kierowanego przez Inżyniera Kontraktu, pana Grzegorza Sznerr, weszli m.in.: • inżynierowie o specjalności mostowej, drogowej, geodezyjnej, geotechnicznej, elektrycznej, teletechnicznej, sanitarnej oraz ds. BHP • specjaliści do spraw nadzoru środowiskowego (utrzymania rzeki, przyrodnik, ichtiolog, ornitolog, ds. zieleni) • specjalista do spraw rozliczeń • specjalista ds. materiałowych — technologicznych • asystenci oraz pracownicy administracyjni. Szczegółowy skład osobowy Biura Inżyniera Kontraktu przedstawiono obok: Skład osobowy Biura Inżyniera Kontraktu Inżynier Kontraktu: Grzegorz Sznerr Inżynier Rezydent: Cezary Monkiewicz Koordynator zespołu nadzoru robót mostowych — — inspektor nadzoru robót mostowych: Inspektor nadzoru robót mostowych nr 1: Inspektor nadzoru robót mostowych nr 2: Inspektor nadzoru robót mostowych nr 3: Asystent inspektora nadzoru robót mostowych: Koordynator zespołu nadzoru robót drogowych — inspektor nadzoru robót drogowych i branżowych: Krzysztof Roszkowiak Inspektor nadzoru robót drogowych: Janusz Wąsiński Asystent inspektora nadzoru robót drogowych: Marcin Turek Specjalista ds. rozliczeń: Beata Kwapisz Specjalista ds. nadzoru geotechnicznego: Magdalena Gajewska-Bieniek Specjalista ds. materiałowych — technolog: Maciej Masłowski Inspektor nadzoru branży elektrycznej: Antoni Łukaszewicz Inspektor nadzoru branży teletechnicznej: Antoni Łukaszewicz Inspektor nadzoru branży sanitarnej: Józef Pałka Inspektor nadzoru branży gazowej: Tomasz Witkiewicz Inspektor prac geodezyjnych: Zbigniew Frask Asystent specjalisty ds. rozliczeń: Karol Grzonka Asystent specjalisty ds. materiałowych — technologa: Wojciech Jakóbczyk Asystent inspektora prac geodezyjnych: Zuzanna Frask 88 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Tadeusz Brzeziński Ryszard Ulewicz Andrzej Mieszczuk Cenzary Monkiewicz Kajetan Nagórski Specjalista ds. nadzoru środowiskowego — koordynator: Specjalista ds. utrzymania rzeki: Specjalista — przyrodnik: Specjalista — ichtiolog: Specjalista — ornitolog: Asystent inżyniera ds. zieleni: Jarosław Pająkowski Dariusz Cybulski Jarosław Pająkowski Andrzej Kapusta Łukasz Ogonowski Katarzyna Szumała Specjalista ds. BHP: Robert Tyrtania Pracownik administracyjny: Beata Kropkowska 89 4.2 Rozpoczęcie procesu inwestycyjnego 4.3. Organizacja i uczestnicy procesu inwestycyjnego Kalendarium Data Wydarzenie 14.07.2010 r. Podpisanie umowy na Zarządzanie Kontraktem pomiędzy Dyrektorem GDDKiA Oddział w Gdańsku Franciszkiem Rogowiczem i Prezesem ZBM IZ SA Stefanem Bekirem Assanowiczem. 03.09.2010 r. Uroczyste podpisanie umowy na wykonanie robót budowlanych pomiędzy Dyrektorem GDDKiA Oddział w Gdańsku Franciszkiem Rogowiczem i Prezesem Budimex SA Dariuszem Blocherem. 16.09.2010 r. Wystawienie „Polecenia Inżyniera Nr 1” przez Inżyniera Kontraktu Grzegorza Sznerr, wyznaczającego termin rozpoczęcia robót na dzień 20.09.2010 r. 20.09.2010 r. Przejęcie terenu budowy przez Wykonawcę — rozpoczęcie robót. Podpisanie umowy przez Franciszka Rogowicza, Dyrektora GDDKiA Oddział Gdańsk, oraz Prezesa Budimex SA Dariusza Blochera Uroczyste wmurowanie aktu erekcyjnego — tzw. kamienia węgielnego odbyło się 08.11.2010 r. Pod aktem podpisy złożyli: • Roman Zaborowski Wojewoda Pomorski • Andrzej Krzysztofiak Burmistrz Kwidzyna • Franciszek Rogowicz Dyrektor GDDKiA Oddział w Gdańsku • Dariusz Blocher Prezes Budimex SA 90 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Uczestnicy procesu inwestycyjnego Zamawiający: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Gdańsku Dyrektor Oddziału Robert Marszałek Z-ca Dyrektora Oddziału Szymon Gwazdacz Kierownik Projektu Longin Ewald Kierownik Projektu Sławomir Rytlewski 91 Zarządzanie i Nadzór nad Kontraktem: Wiceprezes Zarządu Przewodniczący Rady Nadzorczej Prokurent — Dyrektor ds. Finansowych Inżynier Kontraktu Wykonawca Robót: Dyrektor Kontraktu Kierownik Budowy Autorskie Biuro Projektu: 4.4.Działania Inżyniera w trakcie realizacji inwestycji Działania Inżyniera przed rozpoczęciem kontraktu Bezpośrednio po podpisaniu umowy, Zespół Inżyniera przystąpił do: • szczegółowego ustalenia zasad pracy Zespołu Inżyniera wraz z opracowaniem i uszczegółowieniem procedur i zasad obiegu dokumentów • weryfikacji dokumentacji Zamawiającego pod kątem wzajemnej zgodności i kompletności • inspekcji placu budowy – sprawdzenia zgodności stanu istniejącego z dokumentacją projektową • uzgodnienia zasad i zakresu współpracy z Zamawiającym oraz działań zapewniających stałą wymianę informacji z Zamawiającym w okresie realizacji kontraktu • uzgodnienia z Zamawiającym formy i zakresu opracowywanych dokumentów dla potrzeb sprawozdawczości i monitorowania postępu robót • uzgodnienia zasad współpracy z Laboratorium Drogowym GDDKiA Oddział w Gdańsku. Sprawdzono, w zakresie udostępnionym przez Zamawiającego, podstawowe akty prawne i decyzje administracyjne warunkujące realizację Umowy o Roboty Budowlane Nr 219/Z-4/2010 z 3 września 2010 r. Nadzór nad realizacją robót budowalnych w świetle wymagań określonych w „Jednolitych Warunkach Kontraktowych” — Zarządzanie Kontraktem przez Inżyniera Po otrzymaniu od Zamawiającego wezwania do podjęcia funkcji Inżynier przystąpił do: 92 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna ZBM Inwestor Zastępczy SA Andrzej Radoszewski Wojciech Ławniczak Łukasz Ławniczak Grzegorz Sznerr Budimex SA Dariusz Taraszkiewicz Maciej Wojciechowski Transprojekt Gdański Sp. z o.o. • sprawdzania bądź weryfikacji pod względem kompletności otrzymanej od Zamawiającego dokumentacji projektowej wraz ze specyfikacjami technicznymi • wprowadzania sukcesywnie uzgadnianych z Zamawiającym i Wykonawcą procedur kontraktowych • akceptacji przedstawiciela Wykonawcy Robót i ewentualnych zmian w stosunku do złożonej oferty • kontroli zapewnienia przez Wykonawcę Robót bezpieczeństwa i porządku na budowie oraz zaakceptowania opracowanych planów BIOZ wraz z ich aktualizacjami • zatwierdzenia niezbędnych przed rozpoczęciem robót projektów przygotowanych przez Wykonawcę • zatwierdzenia Ogólnego Planu Zapewnienia Jakości i szczegółowych PZJ-ów na roboty • dopuszczenia do pracy sprzętu pomiarowego, akceptowania laboratorium Wykonawcy Robót • akceptacji, po przeprowadzeniu niezbędnych sprawdzeń, laboratorium, wytwórni mas bitumicznych i węzłów betoniarskich oraz wytwórni prefabrykatów • akceptacji źródeł pozyskania materiałów miejscowych • akceptacji Systemu Zapewnienia Jakości Wykonawcy • akceptacji harmonogramów robót i harmonogramów płatności. Wszystkie wprowadzone przez Inżyniera druki, formularze, instrukcje itp. uzyskały akceptację Zamawiającego. Inżynier Kontraktu, przed rozpoczęciem robót, z powyższych działań sporządził i przekazał Inwestorowi następujące opracowania: 1 2 1) „Raport otwarcia” — w raporcie tym Inżynier Kontraktu przedstawił m.in. wnioski z weryfikacji dokumentacji kontraktowej, organizację Zespołu Inżyniera, wzory dokumentów kontraktowych 2) raport z „Weryfikacji dokumentacji projektowej”, gdzie Inżynier Kontraktu zamieścił swoje uwagi i spostrzeżenia do dokumentacji projektowej w świetle wymagań kontraktowych. Wprowadzone przez Inżyniera Kontraktu metody kontroli dla zapewnienia jakości robót Zespół Inżyniera Kontraktu prowadził na budowie stałą kontrolę jakości wykonywanych robót oraz wbudowanych materiałów. Do podstawowych obowiązków specjalisty ds. materiałowych — technologa oraz inspektorów Nadzoru należało: 3 1. Wzmocnienie podłoża gruntowego metodą mikrowybuchów 2. Kierownik Projektu Longin Ewald 3. Inspektor T. Brzeziński podczas kontroli robót na zbrojeniu płyty pomostowej segmentu BA8 93 1 • opiniowanie przedstawionych Inżynierowi do zatwierdzenia materiałów i recept laboratoryjnych • weryfikacja opracowanych przez Wykonawcę metod wykonania poszczególnych robót PZJ-ów przy współpracy z inspektorami Nadzoru • kontrolowanie miejsc pozyskiwania materiałów przeznaczonych do wbudowania • udział w inspekcjach wytwórni betonu, mas bitumicznych będących w dyspozycji budowy • dopuszczenie do stosowania prefabrykatów i elementów urządzeń wyposażenia budowy • kontrolowanie i weryfikowanie badań terenowych i laboratoryjnych przeprowadzanych przez laboratorium Wykonawcy, zlecenie — w razie potrzeby — wykonania dodatkowych badań • wnioskowanie przez Inżyniera Kontraktu o zlecenie do laboratorium innej niezależnej instytucji badawczej: – poboru materiału do badań w trakcie robót ziemnych, betonowych i asfaltowych – wykonania kontrolnych pomiarów na budowie – wykonania badań laboratoryjnych weryfikujących lub dodatkowych. Badania kontrolne na wniosek Inżyniera wykonywał GDDKiA O. Gdańsk, Wydział Technologii — Laboratorium Drogowe. Wykonawca dysponował własnym zapleczem laboratoryjnym. Laboratorium Wykonawcy wraz z wyposażeniem technicznym zo- 94 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 2 stało zatwierdzone przez Inżyniera Kontraktu. Wytwórnie dostawców materiałów również były okresowo poddawane kontroli Nadzoru. Wszelkie materiały, składniki recept laboratoryjnych, recepty na wykonanie betonów cementowych i asfaltowych, mieszanek SMA, systemy sprężające i inne przewidziane do zamontowania urządzenia oraz metody wykonania robót były przez Wykonawcę kierowane do Biura Nadzoru i przedstawione Inżynierowi do zatwierdzenia. Zatwierdzeń materiałów, technologii i organizacji prac Inżynier dokonywał poprzez ocenę zgodności cech i jakości wnioskowanych materiałów z wymogami zapisanymi w odpowiednich działach specyfikacji technicznych w oparciu o załączone do dokumentów kontraktowych m.in.: • aprobaty techniczne IBDiM • certyfikaty producenta (np. zakupu stali określonego gatunku) • deklaracje zgodności z polskimi bądź europejskimi normami lub aprobatami wystawione przez producentów • krajowe deklaracje zgodności • orzeczenia o wynikach badań laboratoryjnych producentów kruszyw • inne badania laboratoryjne wykonane przez laboratorium Wykonawcy, Podwykonawcy lub Producenta • inne przywołane w specyfikacjach technicznych konieczne do zatwierdzenia dokumenty (np. dotyczące organizacji ruchu). W przypadkach braku wymagań w specyfikacjach technicznych, niepełnych, nieprecyzyjnych zapisach, Inżynier (Nadzór) zwracał się o opinię do Autorskiego Biura Projektów, a po uzyskaniu opinii, w oparciu o nią, Inżynier podejmował decyzję o zatwierdzeniu bądź niezatwierdzeniu materiału. Charakterystyka technologiczna mostu przez Wisłę wraz z oceną jakości robót Wybudowana przeprawa przez rzekę Wisłę — Most M4 i estakady dojazdowe E2 i E3 są rozwiązaniem nowoczesnym i pionierskim pod względem technicznym i technologicznym. Most M4 typu extradosed jest największym mostem w Europie pod względem rozpiętości przęseł. Z tego powodu ZBM IZ SA do realizacji Zarządzania i Nadzoru skierował inspektorów Nadzoru z dużym doświadczeniem i wiedzą fachową zdobytą na podobnych inwestycjach. W trakcie realizacji zespoły projektantów, inżynierów Wykonawcy i inspektorów Nadzoru musiały rozwiązać szereg problemów niespotykanych na typowych budowach. Utrudnieniem w realizacji był krótki okres budowy (34 miesiące), w tym 3 okresy zimowe. Problemy, które należało rozwiązać po rozpoczęciu budowy, to przyjęcie technologii wykonania. Wykonawca podjął wyzwanie wykonania mostu w technologii 1. Zbrojenia fundamentu podpory estakady 2. „Pod mostem” w trakcie próbnego obciążenia; od lewej Projektant M. Basek, Inspektor Nadzoru T. Brzeziński, Projektant T. Stefanowski, Kierownik Budowy M. Wojciechowski, Inżynier Kontraktu G. Sznerr rusztowania przesuwnego MSS (Movable Scaffelding System) przy wykorzystaniu podpór technologicznych. W związku z tym wprowadzono zmiany w przyjętych rozwiązaniach projektowych w następującym zakresie: • betonowanie podpór w dwóch etapach w celu umożliwienia przesunięcia rusztowania MSS • betonowanie w dwóch etapach bloków kotwiących want i belek krawędziowych • doprojektowano poprzecznice, które wykonywano po wykonaniu całego ustroju nośnego. Metoda wykonania ustroju nośnego rusztowaniem przesuwnym MSS wpłynęła korzystnie na ochronę środowiska, ponieważ w nurcie rzeki Wisły można było zrezygnować z części podpór tymczasowych. Projekt budowlany przewidywał 8 podpór tymczasowych, a wykonano ich 6. Roboty palowe. Obiekt Most M4 przez rzekę Wisłę został posadowiony w części nurtowej na palach dużych średnic ϕ 1 800 mm z dodatkową iniekcją podstawy pali. Do betonowania pali użyto betonu klasy B30 z kruszywa żwirowego wykonanego wg receptury opracowanej przez Wykonawcę. Receptura oraz producent zostali zaakceptowani przez Nadzór. 95 Do wykonania koszy zbrojeniowych zastosowano stal klasy A-IIIN. W trakcie betonowania pobierano próbki betonu do badań laboratoryjnych oraz prowadzono metryki pali zawierające pełną charakterystykę warunków geotechnicznych i pogodowych w trakcie wykonywania robót. Prace te prowadzono pod ścisłym nadzorem geotechnicznym. Zgodnie z założeniami dokumentacji projektowej oraz specyfikacjami technicznymi opracowanymi przez Wykonawcę projekty próbnych obciążeń pali każdorazowo były zatwierdzane przez Nadzór. Badania pali w zakresie obciążeń statycznych i dynamicznych przeprowadził Wykonawca Robót w obecności Nadzoru. Wyniki obciążeń próbnych były akceptowane przez Projektanta. Otrzymane wyniki potwierdziły, że dla powyższych obiektów pale osiągnęły wymagane założeniami projektowymi nośności. W celu zabezpieczenia robót fundamentowych na moście przez Wisłę zastosowano ścianki szczelne. Konstrukcja typu extradosed mostu przez Wisłę (M4). Do wykonania żelbetowych i sprężonych elementów konstrukcyjnych mostu zastosowano betony wg następujących receptur: B15 do podbudów pod fundamenty, B40 do konstrukcji podpór, nadbetonu, B80 do ustroju nośnego mostu M4. Wyzwaniem nowatorskim na budowie było zastosowanie po raz pierwszy w Polsce betonu klasy B80 na obiekcie mostowym. Wbudowano łącznie w ustrój nośny 13 226 m3 betonu klasy B80. Wielkość betonowanych segmentów ustroju nośnego wynosiła średnio 400 m3. Na budowie występowały problemy z utrzymaniem konsystencji betonu. Wymuszało to od autora receptury modyfikację składu mieszanki. Również warunki klimatyczne (betonowanie w temperaturach poniżej 0°C i w temperaturach upalnego lata) wymagały stosowania ociepleń lub, w upalne dni, schładzania betonu. Receptury były zatwierdzone przez Nadzór, opiniowane przez Zamawiającego GDDKiA, a dodatkowo receptura betonu B80 przez Instytut Badawczy Dróg i Mostów w Warszawie. Podstawą do uzyskania pozytywnej opinii oraz zatwierdzenia przez Inżyniera recept było wykonanie próbnych zarobów oraz przeprowadzenie pełnych badań wymaganych specyfikacjami 96 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna technicznymi — tj.: wytrzymałości na ściskanie, nasiąkliwości, wodoprzepuszczalności oraz mrozoodporności. Badania próbek pobranych przez Wykonawcę oraz przez laboratorium Zamawiającego podczas betonowań wykazały, że betony konstrukcyjne zastosowane w obiekcie spełniły wymagania. Komponenty receptur, kruszywa i cementy był kontrolowane w trakcie produkcji przez Wykonawcę oraz losowo przez przedstawiciela Inżyniera. Produkcja betonów odbywała się na stacjonarnych węzłach betoniarskich w Starogardzie Gdańskim i Malborku oraz na węzłach polowych zlokalizowanych w Opaleniu (na lewym brzegu Wisły) i Lipiankach (prawy brzeg Wisły). Obsługa laboratoryjna betonowań była prowadzona przez laboratorium polowe Wykonawcy zlokalizowane przy budowie. W trakcie wykonywania ustroju nośnego z betonu B80 mostu M4, na podstawie pobranych próbek, stwierdzono jednostkowo zaniżoną wytrzymałość gwarantowaną betonu. W stosunku do zakwestionowanych elementów konstrukcyjnych Projektant zajął stanowisko, że otrzymana zaniżona wytrzymałość betonu nie ma wpływu na nośność i trwałość konstrukcji. Ponadto Wykonawca podjął działania w celu określenia wytrzymałości betonu bezpośrednio w konstrukcji, zlecając ekspertyzy Politechnice Gdańskiej oraz Instytutowi Badawczemu Dróg i Mostów. IBDiM przeprowadził również analizę statystyczną wszystkich pobranych próbek betonu B80. Analiza statystyczna wykazała, że beton osiągnął klasę B80. Wyniki ekspertyz i ocen statystycznych zostały zaakceptowane przez Zamawiającego GDDKiA po pozytywnej rekomendacji Inżyniera Kontraktu. W trakcie realizacji ustroju nośnego mostu M4 niedoszacowano obciążenia technologicznego. Doprowadziło to do powstania zarysowań betonu w konstrukcji ustroju nośnego. Przy współpracy Inżyniera, Wykonawca przedstawił projekt naprawczy, który został zatwierdzony przez Projektanta i zaakceptowany przez Zamawiającego GDDKiA. Na tej podstawie czynności naprawcze, przeprowadzone pod ścisłym nadzorem zespołu inspektorów, doprowadziły do uzyskania wymaganej jakości robót. Należy tu zaznaczyć, że Wykonawca, w wyniku powstałego problemu, w profesjonalny sposób opracował technologię naprawy, stosując przy tym najnowocześniejsze systemy uszczelniania rys. W trakcie budowy analizowano również procesy reologiczne betonu, a w szczególności rzeczywiste skrócenie się długości konstrukcji w czasie. Zjawisko to miało (i będzie jeszcze mieć) znaczący wpływ na redystrybucję sił w wantach, ustalenie właściwej długości obiektu oraz przyjęcie parametrów przesuwu dylatacji i łożysk w trakcie montażu i późniejszej eksploatacji obiektu. Roboty konstrukcyjne prowadzone były według następujących etapów: • wykonanie fundamentów, korpusów przyczółków, filarów wraz z oczepami • wykonanie ciosów podłożyskowych • wykonanie ustroju nośnego metodą nasuwania. Dla wszystkich robót betonowych Wykonawca przedstawił Nadzorowi PZJ-y, na podstawie których prowadzone były prace związane m.in. z: fazami zbrojenia, montażu kabli sprężających i betonowania, technologią układania mieszanki betonowej wraz z zagęszczeniem, pielęgnacją oraz rozszalowaniem elementów zabetonowanych. W trakcie robót betoniarskich na budowie obecny był ze strony Wykonawcy laborant, który pobierał próbki do badań laboratoryjnych, a ze strony Nadzoru technolog i (lub) inspektor Nadzoru Robót Mostowych. Laboratorium Zamawiającego pobierało próbki i wykonywało kontrolne badania laboratoryjne betonu z losowo wybranego elementu konstrukcyjnego obiektu. Uzyskane wyniki potwierdziły spełnienie wymagań określonych założeniami projektowymi. System podwieszenia VSL SSI 2000 zastosowany na moście przez Wisłę. System podwieszenia (sprężenia zewnętrznego) był opracowany jako indywidualne rozwiązania, spełniające wymagania określone w dokumentacji projektowej oraz w specyfikacjach technicznych pod względem nośności, geometrii mostu i trwałości konstrukcji. Montaż systemu podwieszenia odbywał się na podstawie indywidualnych projektów technicznych uzgodnionych i zaakceptowanych przez Inżyniera: • „Podwieszenie. Dokumentacja Techniczna VSL — Zakotwienie VSL SSI 2000” • „Podwieszenie. Dokumentacja Techniczna VSL — Siodła VSL SSI 2000” • „Podwieszenie. Specyfikacja Wykonawcza Sploty do podwieszenia” • „Podwieszenie. Specyfikacja Wykonawcza Rura osłonowa HDPE”. Dla zastosowanego systemu podwieszenia, Wykonawca przekazał Zamawiającemu instrukcję użytkowania: „Podwieszenie — program zapewnienia jakości. Instrukcja przeglądów i konserwacji”. Dokument ten umożliwi Zamawiającemu przeprowadzanie czynności kontrolnych oraz eksploatacyjnych w trakcie użytkowania obiektu. Roboty były prowadzone w oparciu o projekty technologiczne i PZJ-y opracowane przez Wykonawcę, zatwierdzone przez Nadzór i akceptowane przez Projektanta. Projekty technologiczne dodatkowo były przekazywane Zamawiającemu do zaopiniowania Nadzorowi Naukowemu. Poszczególne etapy robót były zatwierdzane przez Inżyniera i akceptowane przez Projektanta w oparciu o inwentaryzacje geodezyjne i protokoły z przeprowadzonych przez Wykonawcę czynności technologicznych. Trudności w realizacji robot, w świetle założeń projektowych, były gruntownie omawiane na spotkaniach z udziałem Inżyniera Kontraktu, Wykonawcy, Zamawiającego, Projektanta i Nadzoru Naukowego. Poniżej zestawiono niektóre napotkane w trakcie realizacji trudności w prowadzeniu robót: • Po dokonaniu inwentaryzacji geodezyjnej betonowych bloków kotwiących want w belce krawędziowej stwierdzono, że w niektórych blokach nachylenie płaszczyzny nie odpowiada założeniom projektowym. W miejscach tych zastosowano pod głowicami zakotwień wantowych korygujące stalowe blachy klinowe ustawione na podkładce ołowianej. Wykonawca opracował projekt blach wraz technologią montażu. Materiały te zostały zatwierdzone przez Inżyniera po pozytywnym zaopiniowaniu przez Projektanta i Zamawiającego. • Po sprawdzeniu końcowym wprowadzonych sił w wantach III etap naciągu stwierdzono, że wprowadzone siły w wantach odbiegają od założeń projektowych. 97 W celu doprowadzenia do zgodności z założeniami projektowymi dokonano końcowej regulacji sił w wantach wprowadzając IV etap naciągu want. • W trakcie naciągu IV etapu splotów nastąpiło zerwanie jednego splotu. Przyczyną zerwania było mechaniczne uszkodzenie cięgna. Naprawa polegała na wymianie splotu wg procedury przewidzianej przez dostawcę systemu. Łożyska i dylatacje. Na obiekcie dokonano zmian w łożyskach w stosunku do założeń projektowych. Po analizie pracy konstrukcji zamieniono łożyska garnkowe na soczewkowe, zwiększając ich nośność oraz zakres przesuwów. Wykonawca opracował odpowiednie projekty, które zostały zatwierdzone przez Nadzór, zaopiniowane przez Projektanta i Zamawiającego. Zastosowano następujące typy łożysk wyprodukowanych przez firmę Maurer Sohne GmbH: • w osi 21s, 27s łożysko typu KGE o nośności 13500 kN • w osi 21n, 27n łożysko typu KGA o nośności 13500 kN • w osi 22s 26s łożysko typu KGE o nośności 30500 kN • w osi 22n 26n łożysko typu KGA o nośności 30500 kN • w osi 23s 25s łożysko typu KGE o nośności 84500 kN • w osi 23n 25n łożysko typu KGA o nośności 84500 kN • w osi 24s łożysko typu KF o nośności 84500 kN • w osi 24n łożysko typu KGEQ o nośności 84500 kN. Izolacja ustroju nośnego na obiekcie M4 przez rzekę Wisłę. Po akceptacji Inżyniera, Wykonawca dokonał zmiany izolacji z papy termozgrzewalnej na izolację natryskową systemu MMA ELIMINATOR na bazie metakrylanu metylu. Zmiana spowodowała opracowanie nowej specyfikacji technicznej, którą zatwierdzili Inżynier i Zamawiający. W trakcie prowadzonych robót Nadzór kontrolował kolejne etapy prac izolacyjnych, tj.: przygotowanie podłoża pod względem równości i czystości, kontrola nanoszenia na podłoże primera (PAR 1 Primer na podłoże betonowe i Zed S94 Primer na podłoże metalowe, jak wpusty, kotwy, dylatacje), kontrola układania 2 warstw izolacji (Eliminator Membrane Part A i Part B), kontrola nanoszenia warstwy szczepnej (Bond Coast SA1030) przed układaniem nawierzchni asfaltowej. Monitorowane były również 98 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna warunki klimatyczne. Z wykonanych etapów robót izolacyjnych Wykonawca przedstawił protokoły z realizacji. W trakcie robót Wykonawca w obecności Nadzoru wykonywał badania przyczepności izolacji do podłoża i szczepności międzywarstwowej oraz grubości natrysku. Nawierzchnia. Na moście odstąpiono od wykonania warstwy ochronnej asfaltu twardolanego. W zamian zastosowano warstwę z betonu asfaltowego 5 cm. Warstwę ścieralną nawierzchni wykonano w technologii SMA. Próbne obciążenie mostu. Zgodnie z wymaganiami kontraktu przeprowadzono próbne obciążenie mostu M4 w oparciu o zatwierdzony przez Nadzór: „Projekt próbnego obciążenia”. Na podstawie wyników i wniosków uzyskanych z przeprowadzonych próbnych obciążeń, w zakresie statycznym i dynamicznym, most M4 przez Wisłę został wykonany w sposób zadowalający, gwarantujący założoną w projekcie nośność obiektu — klasę „A” wg PN-85/S-10030 Obiekty mostowe. Obciążenia. Most M4, most w Kwidzynie przez Wisłę, spełnia wymagania pod względem funkcjonalności określone Projektem Budowlanym. Uzyskane wyniki, z przeprowadzonego przez zespół profesoraKrzysztofa Żółtowskiego próbnego obciążenia mostu M4, spełniają założenia określone w „Projekcie próbnego obciążenia”. Rozwiązywanie problemów. Występujące problemy technologiczne przy realizacji tak nowatorskiego mostu przez rzekę Wisłę w Kwidzynie były rozwiązywane przez zespół Projektant— —Wykonawca—Inspektor Nadzoru—Inwestor—Nadzór Naukowy. Spotkania zespołów często kończyły się w późnych godzinach wieczornych. Każda ze stron wykazywała dużą wiedzę inżynierską i zaangażowanie w rozwiązanie problemu. Nieocenioną pomocą był Nadzór Naukowy Politechniki Gdańskiej — prof. Krzysztof Żółtowski. 4.5. Rozliczenie finansowe kontraktu Na kontrakcie obowiązkiem było sporządzanie obmiarów wykonanych robót. Roboty były mierzone i wyceniane zgodnie z warunkami kontraktu oraz zgodnie z wymaganiami specyfikacji technicznych. Inżynier wraz z Wykonawcą uzgodnił sposób prowadzenia „Książki obmiaru”, w której Wykonawca prowadził rejestr obmiarów, zamieszczał rysunki i obliczenia niezbędne do ustalenia ilości wykonanych robót. Wykonawca składał wnioski o zatwierdzenie robót wraz z „Kartą obmiaru” i wszystkimi dokumentami wymaganymi w podstawie płatności wg SST, po ich zatwierdzeniu przez Zespół Inżyniera Wykonawca sporządzał „Tabelę elementów rozliczeniowych” za dany okres rozliczeniowy. Po sprawdzeniu przedłożonych zestawień ilości i wartości wykonanych robót, Inżynier wystawiał „Przejściowe świadectwo płatności”. W przypadku przekroczenia wielkości obmiaru w stosunku do pozycji z kosztorysu ofertowego uruchamiano procedurę przekroczenia, którą zatwierdzał Inwestor. Inżynier wnioskował do Zamawiającego o wprowadzenie zmian z inicjatywy Inżyniera, czy z inicjatywy Wykonawcy Robót, po uprzednim przeanalizowaniu konieczności zmian pod wzglę- dem technicznym i zgodności z Ustawą Prawo Zamówień Publicznych, przedstawienie propozycji rozwiązań, przygotowywał „Polecenie dokonania zmiany” po uprzedniej konsultacji z Zamawiającym. Inżynier przedstawiał również Zamawiającemu pisemne zalecenia na temat wyceny stawek robót zgodnie z warunkami kontraktowymi wg subklauzuli 12.3 Sz.W.K., dla których nie przewidziano cen jednostkowych w kontrakcie. Ww. zmiany były wprowadzane wg subklauzuli 3.5 i subklauzuli 13.1 i 13.2 Sz.W.K. w formie polecenia dokonania zmiany lub protokołów z negocjacji. Inżynier informował Zamawiającego o wszelkich powiadomieniach o roszczeniu oraz roszczeniach Wykonawcy Robót. Inżynier rozpatrywał każde powiadomienie o roszczeniu i swoją opinię przekazywał na bieżąco Zamawiającemu. Natomiast na roszczenia Wykonawcy Inżynier swoje stanowisko (rekomendację) przedstawiał w tzw. „Raporcie roszczenia” przedkładanym do Zamawiającego. Cena kontraktowa wg umowy Wykonawcy na roboty budowlane wraz z aneksami: Wartość kontraktu brutto na roboty budowlane 308,11 mln PLN Maksymalna wartość zobowiązania *) 351,90 mln PLN * Maksymalna wartość zobowiązania wynosi 115% kwoty brutto (bez zmiany podatku VAT) kontraktu na roboty budowlane wg Umowy nr 219/Z-4/2010 z dnia 03.09.2010 r. Zestawienie wartości kontraktu wg wstępnego „Ostatecznego rozliczenia robót budowlanych” Wartość kontraktu brutto (w okresie uzgadniania „Rozliczenia ostatecznego”) 335,05 mln PLN Wartość usług konsultanta ynagrodzenie konsultanta brutto (w okresie uzgadniania „Rozliczenia ostatecznego”) 9,94 mln PLN W 4.6.Zakończenie kontraktu Pomorski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego, po dokonaniu obligatoryjnego przeglądu budowy, udzielił pozwolenia na użytkowanie decyzją WIK.771.7.52013.WZ z dnia 26.07.2013 r. W dniu tym odbyło się również uroczyste otwarcie mostu. Po dokonaniu przez Komisję Odbioru Technicznego Robót, Inżynier Kontraktu wystawił w dniu 08.08.2013 r. Świadectwo Przejęcia. Otwarcie mostu (26.07.2013) Od lewej: Kierownik Projektu Longin Ewald, Minister Transportu Sławomir Nowak, Premier Donald Tusk, Burmistrz Kwidzyna Andrzej Krzysztofiak 99 1 Zamawiający zwolni ze zobowiązań wynikających z Warunków Kontraktu Wykonawcę Konsorcjum Budimex SA i Ferrovial Agroman SA oraz Nadzór Inwestorski Konsorcjum ZBM IZ SA i BAKS Sp z o.o. po zaakceptowaniu robót i wystawieniu Świadectwa Wykonania, uznając tym samym, że kontrakt przeszedł w okres gwarancji. 4.7.Podsumowanie Kontrakt pod nazwą „Budowa mostu przez rzekę Wisłę koło Kwidzyna, wraz z dojazdami, w ciągu drogi krajowej nr 90” zrealizowany przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w Gdańsku, został sfinansowany ze środków krajowych. 100 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Zostały osiągnięte zamierzone cele strategiczne, które będą miały duże znaczenie dla: • rozwoju gospodarczego i społecznego regionu m.in. poprzez: — zwiększenie dostępności do Autostrady A1 regionu prawobrzeżnego Wisły — polepszenie jakości funkcjonowania systemu transportu publicznego pomiędzy regionami położonymi wzdłuż Wisły — zredukowanie zatłoczenia i poprawę jakości środowiska — poprawę bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego — zmniejszenie kosztów społecznych • poprawy stanu środowiska naturalnego m. in. poprzez: — zmniejszenie emisji toksycznych spalin — bardziej równomierne rozłożenie natężenia ruchu na DK Nr 55, 90 i 91 • poprawy komunikacyjnych powiązań pomiędzy rejonami położonymi na lewym i prawym brzegu rzeki Wisły, zarówno w transporcie indywidualnym, jak i zbiorowym; w szczególności dotyczy to powiązania gmin Kwidzyn i Gniew oraz zwiększenia dostępności do Autostrady A1 • usprawnienia ruchu na DK Nr 55 obsługującego ruch tranzytowy w kierunku wschód—zachód • poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego w szeroko pojętym zakresie • skrócenie czasu przejazdu między regionami Kwidzyn— —Gniew, zwiększenie niezawodności i elastyczności systemu transportowego przez zapewnienie nowej przeprawy mostowej i likwidację przeprawy promowej w Korzeniewie i Janowie. 2 1. Uroczyste otwarcie mostu 26.07.2013 r.; od lewej: Inżynier Rezydent Cezary Monkiewicz ZBM IZ, Łukasz Ławniczak — Prokurent/Dyrektor ds. Finansowych ZBM IZ, Wojciech Ławniczak — Przewodniczący Rady Nadzorczej ZBM IZ, Z-ca Dyrektora ds. Realizacji Inwestycji Szymon Gwazdacz — GDDKiA o. Gdańsk, Andrzej Radoszewski — Wiceprezes Zarządu ZBM IZ, Grzegorz Sznerr — Inżynier Kontraktu ZBM IZ 2. Kierownik Projektu i Zespół Inżyniera Kontraktu podczas pikniku z okazji zakończenia budowy 101 4.8. Przykładowe wybrane dokumenty kontraktowe 102 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 103 104 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 105 5 Ochrona środowiska 5.1 5.2 5.3 106 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Wstęp 108 Uwagi ogólne 108 Wyciąg z Końcowego Raportu Inżyniera Kontraktu ds. Ochrony Środowiska 110 107 107 1 2 1. Podczas procesów projektowania i budowy ekologia była bardzo istotnym czynnikiem, jak w żadnym innym moście wybudowanym w ostatnich latach 2. Zarośla wierzbowe w międzywalu zachowane w dobrej kondycji po zrealizowaniu inwestycji 5.1. Wstęp Podczas procesów projektowania i budowy ochrona środowiska była bardzo istotnym czynnikiem, jak w żadnym innym moście wybudowanym w ostatnich latach. Dotyczyło to wszystkich elementów przyrody, ale głównymi problemami były ochrona ornitologiczna i ichtiologiczna. Na budowie stały monitoring był prowadzony przez specjalistów różnych branż. Raport końcowy z budowy omawia działania we wszystkich dziedzinach na terenie całej inwestycji. Z uwagi na duży zakres Raportu oraz ograniczenia w objętości monografii, przedstawiono wyciąg z Raportu dotyczący tylko działań związanych z budową mostu, który jest tematem monografii. 5.2. Uwagi ogólne o realizacji zaleceń decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach W celu ograniczenia zniszczenia siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, obiekty zaplecza budowy, tj. biura, węzły betoniarskie, warsztaty oraz bazy materiałowe i miejsca magazynowania odpadów, place składowe, parkingi maszyn i sprzętu budowlanego, usytuowano poza granicami obszarów Natura 2000. Po wycince drzewostanu leśnego w km 1+750- 2+070 i w km 2+1003+100 wprowadzono nowe nasadzenia, chroniące odkrytą ścianę 108 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna lasu przed wpływami komunikacyjnymi z wykorzystaniem gatunków rodzimych zgodnych geograficznie i siedliskowo. Ograniczono splantowanie roślinności na brzegu rzeki Wisły, zwłaszcza w przypadku płatów zarośli wierzbowych i torfotwórczej roślinności szuwarowej. Nie dopuszczono do odkładania urobku w zastoiskach i starorzeczach. Wykluczono zalądowienie zastoisk, starorzeczy, zatami i przestrzeni międzyostrogowych. Zastosowano rozwiązania techniczne i organizacyjne na terenie inwestycji, a także na terenach przyległych. Zagwarantowano wyższe bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, swobodny spływ kry lodowej oraz niezmienność trwałych stosunków wodnych. Prace budowlane związane z budową estakady w obrębie istniejących wałów przeciwpowodziowych były prowadzone w sposób nienaruszający ich szczelności i stabilności. W celu ochrony wód powierzchniowych i gruntu przed spływem powierzchniowym zanieczyszczeń z terenu projektowanej drogi zastosowano rowy trawiaste. Na obiektach inżynierskich usytuowanych na ciekach powierzchniowych, jak: Struga Młyńska, Liwa i Wisła, wody odpadowe przed wprowadzeniem do odbiorników do oczyszczania się z zastosowaniem: • osadników lub piaskowników na rzekach Struga Młyńska i Liwa • osadników lub piaskowników oraz separatów związków ropopochodnych w rejonie rzeki Wisły. Przejścia dla zwierząt oznaczono tablicą informacyjną o ich przeznaczeniu. W celu ochrony zabudowy mieszkaniowej wprowadzono zabezpieczenia przeciwhałasowe w postaci ekranów akustycznych o wysokości 4 m, z uwzględnieniem rozwiązań minimalizujących ewentualne kolizje z ptakami, w tym przy preferencji ekranów w pełni nieprzezroczystych albo przezroczystych, barwionych, w miejscach, gdzie przezroczystość ekranu była podyktowana bezpieczeństwem ruchu drogowego, na następujących odcinkach: • strona lewa drogi: km 1+460 do km 1+560 (100 m), km 2+145 do km 2+415 (280 m), km 3+460 do km 3+580 (120 m), km 3+927 do km 4+047 (120 m), km 10+710 do km 10+950 (240 m) • strona prawa drogi: km 1+460 do km 1+580 (120 m), km 3+927 do km 4+047 (120 m). Wykonano kompensację przyrodniczą w zakresie stworzenia i utrzymania przez okres budowy przeprawy mostowej oraz w przypadku stwierdzenia konieczności dalszego ich utrzymania — zastępczych miejsc lęgowych dla gatunków ptaków: rybitwy rzecznej i rybitwy białoczelnej poprzez: • zakotwiczenie na rzece Wiśle, w odległości ok. 2,5 km od miejsca projektowanej przeprawy mostowej przez Wisłę, w sąsiedztwie naturalnie występującej wyspy, 2 barek o wymiarach minimum 30—40 m długości i 6—7 m szerokości • barki zostały wypełnione piaskiem tak, by materiał wypełniał ich wnętrze równomiernie do wysokości 30—50 cm poniżej krawędzi burty • barki zakotwiczono na środku rzeki lub w oddaleniu co najmniej 70 m od brzegu i pozostawiono w jednym miejscu przez okres lęgowy rybitw • barki zakotwiczono po uzgodnieniu z administratorem rzeki przed sezonem lęgowym poprzedzającym rozpoczęcie budowy przeprawy mostowej i pozostawiono na rzece na okres od 15 kwietnia do 31 sierpnia. 109 1 Ptaki przelotne i zimujące Obserwacjami objęto wszystkie gatunki ptaków mające znaczenie dla obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły, w tym gatunki z Załącznika I do Dyrektywy Ptasiej, ptaki wędrowne z grupy wodno-błotnych, a także pozostałe gatunki wykorzystujące dolinę rzeki jako szlak migracji. Obserwacje ptaków prowadzono wzdłuż wyznaczonych w terenie transektów, które obejmowały atrakcyjne dla ptaków siedliska. Transekt przebiegał w obrębie międzywala i ze względu na długość (10 km) został podzielony na jednokilometrowe odcinki. Kontrole terenowe wykonywano od lipca do marca zwykle w godzinach porannych. 2 Ptaki lęgowe Obserwacjami objęto wszystkie gatunki ptaków ważne dla obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły, czyli wszystkie gatunki wy- 5.3. Wyciąg z Końcowego Raportu Inżyniera Kontraktu ds. Ochrony Środowiska Wstęp Nadzór ornitologiczny nad budową mostu koło Kwidzyna w ciągu drogi krajowej DK 90 prowadzony był w okresie od rozpoczęcia robót we wrześniu 2010 r. do oddania obiektu w lipcu 2013 r. W zakres prowadzonych prac wchodziła kontrola oddziaływania powstającego obiektu mostowego na lokalną awifaunę ze szczególnym uwzględnieniem obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły (kod obszaru: PLB040003). Z uwagi na rangę tego obszaru, jak i potencjalnie największe negatywne oddziaływanie, większość obserwacji dotyczyła odcinka międzywala Wisły w bezpośrednim sąsiedztwie mostu. Nie oznacza to jednak, że wykonawca zrezygnował z monitorowania całego obszaru prowadzonych prac. Kontrole były przeprowadzane zarówno w ciągu powstającej drogi DK 90, jak i w jej bezpośrednim sąsiedztwie. Odrębnym zadaniem wykonywanym w ramach nadzoru ornitologicznego była kontrola wykonawcy z wywiązywania się z postanowień tzw. decyzji środowiskowej oraz opiniowanie i planowanie prac mogących potencjalnie oddziaływać na awifaunę. 110 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Charakterystyka powierzchni objętych monitoringiem Obszarem badań objęto trzy powierzchnie znajdujące się w strefie dwóch obszarów NATURA 2000 (Dolna Wisła i Dolina Dolnej Wisły) — jedną badawczą i dwie porównawcze. Powierzchnia badawcza obejmowała obszar międzywala na terenie Niziny Opaleńskiej (lewy brzeg Wisły) i Niziny Kwidzyńskiej (prawy brzeg), po obu stronach Wisły. W okresie jesiennej i wiosennej migracji oraz w okresie zimowania kontrolowano odcinek 5 km powyżej i poniżej budowanej przeprawy mostowej. W okresie lęgowym ptaków (kwiecień-lipiec) obszar ten był zawężony do 3 4 1. Czajka pilnująca gniazda w sąsiedztwie estakady na zachodnim brzegu Wisły 2. Inwestycja przebiegała przez tereny Natura 2000 3. Kontrolny odłów ryb w Wiśle 4. Oświetlenie mostu wg zaleceń wynikających z decyzji środowiskowej 5. Wiosna 2010 r., powódź — zaznaczona lokalizacja barki lęgowej w rejonie budowanego mostu (4.00—10.00) oraz nocnych (20.00—03.00), kontrolując wszystkie potencjalne siedliska lęgowe po obu stronach Wisły w odległości do 2 km od budowanego mostu. Kontrole terenowe wykonano w kwietniu, maju i czerwcu. Metodyka Monitoring ptaków prowadzony był zgodnie z metodyką rekomendowaną przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska dla obszarów europejskiej sieci obszarów chronionych NATURA 2000. 5 mienione w Załączniku I do Dyrektywy Ptasiej, ptaki wędrowne z grupy wodno-błotnych, mające status specjalny w Dyrektywie oraz wymienione w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Obserwacje tych gatunków prowadzono w godzinach porannych dwóch kilometrów w górę i w dół rzeki od budowanego obiektu. Powierzchnie porównawcze (2010—2011 r.) znajdowały się kilkanaście i około 30 kilometrów poniżej budowy — na terenie Niziny Walichnowskiej i Żuław Wiślanych (878—903 km). Teren Niziny 111 Walichnowskiej fizjograficznie przypomina Nizinę Opaleńską, jednak dolina Wisły jest tu dużo szersza, a międzywale bardziej rozległe. Powierzchnie porównawcze podzielono na dwa odcinki. Pierwszy od Gniewa do Wlk. Walichnów (878—888 km rzeki), drugi od Wlk. Walichnów do Mostu Knybawskiego (889—903 km). Okres monitoringu Monitoring prowadzono od września 2010 r. — na kilka tygodni przed rozpoczęciem prac budowlanych, do grudnia 2012 r. W okresie 09.2010—10.2011 obserwacje prowadzone były przez Grzegorza Wasielewskiego, natomiast od 03.2012—12.2012 przez Łukasza Ogonowskiego. W okresie 01.2013—07.2013, z uwagi na zakończenie głównych robót na drogach dojazdowych oraz zaawansowanie prac na konstrukcji mostu, nadzór ornitologiczny obejmował jedynie doraźne interwencje na placu budowy. Cel monitoringu Monitoring miał za zadanie ocenę wpływu inwestycji na awifaunę migrującą, zimującą i lęgową. Przeprowadzony monitoring pozwolił na ocenę dynamiki migracji ptaków, wpływ warunków meteorologicznych i hydrologicznych panujących w Dolinie Wisły na lęgi, wędrówkę i zimowanie ptaków w sąsiedztwie budowy. Podsumowanie z monitoringu ornitologicznego 1. Wpływ budowy na ptaki wędrowne: Podczas migracji wiosennej i jesiennej w 2010 r. i 2011 r. ptaki swobodnie korzystały z doliny Wisły, a realizowana budowa oddziaływała na nie jedynie miejscowo. Różnice między powierzchnią badawczą, a obszarem na Nizinie Walichnowskiej (na powierzchniach porównawczych stwierdzono więcej gatunków ptaków i osobników) wynikały bardziej z czynników środowiskowych — baza pokarmowa, większa odległość od aglomeracji Kwidzyna, szerokość pradoliny oraz międzywala i struktura użytkowania terenu. W 2012 r., w czasie migracji jesiennej, gotowa była już konstrukcja pomostu drogowego i trwały prace przy pylonach mostu, mimo to nie stwierdzono, aby pokonanie tej przeszkody było dla ptaków problematyczne. 2. Wpływ budowy mostu na awifaunę lęgową W okresie lęgowym o występowaniu poszczególnych gatunków decydowała dostępność siedlisk, a jeśli te znajdowały się w sąsiedztwie placu budowy, to wiele gatunków (w tym również derkacz, czajka, gąsiorek) gnieździło się w sąsiedztwie zaplecza budowy. Dla awifauny lęgowej inwestycja z pewnością nie jest bez znaczenia. Zniszczeniu bowiem uległy siedliska ptaków zarówno w międzywalu — linia brzegowa Wisły, jak i poza międzywalem — trzcinowiska, szpalery drzew, fragmenty terenów leśnych, łąki. Należy jednak zaznaczyć, że były to fragmenty terenu leżące bezpośrednio w osi budowanej drogi DK 90, stąd ich zniszczenie było niezbędne do realizacji inwestycji. Inwestor przedsięwziął jednak wszystkie środki, aby w miejscach cennych dla ptaków pozostawić elementy przyrodnicze jak kępy krzewów, niewielkie zbiorniki wodne i turzycowiska, a plac budowy ograniczyć do minimum. Dla awifauny lęgowej badanego fragmentu Doliny Dolnej Wisły ważnym miejscem rozrodu są pozostałości podpór nurtowych mostu k. Korzeniewa. Od lat na betonowych filarach porośniętych częściowo roślinnością trawiastą lęgi wyprowadzają mewy srebrzyste, rybitwy rzeczne oraz śmieszki. W 2011 roku stwierdzono 7 par mew srebrzystych, które pasożytują na koloniach rybitw i śmieszki (w tym na kolonii lęgowej na barkach, oddalonej o około 7 km w dół Wisły). Ma to znaczenie zwłaszcza w przypad- 112 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna ku znacznych wahań poziomu wody. Szkodliwość gwałtownych zrzutów wody z tamy we Włocławku dla populacji rybitwy rzecznej i białoczelnej w Dolinie Dolnej Wisły jest z pewnością większa aniżeli budowa mostu przez Wisłę w okolicach Kwidzyna. Naturalne wyspy w 2011 r. pojawiły się pod koniec maja, co pozwoliło na powstanie kilku kolonii lęgowych rybitw rzecznych i białoczelnych, w tym dużej kolonii rybitw białoczelnych — około 20 par na 872 km rzeki (okolice Jaźwisk). Kolonie zostały zniszczone przez falę wezbraniową w drugiej połowie lipca. W 2012 r. wysoka woda na początku czerwca spowodowała czasowe zalanie wysp, w związku z tym jedyne potwierdzone lęgi rybitw na badanym fragmencie rzeki miały miejsce na zacumowanych okpło 3 km poniżej mostu barkach. Podsumowanie oddziaływania budowy na wybrane gatunki ptaków (z Załącznika 1 „Dyrektywy Ptasiej — 79/409/EWG”) Czajka: Na badanej powierzchni od lat czajki gnieżdżą się na obszarze łąk w okolicach Jaźwisk (868—870 km rzeki). W latach 2011—2012 stwierdzono 4 pary tych ptaków. Siedliska znajdują się kilkaset metrów na północ od osi mostu. Prowadzone obserwacje wykazały, że na etapie budowy nie było negatywnego oddziaływania na lęgi tego gatunku. Gąsiorek: W sezonie lęgowym 2011 r. najwięcej lęgowych gąsiorków obserwowano w pobliżu obszarów leśnych (862 km rzeki). W 2012 r. w promieniu 2 km od mostu stwierdzono lęgi 7 par tych ptaków, co świadczy o stabilnej populacji; również rozmieszczenie osobników sugeruje niewielki wpływ prowadzonych prac na lęgi tego gatunku. Derkacz: Wpływ budowy na obecność i liczebność derkacza wydaje się być marginalny. Dużo większe znaczenie miała dostępność siedlisk, terminy koszeń łąk przez okolicznych rolników oraz stan Wisły w miesiącach letnich. Największe zagęszczenie miało miejsce na terenach podmokłych — poza międzywalem, w tym w bliskim sąsiedztwie budowy — wzdłuż Strugi Młyńskiej (łącznie na badanym fragmencie 862-870 km ok. 15 samców w 2011 r.). W 2012 r. w promieniu ok. 2 km od mostu stwierdzono 8 aktywnych głosowo samców. 3. Wpływ budowy na awifaunę zimującą W przypadku prac prowadzonych bezpośrednio w nurcie rzeki obserwowano mniej ptaków wodnych w okresie zimowym bez- pośrednio w rejonie budowy, oraz odpoczywających i żerujących w międzywalu objętym pracami budowlanymi. Z uwagi na strukturę zasiewów oraz sposób użytkowania gruntów w międzywalu, obszar objęty inwestycją nie należy do szczególnie atrakcyjnych dla migrujących ptaków. Nie można jednak wykluczyć, że gdyby nie prowadzone prace, liczebność poszczególnych taksonów byłaby większa. 4. Kolizje ptaków z mostem Obserwacje oddziaływania samej konstrukcji mostu na ptaki przemieszczające się korytem rzeki wykazały, że gatunki lęgnące się w sąsiedztwie mostu zaakceptowały jego obecność. Zarówno oba gatunki rybitw jak i mewa śmieszka w większości przypadków przelatywały pod konstrukcją, nie wykazując przy tym zmian kierunku i pułapu przelotu. Przypadków kolizji nie odnotowano. Obserwacje oddziaływania konstrukcji mostu na ptaki prowadzone w różnych warunkach pogodowych — podczas deszczu, mgły i silnego wiatru wykazały, że ptaki skutecznie omijały przeszkodę. Większość osobników przelatywała kilkanaście i więcej metrów nad mostem lub nisko nad wodą. 113 Dla takich migrantów jak gęsi czy ptaki drapieżne konstrukcja nie stanowi przeszkody, gdyż pułap ich przelotu jest znacznie wyższy niż szczyt filarów. Natomiast gatunkami, które miały kłopot z ominięciem mostu, były kormoran i łabędź niemy. Są to gatunki, które często lecą kilkanaście metrów nad wodą i — aby ominąć przeszkodę — potrzebują dużo miejsca i czasu. Podczas mgły lub przy silnym wietrze most wraz z wantami może być dla nich potencjalnie trudną do pokonania przeszkodą. Wnioski z wywiązania się Inwestora z zapisów „Decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie przeprawy mostowej przez rzekę Wisłę koło Kwidzyna wraz z dojazdami w ciągu drogi krajowej 90” z dnia 23 września 2009 r. Rozpoczęcie prac budowlanych w obrębie obszarów Natura 2000 Dolna Wisła i Dolina Dolnej Wisły miało miejsce poza okresem lęgowym ptaków, tj. poza okresem od 1 marca do 31 sierpnia — tym samym nie było uciążliwe dla gatunków lęgowych w dolinie Wisły. Przed rozpoczęciem sezonu lęgowego 2011 teren budowy został przygotowany w celu uniknięcia niszczenia siedlisk i gniazd gatunków chronionych. Wszelkie prace związane z wycinką drzew i krzewów wykonywane były poza okresem lęgowym ptaków, tj. poza okresem od 1 marca do 31 sierpnia po konsultacji z ornitologiem. Na terenie obszarów Natura 2000 Dolna Wisła i Dolina Dolnej Wisły prace prowadzone w obrębie koryta rzeki nie spowodowały trwałego zniszczenia linii brzegowej, a jedyna trwała ingerencja dotyczyła fundamentów filarów mostu. Wszystkie piaszczyste wysepki tworzące się samorzutnie w sąsiedztwie mostu zostały zachowane bez ingerencji w ich wielkość oraz kształt. Plantowanie roślinności na brzegu rzeki Wisły oraz w obrębie całego obszaru prac miało miejsce tylko na placu budowy lub w jego sąsiedztwie jeśli było konieczne z uwagi na prowadzone prace. W sąsiedztwie estakady na zachodnim brzegu plantowanie roślinności ograniczono do miejsc posadowienia filarów głównych i tymczasowych oraz zaplecza budowy filaru brzegowego. Zgodnie z zaleceniami wynikającymi z decyzji środowiskowej główne oświetlenie mostu ma barwę żółtą i skierowane jest wzdłuż lin nośnych do wnętrza konstrukcji mostowej i ciągu pieszo-rowerowego. Wszystkie latarnie na obiekcie zlokalizowa- 114 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna ne zostały po jednej stronie obiektu wzdłuż ciągu rowerowo-pieszego. Wanty pomalowane na czerwony kolor pozwalają zminimalizować ryzyko kolizji ptaków z obiektem. Opracowano projekt rozmieszczenia na konstrukcji mostu i obiektów estakadowych poniżej poziomu jezdni skrzynek i budek lęgowych dla jaskółek oknówek, traczy, sów i pustułek. Wykonano niezbędną dokumentację techniczną, natomiast same budki (skrzynki) zostaną rozwieszone po zakończeniu prac wykończeniowych w obrębie konstrukcji, aby uniknąć ich zanieczyszczenia (zabrudzenia). Jako rozwiązanie minimalizujące ewentualne kolizje ptaków z ekranami akustycznymi rozmieszczonymi wzdłuż DK 90 w miejscach, gdzie przezroczystość ekranu była podyktowana bezpieczeństwem ruchu drogowego, zastosowano ekrany z barwionego tworzywa; w miejscach, gdzie nie było konieczności stosowania ekranów transparentnych, zastosowano panele pełne. Podczas realizacji kontraktu, w sezonie lęgowym, w odległości ok. 2,5—3 km poniżej budowanej przeprawy mostowej, zakotwiczano na rzece Wiśle, w sąsiedztwie naturalnie występujących wysp, 2 barki wypełnione piaskiem. Przez kolejne 3 lata barki były zasiedlane przez kolonię rybitwy rzecznej i śmieszki oraz pojedyncze rybitwy białoczelne. Wyniki nadzoru ichtiologicznego Monitoring migracji minogów Monitoring migracji minogów rzecznych (Lampetra fluviatilis) prowadzony był w oparciu o badania ukierunkowane na populację migrującą rozrodczą, co było zbieżne z wytycznymi Przewodnika Metodycznego Monitoringu Gatunków Zwierząt (cz. III). Minóg rzeczny, który dawniej masowo przemieszczał się Wisłą na tarliska, obecnie w Dolnej Wiśle jest gatunkiem rzadkim. Minogi rzeczne żyją w Morzu Bałtyckim, a na tarło wędrują do rzek. 1 i minogom stopnia wodnego piętrzącego wodę Drwęcy. W trakcie migracji tarłowej minogi rzeczne zatrzymują się w przepławce. Można wtedy łatwo oszacować ich liczebność oraz określić termin rozpoczęcia i zakończenia migracji tarłowej. Liczebność minogów w przepławce oszacowano w czterostopniowej skali (0 — brak, 1 — nieliczne, 2 — liczne, 3 — bardzo liczne). W okresie od października do początku maja kontrolowano wystę2 powanie minogów rzecznych w przepławce w cyklu dwutygodniowym. Wraz z pojawieniem się minogów w przepławce zwiększono liczbę kontroli do 2—3 w tygodniu. Obecność minogów kontrolowa1. Minóg rzeczny wyłowiony z Drwęcy w Lubiczu no w nocy, ponieważ wtedy przemieszczają się na tarliska. 2. Przepławka dla ryb i minogów na Drwęcy w Lubiczu Jesienna migracja minogów rzecznych odbywała się w drugiej i trzeciej dekadzie listopada. Termin migracji wiosennej był barRozród ma miejsce wiosną w partiach rzek o dnie utworzonym dzo zmienny i uzależniony od warunków atmosferycznych (temprzez drobne kamienie i żwir. Krótko po rozrodzie dorosłe osobniki peratury wody). W 2011 i 2012 roku minogi rzeczne migrowały giną. Stadia larwalne minogów pozostają przez 3—4 lata w rzekach. na tarliska w marcu i na początku kwietnia. Z kolei w 2013 roku Larwy żyją w odcinkach rzek o dnie mulistym, odżywiając się de- migracja tarłowa minogów rzecznych rozpoczęła się na początku trytusem. Po zakończeniu przeobrażenia w stadium młodociane kwietnia i zakończyła się w drugiej dekadzie kwietnia. spływają do morza. Dolna Wisła jest korytarzem ekologicznym Zastosowana metoda pozwala tylko na szacunkowe określenie dla ryb wędrownych i minogów. Na tym obszarze zlewni Wisły naj- relacji ilościowych minogów rzecznych w trakcie migracji tarłoważniejszą rzeką, do której minogi rzeczne wędrują na tarło, jest wych. Liczba minogów obserwowanych w przepławce jesienią Drwęca. Tutaj odbywają tarło, a stadia larwalne przechodzą meta- zazwyczaj była mniej liczna niż w okresie wiosennym. morfozę. Migracja minogów rozpoczyna się jesienią (październik) W ciągu trzech lat monitoringu migracji nie odnotowano znaczi może trwać aż do wiosny (kwiecień—maj). Spadek temperatury nego spadku liczebności minogów rzecznych w Drwęcy. powietrza i pokrywa lodowa powodują wstrzymanie migracji. Prace budowlane prowadzone w korycie Wisły nie obejmowały Okres migracji i jej intensywność określono na podstawie kon- swym zasięgiem siedlisk wykorzystywanych przez którąkolwiek troli przepławki dla ryb i minogów na Drwęcy w Lubiczu. Jest z form życiowych minogów rzecznych. Dlatego w trakcie budowy to budowla hydrotechniczna umożliwiająca pokonywanie rybom mostu nie nastąpiło zniszczenie siedlisk tego gatunku. 115 Zmiany zespołu ryb w rejonie budowy mostu — straty ichtiofauny Odłowy ryb w Wiśle w rejonie budowy mostu prowadzono w celu realizacji postanowienia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku (RDOŚ-22-PN.I-6671-131/08/09am). Połowy ryb miały na celu kontrolę oddziaływania inwestycji na ichtiofaunę. Odłowy prowadzone były zgodnie ze zleceniami oceny oddziaływania na środowisko dla realizowanej inwestycji. Ryby odławiano metodą elektropołowów z łodzi dryfującej wzdłuż brzegu na odcinku pomiędzy 868 a 872 km Wisły. Ryby odławiały dwie osoby stosując prąd dwupołówkowy wyprostowany, uzyskany ze spalinowego agregatu prądotwórczego o mocy ok. 1 kW (napięcie 220—250 V, natężenie 7 A) z przystawką zmieniającą prąd zmienny na wyprostowany, pulsujący. Kontrole stanu zachowania siedlisk i zabezpieczenia budowy przed zanieczyszczeniem wody Teren budowy w pobliżu Wisły kontrolowany był pod kątem zabezpieczenia budowy przed przedostawaniem się zanieczyszczeń do wody. Sprawdzano stan zachowania strefy brzegowej i przestrzeni między ostrogami. W zależności od intensywności prac budowlanych prowadzono kontrolę strefy brzegowej na dystansie dwóch km. W cyklu dwutygodniowym kontrole prowadzono przemieszczając się pieszo wzdłuż obu brzegów Wisły. Od wiosny do jesieni w cyklu trzymiesięcznym kontrolowano oba brzegi spływając pontonem na odcinku czterech km. W każdym miesiącu przeprowadzono pomiary właściwości fizyko-chemicznych wody. Badania podstawowych parametrów fizyko-chemicznych wody przeprowadzono na dwóch punktach. Jeden z nich zlokalizowany był około 1 km powyżej budowy mostu, a drugi ok. 1 km poniżej miejsca, w którym prowadzone były prace budowlane. Bezpośrednio nad rzeką, za pomocą miernika wieloparametrowego rejestrowano podstawowe parametry fizyko-chemiczne wody istotne dla ryb zasiedlających rzekę. 116 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna W trakcie kontroli stwierdzono, że przestrzenie między ostrogami nie były zasypywane w trakcie budowy mostu, a strefa brzegowa koryta rzeki miała taki sam charakter, jak przed rozpoczęciem prac budowlanych. Linia brzegowa była przekształcona jedynie w miejscu budowy podpór brzegowych. Prace te były zaplanowane w projekcie i nie miały istotnego znaczenia dla stanu zachowania ryb. Miejsca w pobliżu budowy podpór brzegowych powinny zostać uprzątnięte ze śmieci i pozostałości materiałów budowlanych. W trakcie kontroli nie stwierdzono ryb martwych i osłabionych. W okresie od kwietnia do lipca w bezpośredniej bliskości budowy mostu obserwowano stadia larwalne ryb, co wskazywało na odbywanie tarła przez liczne gatunki ryb. Zmiany składu parametrów fizyko-chemicznych wody związane były z cyklem rocznym i jakością wody w Wiśle. Ani razu nie odnotowano istotnych różnic pomiędzy wytypowanymi stanowiskami. Parametry fizyko-chemiczne wody zarejestrowane ok. 1 km powyżej terenu budowy nie różniły się znacznie od wartości odnotowanych poniżej terenu budowy. Podsumowanie monitoringu ichtiofauny Podsumowując, można stwierdzić, że odnotowane zmiany w składzie gatunkowym i strukturze ilościowej ichtiofauny były związane z naturalną fluktuacją wynikającą z cykli życiowych poszczególnych gatunków ryb. Zespół ryb zdominowany był przez gatunki ryb pospolicie występujące w całej Polsce. Gatunki narażone na wyginięcie (różanka, miętus) występowały nielicznie i z niską frekwencją. Z kolei gatunki narażone na bliskie zagrożenia na wyginięcie (boleń, jelec) występowały dość licznie i ze 100% frekwencją w odłowach monitoringowych. W trakcie kontroli terenowych nie stwierdzono ryb martwych i osłabionych. Właściwości fizyko-chemiczne wody odpowiadały wymaganiom gatunków ryb bytujących w rejonie budowy mostu. Nie stwierdzono zasypywania przestrzeni między ostrogami. 117 6 Nadzór Naukowy 6.1 6.2 6.3 118 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna i próbne obciążenie Nadzór Naukowy 121 Badania odbiorowe — próbne obciążenie 129 Podsumowanie 139 119 6.1.Nadzór Naukowy W pracach Nadzoru Naukowego i badaniach odbiorowych brali udział: Realizacja przeprawy mostowej pod Kwidzynem stała się jedną z największych inwestycji infrastrukturalnych Pomorza w XXI wieku. Ranga obiektu i wielkość zaangażowanych środków skłoniły Inwestora — Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad oddział w Gdańsku — do powołania Nadzoru Naukowego nad projektowaniem i budową. Zadanie to powierzono zespołowi Katedry Mechaniki Budowli i Mostów, Wydziału Inżynierii Lądowej dr hab. inż. Krzysztof Żółtowski, prof. PG – kierujący pracami związanymi z Nadzorem Naukowym Estakada E1 to konstrukcja betonowa, sprężona, o rozpiętościach: 3×36 m+35,4 m. Kable sprężające systemu Tecpresa umieszczono w duktach wewnątrz dźwigarów belkowych. Całość wykonano na rusztowaniach stacjonarnych. Konstrukcję posadowiono na palach prefabrykowanych typu 40×40 o długości średnio ~12 m. Do analizy statyczno-wytrzymałościowej stworzono model numeryczny w systemie SOFiSTiK wygenerowany w oparciu 1 prof. dr hab. inż. Kazimierz Gwizdała dr hab. inż. Jerzy Weseli, prof. PŚ dr inż. Marek Salamak kierujący pracami związanymi z próbnymi obciążeniami dr inż. Andrzej Radzicki dr inż. Piotr Łaziński dr inż. Tomasz Romaszkiewicz dr inż. Tomasz Owerko dr inż. Przemysław Kuras dr inż. Łukasz Ortyl mgr inż. Rafał Kocierz mgr inż. Andrzej Kozakiewicz mgr inż. Marek Szafrański mgr inż. Tomasz Drawc mgr inż. Roman Hardyk tech. Czesław Bielecki i Środowiska Politechniki Gdańskiej. Zadaniem Nadzoru Naukowego była niezależna weryfikacja założeń projektowych, wykonanie modeli statycznych, weryfikacja wymiarowania i bieżące konsultacje w trakcie projektowania i realizacji. Zwieńczeniem prac Nadzoru Naukowego było opracowanie projektu próbnego obciążenia przęseł nurtowych i udział w badaniach odbiorowych. o dokumentację wykonawczą. Obiekt został wymodelowany z wykorzystaniem dwuwęzłowych elementów belkowych o odpowiednich przekrojach — podporowych i przęsłowych. W modelu uwzględniono spadki poprzeczne. Pominięto spadki podłużne konstrukcji. 2 1. Estakada E1. Typowy przekrój poprzeczny 2. Widok ogólny modelu belkowego z dołu 120 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 121 Wykorzystując możliwości zastosowanego oprogramowania wymodelowano sprężenie konstrukcji 42 kablami złożonymi z 19 splotów ϕ15,7 mm ze stali Rvk=1 860 MPa. Przewidziano naciąg kabli (jedno- lub obustronny) siłą ~4200 kN wywołującą naprężenia w kablu o wartości ~1 470 MPa. Trasy kabli wygenerowane zostały zgodnie z danymi z projektu wykonawczego. 1 4 2 1. Włókna dolne — naprężenia normalne σxx dla kombinacji MAX-MY obwiedni obciążeń (stałe+pełzanie końcowe+pojazd K) [MPa] 2. Widok ogólny konstrukcji z kablami sprężającymi w przekroju nad podporą środkową i przykładowe wyniki w środowisku MES SOFiSTiK 5 3 Kompleksowy model numeryczny pozwolił na analizę stanów naprężeń w konstrukcji z uwzględnieniem reologii. Obliczenia w pełni potwierdziły przyjęte przez Projektanta założenia i wyniki. Estakady E2 i E3 zostały również zaprojektowane jako żelbetowe, sprężone w schemacie belki ciągłej o maksymalnej rozpiętości 60 m. Większość konstrukcji wykonano przez nasunięcie podłużne. Jedynie ostatni segment estakady E3, z uwagi na tempo realizacji, wykonano na rusztowaniach stacjonarnych. Konstrukcję posadowiono na palach prefabrykowanych typu 40×40 o długościach max. ~14 m. Do analizy statyczno-wytrzymałościowej stworzono model numeryczny w systemie SOFiSTiK (rys. 6) wygenerowany w oparciu o dokumentację wykonawczą. Obiekt został wymodelowany z wy- 122 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna korzystaniem dwuwęzłowych elementów belkowych o zmiennych przekrojach — podporowych i przęsłowych. W modelu uwzględniono spadki poprzeczne poprzez odpowiednio wygenerowaną geometrię. Pominięto spadki podłużne konstrukcji. Wprowadzono sprężenie konstrukcji 88 kablami złożonymi z 25 splotów ϕ15,7 mm ze stali Rvk=1860 MPa. Przewidziano naciąg kabli (jedno- lub obustronny) siłą równą 5525 kN wywołującą naprężenia w kablu o wartości ~1470 MPa. Trasa kabli wygenerowana została zgodnie z danymi z projektu wykonawczego. 4. Estakada E2 i E3. Przekrój poprzeczny w przęśle 5. Naprężenia normalne σxx dla kombinacji MAX-MY obwiedni obciążeń (stałe+pełzanie końcowe+pojazd K) [MPa] 6. Widok ogólny konstrukcji z kablami sprężającymi w przekroju i nad podporą środkową w środowisku MES SOFiSTiK i przykładowe wyniki 6 Kompleksowy model numeryczny pozwolił na analizę stanów naprężeń w konstrukcji z uwzględnieniem reologii. Obliczenia w pełni potwierdziły przyjęte przez Projektanta założenia i wyniki. 123 Most M4 to konstrukcja wyjątkowa. Rozpiętości przęseł nurtowych (204 m) przy wysokości konstrukcji wynoszącej 3,5 m połączone z nowoczesnym układem sprężenia zewnętrznego na dużym mimośrodzie (system extradosed) sprawiają, że budowa mostu stała się zadaniem pionierskim. Sam most można zaliczyć do najnowocześniejszych na świecie. Budowa nowatorskich konstrukcji zawsze budzi entuzjazm u projektantów i budowniczych. Niestety, przecieranie nieznanych ścieżek oprócz oczywistych korzyści związanych z poznaniem nowych obszarów techniki może być powodem kłopotów, a nawet niepowodzeń. Dlatego projekt i budowa mostu stały się przedmiotem szczególnej uwagi Nadzoru Naukowego. Wykonawca — firma Budimex — po zapoznaniu się z dokumentacją postanowiła most przeprojektować tak, aby mogła optymalnie wykorzystać swoje możliwości technologiczne. Zmiany głównie dotyczyły konstrukcji przekroju poprzecznego. Na rysunku 1 pokazano pierwotny i zrealizowany przekrój poprzeczny. Zadaniem Nadzoru Naukowego było porównanie pierwotnych i zamiennych przekrojów poprzecznych w kontekście globalnej zgodności z projektem budowlanym. Porównano charakterystyki geometryczne, wykonano modele numeryczne obydwu wersji (3) i przeanalizowano ich cechy statyczne. Zestawiono też charakterystyki geometryczne oryginalnych i zamiennych przekrojów. 3,5 m 1 15,9 m 3,5 m 2 Charakterystyki geometryczne oryginalnych i zmiennych przekrojów Przekroje oryginalne Podporowy: (gr. środnika 800 mm) Przęsłowy: (gr. środnika 450 mm) E: [MPa] 39 941 39 941 A: [m2] 14,436 11,216 J: [m4] 22,82 18,11 EA: [MN] 576 588 447 978 EJ: [MNm2] 911 454 723 332 1. Projektowany pierwotnie typowy przekrój poprzeczny 2. Wersja zrealizowana 3. Wizualizacja modelu statycznego mostu M4 — wersja realizowana przez Wykonawcę 4. Obwiednia max. ugięć pomostu od obc. ruchomego i temp. — „stare” i poniżej „nowe” przekroje poprzeczne pomostu 3 Przekroje zamienne Podporowy: (gr. środnika 600 mm) Przęsłowy: (gr. środnika 400 mm) Pylonowy: (gr. środnika 800 mm) E: [MPa] 39 941 39 941 39 941 A: [m2] 13,93 12,11 16,21 J: [m4] 23,24 19,12 26,75 EA: [MN] 556 338 483 686 647 244 EJ: [MNm2] 928 229 763 672 1 068 422 124 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 4 125 Zmiana przekrojów poprzecznych pomostu ze względu na ich zbliżone parametry ma znikomy wpływ na ugięcia od obciążenia ruchomego i temperatury. Nowe, zamienne przekroje poprzeczne pomostu w stosunku do pierwotnych charakteryzują się minimalnie wyższymi wartościami EA i EJ. Różnica między ugięciami wynosi od 12 do 15 mm na korzyść „nowych” przekrojów. Wprowadzenie zmiany przekroju poprzecznego przęseł mostu przez rzekę Wisłę pod Kwidzynem nie skutkowało zmianą własności użytkowych związanych ze stanem granicznym użytkowania konstrukcji. Wprowadzenie zmiany w konsekwencji wymagało opracowania całkowicie nowej dokumentacji wykonawczej, w której kluczowym elementem były zakotwienia want w pomoście. Na potrzeby analiz stworzono model numeryczny w systemie SOFiSTiK, wygenerowany w oparciu o dokumentację wykonawczą. Obiekt został wymodelowany z wykorzystaniem dwuwęzłowych elementów belkowych o zmiennych przekrojach — podporowych i przęsłowych. W modelu uwzględniono spadki poprzeczne poprzez odpowiednio wygenerowaną geometrię. Pominięto spadki podłużne konstrukcji. Wizualizację modelu przedstawiono na wcześniejszych stronach. Sprężenie konstrukcji modelowano z wykorzystaniem możliwości oprogramowania SOFiSTiK. Kable sprężenia centrycznego i kable zewnętrzne prowadzone wewnątrz skrzyni przekroju modelowano jako obciążenia o właściwościach sprzężonych z od- 2 Naprężenia normalne σxx we włóknach dolnych dla kombinacji MAX-MY obwiedni obciążeń [MPa] Naprężenia normalne σxx we włóknach dolnych dla kombinacji MIN-MY obwiedni obciążeń [MPa] 1 Naprężenia normalne σxx we włóknach górnych dla kombinacji MAX-MY obwiedni obciążeń [MPa] Naprężenia normalne σxx we włóknach górnych dla kombinacji MIN-MY obwiedni obciążeń [MPa] Nadzór Naukowy przeprowadził szereg analiz związanych z detalem zamocowania poprzecznic wantowych wykorzystanych w procesie projektowania i budowy. Proces projektowy związany ze zmianą przekrojów poprzecznych mostu wymagał dużej koncentracji sił, tak aby nie wstrzymywać tempa budowy. W tym czasie Nadzór Naukowy prowadził bieżącą kontrolę procesu projektowego. Opracowano model statyczno-wytrzymałościowy przęseł. Przeanalizowano zaprojektowane sprężenie i napięcie układu want. Zbadano potencjalne efekty niekorzystnych zjawisk związanych z dynamiczną pracą przęseł. Określono częstości i postacie własne konstrukcji. Zbadano możliwość parametrycznego wzbudzenia want i efekty utraty dowolnej wanty lub pary want. 126 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna kształceniami przęsła. Sprężenie wantami zrealizowano klasycznie z wykorzystaniem elementów cięgnowych z zadanym wstępnym odkształceniem. W modelu uwzględniono sprężenie konstrukcji 100 kablami złożonymi z 19, 25 lub 37 splotów ϕ15,7 mm ze stali Rvk=1860 MPa. Przewidziano naciąg kabli (jedno- lub obustronny) siłą równą odpowiednio 4240 kN, 5580 kN i 8258 kN. Założona siła wywołuje naprężenia w kablu o wartości ~1490 MPa. Trasy kabli wygenerowane zostały zgodnie z danymi z projektu wykonawczego. W wyniku analiz z uwzględnieniem etapowania budowy i reologii otrzymano stany naprężeń w żelbetowych przekrojach przęseł. Wybrane wartości charakterystyczne pokazano na rys. 2. Naprężenia normalne σxx we włóknach górnych dla kombinacji MIN-MY obwiedni obciążeń [MPa] 1. Wizualizacja sprężenia wewnątrz skrzynki 2. Zestawienie ekstremalnych naprężeń charakterystycznych od kombinacji obciążeń użytkowych, ciężaru własnego, wyposażenia, sprężenia i reologii Przeprowadzono również ocenę układu wantowego. Oceniono stopień wytężenia lin. Wytężenie maksymalne w linach określono na 53% siły zrywającej (ostatecznie siły w linach nieznacznie wzrosły z uwagi na większy niż przewidywano ciężar własny betonu). Zmienność sił w linach pod obciążeniem ruchomym określono na 5% do 16% (średnio 9,4%). W wyniku kompleksowych analiz statyczno-wytrzymałościowych sformułowano szereg wniosków. Okazało się, że analizowany most w świetle norm krajowych jest konstrukcją podatną. Występują duże deformacje w czasie sprężania zewnętrznego i zauważono duży wpływ reologii na kształt niwelety. 127 Jest to, niestety, zjawisko niekorzystne z uwagi na trudny do przewidzenia proces pełzania i skurczu oraz trudne do określenia na etapie projektowania parametry betonu (głównie moduł Younga). Wartości dopuszczalne ściskania betonu nie zostały przekroczone. Wartości dopuszczalne rozciągania betonu zostały miejscowo przekroczone nad podporą w osi 24. Wniosek ten związany był z trudnościami w obiektywnym określeniu ciężaru objętościowego betonu. Ostatecznie beton okazał się cięższy niż przewidywano w obliczeniach i problem przestał istnieć. no zbliżone wartości częstotliwości w czterech najdłuższych wantach każdego z pylonów. Z częstotliwościami drgań tych lin zbiegają się częstotliwości nr 11 i 12 drgań własnych mostu (1,74 i 1,98 Hz). Prawdopodobieństwo dojścia do sprzężenia tych postaci drgań jest bardzo małe. Na rys. 1 przedstawiono graficzne zestawienie częstotliwości drgań własnych wybranych lin i pomostu, na którym punkty wskazują podstawowe częstotliwości drgań pionowych lin, w zależności od położenia ich dolnych zakotwień. Linie poziome to częstotliwości drgań własnych pomostu. Istotne dla utrzymania mostu są wnioski dotyczące pozbawienia mych. Utrata wanty lub pary want nie zagraża stanom naprężeń w przęsłach. Wartości sił ekstremalnych w olinowaniu po utracie wanty lub pary want mieszczą się w granicach 39% do 61% siły zrywającej. podlegały standardowej procedurze badawczej. Ustawiono tam obciążenia statyczne wykorzystując standardowe samochody ciężarowe o średnim ciężarze ~320 kN i testy dynamiczne. Rejestrowano ugięcia i przyspieszenia. Próbne obciążenie estakady E2 i E3 potwierdziło prawidłowy projekt i wykonanie. 6.2. Badania odbiorowe — próbne obciążenie Badania odbiorowe przeprowadziła grupa połączonych zespołów Politechniki Śląskiej (lider zespołu), Politechniki Gdańskiej i Akademii Górniczo-Hutniczej z Krakowa. Wiadukty i estakady 1. Porównanie częstotliwości własnych drgań pomostu i lin 2. Rozmieszczenie czujników pomiarowych w przekroju 2 Częstotliwość drgań , Hz 1 Z uwagi na duży wpływ procesów reologicznych na kształt niwelety drogi na moście zalecono rozważenie korekty siły sprężającej po zakończeniu procesu pełzania. W rzeczywistości, z uwagi na opóźnienia w budowie, moment sprężenia konstrukcji wantami nastąpił, gdy wiek betonu znacznie ograniczył procesy reologiczne. Zalecono również opracowanie wstępnych strzałek montażowych i uzgodnienie z projektantem drogi dopuszczalnych odchyłek niwelety jezdni. W ramach dalszych prac studyjnych zbadano potencjalne efekty niekorzystnych zjawisk związanych z dynamiczną pracą przęseł. Określono częstości i postacie własne konstrukcji. Zbadano możliwość parametrycznego wzbudzenia want i efekty utraty dowolnej wanty lub pary want. Analizy praktycznie wykluczyły możliwość parametrycznego wzbudzenia want jako odpowiedź na drgania przęseł. Uzyska- 128 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Ugięcie U1 Wzmocnienie w postaci blachy Ugięcie U2 Czujnik Nr 1 konstrukcji dowolnej want lub pary want. Okazało się, że brak dowolnej pary want nie powoduje przekroczeń naprężeń granicznych w pomoście i pylonach zarówno od obciążeń długotrwałych, jak i długotrwałych i ruchomych. W najbardziej niekorzystnym przypadku naprężenia rozciągające wynoszą 1,06 MPa w pomoście i 2,72 MPa w najbardziej wytężonym pylonie. Inaczej jest w przypadku braku pojedynczej wanty. Taka sytuacja może zaistnieć, jeżeli system kotwienia splotów na siodle okaże się w praktyce skuteczniejszy niż przewidywano. Wtedy brak dowolnej pojedynczej liny powoduje znaczne przekroczenia naprężeń granicznych w pozbawionym liny pylonie zarówno od obciążeń długotrwałych, jak i długotrwałych i ruchomych. W najbardziej niekorzystnym przypadku (awaria najdłuższej liny) naprężenia rozciągające w pylonie wynoszą 10,90 MPa od obciążeń długotrwałych i 14,0 MPa od obciążeń długotrwałych i rucho- 129 W przekroju środkowym przęsła nr 2 estakady E1 zaobserwowano zarysowanie na całej wysokości belki (do spodu płyty). Zarysowanie wyglądało na zamknięte w stanie bezużytkowym, ale rysa otwierała się już w czasie wjazdu pierwszego z sześciu pojazdów obciążających. Maksymalne rozwarcie rysy przy pełnym obciążeniu próbnym było nieduże i wynosiło 0,051 mm (pomiar ekstensometrem strunowym). Po zdjęciu obciążenia próbnego konstrukcja zachowała się sprężyście. Na rys. 1 przedstawiono przęsło w czasie badań, rozmieszczenie punktów pomiarowych w przekroju po wzmocnieniu i ślad rysy w przęśle z widocznymi plombami gipsowymi. 1 2 W rezultacie przeprowadzonych badań stwierdzono brak projektowanej siły sprężającej w przęśle. Zalecono wzmocnienie przez dodanie biernego zbrojenia w postaci blachy stalowej. Powtórzone po naprawie obciążenie próbne wykazało prawidłową pracę przęsła. Most M4 to, jak już wspomniano na wstępie, wyjątkowa konstrukcja. Badania odbiorowe mostu podzielono na szereg etapów: • oględziny konstrukcji, identyfikacja potencjalnych miejsc grożących zarysowaniem, montaż gipsowych plomb • przeprowadzenie statycznych badań konstrukcji obiektu pod próbnym obciążeniem • przeprowadzenie statycznych badań konstrukcji obiektu pod próbnym obciążeniem — pomiar naprężeń (odkształceń) konstrukcji • przeprowadzenie badań dynamicznych • przeprowadzenie badań dynamicznych – pomiar częstotliwości drgań własnych oraz identyfikacja dekrementów tłumienia lin systemu sprężenia na dużym mimośrodzie konstrukcji przęsła (want) • analiza wyników pomiarów ugięć przęseł oraz osiadań podpór, wywołanych obciążeniami statycznymi wraz z oceną sztywności • analiza wyników pomiarów drgań z określeniem podstawowych charakterystyk dynamicznych konstrukcji. Oględziny spodu konstrukcji przeprowadzono z wykorzystaniem podnośnika koszowego postawionego na barce (rys. 1). Płyta jezdni posiadała wiele wcześniej zidentyfikowanych rys powstałych w pierwszej fazie budowy, gdy działało tylko sprężenie „osiowe”. Rysy te, po wprowadzeniu ostatecznego sprężenia, powinny ulec zamknięciu i pozostać w tym stanie w fazie eksploatacji. Celem oględzin konstrukcji wewnątrz skrzynki przęseł była identyfikacja miejsc wspomnianych zarysowań i montaż plomb gipsowych (rys. 2). Poza tym nie stwierdzono innych rys oraz nie 130 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna zauważono innych objawów na konstrukcji przęseł, które mogłyby świadczyć o jego złym lub niepokojącym stanie technicznym. Zauważone lokalne usterki wskazano Wykonawcy. 1. Rozmieszczenie czujników pomiarowych w przekroju 2. Przykładowe zarysowania płyty górnej wewnątrz przekroju i kontrolne plomby gipsowe Próbne obciążenie statyczne wiaduktu rozpoczęto 12.07.2013 r. Badania wykonywane były przy dziennym oświetleniu, w temperaturze od 14 do 15°C, przy całkowitym zachmurzeniu i opadach. Jako obciążenie wykorzystano 28 samochodów ciężarowych (czteroosiowych). Całkowita masa załadowanego pojazdu wynosiła ~32,0 t. Łączna masa wszystkich samochodów była większa o 0,84% od przyjętej w projekcie. Do pomiaru przemieszczeń i ugięć pod próbnym obciążeniem statycznym zastosowano pomiary geodezyjne o dokładności odczytu 0,1 mm. Dodatkowo wykonano badania uzupełniające, polegające na pomiarze naprężeń w wyznaczonych punktach konstrukcji (przekroje przęsłowe i podporowe głównych przęseł) przy użyciu tensometrów strunowych wraz z aparaturą rejestrującą firmy GEOKON. Do pomiaru przyspieszeń pod próbnym obciążeniem dynamicznym wykorzystano czujniki akcelerometryczne o dokładności pomiaru ±0.01 m/s2 wraz z aparaturą rejestrującą firmy APEK. Dodatkowo zespół badawczy z AGH w Krakowie prowadził pomiary doświadczalne za pomocą georadaru. Odczyty przemieszczeń, zarówno konstrukcji przęseł jak i podpór, wykonywano w tym samym czasie podczas schematów przęsłowych i podporowych w seriach co 15 minut do czasu ustabilizowania się przemieszczeń. Ostatecznie obciążenie znajdowało się na obiekcie średnio ~45 minut w przypadku schematów przęsłowych oraz ~30 minut przy realizacji schematu podporowego. W czasie próbnego obciążenia konstrukcja była poddana ciągłej obserwacji. Zwracano szczególną uwagę na ewentualne rysy i nieoczekiwane deformacje albo inne widoczne uszkodzenia. Zrealizowano wszystkie zaplanowane ustawienia. W celu wykluczenia ewentualnych zarysowań badania rozszerzono o dwa dodatkowe schematy. Wybrane zdjęcia dokumentujące przeprowadzone badania pokazano na następnych stronach. Wyniki ugięć i odkształceń porównano z wielkościami teoretycznymi. W tym celu uaktualniono model numeryczny mostu opracowany w projekcie próbnego obciążenia. Wprowadzono nieznaczną korektę obciążenia (0,84%) i wykonano i obliczenia dla dwóch granicznych wielkości modułu Younga betonu: • moduł sprężystości zgodny z danymi z projektu wykonawczego Eb=45,0 GPa — model A 131 • moduł sprężystości określony na podstawie wytrzymałości próbek betonu pobranych podczas betonowania Eb=~ 59,0 GPa — model B. Wyznaczono ugięcia od obciążenia pojazdami rzeczywistymi. W tabelach 1 i 2 zestawiono skorygowane ugięcia dźwigarów obliczone teoretycznie, które występują przy obciążeniu konstrukcji przęseł samochodami próbnymi wg schematów U1 do U7. W tabeli 3 przedstawiono pomierzone wielkości ugięć. W tabeli 4 i 5 pokazano procentowe porównanie ugięć pomierzonych i teo- retycznych dla poszczególnych ustawień obciążenia próbnego dla obu modeli. tabela 3 Maksymalne ugięcia belek w schematach przęsłowych [mm] Ugięcia przęseł Oznaczenia przęseł i punktów pomiarowych 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 U1 U2 U3 U5 U4 1 2 3 5 3 4 UG1L UG1P UG2L UG2P UG3L UG3P UG5L UG5P UG3L UG3P UG4L UG4P 19,53 22,58 85,07 88,45 267,63 270,97 265,78 270,15 73,60 75,70 71,82 75,30 -0,03 0,73 0,13 0,00 3,48 4,63 4,65 5,20 -0,82 -1,92 4,98 0,45 19,53 21,85 84,93 88,45 264,15 266,33 261,13 264,95 73,60 75,70 66,83 74,85 Schemat Przęsło Punkt Całkowite Trwałe Sprężyste tabela 1 Ugięcia dźwigarów w poszczególnych schematach [mm] — model A Kwidzyn — model numeryczny — Eb = 45 000 MPa — ugięcia: [MM] Ustawienia U1 U2 U3 U4 U5 U6 Przekrój Lewa Prawa Lewa Prawa Lewa Prawa Lewa Prawa Lewa Prawa Lewa Prawa P1 23,72 24,98 -20,92 -20,92 14,41 14,41 2,86 2,86 -3,71 -3,71 0,68 0,68 P2 -18,66 -18,67 93,62 96,25 -86,74 -86,52 -17,01 -16,97 22,06 21,98 -4,05 -4,05 P3 10,95 10,94 -63,56 -63,56 303 308 81,24 84,15 -116 -116 21,33 21,30 P4 -3,69 -3,68 21,02 21,00 -114 -114 75,36 78,24 300 306 -63,64 -63,63 P5 0,70 0,70 -4,02 -4,01 21,79 21,71 -15,80 -15,77 -85,54 -85,33 93,21 95,72 P6 -0,12 -0,12 0,69 0,69 -3,74 -3,74 2,71 2,71 14,53 14,53 -20,84 -20,84 U7 Lewa Prawa -0,12 -0,12 0,67 0,67 -3,52 -3,51 10,58 10,57 -18,16 -18,17 22,68 23,90 tabela 2 Schemat Przęsło Punkt Całkowite Trwałe Sprężyste 1 2 Oznaczenia przęseł i punktów pomiarowych 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 U6 6 UG5L UG5P 86,40 85,17 1,02 -0,20 85,38 85,17 tabela 4 Procentowe porównanie ugięć pomierzonych i teoretycznych dla poszczególnych ustawień obciążenia próbnego — model A fspręż/ fteoret* [%] Model numeryczny A — Eb=45,0 GPa U1 U2 U3 U4 U5 U6 UG1/L UG1/P UG2/L UG2/P UG3/L UG3/P UG3/L UG3/P UG4/L UG4/P UG4/L UG4/P UG5/L UG5/P 75 79 83 84 82 81 86 85 84 90 81 81 84 81 Ugięcia dźwigarów w poszczególnych schematach [mm] — model B Kwidzyn — model numeryczny — Eb = 59 000 MPa — ugięcia: [MM] Ustawienia U1 U2 U3 U4 U5 U6 Przekrój Lewa Prawa Lewa Prawa Lewa Prawa Lewa Prawa Lewa Prawa Lewa Prawa P1 18,12 19,08 -16,13 -16,13 10,89 10,89 2,24 2,24 -2,70 -2,70 0,47 0,47 P2 -14,40 -14,40 72,59 74,60 -66,86 -66,70 -13,63 -13,60 16,39 16,34 -2,85 -2,84 P3 8,24 8,24 -48,91 -48,90 246 249 68,17 70,38 -91,03 -90,96 15,81 15,79 P4 -2,68 -2,67 15,58 15,57 -89,55 -89,49 63,35 65,54 243 247 -48,92 -48,91 P5 0,48 0,48 -2,82 -2,81 16,17 16,12 -12,67 -12,64 -65,81 -65,66 72,21 74,13 P6 -0,08 -0,08 0,47 0,47 -2,72 -2,72 2,13 2,13 10,98 10,98 -16,06 -16,05 132 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna U7 Lewa Prawa -0,08 -0,08 0,46 0,46 -2,55 -2,55 7,97 7,96 -14,02 -14,03 17,33 18,26 tabela 5 Procentowe porównanie ugięć pomierzonych i teoretycznych dla poszczególnych ustawień obciążenia próbnego — model B fspręż/ fteoret* [%] Model numeryczny B — Eb=59,0 GPa U1 U2 U3 U4 U5 U6 UG1/L UG1/P UG2/L UG2/P UG3/L UG3/P UG3/L UG3/P UG4/L UG4/P UG4/L UG4/P UG5/L UG5/P 98 103 107 108 100 99 102 101 99 107 100 99 108 104 133 Model B został wykonany zgodnie z sugestią Projektanta. Nie ma jednak technicznych podstaw do przyjęcia Eb=59,0 GPa jako wartości uśrednionej dla analiz teoretycznych. Aproksymacja danych dotyczących Eb wg. PN-91/S-10042 wskazuje na dużo niższe wartości. Według normy DIN 1045-1 beton klasy C100/115 osiąga Eb=45,2 GPa. teoretycznych. Ugięcia trwałe wynoszą od 0% do 8% ugięć całkowitych, a zatem również spełniają warunek normowy nieprzekroczenia poziomu 10%. Wyniki pomiarów odkształceń wskazują również na poprawną pracę konstrukcji. Na rys. 2 przedstawiono wybrane wyniki historii zmian odkształceń w czasie prowadzenia obciążenia dla 1 Eb[GPa] Różnice w pomierzonych odkształceniach w stosunku do wartości teoretycznych wynikać mogą z trzech podstawowych powodów: • w przypadku występowania małych wartości mierzalnych (do około 2 MPa) występuje duży względny błąd pomiarowy • prawidłowe określenie naprężeń związane jest z rzeczywistym modułem sprężystości betonu występującym w poszczególnych kolejnych sekcjach wynikających z procesu betonowania. Pomiary potwierdzają hipotezę o średnim module Eb = ~45 GPa. • występują obiektywne trudności w modelowaniu współpracy konstrukcji przęseł z kapami chodnikowymi i nawierzchnią. 1. Prognoza dla Eb wyznaczonego wg PN-91/S-10042 2. Ustawienie na maksymalny moment dla przęsła nr 3 i podpory nr 25. Pomiar naprężeń (odkształceń) w czasie dla Eb=45 000 MPa 3. Obciążenie testowe do badań dynamicznych, akcelerometr w przekroju pomiarowym Badania dynamiczne estakady przeprowadzone zostały po próbnym obciążeniu statycznym w dniu 13.07.2013 r. Pomiarami objęto przęsła nr 2 i 3. Przejazdy przez próg realizowano dla ustawienia w środku nurtowego przęsła nr 3. tabela 6 Porównanie procentowe naprężeń pomierzonych i teoretycznych dla poszczególnych ustawień obciążenia próbnego — model A Klasa „B” σpomE45 σteorE45 U1 min. [%] max. [%] 77 81 Model numeryczny A — Eb=45,0 GPa U2 U3 U4 min. max. min. max. min. max. [%] [%] [%] [%] [%] [%] 79 84 80 94 81 93 U5 min. [%] max. [%] 80 71 tabela 7 Porównanie procentowe naprężeń pomierzonych i teoretycznych dla poszczególnych ustawień obciążenia próbnego — model B W świetle powyższych danych uzyskane wyniki badań dla Eb=45 GPa należy uznać za miarodajne, chociaż na zgodność teorii z praktyką rzutuje problem uwzględnienia współpracy kap chodnikowych i nawierzchni. Wyniki badań świadczą o dobrej sztywności przęseł i prawidłowym, przyjętym do wymiarowania modelu obliczeniowym. Uzyskane maksymalnie ugięcia sprężyste stanowią 90% wartości 2 134 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna przekroju nadpodporowego podpory nurtowej. Porównanie pomierzonych i teoretycznych naprężeń (odkształceń) w poszczególnych przekrojach i punktach pomiarowych dla poszczególnych ustawień przedstawiono w tabelach 6 i 7 na poprzedniej stronie. Podczas analizowania wyników uzyskanych z pomiarów z wynikami teoretycznymi, uwzględniono 2 rodzaje modeli teoretycznych (z uwagi na Eb): model A oraz model B . σpomE59 σteorE59 min. [%] max. [%] Model numeryczny B — Eb=59,0 GPa U2 U3 U4 min. max. min. max. min. max. [%] [%] [%] [%] [%] [%] 101 106 102 U1 108 98 115 93 106 U5 min. [%] 84 max. [%] 101 3 135 Wybrane wyniki pomiarów przyspieszeń w środku nurtowego przęsła nr 3 Przejazd dwóch samochodów testowych z prędkością v=90 km/h — analiza widmowa FFT sygnału (gęstość spektralna widma) Przejazd dwóch samochodów testowych (jeden za drugim) z prędkością v=70km/h, kierunek Kopytkowo—Kwidzyn — drgania pionowe. Przejazd dwóch samochodów testowych (jeden za drugim) z prędkością v=90km/h, kierunek Kopytkowo—Kwidzyn — punkt pomiarowy AC2v/L – drgania pionowe. tabela 8 Parametry tłumienia konstrukcji dla zidentyfikowanych częstotliwości drgań Przejazd samochodu testowego przez próg w przekroju P3-P3 z prędkością v=30km/h, kierunek Kwidzyn—Kopytkowo — punkt pomiarowy AC2v/L — drgania pionowe. Do jazd próbnych zostały wykorzystane pojazdy czteroosiowe marki MERCEDES (32,40 t) oraz GINAF (33,40 t). Na rys. 2 pokazano przykładowy wykres odpowiedzi przęsła nr 3 po przejeździe przez próg, a dalej na rysunkach — rozkład zidentyfikowanych częstości drgań wzbudzonych. 136 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Pomierzone wielkości przyspieszeń okazały się relatywnie małe i dlatego tylko dla niektórych zidentyfikowanych częstości drgań własnych udało się określić tłumienie. Wyniki zamieszczono w tabeli 8. Lp. Częstotliwość [Hz] Liczba tłumienia [%] LDT [%] 1 0,32 ?? ?? 2 0,44 0,53 3,34 3 0,81 1,81 12,49 4 1,16 0,3 1,88 5 1,86 0,52 3,28 6 2,20 0,43 2,72 Program badań dynamicznych został w pełni zrealizowany i był zgodny z projektem próbnego obciążenia. Przęsła mostu głównego można określić jako niepodatne na wpływy dynamiczne. Zarówno w wyniku przejazdów samochodów po gładkiej nawierzchni, a także w wyniku przejazdów z dodatkowym wymuszeniem w postaci progu, konstrukcja przęsła mostu wykazuje tendencje do szybkiego tłumienia (brak wzrostu amplitud przyspieszeń). Podczas przejazdów samochodów z prędkością powyżej 70 km/h oraz podczas przejazdu przez próg w przekroju P3 z prędkością 20 km/h uwidacznia się efekt tzw. dudnienia konstrukcji. Jednak skala tego zjawiska jest bardzo mała, przez co jest ono całkowicie niegroźne dla konstrukcji. 137 Zakwalifikowanie mostu do konstrukcji niepodatnych dynamicznie jest ważnym wnioskiem w kontekście niespełnienia przez most kryterium SGU (przekroczone ugięcia od obciążeń ruchomych) wg PN-91/S-10042. W ramach badań odbiorowych wykonano również pomiar drgań lin podwieszenia w stanie bezużytkowym celem określenia ich częstotliwości własnych oraz logarytmicznych dekrementów tłumienia LDT. Wymuszenia want wykonywano z użyciem nierozcią- Zestawienie wyników identyfikacji własności dynamicznych dla wanty W1 gliwej liny syntetycznej. Czujniki akcelerometryczne montowano możliwie blisko środka długości lin podwieszenia. Wzbudzano wantę zgodnie z przewidywaną dla niej pierwszą częstotliwością drgań własnych. Swobodna odpowiedź drgań pozwoliła określić szukane parametry dynamiczne poszczególnych lin podwieszenia. Want nr 8 i 9 nie można było wzbudzić z uwagi na zbyt małą długość (wymagana zbyt duża siła wzbudzenia). Ponieważ celem badań było określenie „odporności” lin podwieszenia na wzbudzenie, brak możliwości wzbudzenia want nr 8 i 9 potwierdza wprost ich odporność. Przykładowe rezultaty badań przedstawiono na rysunku obok. W tabeli 9 zamieszczono podsumowanie analiz. Wszystkie badane wanty charakteryzują się wartością LDT większą lub równą 2,0 dla dominującej częstości drgań własnych i spełniają wymagania projektowe. 6.3. Podsumowanie Projektowanie i budowa mostu przez Wisłę pod Kwidzynem zakończyły się spektakularnym sukcesem. Wybudowano unikatowy obiekt w skali światowej wykorzystując najnowsze technologie i materiały. Z punktu widzenia Nadzoru Naukowego prace projektowe i budowę prowadzono prawidłowo i, pomimo wielu przejściowych trudności i potknięć, zakończono je z pełnym powodzeniem. Należy podkreślić, że most pod Kwidzynem to niewątpliwie pionierska konstrukcja, która obok Mostu Rędzińskiego i kilku innych obiektów stawia polski dorobek ostatnich lat bardzo wysoko w Europie i na świecie. Niestety, pionierskie działania zawsze są obar- tabela 9 Zidentyfikowane częstotliwości drgań własnych want i parametry tłumienia fi[Hz] W1 W2 W3 W4 W5 W6 W7 W8 W9 Przęsło 25-26 — 1,93 2,16 2,46 2,93 3,51 4,43 5,74 — — 25-24 A 1,97 2,27 2,56 2,99 3,49 4,42 5,65 — — B 1,91 2,16 2,53 2,94 3,46 4,23 5,57 — — Przęsło 24-23 A 1,90 2,20 2,49 2,90 3,45 4,42 5,61 — — B 1,95 2,26 2,56 2,91 3,48 4,36 5,43 — — 23-22 LDT[%] 25-26 — — 1,91 W1 2,58 2,17 W2 2,07 2,47 W3 4,58 2,93 W4 2,85 3,46 W5 3,76 4,36 W6 4,87 5,65 W7 19,20 — W8 — — W9 — 138 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 25-24 A 3,41 3,44 6,46 3,84 4,74 2,03 2,93 — — B 3,08 2,26 2,93 3,42 2,96 2,70 2,92 — — 24-23 A 2,50 4,09 2,30 4,21 4,99 3,48 4,61 — — B 4,34 8,18 2,91 2,05 2,01 3,65 3,65 — — czone zwiększonym ryzykiem, a w następstwie nieprzewidzianymi kosztami. Błędy i potknięcia towarzyszą działalności twórczej szczególnie w realizacji oryginalnych przedsięwzięć. Dlatego środowisko inwestorów, projektantów i wykonawców powinno wypracować mechanizm realizacji projektów uznający błąd jako rzeczywiste zjawisko i określający dopuszczalne tolerancje. Mosty w świetle Eurokodów należą do najbardziej odpowiedzialnych konstrukcji i są zaliczane do klasy konsekwencji zniszczenia CC3 i klasy niezawodności RC3. Skutkiem takiego zakwalifikowania są specjalne wymagania dotyczące współczynników bezpieczeństwa oraz warunków projektowania i wykonania budowli. W projektowaniu wymagany jest audyt dokumentacji przez tzw. „trzecią” stronę, a więc jednostkę konsultingową całkowicie niezależną od Inwestora i Projektanta. Pomimo opóźnień w implementacji jednolitych norm europejskich do projektowania mostów, w przypadku wielu odpowiedzialnych inwestycji polski Inwestor Publiczny realizuje wymóg niezależnego audytu dokumentacji przez nieformalną instytucję Nadzoru Naukowego. Udział Nadzoru Naukowego przy projektowaniu i realizacji mostu przez rzekę Wisłę pod Kwidzynem był wielką przygodą inżynierską, ale także bezcenną praktyką dzięki konfrontacji założeń i modeli teoretycznych z rzeczywistością. Doświadczenia zdobyte w czasie pracy przy moście pod Kwidzynem, tak jak wcześniej przy Moście Rędzińskim czy Obwodnicy Południowej Gdańska, z pewnością zaowocują i przyniosą wymierne korzyści przy projektowaniu, budowie i w procesie kształcenia nowych kadr inżynierskich. 23-22 — 2,94 2,57 3,22 6,28 3,67 2,80 5,76 — — 139 7 Otwarcie mostu 140 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 141 Program uroczystości otwarcia mostu materiał archiwalny ze strony: http://www.kwidzyn.pl/pl/mieszkancy/aktualnosci/1789-nowy-most-polaczy-brzegi-wisly.html 26 lipca 2013 nowy most połączy brzegi Wisły Świętowanie potrwa trzy dni i rozpocznie się od uroczystości na moście w dniu 26 lipca br. o godz. 17.00. To podniosłe wydarzenie nie może obyć się bez symbolicznego przecięcia wstęgi, które w sposób nietypowy zostanie dokonane przez wszystkich zgromadzonych. Uroczystą atmosferę uświetni parada złożona z grup rekonstrukcyjnych (husarze, ułani, regiment szwedzki), motocyklistów, zabytkowych pojazdów, rowerzystów i wielu innych z Kociewia i Powiśla. Na niebie pojawi się również kilka tysięcy gołębi. 142 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Wszystkich zgromadzonych na uroczystości zachęcamy do przyłączenia się do parady na odcinku drogi pomiędzy mostem a nabrzeżem w Korzeniewie, gdzie zorganizowany zostanie festyn z licznymi atrakcjami: animacjami dla dzieci, występami zespołów muzycznych z Kociewia i Powiśla, stoiskami handlowo-gastronomicznymi oraz smacznym poczęstunkiem. Ten ważny dla nas dzień zostanie podkreślony efektownym pokazem sztucznych ogni, po zakończeniu którego zostanie włączona iluminacja mostu. 143 wręczony zostanie album ilustrujący budowę mostu. Również dla dwóch wylosowanych szczęśliwców przewidziano atrakcyjne nagrody: dwuosobowy nocleg na zamku w Gniewie oraz dwuosobowy karnet na basen przy ul. Wiejskiej w Kwidzynie. Nagrody będą losowane krzyżowo, tzn. mieszkańcy Powiśla będą brać udział w losowaniu noclegu na zamku w Gniewie, a Kociewiacy będą liczyć na odrobinę szczęścia i szansę otrzymania karnetu na basen. Folder informujący o ciekawostkach technicznych dotyczących mostu oraz zawierający informacje o imprezach towarzyszących jego otwarciu wraz z Kartą Gry Miast będzie wręczany 26 lipca podczas festynu w Korzeniewie. Będzie on również dostępny we wszystkich ośmiu miejscach gry. Karta Gry zostanie także udostępniona na witrynach internetowych Miasta i Gminy Gniew, Gminy Kwidzyn i Miasta Kwidzyna. Drugiego dnia uroczystości, tj. 27 lipca, jedną z atrakcji będzie między innymi Festiwal Teatrów Ulicznych „Fusy” w Kwidzynie. Oddanie do ruchu mostu wraz z drogami dojazdowymi nastąpi w nocy z 26 na 27 lipca W dniu 26 lipca br. pomiędzy godz. 15.00 a 19.00 wyłączona zostanie z ruchu droga z Korzeniewa w kierunku Janowa, na odcinku Korzeniewo Lipianki (z wyjątkiem autobusów i mieszkańców). W trakcie trwania uroczystości, po moście będzie można poruszać się jedynie po ścieżce pieszo-rowerowej (z udostępnieniem środkowego odcinka ścieżki po przejściu parady). Zmotoryzowani będą mogli pozostawić samochód na parkingu zlokalizowanym na nabrzeżu w Korzeniewie. Z kolei po zachodniej stronie Wisły, w Aplinkach, zostanie zorganizowany bezpłatny parking na około pięćset samochodów. Dodatkowo po wschodniej stronie Wisły uruchomione zostaną specjalne darmowe linie autobusowe z Kwidzyna do Lipianek. 144 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna Gorąco zachęcamy do spaceru pomiędzy parkingiem w Korzeniewie a mostem, do którego dostęp będzie możliwy pieszą łącznicą. Istnieje także możliwość skorzystania z autobusu kursującego wahadłowo między parkingiem w Korzeniewem a mostem w Lipiankach. Zatem już od soboty 27 lipca będzie można skorzystać z nowej przeprawy mostowej. Zapraszamy więc do zabawy i udziału w kolejnych imprezach adresowanych do turystów i mieszkańców Kociewia i Powiśla, pozbawionych dotąd możliwości integracji. Pierwszą z atrakcji jest sobotnio-niedzielna Gra Miast polegająca na wykonaniu zadań w ośmiu ciekawych miejscach na terenie Gminy i Miasta Gniew, Gminy Kwidzyn oraz Miasta Kwidzyna. Potwierdzeniem wykonania zadania będzie pieczątka przystawiona na specjalnej Karcie Miast. Tym, którzy zbiorą osiem stempli, 145 Dla miłośników historii proponujemy zaś imprezę pod nazwą „Podróż w przeszłość na zamku w Gniewie”, podczas której obejrzeć będzie można widowisko „Wakacje z duchami” i spektakl konny. Niedziela upłynie w Kwidzynie pod znakiem Sportowego Maratonu Fitnessu. Swoich sił będzie można spróbować w modnej na Powiślu zumbie i spinningu. Natomiast Gniew zaprasza na plac Grunwaldzki, gdzie odbędzie się III Festiwal Dziedzictwa Regionalnego „Krzyżacy kontra Kociewiacy”. W niedzielę nadal będzie można zbierać pieczątki w ramach Gry Miast i wziąć udział w „Podróży w przeszłość na zamku w Gniewie”. Życzymy dobrej zabawy! 146 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna 147 Manufaktura Janikowska na zlecenie firm: Budimeksu Transprojektu Gdańskiego ZBM Inwestora Zastępczego ISBN: 978-83-923475-6-9 148 Budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna